Söke

Söke ⓘ
Söke Söke Söke
Koordinatlar: 37°45′3″N 27°24′37″E
Ülke	Türkiye
İl	Aydın
Bölge	Söke
Hükümet
- Belediye Başkanı	Levent Tuncel (CHP)
- Kaymakam	Soner Zeybek
Alan
- Bölge	986,62 km2 (380,94 sq mi)
Nüfus  (2012)
- Kentsel	70,522
- Bölge	115,586
- Bölge yoğunluğu	120/km2 (300/q mi)
Posta kodu	09200
Web sitesi	www.soke.bel.tr

Söke, Türkiye'nin batısında Ege Bölgesi'nde, Aydın ilinin 54 km (34 mil) güneybatısında, Ege kıyısına yakın bir kasaba ve Aydın ilinin büyük bir ilçesidir. 2010 yılında 68.020 nüfusa sahipti. Komşuları kuzeydoğudan Germencik, doğudan Koçarlı, güneydoğudan Milas, güneybatıdan Didim, batıdan Ege Denizi ve kuzeybatıdan Kuşadası'dır. Söke Belediye Başkanı Levent Tuncel'dir. ⓘ

Etimoloji

Modern Söke, adını Amazon Anaea'dan (Ἀναία) alan antik Yunan kenti Anaia (Antik Yunanca: Ἄναια, Ἄναια, Ἀναία) (Anea, Anaea, Annaea veya Annaia olarak da anılır) ile özdeşleştirilir. Daha sonra Sokia (Yunanca: Σώκια) olarak da adlandırılmıştır. 1920'den itibaren İngilizler buraya Sokia diyorlardı. Anaia aynı zamanda Katolik ve Ortodoks kiliselerindeki bir unvanın (Anaea) adıdır. 1833'ten 1922'ye kadar Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi'ne bağlı Anea Piskoposluğu'nun merkeziydi. Bu tarihten sonra nüfusun demografik yapısı değişmiş ve bölgedeki Ortodoks Hıristiyanların sayısı azalmıştır. ⓘ

Coğrafya

İlçe, Ege kıyıları ile Büyük Menderes Nehri'nin verimli alüvyonlu ovasının kenarı arasında yer almaktadır. Bafa Gölü ilçenin güneyindedir. Ovada çok zengin tarım arazileri bulunmaktadır; Türkiye'nin en büyük pamuk yetiştirme alanlarından biridir ve buğday ve un ürünleri için de önemlidir. Diğer gelirler el sanatları, ormancılık ve balıkçılıktan gelmektedir. Söke, Türkiye'nin tek yemeklik salyangoz ihracatçısıdır. ⓘ

Söke, Ege bölgesinin merkezinde büyük bir kasabadır ve pazar kasabası bir tarım bölgesinin kalbinde yer almaktadır. Kıyıdaki turizm merkezleri olan Kuşadası, Didim ve Bodrum'a kıyasla ikinci planda kalsa da Söke, yakındaki tarihi Priene'ye gelen ziyaretçiler de dahil olmak üzere bölgeye gelen turistlerden geçici ticaret almaktadır. İzmir Havaalanı'ndan sahile giden turistler için otoyol üzerinde restoranlar, servis istasyonları ve outlet mağazaları da dahil olmak üzere çok sayıda olanak bulunmaktadır. Yerel mutfakta çöp şiş (küçük kuzu parçalarından oluşan bir şiş kebap) ve pide (yassı ekmek pizzası) bulunmaktadır. ⓘ

Söke 62.000 nüfuslu bir ilçedir. ⓘ

Tarihçe

Ortak Çağ'dan önce yüzyıllar boyunca yerleşilen bölge Aneon (Yunanca: Ανέων) olarak adlandırılmış ve Yunanlılar tarafından iskân edilmiştir. Byzantionlu Stephanus, Ephorus'tan alıntı yaparak, amazon Anaea'nın mezarının kentte olduğundan bahseder. Peloponnesos Savaşı sırasında bazı Samoslu sürgünler buraya göç etmiştir. Ayrıca Thucydides burada bir donanma istasyonu olduğundan ve Samos'u rahatsız edecek kadar yakın olduğundan bahsetmiştir. ⓘ

Şehir 1426 yılında Menteşe Sancağı'nın kalan başkenti olarak Osmanlı İmparatorluğu Türkleri tarafından ele geçirilmiştir. ⓘ

1914 Osmanlı nüfus istatistiklerine göre Karaburun kazasının 20.028 Müslüman, 16.720 Rum, 133 Ermeni ve 95 Yahudi olmak üzere toplam 36.976 nüfusu vardı. ⓘ

18 Mayıs 1919'da İtalyan birlikleri Söke'ye çıkarma yaptı. Müttefikler, İtalyan çıkarmasının İzmir yakınlarında bulunan Yunan birlikleri ile sorun yaratmasından korkuyorlardı. İtalya ve Yunanistan Birinci Dünya Savaşı sırasında müttefik olmalarına rağmen ilişkileri iyi değildi. ⓘ

I. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından, Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasının ardından güç mücadelesi devam etti. 1920'de büyük Türk ve Arap kuvvetleri İtalyan kuvvetlerine karşı savaşıyordu. ⓘ

Nisan 1922'de İtalyan birlikleri geri çekildi ve Yunan birlikleri bölgeye girdi. Yunan ordusunun Türk-Yunan Savaşı'nda (1919-1922) yenilmesinden sonra Yunan birlikleri geri çekildi ve Türk birlikleri Eylül 1922'de bölgeye girdi. Bölgenin Rum sakinleri Yunan ordusuyla birlikte Yunanistan'a tahliye edildi ya da ilerleyen Türk birlikleri tarafından öldürüldü. Bölgedeki Türk direnişine Cafer Efe önderlik etmiştir; daha sonra onun anısına buraya bir heykel dikilmiştir. ⓘ

1920'lerde Yunanistan ve Türkiye arasında gerçekleşen Nüfus Mübadelesi sırasında Rum Hıristiyan nüfus Yunanistan'ın Girit adasına göç etmiş, Giritli Müslümanlar ise buraya yerleşmiştir. ⓘ

Eski adı: Yunanca: Σώκια, Sokia, Aneon olan Söke, Bizans egemenliğinin sonlarına doğru, 1300 yıllarında, Aydın Bey'in Türkmen aşiretlerini buraya getirdiği ve Söke'yi bu aşiretlerden birinin başkanı olan Süleyman Şah'ın dedesi adına aşiretin merkezi yaptığı söylenir. 1426'da Menteşe Beyliğinin merkezi olan Söke, Osmanlılar döneminde Aydın Vilayeti'nin Menteşe Sancağının merkezi olmaya devam ettiyse de 17. yüzyıldan itibaren Kaptanpaşa Eyaleti'nin sancağı, 1841'de Aydın Eyaleti'nin (1861'den sonra Aydın Vilayeti) Sığla sancağına bağlı kaza olarak kaldı. 1924'ten sonra Aydın'ın ilçesi oldu. ⓘ

Söke'den 19. yüzyıl ile 20. yüzyıllar arasında Bozdoğan Aşiretine mensup Yörük aşiretleri Kozan Postkabasakal Köyü, Zeytinbeli kasabası, Tarsus gibi Çukurova gibi yörelerine Osmanlı Devleti tarafından zorunlu göç ettirilmiştir. ⓘ

Ekonomi

Söke'nin linyit madenciliği konusunda bir geçmişi vardır. Birinci Dünya Savaşı sırasında büyük miktarlarda linyit üretiyordu. İngilizler kaliteyi "çok kötü" olarak tanımlıyordu. Tren yoluyla İzmir'e ihraç ediliyor ve fabrikalarda kullanılıyordu. ⓘ

İlgi çekici yerler

• Priene - antik kalıntılar, Söke'ye 15 km (9 mil) mesafede ⓘ

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır ⓘ
1940	32.000	11.472	20.528
1945	34.301	11.870	22.431
1950	41.159	13.385	27.774
1955	66.080	21.343	44.737
1960	67.061	23.593	43.468
1965	74.738	27.558	47.180
1970	82.761	30.000	52.761
1975	89.680	35.407	54.273
1980	93.146	37.413	55.733
1985	109.275	44.556	64.719
1990	119.750	50.866	68.884
2000	137.739	62.384	75.355
2007	115.939	66.156	49.783
2008	115.490	65.974	49.516
2009	115.758	67.234	48.524
2010	115.133	68.020	47.113
2011	115.692	69.446	46.246
2012	115.586	70.522	45.064
2013	115.541	115.541	veri yok
2014	115.936	115.936	veri yok
2015	116.583	116.583	veri yok
2016	117.730	117.730	veri yok
2017	118.855	118.855	veri yok
2018	120.217	120.217	veri yok
2019	121.481	121.481	veri yok
2020	121.940	121.940	veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır. ⓘ

Ulaşım

İlçeye her gün İzmir(Basmane)- Söke istasyonları, ayrıca Denizli-Nazilli-Aydın-Söke istasyonları arasında düzenlenen tren seferleri ile ulaşilabilir. Kuşadası, Aydın otogarlarından minibüs, İzmir otogarından ise otobüs seferleri de mevcuttur. İzmir Adnan Menderes Havalimanı’na uçak ile gelen yolcular, buradan düzenli olarak kalkan servisler ile şehre ulaşabilirler. ⓘ