Hentbol
 | |
| Birlik | IHF |
|---|---|
| İlk oynanış | 19. yüzyılın sonları, Almanya ve İskandinavya (Danimarka, İsveç ve Norveç) |
| Özellikleri | |
| Bağlantı | Evet (ön) |
| Takım üyeleri | Takım başına 7 oyuncu (kaleci dahil) |
| Kategori | Takım sporu, top oyunu |
| Ekipman | Top |
| Olimpiyatlar | 1936, 1952; 1972'den itibaren. |
Hentbol, altısı saha içinde, biri kalede olmak üzere yedi oyuncuyla oynanan bir takım sporudur. Oyun süresi otuz dakikalık iki devreden oluşur. İlk yıllarında futbol stadyumlarında 11 kişilik takımlar halinde çim üzerinde oynanan hentbol, 1950'lerden sonra yaygın bir salon sporu haline dönüşmüştür. ⓘ
Danimarkalı beden öğretmeni Holger Nielsen 1848'de Ortrup'daki okulunda kuralları ve metotları belirlenmiş ve adına "Handball spiel" dediği bir oyunun oynanmasına izin vermiştir.1915-1917 yılları arasında Berlinli spor okulu müdürü olan Max Heiser bu oyunun gerçek yapısını düşünen ve kuran ilk kişi oldu. ⓘ
Defanstaki takım, hücum eden takımı ceza sahasının önünde kalelerine yaklaştırmamaya çalışır. D şeklindeki 6 m uzaklıktaki ceza sahasına kaleci dışındaki oyuncuların girmesi yasaktır. Savunma sırasında, defans oyuncuları belirli ölçüde rakip oyunculara temasta bulunabilirler. Aşırı faullü temaslarda oyuncu iki dakikalık oyundan çıkma cezası ile cezalandırılır ve ceza alan oyuncunun yerine oyuncu giremez. Cezası biten oyuncu yerine başka oyuncu girebilir. Hentbol sahası 40 metre uzunluğunda ve 20 m genişliğinde dikdörtgen bir alandır. Kaleye 9 m uzaklıkta kesik çizgiler serbest atış çizgisidir. Bu çizgi ile kale sahası çizgisi arasındaki fauller bu çizgiden kullanılır ve kullanılırken hücum oyuncuları bu alanın dışında durmak zorundadır.Penaltı kararı kale sahasında atış halindeki oyuncuya yapılan faullerde ve kale atışını kale sahası içinde engelleyen savunma oyuncusu varsa kullanılır. Penaltı atışları kalenin tam 7 m karşısından yapılır. Bu atışlara 7 m atışı da denir. Her takım sahaya 14 oyuncu ile çıkar. Maç başlarken oyun alanı içinde, bir takımdan 6' sı oyuncu, biri kaleci olmak üzere toplam 7 oyuncu bulunur. Kenarda 7 yedek oyuncu oturur. Oyun süresi içerisinde çizgi ile belirlenen bölümde, kendi aralarında her an istedikleri kadar oyuncu değiştirilebilirler. Oyunda amaç, rakip kaleye gol atmaktır. Eğer bir oyuncu kurallar içinde topu rakip kaleye atar ve sokabilirse bu "gol" olarak kabul edilir. Takımlar, birbirlerinin kalelerine topu atıp gole çevirmeye çalışırken, gol olmaması için de savunma ile kendi kalelerini korurlar. Hentbolda oyuncular topu elle tutabilir, yumruklayabilir ya da atabilir. Topa vücudun dizden aşağı herhangi bir bölümüyle dokunmak yasaktır. Sadece kaleci kalesini vücudunun tümüyle koruyabilir. Oyuncu, topu elinde en fazla 3 saniye tutabilir ve topla sadece 3 adım atabilir. İki devre sonunda en çok gol kaydeden takım galip gelir. Gol sayıları eşitse karşılaşma beraberlikle son bulur. Galibiyette 2 puan, beraberlikte 1 puan alınırken, yenilgide puan alınmaz. ⓘ
Oyun para atışı ile başlar. Para atışını kazanan takım oyuna top ile mi başlamak istediğini yoksa önce hangi kalede savunma yapmak istediğini seçer. Topun çevresi bayanlar müsabakalarında 54-56 iken erkeklerde 58–60 cm.dir. Topun ağırlığı erkeklerde 425 ile 475 gr bayanlarda ise 325 ile 400 gramı geçmemesi gerekir. Oyuncular topu sürerken iki kez tutabilirler ancak tuttuktan sonra üç saniye içinde ellerinden çıkarmak zorundalar ve topla en fazla üç adım atabilirler. Oyun iki hakemle yönetilir. Günümüzde oynanan modern hentbolun temelleri 1920′lerde Almanya, Danimarka ve İsveç’te oynanan el topuna dayanır. 1936 ve 1952 Olimpiyatlarında gösteri amacıyla yer alan hentbol, 1972 Olimpiyatlarında resmî olarak yer almıştır. ⓘ
Günümüzde hentbol özellikle Avrupa kıtasında büyük ilgi çekmektedir. İspanya'da ASOBAL Liga, Almanya'da Handball Bundesliga, İsveç'te Handbol ElitSerien, Danimarka'da TDC Ligaen sporun en üst düzeyde oynandığı yerel ligler olarak nitelendirilmektedir. ⓘ
Oyun 19. yüzyılın sonunda Danimarka'da kodifiye edilmiştir. Modern kurallar seti 1917 yılında Karl Schelenz, Max Heiser ve Erich Konigh tarafından 29 Ekim'de Berlin'de yayınlanmıştır ve bu gün sporun doğum tarihi olarak kabul edilmektedir. Kurallar o tarihten bu yana birkaç kez revize edilmiştir. İlk resmi hentbol maçı 1917 yılında Almanya'da oynanmıştır. Karl Schelenz 1919'da kuralları değiştirdi. İlk uluslararası maçlar (bu kurallar altında) 1925'te erkeklerle (Almanya ve Belçika arasında) ve 1930'da kadınlarla (Almanya ve Avusturya arasında) oynandı. ⓘ
Erkekler hentbolu Olimpiyatlarda ilk kez 1936 Yaz Olimpiyatlarında Berlin'de açık havada ve bir sonraki kez 1972 Yaz Olimpiyatlarında Münih'te kapalı alanda oynanmıştır ve hentbol o zamandan beri Olimpik bir spor olmuştur. Kadınlar hentbolu 1976 Yaz Olimpiyatlarına eklenmiştir. ⓘ
Uluslararası Hentbol Federasyonu 1946 yılında kurulmuştur ve 2016 yılı itibariyle 197 üye federasyona sahiptir. Bu spor en çok Avrupa'da popülerdir ve Avrupa ülkeleri 1938'den bu yana erkekler dünya şampiyonalarında biri hariç tüm madalyaları kazanmıştır. Kadınlar dünya şampiyonalarında ise Avrupa dışından sadece iki ülke şampiyonluk kazanmıştır: Güney Kore ve Brezilya. Oyun ayrıca Doğu Asya, Kuzey Afrika ve Güney Amerika'nın bazı bölgelerinde de popülerdir. ⓘ
Kökenleri ve gelişimi
Hentbola benzer oyunlar Antik Yunan'da oynanmış ve amfora ve taş oymalarda temsil edilmiştir. Ayrıntılı metinsel referanslar nadir olsa da, oyuncuların topu birbirlerine attığı top oyunlarına dair çok sayıda betimleme vardır; bazen bu, rakip takımdaki bir oyuncu tarafından durdurulmaktan kaçınmak için yapılır. Bu tür oyunlar yaygın olarak oynanmış ve hem bir egzersiz biçimi hem de sosyal bir etkinlik olarak hizmet etmiştir. ⓘ
Antik Romalı kadınların hentbolun expulsim ludere adı verilen bir versiyonunu oynadıklarına dair kanıtlar vardır. Ortaçağ Fransa'sında ve Grönland'daki İnuitler arasında Ortaçağ'da hentbol benzeri oyunlara dair kayıtlar vardır. 19. yüzyıla gelindiğinde Danimarka'da håndbold, Çek Cumhuriyeti'nde házená, Ukrayna'da handbol ve Almanya'da torball gibi benzer oyunlar vardı. ⓘ
Bugünkü takım hentbolu oyunu 19. yüzyılın sonunda Kuzey Avrupa'da, özellikle de Danimarka, Almanya, Norveç ve İsveç'te kodlanmıştır. İlk yazılı takım hentbolu kuralları seti 1906 yılında Kopenhag'ın kuzeyindeki Ordrup gramer okulundan Danimarkalı beden eğitimi öğretmeni, teğmen ve Olimpiyat madalyalı Holger Nielsen tarafından yayınlanmıştır. Modern kurallar seti Max Heiser, Karl Schelenz ve Erich Konigh tarafından 1917 yılında 29 Ekim'de Berlin, Almanya'da yayınlanmıştır; bu nedenle bu gün sporun "doğum tarihi" olarak görülmektedir. İlk resmi hentbol maçı 2 Aralık 1917'de Berlin'de oynanmıştır. 1919 yılında Karl Schelenz tarafından kurallar değiştirildi. Bu kurallar altında ilk uluslararası maçlar 1925'te Almanya ve Avusturya arasında erkeklerde ve 1930'da Almanya ve Avusturya arasında kadınlarda oynandı. ⓘ
1926 yılında Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu Kongresi, saha hentbolu için uluslararası kurallar hazırlamak üzere bir komite atadı. Uluslararası Amatör Hentbol Federasyonu 1928 yılında kuruldu ve daha sonra 1946 yılında Uluslararası Hentbol Federasyonu kuruldu. ⓘ
Erkekler saha hentbolu Berlin'de düzenlenen 1936 Yaz Olimpiyatları'nda oynanmıştır. Sonraki birkaç on yıl boyunca, salon hentbolu İskandinav ülkelerinde gelişti ve gelişti. Spor, Münih'te düzenlenen 1972 Yaz Olimpiyatları'nda erkekler takım hentbolu olarak yeniden dünya sahnesine çıktı. Kadınlar takım hentbolu ise Montreal'de düzenlenen 1976 Yaz Olimpiyatları'nda eklenmiştir. Bölgedeki popülaritesi nedeniyle, etkinliği yeniden düzenleyen Doğu Avrupa ülkeleri, yeniden tanıtıldığında sporda baskın güç haline geldi. ⓘ
Uluslararası Hentbol Federasyonu erkekler dünya şampiyonasını 1938'de ve İkinci Dünya Savaşı'ndan 1995'e kadar her dört (bazen üç) yılda bir düzenledi. İzlanda'da düzenlenen 1995 dünya şampiyonasından bu yana yarışma her iki yılda bir düzenlenmektedir. Kadınlar dünya şampiyonası 1957'den beri düzenlenmektedir. IHF ayrıca kadınlar ve erkekler gençler dünya şampiyonalarını da düzenlemektedir. Temmuz 2009 itibariyle, IHF 166 üye federasyon - yaklaşık 795,000 takım ve 19 milyon oyuncu - listelemiştir. ⓘ
Kurallar
Kurallar IHF'nin kurallar dizisinde belirtilmiştir. ⓘ
Özet
Yedi oyuncudan oluşan iki takım (altı saha oyuncusu artı bir kaleci) sahaya çıkar ve oyun topunu rakip takımın kalesine sokarak puan kazanmaya çalışır. Topu kullanırken oyuncular aşağıdaki kısıtlamalara tabidir:
- Topu aldıktan sonra oyuncular pas verebilir, topa sahip olabilir veya şut çekebilir.
- Oyuncuların topa ayaklarıyla dokunmalarına izin verilmez, sadece kalecinin ayaklarını kullanmasına izin verilir ancak bu sadece kale alanı içinde geçerlidir
- Topa sahip olan oyuncular top sürmelidir (basketbol top sürmesine benzer şekilde) veya top sürmeden bir seferde üç saniyeye kadar üç adım atabilirler.
- Savunma kalecisi dışında hiçbir hücum veya savunma oyuncusunun kale alanı zeminine (kaleye altı metre mesafede) dokunmasına izin verilmez. Kale alanı içinde bir şut veya pas, zemine dokunmadan önce tamamlanırsa geçerlidir. Kalecilerin kale alanı dışına çıkmalarına izin verilir, ancak top ellerindeyken kale alanı sınırını geçmelerine izin verilmez.
- Kaleciler kale alanı içindeyken top kaleciye geri pas olarak verilemez. ⓘ
Hücum oyuncuları kale alanına atladığında önemli gol fırsatları ortaya çıkabilir. Örneğin, bir hücum oyuncusu kale alanı içinde fırlarken bir pası yakalayabilir ve ardından yere değmeden önce şut çekebilir veya pas verebilir. Dalış yapan bir hücum oyuncusu dalış yapan başka bir takım arkadaşına pas verdiğinde ikiye katlama gerçekleşir. ⓘ
Oyun sahası
Hentbol 40'a 20 metre (131 ft 3 inç × 65 ft 7 inç) boyutlarında bir sahada oynanır ve her iki ucun ortasında birer kale bulunur. Kaleler, kaleden altı metre uzaklıktaki bir çizgi ile tanımlanan ve bölge veya saha çizgisi olarak adlandırılan yarım daireye yakın bir alanla çevrilidir. Kaleden dokuz metre uzaklıktaki kesik yarı dairesel çizgi serbest atış çizgisini belirler. Sahadaki her çizgi, kapsadığı alanın bir parçasıdır. Bu, orta çizginin aynı anda her iki yarıya da ait olduğu anlamına gelir. ⓘ
Goller
Kaleler iki metre yüksekliğinde ve üç metre genişliğindedir. Zemine ya da arkasındaki duvara sağlam bir şekilde cıvatalanmalıdır. ⓘ
Kale direkleri ve üst direk aynı malzemeden (örn. ahşap veya alüminyum) yapılmalı ve kenarları 8 cm (3 inç) olan ikinci dereceden bir kesite sahip olmalıdır. Oyun sahasından görülebilen kirişlerin üç tarafı, her ikisi de arka planla kontrast oluşturacak şekilde iki zıt renkte dönüşümlü olarak boyanmalıdır. Her iki kaledeki renkler aynı olmalıdır. ⓘ
Her kalede bir ağ bulunmalıdır. Bu ağ, kaleye atılan bir topun normal şartlar altında kaleyi terk etmeyeceği veya geçmeyeceği şekilde sabitlenmelidir. Gerekirse, ikinci bir file iç taraftaki kalenin arkasına tutturulabilir. ⓘ
Kırışıklıklar
Kaleler, bölge olarak da adlandırılan saha çizgisi ile çevrilidir. Bu alan, her bir kale direğinin uzak köşeleri etrafında altı metre yarıçaplı iki çeyrek daire ve kale çizgisine paralel bir bağlantı çizgisi ile sınırlandırılmıştır. Bu bölgenin içine sadece savunma yapan kalecinin girmesine izin verilir. Ancak, saha oyuncuları sıçramalarına bu alanın dışında başladıkları ve yere inmeden önce topu bıraktıkları sürece bu alan içinde topu yakalayabilir ve topa havada dokunabilirler (bu durumda top bırakıldığı sürece alanın içine inişe izin verilir). ⓘ
Eğer topsuz bir oyuncu kale çevresi veya çevreyi çevreleyen çizginin içinde yere temas ederse, en doğrudan yolu seçmelidir. Ancak, bir oyuncu avantaj (örneğin daha iyi bir pozisyon) elde etmek amacıyla bölgeyi geçerse, takımı topu bırakır. Benzer şekilde, savunma yapan bir oyuncunun bölgeyi ihlal etmesi, sadece savunmada avantaj elde etmek için yapması halinde cezalandırılır. ⓘ
Oyuncu değiştirme alanı
Sahanın bir uzun kenarının dışında, orta çizginin her iki yanında her takım için oyuncu değiştirme alanları bulunur. Takım görevlileri, yedek oyuncular ve cezalı oyuncular bu alanda beklemelidir. Bir takımın alanı, takımın savunduğu kale ile aynı taraftadır; devre arasında oyuncu değiştirme alanları değiştirilir. Oyuna giren veya oyundan çıkan her oyuncu, yan çizginin bir parçası olan ve orta çizgiden takımın tarafına doğru 4,5 metre (15 ft) uzanan oyuncu değişikliği çizgisini geçmelidir. ⓘ
Süre
_1972,_MiNr_1757.jpg){kind=link}
Standart bir maçta 30 dakikalık iki devre ve 10 veya 15 dakikalık (büyük Şampiyonalar/Olimpiyatlar) devre arası vardır. Devre arasında takımlar saha kenarlarını ve yedek kulübelerini değiştirir. Gençler için devre süreleri 12-15 yaş arası 25 dakika, 8-11 yaş arası 20 dakikaya indirilmiştir; ancak bazı ülkelerin ulusal federasyonlarının uygulamaları resmi yönergelerden farklı olabilir. ⓘ
Belirli bir maçta (örneğin bir turnuvada) bir karara varılması gerekiyorsa ve normal sürenin ardından maç berabere biterse, her biri 5'er dakikalık iki devreden oluşan ve aralarında birer dakika ara bulunan en fazla iki uzatma devresi vardır. Bunlar da oyunu sonuçlandırmazsa, kazanan takım penaltı atışlarıyla belirlenir (beş raundun en iyisi; hala eşitlik varsa, bir takım kazanana kadar ekstra raundlar eklenir). ⓘ
Hakemler tamamen kendi takdirlerine göre mola verebilirler; tipik nedenler sakatlıklar, uzaklaştırmalar veya saha temizliğidir. Penaltı atışları sadece kalecinin değişmesi gibi uzun gecikmeler için mola aldırmalıdır. ⓘ
2012'den bu yana, takımlar her biri bir dakika süren, maç başına 3 takım molası (her devre için en fazla iki) alabilirler. Bu hak sadece topa sahip olan takım tarafından kullanılabilir. Takım temsilcileri, zaman hakeminin masasına üzerinde siyah bir T harfi bulunan yeşil bir kart göstermelidir. Bunun ardından zaman hakemi, saati durdurmak için akustik bir sinyal vererek oyunu derhal durdurur. 2012'den önce takımların her devre için sadece bir mola hakkı vardı. Mola alma amacıyla, uzatmalar ve atışlar ikinci yarının uzantılarıdır. ⓘ
Hakemler
Bir hentbol maçı iki eşit hakem tarafından yönetilir. Bazı ulusal kuruluşlar, kısa süreli hastalık gibi özel durumlarda maçların tek hakemle oynanmasına izin verir. Hakemler herhangi bir durumda anlaşmazlığa düşerse, kısa bir mola sırasında karşılıklı anlaşma ile bir karar verilir; ya da cezalar söz konusu olduğunda, ikisinden daha ağır olanı yürürlüğe girer. Hakemler kararlarını "gerçeklere ilişkin gözlemlerine dayanarak" vermekle yükümlüdür. Kararları nihaidir ve sadece kurallara uygun değilse itiraz edilebilir. ⓘ
Hakemler kendilerini, takım oyuncuları aralarında kalacak şekilde konumlandırırlar. Her biri bir yan çizgiyi gözlemleyebilecek şekilde çapraz hizada dururlar. Pozisyonlarına göre biri saha hakemi, diğeri kale hakemi olarak adlandırılır. Bu pozisyonlar top devrinde otomatik olarak değişir. Fiziksel olarak yaklaşık her 10 dakikada bir pozisyonlarını değiştirirler (uzun değişim) ve her beş dakikada bir taraf değiştirirler (kısa değişim). ⓘ
IHF, oyuncular ve hakemlerle hızlı görsel iletişim için 18 el işareti tanımlar. Uyarı işaretine sarı kart eşlik eder. Oyundan diskalifiye kırmızı kartla, diskalifiyeye bir rapor eşlik edecekse mavi kartla gösterilir. Hakemler ayrıca ihlalleri belirtmek veya oyunu yeniden başlatmak için düdük çalarlar. ⓘ
Hakemler, sırasıyla gollerin ve uzaklaştırmaların kaydını tutmak veya saati başlatmak ve durdurmak gibi resmi işlerle ilgilenen bir skor tutucu ve bir zaman tutucu tarafından desteklenir. Ayrıca yedek kulübelerine göz kulak olurlar ve oyuncu değişikliği hatalarını hakemlere bildirirler. Masaları iki oyuncu değişikliği alanının arasında yer alır. ⓘ
Takım oyuncuları, yedek oyuncular ve görevliler
Her takım sahada yedi oyuncu ve yedek kulübesinde yedi yedek oyuncudan oluşur. Sahadaki oyunculardan biri kaleci olarak belirlenmeli ve kıyafeti sahadaki diğer oyunculardan farklı olmalıdır. Oyuncu değişikliği oyun sırasında herhangi bir sayıda ve herhangi bir zamanda yapılabilir. Oyuncu değişikliği, oyuncu değiştirme çizgisi üzerinde gerçekleşir. Hakemlerin önceden bilgilendirilmesi gerekli değildir. ⓘ
Deutsche Handball Bund (DHB, "Alman Hentbol Federasyonu") gibi bazı ulusal kuruluşlar, genç takımlarda oyuncu değişikliğine yalnızca topa sahip olunduğunda veya molalar sırasında izin verir. Bu kısıtlamanın amacı, oyuncuların hücum ya da savunmada erken uzmanlaşmasını önlemektir. ⓘ
Kort oyuncuları
Kort oyuncularının diz dahil olmak üzere vücutlarının herhangi bir kısmıyla topa dokunmalarına izin verilir. Diğer birçok takım sporunda olduğu gibi, yakalama ve top sürme arasında bir ayrım yapılır. Topa sahip olan bir oyuncu sadece üç saniye hareketsiz durabilir ve sadece üç adım atabilir. Daha sonra ya şut çekmeli, ya pas vermeli ya da topu sürmelidir. Herhangi bir anda üçten fazla adım atmak topla hareket etmek olarak kabul edilir ve top kaybına neden olur. Bir oyuncu istediği kadar top sürebilir (ancak pas vermek daha hızlı olduğu için tercih edilen hücum yöntemidir), yeter ki her top sürme sırasında el sadece topun üst kısmına temas etsin. Bu nedenle, taşıma tamamen yasaktır ve top kaybına neden olur. Top sürüldükten sonra oyuncunun üç saniye veya üç adım daha atma hakkı vardır. Daha fazla tutma veya top sürme çift top kaybına ve diğer takımın serbest atış kullanmasına neden olacağından, top pas veya şut olarak kullanılmalıdır. Top kaybına neden olan diğer hücum ihlalleri arasında hücum etmek ve kural dışı perdeleme yapmak yer alır. Topun altı metrelik alana taşınması ya kalecinin topa sahip olmasıyla (hücum oyuncusu tarafından) ya da top kaybıyla (savunma oyuncusu tarafından) sonuçlanır. ⓘ
Kaleci
Sadece kalecilerin kale çevresi içinde serbestçe hareket etmelerine izin verilir, ancak topu taşırken veya top sürerken kale çevresi çizgisini geçemezler. Bölge içinde, savunma amaçlı olarak ayakları da dahil olmak üzere vücutlarının tüm kısımlarıyla topa dokunmalarına izin verilir (diğer hareketler için saha oyuncularıyla aynı kısıtlamalara tabidirler). Kaleciler takım arkadaşlarının normal oyununa katılabilirler. Takımları savunma oyuncularının sayısını artırmak için bu düzeni kullanmayı tercih ederse, normal bir saha oyuncusu ile değiştirilebilirler. 2015'ten önce, bu saha oyuncusu sahadaki atanmış kaleci oluyordu ve bu şekilde tanımlanması için bir yelek ya da önlük giymesi gerekiyordu. Karışıklığı önlemek için bu yeleğin kalecinin formasıyla aynı renkte olması gerekiyordu. Oyunu daha ofansif hale getirmeyi amaçlayan bir kural değişikliği, artık herhangi bir oyuncunun kaleci ile yer değiştirmesine izin veriyor. Yeni kural buz hokeyinde kullanılan kurala benziyor. Bu kural ilk olarak Aralık 2015'te kadınlar dünya şampiyonasında kullanıldı ve o zamandan beri Ocak 2016'da erkekler Avrupa şampiyonasında ve 2016'daki Olimpiyat turnuvasında her iki cinsiyet tarafından da kullanılıyor. Bu kural değişikliği boş kaleye atılan gollerde ciddi bir artışa neden oldu. ⓘ
Eğer kalecilerden biri topu dış kale çizgisinin üzerinden geçirirse, futbol gibi diğer sporların aksine, takımları topa sahip olmaya devam eder. Kaleci, bölge içinden yapacağı bir atışla ("kaleci atışı") oyuna devam eder. Bir penaltı atışında, topu hareket etmeyen bir kalecinin kafasına atmak doğrudan diskalifiye ("kırmızı kart") riski taşır. ⓘ
Kendi D bölgesi dışında, kaleci sıradan bir saha oyuncusu gibi muamele görür ve saha oyuncularının kurallarına uymak zorundadır; alanın dışında bir rakip oyuncuyu tutmak veya mücadele etmek doğrudan diskalifiye riskini taşır. Kaleci topla birlikte oyun alanına geri dönemez. Kendi kalecisine pas vermek top kaybına neden olur. ⓘ
Takım yetkilileri
Her takımın yedek kulübesinde en fazla dört takım görevlisinin oturmasına izin verilir. Hakem, ne oyuncu ne de yedek olan herhangi bir kişidir. Hakemlerden biri, genellikle takım menajeri olan atanmış temsilci olmalıdır. 2012'den beri temsilciler en fazla 3 takım molası (her yarıda en fazla iki kez) alabilirler ve skor tutucu, zaman tutucu ve hakemlere hitap edebilirler (bundan önce her yarıda bir kezdi); uzatmalar ve atışlar ikinci yarının uzantısı olarak kabul edilir. Diğer görevliler genellikle doktorları veya yöneticileri içerir. Hakemlerin izni olmadan hiçbir görevlinin oyun alanına girmesine izin verilmez. ⓘ
Top
Top küre şeklindedir ve deri ya da sentetik bir malzemeden yapılmış olmalıdır. Parlak veya kaygan bir yüzeye sahip olmasına izin verilmez. Topun tek bir el tarafından kullanılması amaçlandığından, resmi boyutları katılımcı takımların yaş ve cinsiyetine göre değişir. ⓘ
| Boyut | Sınıf | Çevresi (cm) |
Çevresi (içinde) |
Ağırlık (g) |
Ağırlık (oz) ⓘ |
|---|---|---|---|---|---|
| III | 16 yaş üstü erkek | 58–60 | 23–24 | 425–475 | 15.0–16.8 |
| II | Kadınlar, 12 yaş üstü erkekler ve 14 yaş üstü kadınlar | 54–56 | 21–22 | 325–375 | 11.5–13.2 |
| I | 8 yaş üstü | 50–52 | 20–20 | 290–330 | 10–12 |
Ödüllü atışlar
Hakemler bir takıma özel bir atış verebilir. Bu genellikle atılan goller, saha dışı toplar, top kayıpları ve molalar gibi belirli olaylardan sonra gerçekleşir. Tüm bu özel atışlar, atışı yapan oyuncunun belirli bir pozisyon almasını gerektirir ve diğer tüm oyuncuların pozisyonlarına kısıtlamalar getirir. Bazen uygulama hakemin düdük çalmasını beklemelidir. ⓘ
- Atış
- Taç atışı sahanın ortasından yapılır. Atışı yapan oyuncu bir ayağıyla orta çizgiye dokunmalıdır ve diğer tüm hücum oyuncuları hakem oyunu yeniden başlatana kadar kendi yarı sahalarında kalmalıdır. Savunma oyuncuları top atıcının elinden çıkana kadar en az üç metre mesafeyi korumalıdır. Her periyodun başında ve rakip takım gol attıktan sonra taç atışı yapılır. Hakemler tarafından temizlenmelidir. ⓘ
- Modern hentbol "hızlı taç atışı" kavramını getirmiştir; yani, oyunu yürüten takım gerekliliklerini yerine getirir getirmez oyun hakemler tarafından derhal yeniden başlatılır. Birçok takım bu kuraldan yararlanarak, rakibin istikrarlı bir savunma hattı oluşturmasına fırsat vermeden kolay goller atmaktadır. ⓘ
- Taç Atışı
- Top yan çizgiyi tamamen geçtiğinde veya tavana temas ettiğinde topa en son dokunmayan takıma taç atışı verilir. Eğer top dış kale çizgisini geçerse, sadece savunma oyuncuları topa en son dokunduysa taç atışı verilir. Uygulama, atışı yapan oyuncunun bir ayağını nedene en yakın dış çizgiye koymasını gerektirir. Tüm savunma oyuncuları üç metre (9,8 ft) mesafeyi korumalıdır. Ancak, mesafe üç metreden az olsa bile kendi kale alanlarının hemen dışında durmalarına izin verilir. ⓘ
- Kaleci atışı
- Eğer top savunma yapan takımın müdahalesi olmadan veya savunma yapan takımın kalecisi tarafından sektirilerek dış kale çizgisini geçerse veya hücum eden takım yukarıda açıklandığı gibi D-bölgesini ihlal ederse, savunma yapan takıma bir kaleci atışı verilir. Bu en yaygın top kaybıdır. Kaleci, kale alanı içinde herhangi bir yerden yapacağı atışla oyuna devam eder. ⓘ
- Serbest atış
- Serbest atış, hakemler tarafından yapılan bir kesintiden sonra oyunu yeniden başlatır. Bu atış, rakip takımın serbest atış çizgisinin dışında olduğu sürece, kesintiye neden olan noktadan yapılır. İkinci durumda, atış serbest atış çizgisi üzerindeki en yakın noktaya ertelenir. Serbest atışlar, futbolda serbest vuruşlara eşdeğerdir; ancak bu atışları kabul etmek genellikle savunma yapan taraf için kötü sportmenlik olarak görülmez ve kendi içinde büyük bir dezavantaj taşımaz. (Özellikle, pasif oyun nedeniyle ihtar almışken serbest atış verilmesi ihtarı sıfırlamaz, oysa kaleye atılan bir şut sıfırlar). Atışı kullanan oyuncu doğrudan kaleyi deneyebilir ancak bu, savunma yapan takımın savunma organize etmesi durumunda nadiren mümkün olur. Bununla birlikte, bir serbest atış verilirse ve devre ya da oyun sona ererse, genellikle doğrudan kaleye atış denenir ve bu atışlar bazen gol olur. ⓘ
- Yedi metrelik atış
- Rakip takım oyuncusu, görevlisi veya seyircisi tarafından sahanın herhangi bir yerinde açık bir sayı şansı yasadışı bir şekilde engellendiğinde yedi metre atışı verilir. Hakemler herhangi bir nedenle meşru bir sayı şansını engellediğinde de verilir. Atışı yapan oyuncu bir ayağını 7 metre çizgisinin gerisine atar ve kale ile arasında sadece savunma kalecisi bulunur. Kaleci 3 metre uzakta durmalıdır, bu mesafe zeminde kısa bir işaretle belirtilir. Diğer tüm oyuncular atış yapılana kadar serbest atış çizgisinin gerisinde kalmalı ve savunma oyuncuları üç metrelik mesafeyi korumalıdır. Atışı yapan oyuncu hakemin düdük çalmasını beklemelidir. Yedi metrelik atış, futbolda penaltı atışına eşdeğerdir; ancak çok daha yaygındır ve tipik olarak tek bir oyunda birkaç kez gerçekleşir. Bu nedenle taktiksel olarak basketboldaki serbest atış yüzdesine benzer ve takımlar bu atışları en iyi yedi metre atıcılarına yaptırmaya çalışırlar. ⓘ
Penaltılar
Serbest atıştan daha fazla ceza gerektiren fauller için oyunculara aşamalı olarak cezalar verilir. Topa değil rakibe yönelik hareketler (uzanma, tutma, itme, çelme takma ve rakibe atlama gibi) ile yandan, bir oyuncunun arkasından temas veya rakibin kontra atağını engelleme gibi hareketler kural dışı kabul edilir ve cezaya tabidir. Net bir gol fırsatını engelleyen her ihlal yedi metreden penaltı atışıyla sonuçlanır. ⓘ
Genellikle hakem kural dışı bir hareket için sarı kartla uyarıda bulunur; ancak rakibin kafasına, boynuna veya boğazına vurmak gibi özellikle tehlikeli bir temas söz konusuysa, hakem uyarıdan vazgeçerek derhal iki dakika uzaklaştırma verebilir. Oyuncular sarı kart gösterilmeden önce bir kez uyarılırlar; üç sarı kart görmeleri halinde kırmızı kart görme riskleri vardır. ⓘ
Kırmızı kart oyundan atılmaya ve takımın iki dakika ceza almasına neden olur. Bir oyuncu özellikle sert penaltılar için doğrudan kırmızı kart görebilir. Örneğin, hızlı hücum sırasında arkadan yapılan her türlü temas artık kırmızı kartla cezalandırılıyor; rakipleri yaralamaya yönelik her türlü kasıtlı hareket de aynı şekilde. Kırmızı kart gören bir oyuncu oyun alanını tamamen terk etmek zorundadır. Diskalifiye edilen bir oyuncu, iki dakikalık cezasını çektikten sonra başka bir oyuncuyla değiştirilebilir. Bir antrenör veya hakem de kademeli olarak cezalandırılabilir. İki dakika ceza alan bir antrenör ya da hakem, oyuncularından birini iki dakikalığına oyundan çıkarmak zorunda kalacaktır; ancak ceza, takımın rakip takımdan bir eksik oyuncuyla oynamasından ibaret olduğu için, oyuncu ceza almış sayılmaz ve tekrar oyuna girebilir. ⓘ
Hakemler herhangi bir nedenle topu rakibe verdikten sonra, topa sahip olan oyuncu topu hemen yere bırakmalı ya da iki dakika uzaklaştırma cezası almalıdır. Ayrıca, el kol hareketleri yapmak veya hakemin kararını sözlü olarak sorgulamak ve hakemlerin kararlarıyla tartışmak normalde sarı kartla cezalandırılır. Cezalı oyuncu daha fazla itiraz eder, sahadan çıkıp doğrudan yedek kulübesine gitmezse veya hakem tempoyu kasten yavaşlattığını düşünürse, bu oyuncu çift sarı kartla cezalandırılır. Kural dışı oyuncu değişikliği (özel alanın dışında veya yedek oyuncu çok erken girerse) yasaktır; bunu yaparlarsa sarı kart görürler. ⓘ
Oynanış
Formasyonlar
Oyuncular genellikle oynadıkları pozisyonlara göre adlandırılır. Pozisyonlar her zaman ilgili kalecinin bakış açısından gösterilir, böylece sağdaki bir savunma oyuncusu soldaki bir hücum oyuncusuna karşı koyar. Ancak, dizilişe veya olası cezalara bağlı olarak aşağıdaki pozisyonların hepsi kullanılmayabilir. ⓘ
Hücum
- Sol ve sağ kanat oyuncuları. Bunlar genellikle top kontrolünde ve kaleye daha iyi bir şut açısı yakalamak için kale çevresinin dışından geniş sıçramalarda başarılı olan hızlı oyunculardır. Takımlar genellikle sol pozisyonu sağ elini kullanan bir oyuncuyla doldurmaya çalışır ya da tam tersi.
- Sol ve sağ geri sahalar. Bu oyuncuların gol girişimleri genellikle yükseğe zıplayarak ve savunma oyuncularının üzerinden şut atarak yapılır. Bu nedenle, bu pozisyonlar için güçlü şutu olan uzun boylu oyunculara sahip olmak genellikle avantajlıdır.
- Orta saha. Bu pozisyonda oyun kurucu olarak görev yapan ve basketbol oyun kurucusunun hentboldaki karşılığı olan tecrübeli bir oyuncu tercih edilir.
- Pivot (varsa sol ve sağ). Bu oyuncu savunmayla iç içe geçme eğilimindedir, top çalar ve savunmanın düzenini bozmaya çalışır. Bu pozisyon en az sıçrama becerisi gerektiren pozisyondur; ancak top kontrolü ve fiziksel güç avantajdır. ⓘ
Bazen hücumda iki pivot oyunculu dizilişler kullanılır. ⓘ
Savunma
Defansif dizilişlerde birçok varyasyon vardır. Genellikle n:m dizilişi olarak tanımlanırlar; burada n kale çizgisinde savunma yapan oyuncu sayısı, m ise daha fazla hücum oyuncusunu savunan oyuncu sayısıdır. İstisnalar 3:2:1 savunma ve n+m dizilişidir (örn. 5+1), burada m oyuncu bazı hücum oyuncularını adam adama savunur (normal alan savunması yerine).
- En sol ve en sağ. Kanat oyuncularının rakipleri.
- Yarı sol ve yarı sağ. Sol ve sağ backcourt'ların rakipleri.
- Arka orta (sol ve sağ). Pivotun rakibi.
- Ön orta. Orta geri sahanın rakibi, başka bir belirli geri saha oyuncusuna karşı da ayarlanabilir. ⓘ
Ofansif oyun
Saldırılar, tüm saha oyuncuları savunmacıların tarafında olacak şekilde oynanır. Atağın hızına bağlı olarak, başarı şansı azalan üç atak dalgası arasında ayrım yapılır:
- İlk dalga
- Birinci dalga ataklarının özelliği, kale çevresinde savunma oyuncularının bulunmamasıdır. Fırlatan oyuncu sayı girişiminde engellenmediği için başarı şansı çok yüksektir. Bu tür ataklar tipik olarak araya atılan bir pas veya top çalmadan sonra ve savunma takımı hızlı bir şekilde hücuma geçebilirse gerçekleşir. En soldaki ya da en sağdaki oyuncular savunmaya çok sıkı bağlı olmadıkları için genellikle hücuma koşmaya çalışırlar. Bir top kaybında, hemen ileri doğru koşarlar ve topu diğer kalenin yarısına kadar alırlar. Dolayısıyla, bu pozisyonlar genellikle hızlı oyuncular tarafından tutulur. ⓘ
- İkinci dalga
- Eğer ilk dalga başarılı olmazsa ve bazı savunma oyuncuları alanın etrafında pozisyon almışsa, ikinci dalga devreye girer: kalan oyuncular geri çekilen savunma oyuncularını yerel olarak sayıca geçmek için hızlı paslarla ilerler. Eğer bir oyuncu çevreye çıkmayı başarır ya da topu bu noktada yakalarsa, yasal savunma yöntemleriyle durdurulamaz hale gelir. Bu pozisyonda başarı şansı doğal olarak çok yüksektir. İkinci dalga atakları "hızlı taç atışı" kuralı ile çok daha önemli hale gelmiştir. ⓘ
- Üçüncü dalga
- İkinci dalganın başarılı olabileceği süre çok kısadır çünkü daha sonra savunma oyuncuları bölge etrafındaki boşlukları kapatır. Üçüncü dalgada, hücum oyuncuları genellikle topu bir boşluktan pivotlarına geçirmeye, arka sahadan kaleye sıçrayarak şut atmaya ya da savunmayı bir kanat oyuncusundan uzaklaştırmaya çalışan arka saha oyuncuları arasında geçiş ve paslaşmayı içeren standart hücum modellerini kullanır. ⓘ
Üçüncü dalga, tüm savunmacılar sadece bölgeye ulaşmakla kalmayıp alıştıkları pozisyonları da kazandıklarında normal hücum oyununa dönüşür. Bazı takımlar daha sonra özelleşmiş hücum oyuncularını değiştirir. Ancak bu, rakip takımın hızlı bir şekilde hücuma geçebilmesi durumunda bu oyuncuların savunmada oynaması gerektiği anlamına gelir. Bu da hızlı oynayan takımlar için bir başka avantajdır. ⓘ
Hücum eden takım yeterli ilerleme kaydedemezse (sonunda kaleye şut atarsa), hakemler pasif oyun kararı vererek (1995'ten beri hakem bir elini yukarıda tutarak hücum eden takımın bir an önce şut atması gerektiğini işaret eder) kontrolü diğer takıma devredebilir. Kaleye atılan bir şut ya da sarı kart veya iki dakika cezasına neden olan bir ihlal, yeni bir atağın başladığını gösterir ve elin indirilmesine neden olur; ancak savunma tarafından engellenen bir şut ya da normal bir serbest atış bunu yapmaz. Bu kural, hücum eden bir takımın oyunu süresiz olarak durdurmasını önler, çünkü aynı zamanda kaleye doğru tehlikeli açıklar vermeden bir pası kesmek zordur. ⓘ
Defansif oyun
Savunmanın olağan dizilişi, tüm savunma oyuncularının 6 metre (20 ft) ve 9 metre (30 ft) çizgileri arasında bir duvar oluşturacak şekilde dizildiği 6-0; oyunculardan birinin 9 metre (30 ft) çevresinin dışında gezindiği, genellikle merkez forvetleri hedef alırken diğer 5 oyuncunun 6 metre (20 ft) çizgisinde dizildiği 5-1; ve önde böyle iki savunma oyuncusu olduğunda daha az yaygın olan 4-2'dir. Çok hızlı takımlar ayrıca adam adama geçiş stiline yakın olan 3-3 dizilişini de deneyecektir. Dizilişler ülkeden ülkeye büyük farklılıklar gösterir ve her ülkenin oyun tarzını yansıtır. 6-0 bazen "düz savunma" olarak bilinir ve diğer tüm dizilişler genellikle "hücum savunması" olarak adlandırılır. ⓘ
Organizasyon
Hentbol takımları genellikle kulüpler şeklinde örgütlenir. Ulusal düzeyde, kulüpler liglerde ve turnuvalarda maçlar düzenleyen federasyonlara bağlıdır. ⓘ
Uluslararası kuruluşlar
Uluslararası Hentbol Federasyonu (IHF), uluslararası hentbolun idari ve kontrol organıdır. Hentbol, Yaz Olimpiyatları sırasında oynanan Olimpik bir spordur. ⓘ
IHF, tek sayılı yıllarda erkekler ve kadınlar için ayrı yarışmalarla düzenlenen dünya şampiyonaları düzenlemektedir. IHF Dünya Erkekler Hentbol Şampiyonası 2021 şampiyonu Danimarka'dır. IHF Dünya Kadınlar Hentbol Şampiyonası 2021 unvanının sahibi Norveç'tir. ⓘ
IHF beş kıtasal federasyondan oluşmaktadır: Asya Hentbol Federasyonu, Afrika Hentbol Konfederasyonu, Pan-Amerikan Takım Hentbol Federasyonu, Avrupa Hentbol Federasyonu ve Okyanusya Hentbol Federasyonu. Bu federasyonlar iki yılda bir kıta şampiyonaları düzenlemektedir. Hentbol Pan Amerikan Oyunları, All-Africa Oyunları ve Asya Oyunları sırasında oynanmaktadır. Ayrıca Akdeniz Oyunları'nda da oynanmaktadır. Milli takımlar arasındaki kıta müsabakalarına ek olarak, federasyonlar kulüp takımları arasında uluslararası turnuvalar düzenlemektedir. ⓘ
Uluslararası müsabakalar
- Nor.Ca. Hentbol Şampiyonası (erkekler, kadınlar) ⓘ
Ulusal yarışmalar
Avrupa
- Avusturya: Avusturya Hentbol Ligi
- Belçika: BENE-League Hentbol (Hollanda ile ortak müsabaka)
- Bosna Hersek: Bosna Hersek Hentbol Şampiyonası
- Hırvatistan: Hırvatistan Birinci Hentbol Ligi
- Çek Cumhuriyeti: Çek Hentbol Extraliga
- Danimarka: Damehåndboldligaen, Jack & Jones Ligaen
- İngiltere: İngiltere Hentbol Birliği
- Finlandiya: Finlandiya Hentbol Ligi
- Fransa: Ligue Nationale de Handball
- Almanya: Hentbol-Bundesliga, Hentbol-Bundesliga (kadınlar)
- Yunanistan: Yunanistan Erkekler Hentbol Şampiyonası
- Macaristan: Nemzeti Bajnokság I (erkekler), Nemzeti Bajnokság I (kadınlar)
- İzlanda: Olís deildin
- İsrail: Ligat Şampiyonu
- Karadağ: Birinci Lig (erkekler), Birinci Lig (kadınlar), İkinci Lig (erkekler), İkinci Lig (kadınlar)
- Hollanda: BENE-League Hentbol (Belçika ile ortak yarışma), Eredivisie (kadınlar)
- Kuzey Makedonya: Makedonya Hentbol Süper Ligi
- Norveç: Eliteserien (erkekler hentbol), Eliteserien (kadınlar hentbol)
- Polonya: Polonya Superliga (erkekler hentbol), Ekstraklasa (kadınlar hentbol)
- Portekiz: Andebol 1 (erkekler), 1ª Divisão Feminino (kadınlar)
- Romanya: Liga Națională (erkekler), Liga Naţională (kadınlar)
- Rusya: Erkekler Şampiyonası, Kadınlar Şampiyonası, Kadınlar Hentbol Kupası, Erkekler Hentbol Kupası, Kadınlar Hentbol Süper Kupası, Erkekler Hentbol Süper Kupası
- İskoçya: İskoç Hentbol Ligi
- Sırbistan: Sırbistan Birinci Hentbol Ligi
- Slovakya: Slovenská hadzanárska extraliga
- Slovenya: Slovenya Birinci Hentbol Ligi, Slovenya Hentbol Kupası
- İspanya: Liga ASOBAL, División de Plata de Balonmano
- İsveç: Handbollsligan (erkekler)/Svensk handbollselit (kadınlar)
- Türkiye: Türkiye Kadınlar Hentbol Süper Ligi (kadınlar)/Türkiye Hentbol Süper Ligi (erkekler) ⓘ
Diğer
- Angola: Angola Erkekler Hentbol Ligi (erkekler), Angola Kadınlar Hentbol Ligi (kadınlar)
- Arjantin: Confederación Argentina de Handball
- Avustralya: Avustralya Hentbol Kulüpler Şampiyonası, Avustralya Hentbol Ligi, Avustralya Ulusal Hentbol Şampiyonası (Eyaletler)
- Mısır: Mısır Hentbol Ligi
- Japonya: Japonya Hentbol Ligi
- Kore: Hentbol Kore Ligi
- Tahiti: Tahiti Hentbol Ligi
- Birleşik Devletler: ABD Takım Hentbolu Ulusal Finalleri, ABD Takım Hentbolu Üniversite Ulusal Finalleri ⓘ
Katılım kayıtları
Yedi takımlı hentbolda dünya çapındaki mevcut seyirci rekoru 6 Eylül 2014 tarihinde HSV Hamburg ile Mannheim merkezli Rhein-Neckar Lions arasında oynanan tarafsız sahadaki Alman ligi maçında kırıldı. Frankfurt'taki Commerzbank Arena'da 44,189 seyircinin izlediği karşılaşma, 2011 Danimarka Kupası finali sırasında Kopenhag'daki Parken Stadyumu'nda kırılan 36,651 kişilik önceki rekoru geride bıraktı. ⓘ
Hatıra paraları
Hentbol etkinlikleri çok sayıda koleksiyoncu sikkesinde ana motif olarak seçilmiştir. Son örneklerden biri, 2004 Yaz Olimpiyatları anısına 2003 yılında basılan 10 € değerindeki Yunan Hentbol hatıra parasıdır. Sikke üzerinde modern atlet elindeki topu hedefine doğru yönlendirirken, arka planda antik atlet cheirosphaira olarak bilinen bir oyunda, Arkaik döneme ait siyah figürlü bir çömlek vazodan alınan bir temsilde topu atmak üzeredir. ⓘ
Hentbolun yer aldığı en son hatıra parası, Londra 2012 Olimpiyat Oyunları anısına basılan madeni paralar serisinin bir parçası olan İngiliz 50 peni madeni parasıdır. ⓘ