Bergamot

Bergamot ⓘ
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae Klad Angiosperms (Kapalı tohumlular) Klad Eudicots (İki çenekliler) Klad Rosids Takım: Sapindales Familya: Rutaceae (Sedef otugiller) Alt familya: Aurantioideae Cins: Citrus Tür: C. bergamia
İkili adlandırma
Citrus bergamia Risso & Poit.

Bergamot (Citrus bergamia), sedef otugiller (Rutaceae) ortalama 4 m boyunda bir ağaç türü. Esas vatanı Batı Hindistan'dır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir. Çiçekleri beyaz renkli ve küçük olup, meyveleri küre veya armut biçiminde, 5–7 cm çapında etli kısmı ekşi lezzetli, kabuk kısmı limon sarısı renklidir. ⓘ

Türkiye'de yetiştiği yer Doğu Akdeniz'in kıyı kesimleridir (Adana, Mersin, Hatay). Meyve kabuklarından sıkma usulü ile bergamut esansı elde edilmektedir. Yeşilimtrak sarı renkli, hoş kokulu ve acı lezzetli bir sıvıdır. Parfümeri (ıtriyat) sanayisinde kullanılmaktadır. ⓘ

Usaresinden kalsiyum sitrat ve sitrik asit elde edilir. Koku vermesi için bazen çaylara da karıştırılır. Çay sektöründe kullanılan aromasına Earl Grey aroması ismi de verilir. Ayrıca reçeli de yapılır. ⓘ

Bergamot ismi Türkçe "Bey Armudu" sözcüğünün bozularak önce İtalyanca'ya (Bergamotto) ardından da Fransızca'ya (Bergamote) geçmesiyle oluşmuştur. ⓘ

Başka bir anlatıma göreyse bergamot meyvesinin adının İtalyanca'ya Bergamotta diye geçmesinin sebebi bu meyvenin Bergama Krallığıyla ilgisi olmasıdır. ⓘ

Şu anda Türkiye'de Antalya, Mersin Adana civarlarında yetişir. En çok da Antalya dolaylarında yetişir. ⓘ

Ayrıca bu bitki şu an Hindistan'da da yetişmektedir. Hindistan'a da İtalyanlar vasıtasıyla geçmiştir. ⓘ

Citrus bergamia, bergamot portakalı (telaffuzu /ˈbɜːrɡəmɒt/), portakal büyüklüğünde, olgunluğa bağlı olarak misket limonuna benzer sarı veya yeşil renkte, hoş kokulu bir narenciye meyvesidir. ⓘ

Mevcut narenciye çeşitlerinin atasal kökenlerine ilişkin genetik araştırmalar, bergamot portakalının limon ve acı portakalın muhtemel bir melezi olduğunu ortaya koymuştur. Ekstraktları gıda, çay, snus, parfüm ve kozmetikte aromatik bir bileşen olarak kullanılmıştır. Cilt üzerinde kullanımı ışığa duyarlılığı artırarak güneşe maruz kalındığında daha fazla hasara yol açabilir. ⓘ

Etimoloji

Bergamot kelimesi İtalyanca bergamotto kelimesinden türetilmiştir ve adını İtalya'nın Bergamo kasabasından almıştır. ⓘ

Açıklama

Citrus bergamia kış aylarında çiçek açan küçük bir ağaçtır. Meyve suyunun tadı limondan daha az ekşi, ancak greyfurttan daha acıdır. ⓘ

Fitokimyasallar

Bergamot meyvesi veya yağı neoeriocitrin, naringin, neohesperidin, ponceritin, melitidin, mitrocin, miriflin, brutieridin ve bergamottin gibi flavonoidler içerir. Bergamot yaprakları N,N,N-trimetiltriptamin gibi farklı indol alkaloidleri içerir. ⓘ

Taksonomi

Bergamot portakalının bergamot, yabani bergamot, bergamot nanesi veya bergamint olarak bilinen bitkilerle - Monarda didyma, Monarda fistulosa ve Eau de Cologne nanesi (taksonomisi tartışmalıdır) - ilgisi yoktur. Bunların hepsi nane ailesindendir ve benzer aromaları nedeniyle adlandırılmışlardır. ⓘ

Citrus bergamia ayrıca Citrus aurantium subsp. bergamia (yani acı portakalın bir alt türü) olarak da sınıflandırılmıştır. ⓘ

Citrus bergamia bazen aşağıdakilerle karıştırılır (ancak aynı değildir): Citrus medica - sarı meyvesi etrog olarak da bilinen ağaç kavunu; veya Citrus limetta, "tatlı limon" veya "tatlı misket limonu". ⓘ

Üretim

Calabria, İtalya'dan olgunlaşmamış bir bergamot portakalı ⓘ

Bergamot, güney İtalya'ya özgü bir narenciye meyvesidir. Üretimi çoğunlukla İtalya'nın Reggio di Calabria eyaletinin İyon Denizi kıyı bölgeleriyle sınırlıdır, öyle ki tüm şehrin sembolü haline gelmiştir. Bergamotun çoğu, sıcaklığın elverişli olduğu buradaki kısa bir araziden gelir. Meyve ayrıca Arjantin, Brezilya, Cezayir, Fildişi Sahili, Fas, Tunus, Türkiye ve Güneydoğu Asya'da da üretilmektedir. ⓘ

Narenciye bergamotu ticari olarak güney Calabria'da (Reggio eyaleti), güney İtalya'da yetiştirilmektedir. Ayrıca uçucu yağı için Güney Fransa ve Fildişi Sahili'nde ve marmelatı için Türkiye'nin güneyinde Antalya'da yetiştirilmektedir. Meyve genellikle meyve suyu tüketimi için yetiştirilmez. Ancak, küçük ölçekli olarak yetiştirildiği Mauritius'ta, yerel halk tarafından büyük ölçüde meyve suyu olarak tüketilmektedir. ⓘ

Yüz bergamot portakalı yaklaşık üç ons (85 g) bergamot yağı verir. ⓘ

Maricopa County, Arizona'da bergamot portakalı ağacı ⓘ

Gül ağacı yağı ve bergamot nanesi gibi daha ucuz ürünlerle yapılan tağşişler tüketiciler için bir sorun olmuştur. İtalyan hükümeti, ürünlerinin itibarını korumak için testler ve saflık sertifikaları da dahil olmak üzere sıkı kontroller getirmiştir. Reggio di Calabria'da bulunan Stazione Sperimentale per le Industrie delle Essenze e dei Derivati dagli Agrumi (Uçucu Yağ ve Narenciye Yan Ürünleri Deney İstasyonu), Bergamotto di Reggio Calabria DOP uçucu yağı için kalite kontrol organıydı. İkinci Dünya Savaşı sırasında İtalya, Müttefik güçler gibi ülkelere ihracat yapamadı. Yerine Brezilya ve Meksika'dan rakip ürünler piyasaya sürüldü, ancak bunlar tatlı misket limonu gibi diğer turunçgillerden üretiliyordu. ⓘ

Kullanım Alanları

Çay ve diğer kullanımlar

Bergamot marmelatı ⓘ

Bu ekşi meyvenin aromatik kabuğundan elde edilen bir esans, Earl Grey ve Lady Grey çaylarının yanı sıra şekerlemelere (lokum dahil) tat vermek için kullanılır. Bergamot, bir tür dumansız tütün ürünü olan İsveç snus'una eklenen en yaygın "kılıflardan" (tatlandırıcılardan) biridir. ⓘ

Koku

Bergamot uçucu yağı ⓘ

Bergamot yağı parfümeride en sık kullanılan bileşenlerden biridir. Birbirini tamamlayan bir aroma buketi oluşturmak için bir dizi kokuyla bir araya gelme yeteneği ile ödüllendirilir. Bergamot, 18. yüzyılın başında Almanya'da Jean-Marie Farina tarafından bestelenen orijinal Eau de Cologne'un önemli bir bileşenidir. Bergamot yağının bir koku bileşeni olarak ilk kullanımı 1714 yılında kaydedilmiştir ve Köln'deki Farina Arşivi'nde bulunabilir. Bununla birlikte, günümüzde "Bergamot yağı "nın çoğu, bunun yerine bir su nanesi çeşidi olan ve narenciye ile ilgisi olmayan bergamot nanesi olarak da bilinen eau de Cologne nanesinden elde edilmektedir. ⓘ

Toksikoloji

Çeşitli yama testi çalışmalarında, bazı bergamot yağı kaynaklarının doğrudan kobayların cildine uygulanmasının, ultraviyole ışığa maruz kaldıktan sonra kızarıklığı artıran konsantrasyona bağlı bir fototoksik etkiye sahip olduğu gösterilmiştir (kimyasal bergapten ve muhtemelen ayrıca sitropten, bergamottin, geranial ve neral nedeniyle). Bu, diğer birçok narenciye meyvesi ve rue dahil olmak üzere diğer Rutaceae üyeleri tarafından paylaşılan bir özelliktir. ⓘ

Cilt etkileri

Bergamot portakalı ⓘ

Kozmetik ve parfüm ürünlerinde kullanılan bergamot cilt tahrişine neden olabilir. Geçmişte, bergamot yağından elde edilen psoralen bronzlaşma hızlandırıcılarında ve güneş kremlerinde kullanılmıştır. Fotokanserojen olduğu 1959'dan beri bilinen bu madde, yine de 1995 yılına kadar bronzlaşma aktivatörlerinde kullanılmış ve birçok melanom ve ölüm vakasına katkıda bulunmuştur. ⓘ

Araştırma

2017 itibariyle, bergamot yağı üzerine yapılan klinik araştırmaların kalitesi düşüktür ve olası biyolojik etkileri hakkında herhangi bir sonuca varılamamıştır. Bergamot yağının çayın bir bileşeni olarak tüketilmesi kas kramplarına neden olabilir. Cilt üzerinde kullanımı, özellikle çocuklar ve hamile kadınlar için güvenli olmayabilir ve fotodermatotoksisiteden kaynaklanan kızarıklıklara neden olabilir. ⓘ