Yılankale

Yılankale ⓘ
Adana İli, Türkiye
"Yılanların Kalesi" veya "Yılan Kalesi"
Yılankale Yılankale'nin Türkiye içindeki konumu
Koordinatlar	37.014444°N 35.747778°E
Site bilgileri
Açık kamu	Evet
Durum	Harabeler
Site geçmişi
İnşa edilmiş	13. yüzyıl
Tarafından inşa edilmiştir	Kilikya Ermeni Krallığı'ndan I. Leo (Levon)

Yılankale ("Yılanların Kalesi" veya "Yılan Kalesi"), Türkiye'nin Adana ilinde bulunan 12.-13. yüzyıl sonlarına ait bir Ermeni kalesidir. Ermenice'de Levonkla (Լևոնկլա "Levon'un kalesi") olarak bilinen kalenin muhtemel kurucusu Kilikya Ermeni Krallığı Kralı Muhteşem Leo (Levon) I'dir (hükümdarlığı 1198/9-1219). Bölgeye verilen Ortaçağ Ermenice isimleri Kovara ve Vaner'dir. ⓘ

Bir tepe kalesi olan Yılankale, Ceyhan kasabasının altı kilometre batısında, Ceyhan Nehri'nin doğu kıyısına bakan kayalık bir tepe üzerinde yer almaktadır. Yapı yerel olarak yarı kadın yarı yılan efsanevi bir yaratık olan Şahmaran'ın evi olarak bilinmektedir. ⓘ

Duvarların yanı sıra çok sayıda at nalı şeklindeki kule ve tonozlu odalar, güzel kesilmiş rustik taş işçiliğiyle inşa edilmiş ve üç bailey oluşturmak için kireçtaşının kıvrımlı çıkıntısına dikkatlice uyarlanmıştır. Bu kalenin 1987 yılında yayınlanan arkeolojik ve tarihi değerlendirmesi (ölçekli bir planla birlikte) her birimi ayrıntılı olarak açıklamaktadır. Üst baileyde apsisi ve kuzey duvarı korunmuş bir Ermeni şapeli bulunmaktadır. Giriş kapısında bulunan iki azgın aslanla oturan kral kabartmasının Kral I. Levon'u tasvir ettiği varsayımı (kalenin 13. yüzyıl başlarındaki kurucusu olduğu sonucunu doğrulamaktadır), kabartmanın Kral I. Het'um (1226-70) ya da II. Het'um'u (1289-1307) tasvir ettiğini gösteren hem ikonografik hem de arkeolojik kanıtlarla ikna edici bir şekilde çürütülmüştür. Kale 14. yüzyılın ortalarında Ramazanoğulları döneminde terk edilmiştir. ⓘ

Çukurova (Kilikya) bölgesinin "en mükemmel korunmuş Ermeni kalesi" olarak tanımlanmaktadır. Kale halka açıktır ve 2014 yazında yenilenmiştir. ⓘ

Yılankale, (Ermenice: Լևոնկլա) Ceyhan'a 13 km mesafede E-5 karayoluna 3 km'dir. Çok sarp bir tepe üzerine Ceyhan Ovası'na tamamen hakim şekilde kurulan bu kale Kilikya Ermeni Krallığı döneminde Kral I. Levon tarafından yaptırılmıştır. Yöre halkı tarafından Şahmeran kalesi olarak da adlandırılmaktadır. ⓘ

Tarihi

Yılankale Orta Çağ'da Çukurova'nın Haçlı Seferleri döneminde 12. yüzyılda Ceyhan Nehri kenarındaki hakim tepeye yaptırılmıştır. Hem ovayı hem de tarihi İpek yolunu kontrol etmiş, bulunduğu doğal kaynaklarla bütünleşmiştir. Sağlam surları kale meydanına, üç kapıdan sonra ulaşılabilmesi ve kapıları birbirine bağlayan portatif merdivenlerin kullanılmış olması ile fethedilmesi çok güçleştirilmiş. Ramazanoğlu Beyliği döneminde 1357'den itibaren terk edilen kalenin adı Kovara iken ünlü Türk gezgini Evliya Çelebi 17. yüzyılda yörede Şahmaran Efsanesi'nden dolayı Şahmaran Kalesi adını vermiş. Daha sonra Yılankale adını alan kale Anavarza, Tumlu ve Kozan Kalelerinin görüş ve alanı içinde yer alıyor. ⓘ

Arkeolog Edwards, Yılan Kale'nin planı üç avluya ayırarak incelemiştir. Edwards'a göre, daha alt kısımda bulunan iki avlu, güneydoğudaki kanadı korumak amacıyla tasarlanmıştır. Son derece zeki biçimde tasarlanan ve yerleştirilen surlar ile burçlar, dik yamaçların da yardımıyla saldırıyı oldukça güçleştirmektedir. Avluların her birinin tek bir giriş kapısı vardır. Üstte kot farkı zeminden biraz daha yükseltili, korunaklı bölüme, her yönden birer merdivenle ulaşılabilmekte ve her yöne gidiş geliş kolay olmaktadır. Bu kısım en geniş ve yoğun biçimde savunulan birimi oluşturmakta ve garnizona ev görevi yapmaktadır. ⓘ

En yüksek ve en kuzeydeki birimlerinde sarnıçların büyük bir kısmı ve bir şapel bulunmaktadır. Yılan Kale'nin güneye bakan bir demir kapısı vardır. Kalenin beden duvarları adeta dantel gibi işlenmiştir. Yapı üzerinde Bizans, Haçlı ve Ermeni onarımlarına ait duvar kalıntıları göze çarpar. Ermeni onarımları, pervaz, pencere ve kapı üstü tonozlarında kendini gösterir; bu onarımları belgeleyen bir Ermeni yazıtı da yapı üzerinde mevcuttur. ⓘ

Ceyhan Nehri kıyısında Misis'in kuzeydoğusundadır. Dört cepheli olan kalenin çevresi 700 metredir. Araları mazgallı olan sekiz burç ikişer katlıdır. Sarp kayalar üzerine yapılmış olan kalenin önemli bir sanat değeri vardır. Yol tarafında yukarı doğru açılan büyük bir kapısı olup, burası mazgallarla korunur. Kapıdan düz bir meydan olan kale iç sahasına girilir. Buradan gitmek istenilen yere düzgün merdivenlerle ulaşılır. ⓘ

ⓘ