Ekstraksiyon

İki karışmayan sıvıyı gösteren bir ayırıcı huninin şeması, burada 1, 2'den daha az yoğun herhangi bir fazdır. Faz 1 tipik olarak organik bir çözücü ve 2 sulu bir fazdır. ⓘ

Laboratuvar ölçekli sıvı-sıvı ekstraksiyonu. Birbiriyle karışmayan 2 sıvının laboratuvar ölçekli ekstraksiyonunda bir ayırma hunisinin fotoğrafı: sıvılar bir dietil eter üst fazı ve bir alt sulu fazdır. ⓘ

Soxhlet ekstraktörü ⓘ

Kimyada ekstraksiyon, bir maddenin bir matristen ayrılmasından oluşan bir ayırma işlemidir. Yaygın örnekler arasında sıvı-sıvı ekstraksiyonu ve katı faz ekstraksiyonu yer alır. Bir çözünenin iki faz arasındaki dağılımı, bölme teorisi ile tanımlanan bir denge koşuludur. Bu, analitin ilk çözücüden ekstrakte edici çözücüye tam olarak nasıl hareket ettiğine dayanır. Yıkama terimi, safsızlıkların istenen bileşiği içeren çözücüden ekstrakte edildiği bir ekstraksiyonu ifade etmek için de kullanılabilir. ⓘ

Ekstraksiyon ⓘ

Sıvı-sıvı ekstraksiyon

Sıvı-sıvı ekstraksiyon'da ayırma hunisi kullanılır. Bu yöntem iki sıvının yoğunluk farkından yararlanılarak uygulanır. Karışım ayırma hunisine konulduğunda yoğunluğu küçük olan sıvı üstte, büyük olan ise altta toplanır. Yoğunlukları birbirine yakın olan maddeler kolay ayrılmaz. Bu durumda su fazını, NaCl gibi bir tuzla doyurup yoğunluğunu arttırmak gerekir ya da ayırma hunisini çalkalayarak ayrılma sağlanır. Su içindeki organik maddeyi, organik çözücü fazına alabilmek için ayırma hunisi çalkalanırken çalkaladıkça oluşan gazın çıkması için musluk hafifçe açılır. Gaz çıkışı bitene kadar bu işlem devam ettirilir. Daha sonra üstteki faz musluğun hizasına gelinceye kadar alt faz huniden boşaltılır. Sonra üst faz üst kapaktan alınır. Çünkü bu faz da musluktan akıtılırsa altta az da olsa kalmış olan diğer madde üst faza karışıp safsızlık oluşturabilir... ⓘ

Katı-sıvı ekstraksiyon

Katı-sıvı ekstraksiyon başlıca doğal ve biyolojik örneklerle ilgili uygulamalarda kullanılır. ⓘ

Katı-sıvı ekstraksiyonunda katının içerdiği maddelerden biri veya bir bölümü uygun bir çözgen ile ekstrakte edilir. Katıların ekstraksiyonu genellikle uzun zaman aldığı için sürekli ekstraksiyon yöntemleri tercih edilir. Maddenin katı içinden diffüzlenmesi yavaş bir işlem olduğu için katı örnek ince toz haline dönüştürüldükten sonra ekstrakte edilmelidir. Böylece maddenin çözgenle daha fazla teması sağlanır. ⓘ

Katı-sıvı ekstraksiyonda ise Soxhlet Ekstraktörü denen bir cihaz kullanılır. ⓘ

Çay yapraklarının suda kaynatılması, katı-sıvı ekstraksiyonuna örnek olarak tanen, teobromin ve kafeinin yapraklardan suya geçmesini sağlar. ⓘ

Çay ve kahvenin kafeinsizleştirilmesi de kafein moleküllerinin çay yapraklarından veya kahve çekirdeklerinden çıkarıldığı, genellikle CO₂ ile süperkritik sıvı ekstraksiyonu veya standart katı-sıvı ekstraksiyon tekniklerinin kullanıldığı bir ekstraksiyon örneğidir. ⓘ

• Sıvı-sıvı ekstraksiyonu
• Katı faz ekstraksiyonu
• Asit-baz ekstraksiyonu
• Süperkritik akışkan ekstraksiyonu
• Ultrason destekli ekstraksiyon
• Isı geri akış ekstraksiyonu
• Mekanokimyasal destekli ekstraksiyon
• Maserasyon
• Mikrodalga destekli ekstraksiyon
• Anında kontrollü basınç düşüşü ekstraksiyonu (DIC, Fransızca'dan, Détente instantanée contrôlée)
• Soyutlama ⓘ

Soxhlet ekstraksiyon cihazı

Soxhlet ekstraksiyon yöntemi narin bitkilerden yüksek miktarda fakat en basit ve en ucuz yolla essansiyal yağ elde etmek için kullanılır. ⓘ

Soxhlet ekstraksiyon yöntemini uygulayabilmek için katı materyal kurutulur, küçük parçalara ayrılır ve bu katı parçacıklar selülozdan yapılmış olan ekstraksiyon kartuşuna doldurulur. Bu kartuş da ekstraksiyon kolunun içine yerleştirilir. Cam balona solvent olarak kullanılacak kimyasal madde konulur ve ısıtıcı yardımıyla bu maddenin buharlaşması sağlanır. Buharlaşan çözgen ekstraksiyon kolundan geçerek geri soğutucuya ulaşır. Geri soğutucuda yoğunlaşan çözgen tekrar ekstraksiyon koluna gelerek kartuş içerisinde bulunan maddeyi çözer ve cam balona geri döner. İşte bu işlem sürekli tekrarlanarak ekstraksiyon tamamlanmış olur. ⓘ