Astronom

bilgipedi.com.tr sitesinden
Galileo Galilei, teleskobik astro­nominin kurucularından olan İtalyan astronom.

Astronom, astrofizikçi ya da gökbilimci, astronomi ya da astrofizik üzerine araştırmalar ve çalışmalar yapan bilim insanıdır.

Tarih öncesi çağlardan bu yana gökyüzü dünyanın her yerindeki kültürlerden insanların ilgisini çekmiştir. Bu kültürlerden bazıları, birbirinden bağımsız olarak, gökyüzündeki cisimlerin gözlemlenmesine kendini adamış olan kâtip veya rahiplere destek vermeye başlamışlardır. Gezegenlerin hareketlerinin gözlemlenmesi ve gelecekteki hareketlerinin tahmini antik astronominin başlıca uğraşı olmuştur. Batıda, astronominin antik Mezopotamya'da ortaya çıktığı düşünülmektedir. Babil kayıtları üzerine yakın zamanda yapılan araştırmalar, bunların kusursuz olduğunu göstermektedir.

Yaklaşık 1750'lerden önce, astroloji ile astronominin birbirine çok yakın kabul edildiğinin anlaşılması önemlidir. Kimi yer ve zamanlarda, bu ikisine aynı gözüyle bakılmıştır.

Diğer pek çok bilim alanında çalışan kimselerden farklı olarak astronomlar, üzerinde çalıştıkları cisimlerle temas kuramaz. Bunun yerine, keşif yapmak için detaylı gözlemlere başvururlar. Genel olarak astronomlar, gözlem yapmak için teleskop ya da diğer görüntüleme ekipmanları kullanmaktadırlar.

Gökbilimci, 1668, Johannes Vermeer

Bir astronom, astronomi alanında çalışmalarını Dünya'nın kapsamı dışındaki belirli bir soru veya alana odaklayan bir bilim insanıdır. Yıldızlar, gezegenler, uydular, kuyruklu yıldızlar ve galaksiler gibi astronomik nesneleri gözlemsel (verileri analiz ederek) veya teorik astronomi ile gözlemlerler. Astronomların çalıştığı konu veya alanlara örnek olarak gezegen bilimi, güneş astronomisi, yıldızların kökeni veya evrimi veya galaksilerin oluşumu verilebilir. İlgili ancak farklı bir konu da Evren'i bir bütün olarak inceleyen fiziksel kozmolojidir.

Türler

Astronomlar genellikle iki ana tipten birine girer: gözlemsel ve teorik. Gözlemsel astronomlar gök cisimlerinin doğrudan gözlemlerini yapar ve verileri analiz ederler. Buna karşılık, teorik astronomlar gözlemlenemeyen şeylerin modellerini oluşturur ve araştırır. Bir yıldız sisteminin veya bir galaksinin yaşam döngüsünü tamamlaması milyonlarca ila milyarlarca yıl sürdüğünden, gökbilimciler nasıl oluştuklarını, geliştiklerini ve öldüklerini belirlemek için evrimlerinin benzersiz noktalarında farklı sistemlerin anlık görüntülerini gözlemlemelidir. Bu verileri, farklı gök cisimlerinin nasıl çalıştığını teorize etmek için modeller veya simülasyonlar oluşturmak için kullanırlar.

Astronominin bu iki ana dalı altındaki diğer alt kategoriler gezegen astronomisi, galaktik astronomi veya fiziksel kozmolojiyi içerir.

Akademik

Galileo genellikle modern astronominin babası olarak anılır, Justus Sustermans'ın portresi

Tarihsel olarak, astronomi daha çok gökyüzündeki olayların sınıflandırılması ve tanımlanmasıyla ilgilenirken, astrofizik bu olayları ve aralarındaki farklılıkları fiziksel yasaları kullanarak açıklamaya çalışmıştır. Günümüzde bu ayrım büyük ölçüde ortadan kalkmış olup "astronom" ve "astrofizikçi" terimleri birbirinin yerine kullanılabilmektedir. Profesyonel astronomlar, genellikle fizik veya astronomi alanında doktora yapmış ve araştırma kurumları veya üniversiteler tarafından istihdam edilen yüksek eğitimli bireylerdir. Zamanlarının çoğunu araştırma üzerinde çalışarak geçirirler, ancak sıklıkla öğretmenlik, alet yapımı veya bir gözlemevinin işletilmesine yardımcı olmak gibi başka görevleri de vardır.

Kuzey Amerika'daki profesyonel astronomların başlıca örgütü olan Amerikan Astronomi Derneği'nin yaklaşık 7.000 üyesi vardır. Bu sayı, araştırma alanları astronomi ile yakından ilgili olan fizik, jeoloji ve mühendislik gibi diğer alanlardan bilim insanlarını da içerir. Uluslararası Astronomi Birliği, 70 ülkeden doktora düzeyinde ve ötesinde astronomi araştırmalarına katılan yaklaşık 10.145 üyeden oluşmaktadır.

1669'da Çin İmparatoru'nun Matematik Kurulu Başkanı ve Gözlemevi Müdürü olan Flaman astronom Ferdinand Verbiest'in portresi

Gecenin karanlık saatlerinde bir teleskoptan bakan yaşlı bir astronomun klasik imajının aksine, uzun ve derin bir pozlamayı kaydetmek için şarj bağlı cihaz (CCD) kamera kullanmak çok daha yaygındır, bu da ışığın zamanla eklenmesi nedeniyle daha hassas bir görüntü oluşturulmasına olanak tanır. CCD'lerden önce fotoğraf plakaları yaygın bir gözlem yöntemiydi. Modern astronomlar teleskopların başında nispeten az zaman geçirirler, genellikle yılda sadece birkaç hafta. Gözlemsel astronomların zamanının çoğunu, gözlemledikleri olayların nedenlerine ilişkin tahminlerde bulunmanın yanı sıra, gözlemlenen olayların analizi alır.

Öğretim üyesi olarak görev yapan astronomlar zamanlarının çoğunu lisans ve lisansüstü dersler vererek geçirirler. Çoğu üniversitenin, alana ilgiyi teşvik etmek için halka açık teleskop zamanı ve bazen bir kamu hizmeti olarak planetaryumlar da dahil olmak üzere sosyal yardım programları vardır.

Astronom olanlar genellikle lisede matematik, fen bilimleri ve bilgisayar konularında geniş bir altyapıya sahip olurlar. Nasıl araştırma yapılacağını, makale yazılacağını ve sunulacağını öğreten dersler almak da çok değerlidir. Kolejde/üniversitede çoğu astronom astronomi veya fizik alanında doktora yapar.

Amatör astronomlar

Profesyonel astronomların sayısı nispeten düşük olsa da, bu alan amatörler arasında popülerdir. Çoğu şehirde düzenli olarak bir araya gelen ve genellikle yıldız partilerine ev sahipliği yapan amatör astronomi kulüpleri vardır. Pasifik Astronomi Topluluğu, 70 farklı ülkeden profesyonel ve amatör astronomların yanı sıra eğitimcileri de kapsayan dünyanın en büyük genel astronomi topluluğudur. Her hobide olduğu gibi, kendini amatör astronom olarak gören çoğu kişi ayda birkaç saatini yıldızlara bakmaya ve araştırmalardaki son gelişmeleri okumaya ayırabilir. Ancak amatörler, "koltuk astronomları" olarak adlandırılanlardan, kendi keşiflerini yapabilecekleri ve profesyonel astronomlara araştırmalarında yardımcı olabilecekleri bilimsel düzeyde teleskoplara ve aletlere sahip olan çok hırslı kişilere kadar geniş bir yelpazeye yayılır.