Panter
Panter, genel olarak Panthera cinsine ait büyük kedilerin; Türkçede ise özellikle Panthera pardus türünün adıdır. Çoğu dilde pars (Panthera pardus), jaguar (Panthera onca) veya puma (Puma concolor) için kullanılabilir. Özellikle melanistik bireyler sıklıkla bu isimle anılırlar. ⓘ
Kara panter, postunda benek ve lekeleri hâlâ bulunan fakat melanin pigmenti fazlası nedeniyle tamamen siyah görünen pars ve jaguarlara denir; bu renk başkalaşımı ayrı bir tür ya da alt tür göstergesi değildir. Kardeş yavrular arasında benekli ve melanistik postlu bireyler bir arada olabilirler. ⓘ
Melanistik parslar
Parslarda (Panthera pardus), melanin salgısınından sorumlu alel çekiniktir. Post, mor menevişli kuzgunî renkte olur; yoğun bitki örtüleri ve yağmur ormanları gibi gölgelik habitatlarda postu bu renkte olan bireylerin kriptik avantajı olduğu düşünülmektedir. Örneğin, böyle bir bitki örtüsünün hakim olduğu Güneydoğu Asya, Malezya nüfuslarında melanizm %50 oranında olup, yine Çin, Myanmar, Assam-Nepal ve Güney Hindistan'ın Travankor bölgesinde cengellerde yaşayan parslarda yoğunlukla gözlemlenmiş, Malay Yarımadası'nda melanistik nüfusun benekli nüfustan daha yüksek olduğu kaydedilmiştir. Siyah genin, yağmur ormanlarında yaygın virüslere dirençteki rolü de bu bölgelerdeki yüksek nüfusta etkili olabilir. ⓘ
Son araştırmalara göre (O'Brien, 1996) Afrika grubunu temsil eden tek alt tür olan Afrika parsında (P. p. pardus) melanizm daha enderdir; Habeşistan, Kenya Dağı'ndaki ormanlar ve Aberdares'te kaydedilmiş az sayıda birey vardır. Kamerun'da istivai ormanlarda şu ana kadar tek bir melanistik birey gözlemlenmiştir. (Turnbull-Kemp, tarih: ?) ⓘ
Sonuç olarak, pars alt türleri arasında Asya grubu, melanokortin almacı üzerinde etkili ASIP peptidini üreten agouti geni açısından daha zengindir. ⓘ
Melanistik jaguarlar
Parslardan farklı olarak, jaguarlarda (Panthera onca) melanizm geni başattır. Siyah jaguarlar, benekli jaguarlarla çiftleştiklerinde benekli yavruları olabilir, ama iki siyah jaguarın her zaman siyah yavrusu olur. Başkalaşımın çekinik olduğu parslardan bu şekilde ayrılırlar. Jaguarlarda melanizm geninin başatlık ilişkisi, eksik başatlık olarak tarif edilir: genin iki kopyasını taşıyan bireylerde postun fon rengi daha koyu, genin tek kopyasını taşıyanlarda kahverengili bir is rengidir. ⓘ
Leopar
1788 yılında Jean-Claude Delamétherie, Londra Kulesi'nde tutulan ve Bengal'den getirilen siyah bir leoparı tanımlamıştır. 1794 yılında Friedrich Albrecht Anton Meyer bu kedi için Felis fusca, yani Hint leoparı (P. p. fusca) bilimsel adını önerdi. 1809 yılında Georges Cuvier, Ménagerie du Jardin des plantes'de tutulan ve Java'dan getirilen siyah bir leoparı tanımlamıştır. Cuvier, Felis melas, yani Cava leoparı (P. p. melas) adını önermiştir. 19. yüzyılın sonlarına doğru, Hindistan'da siyah ve benekli leopar yavrularının aynı batında görüldüğü defalarca kaydedilmiştir. Siyah leoparların Travancore'da ve güney Hindistan'ın tepelerinde ülkenin diğer bölgelerine göre daha yaygın olduğu düşünülüyordu. Siyah leoparlara güney Myanmar'da da sıkça rastlanıyordu. 1929 yılına gelindiğinde Londra Doğa Tarihi Müzesi'nde Güney Afrika, Nepal, Assam ve Hindistan'daki Kanara'dan toplanmış siyah leopar derileri bulunuyordu. Siyah leoparların Malay Yarımadası'nda ve Java'da yaygın olduğu düşünülüyordu. ⓘ
Bir siyah Afrika leoparı (P. p. pardus) 1989-1990 kışında Kenya Dağı'nın alpin bölgesinde görülmüştür. Kenya'nın Laikipia ilçesinde, 2007 yılında bir siyah leopar kameralı tuzakla fotoğraflanmıştır; 2018 yılında, dişi bir subadult siyah leopar, yaklaşık 50 km (31 mil) daha doğuda tropikal ve subtropikal otlaklarda, savanlarda ve çalılıklarda benekli bir leoparla birlikte tekrar tekrar kaydedilmiştir. ⓘ
Hindistan'ın Batı Ghats bölgesinde, siyah leoparlar 2010 ve 2012 yıllarında Kas Plateau Rezerve Ormanı'nda ve 2012 yılında Bhadra Vahşi Yaşam Koruma Alanı'nda görülmüş ve fotoğraflanmıştır. 2015 yılında Maharashtra'da Satara yakınlarındaki bir otoyolda ölü bir siyah leopar bulunmuştur. Mayıs 2012'de Nepal'in Kanchenjunga Koruma Alanı'nda 4.300 m (14.100 ft) yükseklikte bir siyah leopar fotoğraflanmıştır. ⓘ
Tayland'ın Kaeng Krachan Ulusal Parkı'ndaki karışık yaprak döken ormanda 2003-2004 yılları arasında bir yıl süren kameralı tuzaklama araştırması sırasında en az bir siyah leopar fotoğraflanmıştır. 2009 yılında, siyah leoparlar Kui Buri Ulusal Parkı'nda benekli leoparlardan daha sık fotoğraflanmıştır. 1996-2009 yılları arasında Kra Kıstağı'nın güneyindeki 16 alanda kaydedilen leoparların çoğu siyahtı ve bu da Malezya Yarımadası'nda melanizmin neredeyse sabitlendiğini göstermektedir. 2019 yılında, Jeli Bölgesi'nde korunan bir alanın dışında siyah bir birey fotoğraflanmıştır. Batı Java'daki Gunung Gede Pangrango Ulusal Parkı'nda 2005 ve 2017 yılları arasında hem siyah hem de benekli leoparlar kaydedilmiştir. ⓘ
Melanizm sıklığı leoparın menzilinde yaklaşık %11 olarak görülmektedir. Leopar popülasyonlarının dağılımına ilişkin veriler, melanizmin vahşi doğada beş alt türde görüldüğünü göstermektedir: Hint leoparı, Javan leoparı, Afrika leoparı, Çinhindi leoparı (P. p. delacouri) ve Sri Lanka leoparı (P. p. kotiya). Kamera tuzaklarından elde edilen kayıtlara göre, melanistik leoparlar en çok tropikal ve subtropikal nemli geniş yapraklı ormanlarda görülür. ⓘ
Leoparda melanizm çekinik bir alel tarafından verilir. Melanizmin, ışık seviyesinin daha düşük olduğu sık ormanlık bölgelerde daha yaygın olması nedeniyle belirli koşullar altında seçici bir avantaj sağladığı düşünülmektedir. Ön çalışmalar ayrıca melanizmin bağışıklık sistemindeki faydalı mutasyonlarla bağlantılı olabileceğini düşündürmektedir. Tipik lekeler ve rozetler mevcuttur ancak fazla melanin nedeniyle gizlenmiştir. ⓘ
Esir tutulan siyah leoparların taksonomik durumu ve Javan leoparı ile diğer leopar alt türleri arasındaki melezleşmenin boyutu belirsizdir. Bu nedenle, Avrupa ve Kuzey Amerika hayvanat bahçelerinde siyah leoparlar için koordineli yetiştirme programları mevcut değildir. Siyah leoparlar, nesli tükenmekte olan leopar alt türlerinin yetiştirilmesi için gereken alanı işgal etmektedir ve Kuzey Amerika Türlerin Yaşatılması Planı'na dahil edilmemiştir. Siyah bir Amur leoparı (P. p. orientalis) 2017 yılında San Diego Hayvanat Bahçesi'nde sergilenmiştir. ⓘ
Sözde melanistik leopar normal bir arka plan rengine sahiptir, ancak lekeler normalden daha yoğun bir şekilde paketlenmiştir ve altın-kahverengi arka plan rengini gizlemek için birleşir. Yanlarda ve bacaklarda girdaplar ve çizgilerden oluşan kütleye karışmamış lekeler, rozet oluşturmak yerine alışılmadık derecede küçük ve ayrıktır. Yüz ve alt kısımlar, sıradan benekli leoparlarda olduğu gibi daha soluk ve beneklidir. ⓘ
Jaguar
1801 yılında Félix de Azara, Paraguay'daki Paraná Nehri yakınlarında yerel halk tarafından gözlemlenen bir siyah jaguarı tanımlamıştır. 2004 yılında Meksika'nın Sierra Madre Occidental bölgesinde dişi bir siyah jaguar kaydedilmiştir. 2009 yılında, Kosta Rika'nın Alberto Manuel Brenes Biyolojik Koruma Alanı'nda ilk kez bir siyah jaguar kameralı tuzakla fotoğraflanmıştır. Barbilla Ulusal Parkı'nda siyah jaguarlar 2013 yılında kaydedilmiştir. Cordillera de Talamanca dağlarında 2010 ile 2019 yılları arasında 104 jaguar kaydı elde edildi; bunların 26'sı melanistik jaguarlara aitti. Panama'nın doğusunda, siyah jaguarlar Mamoní Nehri Vadisi'nde 2016 ve 2018 yılları arasında, çoğunlukla birincil ormanlarda defalarca fotoğraflanmıştır. Jaguarda melanizm, melanokortin 1 reseptör genindeki delesyonlardan kaynaklanır ve baskın bir alel tarafından verilir. ⓘ
Puma
Gerçek anlamda melanistik bir puma vakası yoktur. Hiçbir örnek vahşi doğada fotoğraflanmamış ya da öldürülmemiştir ve esaret altında da yetiştirilmemiştir. "Kuzey Amerika siyah panteri" olarak bilinen doğrulanmamış gözlemler şu anda uzman olmayan kişiler tarafından yapılan tür tanımlama hatalarına ve boyutların taklit yoluyla abartılmasına bağlanmaktadır. ⓘ
Kültür ve edebiyat
- Rudyard Kipling'in 1894 tarihli kısa öykü derlemesi The Jungle Book'ta insan karakter Mowgli'ye akıl hocalığı yapan siyah Hint leoparı Bagheera yer alır.
- Cornell Woolrich'in Black Alibi (1942) adlı romanında esaretten kaçan ve bir Meksika kasabasını kasıp kavuran siyah bir jaguar yer alır.
- Walter Van Tilburg Clark'ın Track of the Cat (1949) adlı romanında, yerel bir efsaneye göre "kara panter" olduğu varsayılan yağmacı bir puma yer alır.
- Güney Adelaide Futbol Kulübü 1957 yılında siyah bir panteri logo olarak benimsemiştir.
- NFL futbol kulübü Carolina Panthers adını bir kara panterden alır ve logosu da bu hayvanı andırır.
- Kara Panter Partisi'nin simgesi de bir kara panterdir.
- Penrith Panthers adını siyah panterden almış ve logosunda bu hayvana yer vermiştir.
- Morningside Avustralya Futbol Kulübü maskot olarak siyah bir panter kullanmaktadır. ⓘ