Portakal
| Portakal ⓘ | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
İkili adlandırma
| ||||||||||||||||||
Citrus sinensis
(L.) Osbeck |
Portakal (Citrus sinensis), Citrus cinsi bir ağaç olan Citrus sinensis'i ve onun meyvesini tanımlar. ⓘ
Tarihçe
İpek yolunun Anadolu'dan geçtiği dönemlerde narenciye Hindistan civarından gelen ticari bir üründü. Ümit Burnu'nun keşfedilmesiyle ticaret yolları değişmiş, Asya kıtasının Avrupalı devletler tarafından sömürgeleştirilmesiyle portakal üretiminin tamamı Portekiz civarına yayılmıştır. Türk topraklarına ilk kez Portekiz'den geldiği için Portekiz meyvesi anlamında Portakal (Portugal) meyvesi denmiş, zaman içinde de sadeleşerek portakala dönüşmüştür. Portakal'ın pomelo ile mandalina'nın doğal melezi olduğu sanılmaktadır. ⓘ
Citrus sinensisin meyvesine, "acı/ekşi portakal" olarak da anılan Citrus aurantiumun meyvesinden ayırabilmek için, "tatlı portakal" da denir. ⓘ
Türkiye'de yetiştirildiği yerler
Akdeniz ve Doğu Karadeniz (Rize çevresi)ayrıca Kıyı Ege'nin güneyi, Akdeniz çevresinde ve sıcaklık ortalaması 23 ila -3 °C arasında olan yerlerde yetişen ağaçlardır. En kaliteli Washington cinsi portakal Antalya ili Finike ilçesinde yetiştirilmektedir. Finike Çavdır köyü portakalı, en iyi portakal ödülü almıştır. ⓘ
Ekolojik özellikleri
Ο °C'ye kadar soğuğa dayanabilir. İyi drenajlı ve pH değeri 4,5-8 olan toprakları sever. ⓘ
Kullanıldığı yerler
Kabuklarından portakal esansı, bu esanstan ise parfüm elde edilir. Gıda sanayisinde de bolca kullanır. Ayrıca ilaç sanayisinde de kullanılmaktadır. ⓘ
Besin değerleri
Portakalın içerisinde B ve C vitaminleri bulunmaktadır. ⓘ
| Besin öğeleri | 100 g ⓘ |
|---|---|
| Enerji | 192 kJ (46 kcal) |
| Karbonhidrat | 11,54 g |
| Şeker | 9,14 g |
| Lif | 2,4 g |
| Yağ | 0,21 g |
| Protein | 0,70 g |
| Tiamin (B1 vit.) | 0,100 mg (%8) |
| Riboflavin (B2 vit.) | 0,040 mg (% 3) |
| Niasin (B3 vit.) | 0,400 mg (% 3) |
| Pantotenik asit (B5) | 0,250 mg (% 5) |
| B6 vitamini | 0,051 mg (% 4) |
| Folat (Vit. B9) | 17 mg (% 4) |
| C vitamini | 45 mg (% 75) |
| Kalsiyum | 43 mg (% 4) |
| Demir | 0,09 mg (% 1) |
| Magnezyum | 10 mg (% 3) |
| Fosfor | 12 mg (% 2) |
| Potasyum | 169 mg (% 4) |
| Çinko | 0.08 mg (% 1) |
%: Günlük önerilen miktar ⓘ
Kullanım Alanları
Portakal meyvesi, hem sulu meyve özü hem de aromatik kabuğu için kullanılan önemli bir tarım ürünüdür. Portakal çiçekleri (çiçekleri), ağacın yaprakları ve odunu gibi birkaç farklı şekilde kullanılır. ⓘ
Çiçekler
- Florida'nın eyalet çiçeği olan portakal çiçeği oldukça hoş kokuludur ve geleneksel olarak iyi şansla ilişkilendirilir. Gelin buketlerinde ve baş çelenklerinde uzun zamandır popülerdir.
- Portakal çiçeği esansı parfüm yapımında önemli bir bileşendir.
- Portakal çiçeği yaprakları ayrıca "portakal çiçeği suyu" veya "portakal çiçeği suyu" olarak bilinen gülsuyunun narenciye kokulu bir muadili haline getirilebilir. Fransız ve Orta Doğu mutfaklarında, özellikle tatlılarda ve unlu mamullerde yaygın bir bileşendir. Bazı Orta Doğu ülkelerinde, kuyulardan çekilen veya qullah'larda (gözenekli kilden yapılmış geleneksel Mısır su testileri) depolanan sert suyun hoş olmayan tadını gizlemek için portakal çiçeği suyu damlaları eklenir. Amerika Birleşik Devletleri'nde portakal çiçeği suyu, portakal çiçeği çörekleri ve şekerlemeler yapmak için kullanılır.
- İspanya'da düşen çiçekler kurutulur ve portakal çayı yapımında kullanılır.
- Portakal çiçeği balı (ya da narenciye balı), ağaçlar çiçek açarken narenciye bahçelerine arı kovanları konularak elde edilir. Bu yöntemle arılar tohumlanmış narenciye çeşitlerini de tozlaştırır. Bu bal türü turuncumsu bir tada sahiptir ve oldukça değerlidir. ⓘ
Yapraklar
- Portakal yaprakları kaynatılarak portakal çayı yapılabilir. ⓘ
Ahşap
- Portakal ağacı çubukları manikür ve pedikürde kütikül itici olarak ve ince elektronik kabloları manipüle etmek için spudger olarak kullanılır.
- Portakal ağacı, ızgara etleri baharatlamak için mesquite, meşe ve hickory ile aynı şekilde kullanılır. ⓘ
Kış için iç mekana yerleştirilebilmeleri için hareketli saksılarda portakal ağaçları
Portakal çiçekleri
Olgunlaşmamış meyve
Kan portakalı
Daldaki portakallar
Portakal ağacı ⓘ
.jpg)
Kimyasal bileşim
Portakal meyvesi ve yaprağının her ikisinin de N,N-DMT dahil indol alkaloidleri içerdiği bildirilmiştir. ⓘ
Tehditler
Dev kırlangıçkuyruk larvası
Dev kırlangıçkuyruk tırtılları (Papilio cresphontes) bu ürüne, özellikle de genç ağaçlara ciddi zarar verir. ⓘ