Gazeteci
 | |
| Meslek | |
|---|---|
| İsimler | Gazeteci |
Meslek türü | Gazetecilik, kitle iletişim araçları |
Faaliyet sektörleri | Kitle iletişim araçları, halkla ilişkiler, siyaset, spor, iş dünyası |
| Açıklama | |
| Yetkinlikler | Yazma becerileri, kişilerarası beceriler |
Gerekli eğitim | Genellikle lisans derecesi |
Alanları istihdam | Kitle iletişim araçları |
İlgili işler | Muhabir, Muhabir, Köşe Yazarı, Sözcü, Siyasetçi |
Gazeteci, metin, ses veya resim biçimindeki bilgileri toplayan/bir araya getiren, bunları haber değeri taşıyan bir biçime dönüştüren ve kamuoyuna yayan kişidir. Esas olarak gazeteci tarafından yapılan eylem veya sürece gazetecilik denir. ⓘ
Gazeteci, gazetecilik mesleğini icra eden; güncel olaylar, akımlar, konular ve kişiler hakkında bilgi toplayıp, olabildiğince tarafsız bir şekilde yayımlamaya gayret gösteren kişidir. ⓘ
Roller
Gazeteciler yayın, basım, reklam ve halkla ilişkiler personeli olabilir ve gazetecilik biçimine bağlı olarak gazeteci terimi, süreçte oynadıkları rollere göre çeşitli birey kategorilerini de içerebilir. Muhabirler, muhabirler, yurttaş gazeteciler, editörler, editör-yazarlar, köşe yazarları ve foto muhabirleri (fotoğraf aracını kullanan gazeteciler) gibi görsel gazeteciler bu kategoriye dahildir. ⓘ
Muhabir, kaynakları kullanarak sunmak üzere bilgiyi araştıran, yazan ve raporlayan bir gazeteci türüdür. Bu, röportaj yapmayı, bilgi toplamayı ve/veya makale yazmayı gerektirebilir. Muhabirler zamanlarını bir haber merkezinde veya evden çalışmak ile olaylara tanıklık etmek veya insanlarla röportaj yapmak arasında paylaştırabilirler. Muhabirlere belirli bir haber atlaması veya kapsama alanı atanabilir. ⓘ
Bilim iletişimi üzerine yazan Matthew C. Nisbet, "bilgi gazetecisini" Walter Lippmann, David Brooks, Fareed Zakaria, Naomi Klein, Michael Pollan, Thomas Friedman ve Andrew Revkin gibi, rollerini, çoğu meslekten olmayan kişinin kendi başlarına araştırmaya zaman bulamayacağı veya bilgiye erişemeyeceği karmaşık gerçek veya bilim konularını araştırmak, ardından bir öğretmen ve politika danışmanı olarak halka doğru ve anlaşılır bir versiyonunu iletmek olarak gören bir kamu entelektüeli olarak tanımlamıştır.
Lippmann, en iyi bilinen kitapları olan Public Opinion (1922) ve The Phantom Public'te (1925), çoğu bireyin toplumu rahatsız eden birçok karmaşık politika sorunuyla ilgili haberleri takip etme ve analiz etme kapasitesi, zamanı ve motivasyonundan yoksun olduğunu savunmuştur. Çoğu sosyal sorunu doğrudan deneyimlemedikleri gibi, uzman görüşlerine de doğrudan erişimleri yoktu. Bu kısıtlamalar, sorunları aşırı basitleştirme ve basmakalıp yargıları, partizan bakış açılarını ve önyargıları güçlendirme eğiliminde olan bir haber medyası tarafından daha da kötüleştirildi. Sonuç olarak Lippmann, halkın kendisi gibi uzman analistler olarak hizmet verebilecek ve "vatandaşları gerçekten neyin önemli olduğuna dair daha derin bir anlayışa" yönlendirebilecek gazetecilere ihtiyacı olduğuna inanıyordu. ⓘ
2018 yılında, Amerika Birleşik Devletleri Çalışma Bakanlığı'nın Mesleki Görünüm El Kitabı, "muhabirler, muhabirler ve yayın haber analistleri" kategorisindeki istihdamın 2016 ile 2026 yılları arasında yüzde 9 azalacağını bildirdi. ⓘ
Günümüzde gazeteciler
2012-2016 yılları arasında 67 ülkede 27.500 gazeteciden oluşan dünya çapındaki bir örneklem aşağıdaki profili ortaya çıkarmıştır:
- Yüzde 57'si erkek;
- ortalama yaş 38
- ortalama deneyim yılı, 13
- üniversite derecesi, yüzde 56; yüksek lisans derecesi, yüzde 29
- Yüzde 61'i üniversitede gazetecilik/iletişim alanında uzmanlaştı
- Yüzde 62'si kendini genelci, yüzde 23'ü ise sıkı haberci olarak tanımlıyor
- Yüzde 47'si bir meslek birliğine üyeydi
- Yüzde 80'i tam zamanlı çalıştı
- Yüzde 50'si yazılı basında, yüzde 23'ü televizyonda, yüzde 17'si radyoda ve yüzde 16'sı internette çalıştı. ⓘ
Gazetecilik özgürlüğü
Gazeteciler, özellikle silahlı çatışma bölgelerinde veya basın özgürlüğüne saygı göstermeyen devletlerde haber yaparken bazen kendilerini tehlikeye atarlar. Gazetecileri Koruma Komitesi ve Sınır Tanımayan Gazeteciler gibi kuruluşlar basın özgürlüğü konusunda raporlar yayınlamakta ve gazetecilik özgürlüğünü savunmaktadır. Kasım 2011 itibariyle Gazetecileri Koruma Komitesi, 1992'den bu yana dünya genelinde 887 gazetecinin cinayet (%71), çapraz ateş veya çatışma (%17) ya da tehlikeli görev (%11) nedeniyle öldürüldüğünü bildirmektedir. 1992'den bu yana gazeteciler için "en ölümcül on ülke" Irak (230 ölüm), Filipinler (109), Rusya (77), Kolombiya (76), Meksika (69), Cezayir (61), Pakistan (59), Hindistan (49), Somali (45), Brezilya (31) ve Sri Lanka (30) olmuştur. ⓘ
Gazetecileri Koruma Komitesi ayrıca 1 Aralık 2010 itibariyle dünya genelinde 145 gazetecinin gazetecilik faaliyetleri nedeniyle hapiste olduğunu bildirmektedir. Mevcut rakamlar daha da yüksektir. Halihazırda en fazla gazetecinin hapiste olduğu on ülke Türkiye (95), Çin (34), İran (34), Eritre (17), Burma (13), Özbekistan (6), Vietnam (5), Küba (4), Etiyopya (4) ve Sudan'dır (3). ⓘ
Fiziksel zararın yanı sıra gazeteciler psikolojik olarak da zarar görmektedir. Bu durum özellikle savaş muhabirleri için geçerlidir, ancak bu muhabirlerin ülkedeki yazı işleri genellikle tehlikeye maruz bıraktıkları muhabirlerle nasıl başa çıkacaklarını bilememektedir. Bu nedenle, travma geçiren gazeteciler için sistematik ve sürdürülebilir bir psikolojik destek yöntemine şiddetle ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak şu ana kadar sadece küçük ve parçalı destek programları mevcuttur. ⓘ
Gazeteci ve kaynak ilişkisi
Profesyonel bir gazeteci ile bir kaynak arasındaki ilişki oldukça karmaşık olabilir ve bir kaynak bazen gazeteci tarafından yazılan bir makale üzerinde etkili olabilir. 'A Compromised Fourth Estate' başlıklı makalede Herbert Gans'ın metaforunu kullanarak aralarındaki ilişkiyi ele alıyor. "Tango yapmak için iki kişi gerekir" sözünden hareketle, aralarındaki etkileşimin işbirlikçi doğasını göstermek için bir dans metaforu olan "Tango "yu kullanmaktadır. Herbert, kaynağın genellikle liderlik ettiğini öne sürmektedir, ancak gazeteciler genellikle iki nedenden ötürü bu kavrama itiraz etmektedir:
- Haber yapımında kaynak üstünlüğüne işaret eder.
- Gazetecilerin bağımsızlık ve editoryal özerkliğe vurgu yapan profesyonel kültürünü rencide eder. ⓘ
Dans metaforu şöyle devam eder:
Kaynaklarla fazla samimi bir ilişki, gazetecilerin dürüstlüğüne gölge düşürür ve danışıklı dövüşe dönüşme riski taşır. Gazeteciler tipik olarak, medyanın güçlü ekonomik ve siyasi çıkarların bekçi köpeği olarak işlev görmesi için, gazetecilerin kaynak bağımsızlıklarını tesis etmeleri gerektiği ya da dördüncü kuvvetin halkla ilişkilerin beşinci kuvveti tarafından yönlendirilmesi riskiyle karşı karşıya oldukları şeklindeki önemli bir varsayıma dayanan daha sağlam bir çatışma modelini tercih etmişlerdir. ⓘ
Gazeteciler için kayıtlara geçen en kötü yıl
.jpg)
Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü'nün yıllık raporuna göre, 2018 yılı gazetecilere yönelik ölümcül şiddet ve istismar açısından kayıtlara geçen en kötü yıl oldu; 2017'den bu yana bu tür cinayetlerde yüzde 15'lik bir artış yaşandı ve 80 kişi öldürüldü, 348 kişi hapsedildi ve 60 kişi rehin alındı. ⓘ
Yaser Murtaja bir İsrail ordusu keskin nişancısı tarafından vuruldu. Rubén Pat Meksika'da bir sahil barının dışında vurularak öldürüldü. Meksika, Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından "medya için dünyanın en ölümcül ülkelerinden biri" olarak tanımlandı; ülkede gazetecilere yönelik saldırıların %90'ının faili meçhul kaldığı bildirildi. Bulgar Viktoria Marinova dövüldü, tecavüze uğradı ve boğularak öldürüldü. Suudi Arabistanlı muhalif Cemal Kaşıkçı Suudi Arabistan'ın İstanbul'daki konsolosluğunda öldürüldü. ⓘ
Galeri
Bir program yöneticisi televizyon muhabirlerinin görevlerini belirliyor, 1998.
Bir muhabir Afganistan'ın Helmand Vilayeti'nde bir adamla röportaj yapıyor, 2009.
Gazeteci bir cosplayer ile röportaj yapıyor, 2012.
Londra Belediye Başkanı olduğu dönemde Boris Johnson ile röportaj yapan bir muhabir, 2014
Mogadişu, Somali'de gazetecilerin önünde yeni bir kuyunun suyunu tadan yetkili, 2014.
Avusturya'da bir kişiyle röportaj yapan kameraman ve gazeteci ⓘ
.jpg)
.jpg)
Gazetecilerin eğitimi
Türkiye
Türkiye'de çeşitli üniversitelerin iletişim fakültelerinde lisans, yüksek lisans ve doktora programlarıyla gazetecilik eğitimi verilmektedir. ⓘ