Çermik

Çermik ⓘ
İlçe
Kasabanın genel görünümü (Mayıs 2017)
Türkiye'de yeri
Ülke	Türkiye
İl	Diyarbakır
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Ramazan Polat
• Belediye başkanı	Şehmus Karamehmetoğlu (AK Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	1.032 km² (398 mil²)
Rakım	700 m (2.200 ft)
Nüfus
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	21600
İl alan kodu	0412
İl plaka kodu	21
Resmî site Çermik resmî sitesi

Çermik, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. ⓘ

Eski ismi Aberna'dır. İlçe bugünkü ismini ise dünyaca meşhur kaplıcalarından almıştır. Çermik'in 2006 tarihi itibarıyla merkez nüfusu 21.000 civarıdır. Çermik ilçesinin nüfusu büyük çoğunluk Zazalar olmak üzere Türkmenler, Zazalar ve Kürtlerden oluşur. 1915 Olayları'na kadar Ermenilerin ilçede ciddi bir nüfusa sahip olduğu iddia edilir. 13. Yüzyılda Moğol istilası sonucu Harezmşahlardan göçen Beg-Tili Boyuna mensup Türkmenlerin ev sahipliğini yaptığı eski büyük Türkmen şehri ve "Türk milliyetçiliğinin babası" olarak kabul gören Türk düşünür Ziya Gökalp'in memleketi olan Çermik'te ekonomik sıkıntılardan ve eğitim faktöründen dolayı Türkmen yoğunluğu 1960-1970'lerden beri her geçen gün azalmaktadır. Özellikle şehir merkezinde hiçbir nüfus sahibi olmayan, kırsalda yaşayan Zazalar; daha sonra da Kürtler şehir merkezine gelmiş, günümüzde ise zaten azalmakta olan Türkmen nüfusa karşı sayıca üstünlük sağlamış ve demografik yapıyı değiştirmişlerdir. ⓘ

İlçede Artuklu Beyliği döneminden kalma birçok tarihi eser mevcuttur. Bunların başlıcaları; Haburman Köprüsü, Çeteci (Bande) Abdullah Paşa Medresesi, Çermik Hamamı ve Bandeler Çeşmesi'dir. (Çermik kaplıcaları Bandeler döneminde yaptırılmıştır.) Çermik Belediyesi tarih ve kültür eseri olan Haburman köprüsünü korumak amacıyla araç geçişine kapatmış ve yol ihtiyacını karşılamak için yaklaşık 20 metre yanına ek bir köprü yapmıştır. ⓘ

Düğünlerde folklorik esintiler kısmen de olsa görülür. Kadınların en büyük eğlencesi Mart ayındaki oğlak eğlencesidir. En önemli yemeği Meftunedir. Çermik'in geçim kaynağı özellikle yurt dışında çalışanların yolladığı dövizler, şehir dışına giden mevsimlik işçiler, mermer ocakları ve Çermik Kaplıcası'dır. Çermik'te bağcılık oldukça ilerlemiştir ve özellikle köylerin geçim kaynağı durumundadır. Ayrıca memur nüfusunun çok olması, şehir ekonomisini hareketli kılmaktadır. Şehir Merkezinde 10 adet İlköğretim, 2 anadolu lisesi, 1 Çok programlı Lise, 1 imam hatip lisesi 1 fen lisesi, 1 Anaokulu ve Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. ⓘ

Çermik adını tuz, kalsiyum sülfat ve florür bakımından zengin olan doğal kaplıcasından almıştır. Bir zamanlar Bizans kenti iken adı Aberna idi. Hamamlar, çoğunlukla komşu illerden olmak üzere Türkiye'den çok sayıda ziyaretçi ve turist çekmektedir. Ekim 1993'te Diyarbakır Termal Turizm Merkezi ilan edilmiştir. ⓘ

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Çermik, Diyarbekir Eyaleti'ne bağlı Kürt sancakları arasında yer almaktaydı. Kasaba 1925 yılında kısa bir süre Şeyh Said'e bağlı isyancıların kontrolü altına girmiştir. ⓘ

2006 yılı itibariyle Çermik'in nüfusu yaklaşık 21.000'dir. ⓘ

Başlıca turistik yerler Haburman Köprüsü, Çeteci Abdullah Paşa Medresesi, Ulu Cami, Bandeler Çeşmesi ve Gelincik Dağı'dır. Kasabada ayrıca 1416'dan kalma bir Yahudi Sinagogu bulunmaktadır, ancak kullanılmamaktadır. Yahudiler 1948 yılında İsrail devletinin kurulmasından sonra kasabayı terk etmişlerdir. ⓘ

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır ⓘ
1965	30.950	5.420	25.530
1970	34.297	6.910	27.387
1975	38.046	9.749	28.297
1980	36.893	9.798	27.095
1985	43.238	12.566	30.672
1990	49.107	16.531	32.576
2000	46.050	15.843	30.207
2007	51.381	17.825	33.556
2008	50.961	17.520	33.441
2009	50.240	17.389	32.851
2010	50.134	17.962	32.172
2011	50.450	18.286	32.164
2012	50.309	18.505	31.804
2013	50.657	50.657	veri yok
2014	50.928	50.928	veri yok
2015	50.356	50.356	veri yok
2016	50.586	50.586	veri yok
2017	50.886	50.886	veri yok
2018	50.812	50.812	veri yok
2019	50.819	50.819	veri yok
2020	51.058	51.058	veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır. ⓘ

Önemli kişiler

• Ziya Gökalp
• Çeteci Abdullah Paşa, eski Diyarbakır Valisi. ⓘ