Karaman
Karaman ⓘ | |
|---|---|
Belediye | |
 Karaman Kalesi'nden görünüm | |
  Karaman  Karaman  Karaman .svg) Karaman | |
| Koordinatlar: 37°10′55″N 33°13′05″E / 37.18194°N 33.21806°EKoordinatlar: 37°10′55″N 33°13′05″E / 37.18194°N 33.21806°E | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Karaman |
| Hükümet | |
| - Belediye Başkanı | Savaş Kalaycı (MHP) |
| Alan | |
| - Bölge | 3,685.73 km2 (1,423.07 sq mi) |
| Nüfus (2012) | |
| - Kentsel | 141,630 |
| - Bölge | 175,397 |
| - Bölge yoğunluğu | 48/km2 (120/q mi) |
Karaman, tarihsel adıyla Laranda (Yunanca: Λάρανδα), Türkiye'nin güneyinde, Orta Anadolu'da, Toros Dağları'nın kuzeyinde, Konya'nın yaklaşık 100 km (62 mil) güneyinde yer alan bir şehirdir. Karaman ilinin başkent ilçesidir. 2000 yılı nüfus sayımına göre ilin nüfusu 231.872 olup, bunun 132.064'ü Karaman ilinde yaşamaktadır. İlçe 3.686 km2 (1.423 sq mi)'lik bir alanı kaplar ve kasaba ortalama 1.039 m (3.409 ft) yükseklikte yer alır. Karaman Müzesi önemli turistik yerlerden biridir. ⓘ
| Karaman ⓘ | |
|---|---|
|
İlçe | |
 | |
 | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Karaman |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Savaş Kalaycı (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 3.709 km² (1.432 mil²) |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 70100 |
| İl alan kodu | 338 |
| İl plaka kodu | 70 |
|
Resmî site http://www.karaman.bel.tr/ | |
Eski adı Lârende olan Karaman, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan aynı adlı ilin merkez ilçesi. Önemli bir ticaret, kültür ve sanat merkezidir. MÖ 8000'lerden itibaren yerleşilen Karaman ve yöresi; yer altı şehirleri, mağaralar ve inanç merkezlerine sahiptir. ⓘ
Etimoloji
Kasaba adını Karamanoğulları hanedanının hükümdarlarından biri olan Karaman Bey'den almıştır. Eski adı olan Laranda ise Luvi dili Larawanda'dan gelmektedir ve kelimenin tam anlamıyla "kumlu, kumlu bir yer" anlamına gelmektedir. ⓘ
Tarihçe
Antik çağda Karaman Laranda (Yunanca: Λάρανδα) olarak biliniyordu. MÖ 6. yüzyılda, Kapadokya kralı Ariarathes'i yendikten sonra Büyük İskender'in eski generallerinden Perdikkas tarafından yıkıldığı MÖ 322 yılına kadar Ahameniş egemenliği altında kalmıştır. Daha sonra İsaurialı korsanların merkezi haline gelmiştir. Bir noktada Derbe'li Antipater tarafından ele geçirilmiştir. Selçuklular tarafından 12. yüzyılın başlarında ele geçirilene kadar Roma ve daha sonra Bizans İmparatorluğu'na aitti. Karaman 1190 yılında Frederick Barbarossa tarafından ve 1211 ile 1216 yılları arasında Kilikya Ermeni Krallığı tarafından işgal edilmiştir. 1256 yılında Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından alınmış ve onun onuruna Karaman adını almıştır. Karaman, 1275'ten itibaren Karamanoğlu Beyliği'nin başkenti olmuştur. ⓘ
1468 yılında Karamanoğulları Osmanlılar tarafından fethedilmiş ve 1483 yılında eyaletin başkenti Konya'ya taşınmıştır. Karaman'da o dönemden kalma bir Karamanlı kalesi ve bazı sur kalıntıları, iki cami ve bir Kur'an okulu (medrese) bulunmaktadır. Karaman'daki bir camiye ait nefis bir mihrap bugün İstanbul'daki Arkeoloji Müzesi'nin yakınındaki Çinili Köşk'te bulunmaktadır. Karamanlılar, Osmanlılarla Komnenler safında savaşmış, Hıristiyan olmuş ve batıya doğru göç etmiş Kapadokya Türkmenleridir. ⓘ
.jpg)
Şehirde Roma Katolik unvanlı bir kilise vardı. Şair Yunus Emre (yak. 1238-1320) son yıllarında Karaman'da ikamet etmiştir ve Yunus Emre Camii'nin yanında gömülü olduğuna inanılmaktadır. Bitişikteki küçük bir park onun şiirlerinden alıntılarla süslenmiştir ve bunların birçoğu ne yazık ki grafiti ile lekelenmiştir. 1222 yılında Sufi vaiz Bahaeddin Veled ailesiyle birlikte şehre gelmiş ve Karamanoğlu emiri onları ağırlamak için bir medrese inşa ettirmiştir. Veled'in oğlu, ailesi Karaman'da yaşarken eşi Gevher Hatun ile evlenen ünlü Mevlana Celaleddin Rumi'dir. Mevlana'nın annesi de 1224 yılında burada ölmüştür. Diğer aile üyeleriyle birlikte, Alaeddin Ali Bey'in 1370 yılında orijinal medresenin yerine inşa ettirdiği Aktekke Camii'ne (Mader-i Mevlana Cami olarak da bilinir) gömülmüştür. ⓘ
Yunanca Karamanlis isminin yanı sıra Karaman ile başlayan diğer soyadları da bu kasabaya atıfta bulunmaktadır. Jefferson Libya'nın Berberi Korsanlarıyla savaşırken, Karamanlı hanedanının bir üyesini Paşa olarak değiştirmiştir. ⓘ
Karamanoğulları Beyliğinin bir süre başkentliğini yapmıştır. ⓘ
Şeyh Edebalı, Kazım Karabekir, Kemal Reis, Pîri Reis, Şair Aynî ve Yunus Emre gibi pek çok önemli ismi yetiştirmiş bir şehirdir. Türkiye'nin 58. büyük ili olan Karaman, elma, gıda üretimi, etliekmek, batırık gibi yemekleri ile meşhurdur. ⓘ
Karaman, tarih bakımından önemli olan illerden birisidir. ⓘ
Önemli kişiler
- Destan şairi Larandalı Nestor, şair Peisander'in babası.
- Şair Nestor'un oğlu, destan şairi Larandalı Peisander. ⓘ
Galeri
Karaman Sokak görünümü
Karaman Nefesi Sultan Medresesi anıtsal girişi
Nefesi Sultan Karaman Medresesi
Karaman Hac Beyler Camii Girişi
Karaman Hacı Beyler Camisi girişi
Karaman İbrahim Bey İmareti kapısı
Karaman İbrahim Bey Camii
Çinili Köşk'te İbrahim Bey Mihrabı
Karaman Kale Camii ve çevresi
Karaman Kalesi Camisi
Karaman Ak Tekke iç mekan
Karaman Kalesi Dış Cephe
Karaman Kalesi İç Mekan
Karaman Müzesi Can Hasan I Çömlekçiliği
Karaman Müzesi İkonostasis kapıları
Karaman Müzesi Kadın fes süsü
Karaman Müzesi Sığır kabuğu süslemeli objeler ⓘ
İklim
Karaman, Köppen iklim sınıflandırmasına (BSk) göre soğuk yarı kurak bir iklime ve Trewartha iklim sınıflandırmasına (Dc) göre sıcak, kurak yazlar ve soğuk, karlı kışlar ile karasal bir iklime sahiptir. Karaman genellikle çok güneşlidir ve yılda yaklaşık 3000 saat güneş ışığı alır. ⓘ
| Karaman için iklim verileri (1991-2020, ekstremler 1951-2020) ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Rekor yüksek °C (°F) | 21.2 (70.2) |
22.3 (72.1) |
28.7 (83.7) |
32.3 (90.1) |
34.4 (93.9) |
37.5 (99.5) |
40.4 (104.7) |
40.4 (104.7) |
39.1 (102.4) |
33.2 (91.8) |
25.8 (78.4) |
22.3 (72.1) |
40.4 (104.7) |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 5.6 (42.1) |
7.5 (45.5) |
12.9 (55.2) |
18.3 (64.9) |
23.7 (74.7) |
28.3 (82.9) |
31.7 (89.1) |
31.7 (89.1) |
27.7 (81.9) |
21.3 (70.3) |
13.5 (56.3) |
7.5 (45.5) |
19.1 (66.4) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 0.7 (33.3) |
2.1 (35.8) |
6.7 (44.1) |
11.7 (53.1) |
16.6 (61.9) |
20.8 (69.4) |
24.0 (75.2) |
23.7 (74.7) |
19.5 (67.1) |
13.8 (56.8) |
6.8 (44.2) |
2.5 (36.5) |
12.4 (54.3) |
| Ortalama düşük °C (°F) | −3.4 (25.9) |
−2.7 (27.1) |
0.9 (33.6) |
5.2 (41.4) |
9.5 (49.1) |
13.3 (55.9) |
16.0 (60.8) |
15.8 (60.4) |
11.3 (52.3) |
6.7 (44.1) |
1.0 (33.8) |
−1.7 (28.9) |
6.0 (42.8) |
| Rekor düşük °C (°F) | −26.8 (−16.2) |
−28.0 (−18.4) |
−20.2 (−4.4) |
−8.3 (17.1) |
−3.1 (26.4) |
3.1 (37.6) |
6.4 (43.5) |
3.6 (38.5) |
−1.0 (30.2) |
−8.5 (16.7) |
−21.2 (−6.2) |
−26.1 (−15.0) |
−28.0 (−18.4) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 41.8 (1.65) |
33.7 (1.33) |
33.6 (1.32) |
32.1 (1.26) |
34.0 (1.34) |
28.0 (1.10) |
6.7 (0.26) |
8.7 (0.34) |
9.2 (0.36) |
25.8 (1.02) |
32.9 (1.30) |
48.8 (1.92) |
335.3 (13.20) |
| Ortalama yağış günleri | 10.07 | 8.10 | 9.23 | 9.17 | 9.70 | 6.07 | 1.50 | 1.33 | 2.23 | 5.67 | 6.50 | 9.70 | 79.3 |
| Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 105.4 | 130.0 | 189.1 | 234.0 | 297.6 | 342.0 | 387.5 | 356.5 | 294.0 | 229.4 | 162.0 | 99.2 | 2,826.7 |
| Ortalama günlük güneş ışığı saatleri | 3.4 | 4.6 | 6.1 | 7.8 | 9.6 | 11.4 | 12.5 | 11.5 | 9.8 | 7.4 | 5.4 | 3.2 | 7.7 |
| Kaynak: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü | |||||||||||||
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır ⓘ |
|---|---|---|---|
| Karaman ilçesi (Konya) | |||
| 1940 | 48.703 | 12.489 | 36.214 |
| 1945 | 53.488 | 12.460 | 41.028 |
| 1950 | 60.066 | 13.476 | 46.590 |
| 1955 | 69.101 | 17.215 | 51.886 |
| 1960 | 78.522 | 21.668 | 56.854 |
| 1965 | 89.175 | 26.051 | 63.124 |
| 1970 | 100.179 | 35.056 | 65.123 |
| 1975 | 107.480 | 43.759 | 63.721 |
| 1980 | 113.408 | 51.208 | 62.200 |
| 1985 | 130.846 | 64.735 | 66.111 |
| Karaman merkez ilçesi | |||
| 1990 | 125.927 | 76.525 | 49.402 |
| 2000 | 152.450 | 105.384 | 47.066 |
| 2007 | 160.179 | 122.809 | 37.370 |
| 2008 | 164.207 | 127.192 | 37.015 |
| 2009 | 168.048 | 132.064 | 35.984 |
| 2010 | 170.240 | 135.185 | 35.055 |
| 2011 | 172.854 | 138.135 | 34.719 |
| 2012 | 175.397 | 141.630 | 33.767 |
| 2013 | 177.685 | 144.178 | 33.507 |
| 2014 | 181.383 | 148.362 | 33.021 |
| 2015 | 184.493 | 152.256 | 32.237 |
| 2016 | 188.221 | 156.056 | 32.165 |
| 2017 | 190.366 | 158.566 | 31.800 |
| 2018 | 194.018 | 161.946 | 32.072 |
| 2019 | 197.276 | 165.858 | 31.418 |
| 2020 | 199.482 | 168.299 | 31.183 |
Not: 1989 yılında Kazımkarabekir ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır. ⓘ
Ulaşım
Karayolu
Terminal kent merkezine yaklaşık 3 km uzaklıktadır. Terminale belediye otobüsleri, dolmuş ve özel taksiler çalışmaktadır. ⓘ
Demiryolu
Tren garı kent merkezine 1 km uzaklıktadır. Tren hattı Adana-Konya istikameti üzerindedir. ⓘ
Yeni yapılan Ankara-Konya hızlı tren hattı 8.1.2022‘de yapılan ilk seferle Ankara'ya bağlandı. ⓘ
Saat kulesi
Karaman Saat Kulesi, Karaman ilinin Merkez ilçesinde bulunan saat kulesi. Aktekke Kent Meydanı projesi kapsamında 2009 yılında Karaman Belediyesi tarafından inşa edilen yapı çelik iskelet üzerine andezit ve granit taştan imal edilmiştir. 9,15 metre yüksekliğindeki kule kentin buluşma noktalarından biridir. ⓘ
Tarihçilere göre Karaman
Eb-ül Fida'ya göre Karaman
Rum Beldelerinin, birisi de Karaman topraklarıdır. Buralarda Türkmenler oturur. Karamanoğulları çevresindeki beyliklerin en güçlüsü ve en uzun ömürlü olanıdır. Konya'nın bir günlük güneyinde Rum Beldesinden birisi de Larende (Karaman)'dır. ⓘ
Evliya Çelebi'ye göre Karaman
Evliya Çelebi, Karaman ve tarihi eserlerini incelemiş, Yunus Emre'nin de Karaman'da olduğunu belirtmiştir. Karaman Kalesinden, Aktekke (Mevlana'nın annesinin mezarının bulunduğu cami), Nuh Paşa Camii, Dikbasan Camii, Karabaş Veli Camii, Kirişçi Baba Camii ve bunlardan başka çok sayıda cami, medrese, çeşme, han, hamam ve imaretlerden bahseder. Evliya Çelebi bu tarihi eserlerden başka, büyük bir cadde üzerinde 470 dükkândan bahisle, Karamanlıların tarihlerde yaşantılarını ve binlerce evliyanın mevcudiyetini ve Yunus Emre'nin merkadinin (mezarının) Karaman'da olduğunu yazmaktadır. ⓘ
Katip Çelebi'ye göre Karaman
Katip Çelebi "Cihannüma"sında; Konya'nın kazalarını sıraladıktan sonra, Larende için "Konya'nın Doğu Cenubunda, arası bir menzil düz yerde kasaba ve kaladır. Akarsuyu, bağ, bahçeleri, camileri ve hamamları vardır. ⓘ
Katip Çelebi Karaman eyaletini şöyle yazmıştır. "Der beyan-ı Eyalat-ı Karaman: Osmanlılardan evvel bu yerlerde Al-i Karaman iskan etmekle, bu diyara Karaman denilmiştir. Daha evvel bu memleket, ta denizde sonra ererdi. ⓘ
Konya Salnamelerinde Karaman
1289-1291 Hicri (1872-1874 Miladi) tarihli Konya Salnamelerinde Karaman Tarihi hakkında bilgi verildikten sonra, 88'inci sayfada şöyle deniliyor; "Karaman'da Kibar'ı Evliyaullahtan Tabduk Emre, Yunus Emre, Mader-i ve Birader-i Hz. Mevlana ve Kettaue Baba, Canbaz Kadı medfundurlar". ⓘ
1294 Hicri (1877 Miladi) tarihli salnamede de şunları yazıyor: "Karamanda büyük küçük 41 cami, 82 mescit, 17 medrese, l kütüphane, 5 tekke, 12 zaviye, l rüştiye mektebi ve biri Ermeni, diğeri Rum 2 adet kilise ve 51'i İslam ve 2'si Rum olan 53 mektep, ikisi çift ve yedisi tek olmak üzere 9 hamam 115 çeşme ve şadırvan, 422 dükkân, 7 han, 5 adet bezirhane, 11 yağhane, 33 değirmen, l imaret, 11 sebil, 12 sarnıç, l buzhane, 4 karlık, l adet Kala-i atik mevcuttur." ⓘ
Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye Müellifine göre Karaman
Pizidi kıtasını teşkil eden ve sonra bir müddet emirlik halinde idare olunan Larende, Niğde, Ermenek, Konya, Kayseri, Akşehir, Beyşehir, Seydişehir ve Karahisar sancak ve kazalarını toplayan eyaletin ismidir. Bu eyaletin çok yeri dağlık ise de güzel üzüm, afyon yetişir ve tuzlaları vardır." ⓘ
Şemseddin Sami Bey'e göre Karaman
Sems'ed-din Sami Bey (Kamus-ül A'lam'ında Karaman ilini) şöyle yazmıştır. ⓘ
Anadolu'nun orta kısımlarının güney cihetine verilen isim olup, Konya, Niğde, İçel sancaklarından ibarettir. Bu bölge, Selçuk Devletinin çökmesinden sonra, İstiklal kazanarak oralarda hüküm süren Karamanoğulları adı ile anılır. Bu hükümetin ilk teşekkülünde Larende Kasabası merkez olup, sonra yine Konya'yı terke mecbur olmuşlar, Larendeye çekilmişlerdir. Şimdi dahi Karaman ilinin merkezi Larende ad olunup, bu kasabaya Karaman dahi denilir." ⓘ
Yılmaz Öztuna'ya göre Karaman
Karamanoğulları, Anadolu Türkmen Beyliklerinin en mühimi, en büyüğü, en kudretlisi ve en devamlısıdır. Karaman Türkmen Beyliği, 1250 yıllarından 1487'ye kadar takriben 237 yıl sürmüştür. Karamanoğlu 24 Oğuz boyundan biri olan, Oğuzların Avşar Boyu Beylerinden Ahmet Sadettin Bey'in oğlu Nuri Sofu Bey'den gelmişlerdir. ⓘ
2,5 asırlık tarihleri sırasında, Karamanoğulları'nın toprakları zaman zaman büyüyüp küçülmüştür. Karaman Beyliği, Türkiye'nin şu illerine yayılmıştır: Konya, Karaman, Niğde, Aksaray, Kayseri, Ankara, Nevşehir, Mersin, Kırşehir illerinin tamamı, Antalya'nın doğu yarısı, Karamanoğullarının nüfuz ve tabiyetinde bulunmuştur. Karamanoğullan batıya doğru Antalya, Isparta, Afyon dolaylarında zaman zaman yukarıdaki sınırları da aşmışlar, akın mahiyetinde çok daha uzaklara gitmişler ve Bursa'ya da girmişlerdir. Yukarıda gösterilen topraklar 146,000 km² olup, o dönemde bu topraklar üzerinde 2 milyon insanın yaşadığı tahmin edilmektedir. ⓘ