Rurik
| Rurik ⓘ | |
|---|---|
| Novgorod Prensi | |
 Veliky Novgorod'daki "Rusya'nın Milenyumu" anıtında Rurik. | |
| Hükümdarlık | 862–879 |
| Halef | Oleg |
| Doğan | c. 824 İskandinavya |
| Öldü | 879 (54-55 yaş arası) Novgorod, Kiev Rusyası |
| Sorun | Igor |
| Hanedan | Rurik |
Ladogalı Rurik (ayrıca Ryurik veya Rorik; Eski Doğu Slavca: Рюрикъ Rjurikŭ, Eski Norsça Hrøríkʀ'den; Belarusça: Рурык; Rusça, Ukraynaca: Рюрик; c. 824-879), 12. yüzyıl Primary Chronicle'ına göre, 862 yılında Novgorod'da hüküm sürmeye davet edilen bir Varangian Rus reisiydi. Ladoga, Novgorod ve nihayetinde Kiev Rusyası'nı ve Galiçya-Volhynia Krallığı, Tver Prensliği, Vladimir Büyük Dükalığı, Moskova Büyük Dükalığı, Novgorod Cumhuriyeti ve Rusya Çarlığı da dahil olmak üzere ardıl devletlerini 17. yüzyıla kadar yöneten Rurikid hanedanının kurucusu olarak kabul edilir. ⓘ
Rurik (Eski Norsça: Rørik, Ukraynaca: Рюрик, Rusça: Рюрик) (d. ? - ö. 879), Rurik Hanedanı'nın kurucusu ve 860–879 yılları arasında Novgorod knezi. Rurik adı, Eski Nors dilinde "ünlü hükümdar" anlamına gelmektedir. ⓘ
Rurik'in yerine Novgorod Knezi Oleg geçmiştir. ⓘ
Yaşam
Rurikids (IX-XI yüzyıl) | |
|---|---|
| |
 - Kiev Büyük Prensi |
Rurik hakkında günümüze ulaşan tek bilgi 12. yüzyılda Nestor tarafından yazılan ve Çudlar, Doğu Slavları, Merialar, Vesler ve Kriviçlerin "Varegleri denizin ötesine geri sürdüklerini, onlara haraç ödemeyi reddettiklerini ve kendi kendilerini yönetmeye başladıklarını" belirten Primary Chronicle'da yer almaktadır. Daha sonra kabileler birbirleriyle savaşmaya başladılar ve düzeni yeniden tesis etmeleri için Rurik liderliğindeki Varegleri davet etmeye karar verdiler. Rurik 860-862'de kardeşleri Sineus ve Truvor ve büyük bir maiyetle birlikte geldi. ⓘ
Primary Chronicle'a göre Rurik, tarihçi tarafından İsveçliler ve Gotlandlılara benzetilen bir Varangian kabilesi olan Ruslardan biriydi. Rus' halkının sekizinci yüzyıl civarında şu anda İsveç'in doğu kıyısında bulunan bölgede ortaya çıktığı ve isimlerinin İsveç'teki Roslagen ile aynı kökene sahip olduğu (daha eski isim Roden'dir) konusunda bilimsel bir fikir birliği vardır. Yaygın teoriye göre, Rus' adı, İsveç'in Proto-Finik adı (*Ruotsi) gibi, Doğu Avrupa nehirlerinde gezinmenin ana yöntemi kürek çekmek olduğu için "kürek çeken adamlar" (rods-) anlamına gelen Eski Norsça bir terimden türemiştir ve İsveç'in kıyı bölgesi Roslagen (Rus-law) veya daha eski zamanlarda bilindiği şekliyle Roden ile bağlantılı olabilir. Bu durumda Rus ismi İsveç'in Fince ve Estonca isimleriyle aynı kökene sahip olacaktır: Ruotsi ve Rootsi. Sineus Beloozero'ya, Truvor ise İzborsk kasabasına yerleşti. Truvor ve Sineus kendi bölgelerini kurduktan kısa bir süre sonra öldüler ve Rurik bu toprakları kendi topraklarına kattı. ⓘ
Radzivil ve Hypatian Kroniklerindeki 862-864 yıllarına ait kayıtlara göre, Rurik'in ilk ikametgahı Ladoga'daydı. Daha sonra iktidar merkezini Volkhov Nehri'nin kaynağından çok uzak olmayan bir yerde inşa edilmiş bir kale olan Novgorod'a taşıdı. Bu yer adının Ortaçağ Rusçasındaki anlamı 'yeni tahkimat' iken, günümüzdeki anlamı ('yeni şehir') daha sonra gelişmiştir. ⓘ
Rurik 879'daki ölümüne kadar iktidarda kalmıştır. Rurik ölüm döşeğindeyken krallığını kendi soyundan gelen Oleg'e miras bıraktı ve çok genç olduğu için oğlu İgor'u Oleg'in ellerine emanet etti. Oleg başkenti Kiev'e taşıdı (o zamanki yöneticileri öldürerek ve şehri alarak) ve Rurik'in halefleri (oğlu Igor ve Igor'un soyundan gelenler) tarafından yönetilen Kiev Rus' devletini kurdu. Devlet 1240 yılındaki Moğol istilasına kadar varlığını sürdürmüştür. ⓘ
Dorestadlı Rorik ile özdeşlik hipotezi
Rurik ismi Eski İskandinav ismi Hrœrekr'in bir biçimidir. Dorestadlı Rorik, Frank tarihçileri tarafından Hedeby'de yeni kurulan Danimarka krallığını yönettiği bildirilen iki rakip aileden birinin üyesiydi. Kral Harald Klak'ın yeğeni olabilir. İmparator I. Louis'den Friesland'da toprak aldığı belirtilir. Komşu toprakları yağmalamaya başladı: 850'de Dorestad'ı aldı, 857'de Hedeby'ye saldırdı ve 859'da Bremen'i yağmaladı, kendi toprakları ise onun yokluğunda tahrip edildi. İmparator öfkelendi ve 860 yılında tüm mallarını elinden aldı. Bundan sonra Rorik batı kaynaklarında uzunca bir süre kaybolur. Rus kaynaklarına göre 862 yılında Rurik doğu Baltık'a geldi ve Ladoga kalesini inşa etti. Daha sonra Novgorod'a taşındı. ⓘ
Dorestadlı Rorik, Frank kroniklerinde 870 yılında, Friesland mülkü Kel Charles tarafından kendisine iade edildiğinde yeniden ortaya çıktı. 882 yılında Rorik'in öldüğünden bahsedilmektedir (ölüm tarihi belirtilmemiştir). Rus kroniği Novgorodlu Rurik'in ölümünü Frank kroniklerinden üç yıl önce, 879'a yerleştirir. Batılı kaynaklara göre, Friesland hükümdarı Franklar tarafından Hıristiyanlığa döndürülmüştür. Bu durum, Patrik Photius'un 867'de bildirdiği Rusların Hıristiyanlaştırılmasıyla paralellik gösteriyor olabilir. ⓘ
Rus Rurik ile Dorestadlı Rorik'i özdeşleştirme fikri 20. yüzyılın ortalarında Norman karşıtı Boris Rybakov ve Anatoly H. Kirpichnikov tarafından yeniden canlandırılmış, ancak Alexander Nazarenko ve diğer akademisyenler buna itiraz etmiştir. Rusların "Normannik" (Slav yerine İskandinav) kökenine yönelik destek artmış olsa da, kimliklerine ilişkin hipotez şu anda akademisyenler arasında geniş bir destek görmemektedir. ⓘ
Folklor
Estonya folklorunda, bir köylünün oğlu olarak dünyaya gelen, ancak büyük cesaret ve yiğitlikleri sayesinde daha sonra yabancı ülkelerde hükümdar olan üç kardeşin hikayesi anlatılır. Bu kardeşlere Rahurikkuja (Bela çıkaran), Siniuss (Mavi yılan) ve Truuvaar (Sadık adam) (Rurik ve kardeşleri Sineus ve Truvor'un Estonca'ya uyarlanmış isimleri) adı verilmiştir, bu isimler onlara çocukluk arkadaşları olan mavi bir yılan tarafından verilmiştir. ⓘ
Miras
Rurik hanedanı (ya da Rurikidler) Kiev Rusyası'nı ve nihayetinde Rusya Çarlığı'nı 1598 yılına kadar yönetmeye devam etmiştir ve Kiev Rusyası'nın eski topraklarındaki çok sayıda soylu aile Rurik'in erkek soyundan geldiğini iddia etmektedir. Rusya'yı yöneten son Rurikid, 1612 yılına kadar hüküm süren Çar Vasili IV (Rurik Hanedanı'nın öğrenci kolu olan Şuysky Hanedanı'ndan) idi. ⓘ
Yaşamı
Rurik'in Ladoga ve Novgorod'un başına nasıl geçtiği tartışmalı bir konudur. Hakkındaki tek bilgi 12. yüzyılda yazılan İlk Vakayiname'de geçmektedir. Söz konusu kronikte, Doğu Slavlarının ve beraber yaşadıkları bazı kabile ve toplukların, Varegleri topraklarından çıkardıklarını ve itaat etmeyi reddettikleri söylenmektedir. Kroniğe göre, Vareglerin gidişinden sonra aralarında uzlaşma sağlanamamış ve birbirleriyle çatışmaya başlamışlardır. Bunun üzerine Varegleri davet ederek düzeni yeniden inşa etmelerini ve kendilerini yönetmelerini istemişlerdir. ⓘ
İlk Kronik'e göre Rurik, Vareg kabilelerinden biri olan Rus'lardandı. Olayların kronikteki anlatılışları 20. yüzyılda arkeologlar tarafından kısmen onaylanmışsa da, yapılan kazılar sonucu çıkarılan objeler çoğunlukla Fin-Ugor ve Slav halklarına ait, 8. yüzyılın ortalarından günümüze ulaşmış şeylerdir. Ki bu da eski yerleşimin İskandinav kökenli olmadığını göstermektedir. ⓘ
Rurik MS.879'daki ölümüne kadar hüküm sürmüştür. Halefleri (Rurik Hanedanı) başkenti Kiev'e taşıdılar ve 1240'taki Moğol İşgali'ne kadar devam edecek olan Kiev Knezliği'ni kurdular. Rurik Hanedanlığı'dan olan ve Rusya'yı yöneten son aile üyesi, IV.Vasili, 1612'de öldü.