Pietà

Pietà ⓘ

Pietà, kucağında ölü İsa Mesih'i tutan Meryem Ana heykelidir. ⓘ

Fransız Piskopos Jean Bilheres, Pietà’yı 1498'de, San Pietro'daki mezarı için sipariş etmiştir. O dönemde, İtalya topraklarında Meryem Ana ve İsa'nın bir arada tasvir edildiği mermer yapıtlar alışılmış değildi. Belki de bu yüzden sanatçıyla işveren arasındaki yazılı anlaşma, eserin tam olarak nasıl görünmesi gerektiğini detaylarıyla belirtir. Buna göre heykel, "bir esvaba sarılmış olan Meryem Ana'nın kollarında yatan İsa'nın naaşını" betimlemeliydi. Heykelde yeni olan Meryem'in gencecik yüzüdür, çünkü o zamana kadar Meryem Ana heykellerde genellikle yaşlı bir kadın olarak tasvir edilirdi. Michelangelo'nun konuyla ilgili olarak, Meryem'in bakireliği ve saflığı sayesinde gençliğini muhafaza ettiğini söylediği aktarılır. ⓘ

Heykel, İsa'nın çarmıhtan indirildiği anı canlandırır. Hristiyan inancına uygun olarak, Tanrı'nın oğlunun cansız bedeni artık annesinin kollarında yatmaktadır. Meryem, İsa'nın bedenini sağ eliyle güçlü bir biçimde kavrarken, sol eliyle de naaşı izleyiciye sunmakta ve herkesi İsa'ya saygıya davet etmektedir. Meryem bunu yaparken gözlerini yere indirmiştir, böylelikle müminlerin yüzlerine doğrudan bakmak istemediğini gösterir. ⓘ

Michelangelo heykel grubunun en zorlu problemini, yani dik oturan Madonna figürüyle kucağında boylu boyunca yatan İsa'yı kapalı grup halinde işleme görevini çok ustaca çözmüştür: İsa'nın bedeni, hemen hemen tamamıyla Meryem'in dış hatlarının içinde kalacak şekilde yatmaktadır. Michelangelo böylece yalnız son derece şık bir kompozisyon oluşturmakla kalmamış, anneyle oğul arasındaki yakın bağı da vurgulamıştır. ⓘ

Heykelin içerdiği zıtlıklar da çarpıcılığını artırır:

Meryem'in elleri hem naaşa sıkı sıkıya kenetlenmiştir, hem de onu bir bakıma özgür bırakmakta, daha doğrusu ölüyü izleyiciye göstermektedir.
İsa'nın neredeyse tümüyle çıplak, güzel hatlı bedeni Meryem'in ağır kıvrımlarla dökümlenen elbisesinin üzerine uzanmıştır.
Meryem'in atıl vücudu toprakla bütünleşmiş izlenimi verirken, Mesih sadece sağ ayağının ucuyla yere değer. ⓘ

Michelangelo ilk denediği 3 mermer bloğun istenmedik bir yerden kırılması üzerine başladığı dördüncü mermer blokta bu heykeli yapmayı başarmıştır. ⓘ

Pietà'nın Michelangelo'nun kendisi için taşıdığı büyük anlam, onun sanatçının imzaladığı yegane eser olmasından bellidir. Michelangelo imzasını, Meryem'in kıyafetini bir arada tutan kuşağın üstüne yontmuştu. Heykel bugün, saldırıya karşı cam bir muhafazayla korunduğu San Pietro Katedrali'nde özel bir yerde duruyor. ⓘ

ⓘ

Michelangelo'nun Aziz Petrus Bazilikası'ndaki Pietà'sı, 1498-1499 ⓘ

Bağlam ve gelişim

Meryem Ana'nın İsa'nın ölü bedenini kucaklarken görüldüğü İsa'nın Çarmıha Gerilişi heykeli (Salzburg eseri, 1470'ler), Slovenya Ulusal Galerisi. ⓘ

Pietà, kederli Meryem Ana'nın üç yaygın sanatsal temsilinden biridir; diğer ikisi Mater Dolorosa (Acıların Annesi) ve Stabat Mater'dir (anne ayaktaydı). Diğer iki temsil, birleşik formlar mevcut olsa da, heykelden ziyade en yaygın olarak resimlerde bulunur. ⓘ

Pietà yaklaşık 1300'lerde Almanya'da ("Vesperbild" olarak adlandırılır) gelişmiş, 1400'lerde İtalya'ya ulaşmış ve özellikle Orta Avrupa Andachtsbilder'larında popüler olmuştur. Birçok Alman ve Polonyalı 15. yüzyıl ahşap örneği İsa'nın yaralarını büyük ölçüde vurgular. İsa'nın Yatışı ve Ağıt ya da Pietà, Haç İstasyonlarının 13.sünü ve Bakire'nin Yedi Acısı'ndan birini oluşturur. ⓘ

Pietà çoğunlukla Meryem Ana'yı İsa'yı tutarken gösterse de, Baba Tanrı'nın da İsa'yı tutmaya katıldığı başka kompozisyonlar da vardır (aşağıdaki galeriye bakınız). İspanya'da Bakire genellikle bir ya da iki elini kaldırır, bazen de İsa'nın bedeni yere yığılmıştır. ⓘ

Michelangelo

Depozisyon, 1547-1555, Michelangelo, Museo dell'Opera del Duomo, Floransa ⓘ

Michelangelo'nun ünlü bir örneği mermer bir bloktan oyulmuştur ve Vatikan Şehri'ndeki Aziz Petrus Bazilikası'nda bulunmaktadır. İsa'nın bedeni, genellikle daha küçük ve ahşap olan daha önceki Pietà heykellerinin çoğundan farklıdır. Bakire de alışılmadık bir şekilde gençtir ve Pietà'ların çoğundaki yaşlı, kederli Meryem'in aksine dinlenmektedir. Genç olarak gösterilmesinin iki nedeni vardır; Tanrı tüm güzelliklerin kaynağıdır ve Meryem Tanrı'ya en yakın olanlardan biridir, ayrıca dış görünüş iç görünüşün ifşası olarak düşünülür (Meryem ahlaki açıdan güzeldir). Michelangelo'nun Pieta heykeli, eserleri arasında imzaladığı tek eser olması bakımından da eşsizdir. Bunu duyan ziyaretçiler heykelin bir rakibi olan Cristoforo Solari tarafından yapıldığını düşünmüşlerdir. İmzası MICHAELA[N]GELUS BONAROTUS FLORENTIN[US] FACIEBA[T] "Floransalı Michelangelo Buonarroti yaptı" şeklinde kazınmıştır. ⓘ

Daha az bilinen bir Michelangelo Pietà'sı olan The Deposition'da (yaklaşık 1547-1555) İsa'nın bedenini tutan Meryem Ana değil, Nikodim (ya da muhtemelen Arimathea'lı Yusuf), Mecdelli Meryem ve Meryem Ana'dır. Kukuletalı adamın sanatçının kendi portresine dayandığına dair bazı göstergeler vardır. Heykel Floransa'daki Museo dell'Opera del Duomo'da bulunmaktadır ve Florentine Pietà olarak da bilinir. ⓘ

Bir nesil sonra İspanyol ressam Luis de Morales, Louvre ve Museo del Prado'da örnekleri bulunan bir dizi son derece duygusal Pietà resmetmiştir. ⓘ

Galeri

Heykeller, heykelcikler ve tablolar

Aziz Panteleimon Kilisesi'nde bulunan fresklerdeki Pietà, Gorno Nerezi, 1164
Avignon Pietası, Enguerrand Charonton, 15. yüzyıl
Köln'den 15. yüzyıl Alman ahşap Pietà'sı
Jean Malouel'in Pieta Tondo'su, 1400-1410 yılları arasında (Louvre)
Jean Malouel, Pieta Tondo, detay
Avusturya Pietası, 1420 civarı
Rogier van der Weyden, Museo del Prado, Madrid, Aziz John ve bir bağışçı ile, 1440-1450 civarı
Kraków, 1450 civarı
Alman veya Hollanda 15. Yüzyıl, Pietà, 1450-1500 civarı, Ulusal Sanat Galerisi
Pietro Perugino, Uffizi, 1490
Svabya boyalı ahşap Pietà, 1500 civarı
Giovanni Bellini, 1505 civarı
Dieffler Pietà, Ahşap heykel, muhtemelen 15. veya 18. yüzyıl, Diefflen'deki eski Aziz Wendelin şapeli, Saarland Müzesi, Eski Koleksiyon
İsa'nın Gömülmesi, Bronzino, 1540-1545, Musée de Besançon
El Greco, Pietà, 1571-1576, Philadelphia Sanat Müzesi
Pietà, 1600 civarı, Annibale Carracci, Capodimonte Ulusal Müzesi
Gregorio Fernández'in Pietà'sı, 1616-1619, Ulusal Heykel Müzesi,
Rokoko dekorlu 18. yüzyıl Bavyera örneği
Başlangıçta Michelangelo'ya atfedilen ancak muhtemelen başka bir heykeltıraş tarafından yapılan Palestrina Pietà
Pieta, 1876, William-Adolphe Bouguereau
Anton Josef Reiss tarafından mermerden yapılmış bir Pietà, 1897
Vierge de Pitié, Collégiale Saint-Salvi d'Albi'de Dekorasyon, Albi, yaklaşık 1900
Bogdan Cierpisz, Pieta, yak. 1980 ⓘ