Î
Latin alfabesi Îî harfi |
|
Î | î |
Î | î |
Î, î harfi Fransızca, Rumence, Kürtçe ve Türkçe dillerinde kullanılan bir harftir. Türk alfabesinde resmî olarak yer almamasına rağmen aynı biçimde yazılan sözcüklerin ayrılmasında ve İ harfini uzatmak için kullanılır. ⓘ
Î, î (i-circumflex) Friulian, Kürtçe, Tupi alfabesi, Farsça Rumi yazısı, Romen alfabeleri ve Fonetik Filipince'de bulunan bir harftir. Bu harf ayrıca Fransızca, Türkçe, İtalyanca, Galce ve Valon dillerinde "i" harfinin bir varyantı olarak görülür. ⓘ
Afrikanca
Afrikaans dilinde î, i'nin noktalanmış halidir: wîe, wig ('wedge') kelimesinin çoğuludur. ⓘ
Fransızca
Î, naître (doğmak), abîme (uçurum), maître (usta), (crème) fraîche ve daha fazlası gibi birçok Fransızca kelimede geçen bir harftir. Â, Ê ve Ô'nun aksine, sirkumfleks î veya û'nun telaffuzunu değiştirmez. ⓘ
Sirkumfleks genellikle kelimenin önceki versiyonunda bulunan bir harfin (genellikle s) çıkarıldığını gösterir:
- voster, vôtre olmuştur.
- abismus önce abisme sonra abîme olmuştur.
- magister önce maistre sonra maître oldu. ⓘ
1990 yazım reformları, eşanlamlı sözcükleri ayırt etmek için gerekli olmadıkça vurguları kaldırmıştır ve bu nedenle naitre, abime, maitre ve fraiche artık sirkumfleks almamaktadır. Vôtre ise (zamir olarak 'senin' anlamına gelir) votre'den (iyelik belirteci olarak 'senin' anlamına gelir) ayırt etmek için sirkumfleks kullanır. ⓘ
Friulian
Î, I'nın daha uzun bir değerini almak için kullanılır ve /iː/ olur. Örneğin dördüncü çekimin tüm fiillerinde bulunabilir: pandî /paɳ'diː/, (cümbüş etmek). Î'nin (ve diğer uzun ünlülerin) bir başka kullanımı da Latince türetme ile ilgilidir. Son ünlüyü korumak yerine, Friulian'da sondan bir önceki ünlüye daha uzun bir değer vermek için kullanılmış ve kelimeyi bir ünsüzle bitirmiştir: gliru(m) < glîr, (fındık faresi), burada sondaki u kaybolmuştur. ⓘ
İtalyanca
İtalyancada sirkumfleks vurgusu isteğe bağlı bir vurgudur. Aksanın kendisinin birçok kullanımı olsa da, "i" harfi ile hem belirsizliği hem de yanlış hecenin vurgulanmasını en aza indirmek için sadece -io ile biten erkek isimlerinin çoğulunu oluştururken kullanılır: principio /prinˈtʃipjo/ (prensip) çoğul principî /prinˈtʃipi/ ve principe /ˈprintʃipe/ (prens) çoğul principi /ˈprintʃipi/ şeklindedir. Bu durumda çift "i" (örn. "principii"), bir i'nin ardından bir j (örn. "principij"), tek bir j (örn. "principj") veya daha basit bir şekilde tek bir "i" (örn. "principi") ile değiştirilebilir. Çağdaş kullanımda çoğunlukla tek "i" kullanılır ve diğer varyantlar arkaik ve aşırı resmi olarak görülür. ⓘ
Kürtçe
Î, Kürt alfabesinin 12. harfidir ve /iː/ harfini temsil eder: Kurdî ([ˈkuɾdiː], 'Kürt dili'). ⓘ
Farsça
Î, Farsça Latin (Rumi) alfabesinde ي'ya eşdeğer olarak kullanılır. ⓘ
Romence
Î, Romen alfabesinin 12. harfidir ve /ɨ/ sesini gösterir. Bu ses Romence'de â harfi olarak da temsil edilir. Aradaki fark, România'da olduğu gibi â'nın bir kelimenin ortasında kullanılması, ancak î'nin bir kelimenin başında veya sonunda kullanılmasıdır: înțelegere (anlamak), a urî (nefret etmek). î harfi ile başlayan bir bileşik sözcük, sözcüğün ortasında olsa bile î harfini korur: neînțelegere (yanlış anlama). Ancak bir son ek eklenirse î, örnekte olduğu gibi â'ya dönüşür: a urî (nefret etmek), urât (nefret edilen). ⓘ
Fransızcanın eski yazım kurallarına göre bir araya gelen "is" harflerinde s harfi artık okunmadığı için, kelimerdeki "is" harflerinin yerine günümüzde î harfi yazılır. Örneğin isleden günümüzde île olmuştur. (Türkçe: ada) ⓘ
Türkçe
Türkçede î, isimden sıfat yapan bir sıfat eki olarak kullanıldığı Arapça alıntı kelimelerde /iː/ sesini gösterebilir: askerî (askeri), millî (milli), dâhilî (dahili) vb. ⓘ
Galce
Galce'de î, uzun vurgulu i [iː]'yi temsil etmek için kullanılır, sirkumfleks olmadan sesli harf kısa [ɪ] olarak telaffuz edilir (dîm [diːm], "takım" ın mutasyona uğramış şekli), dim [dɪm] "hayır, hiçbir şey, hiçbir şey" in aksine. ⓘ
Filipince
Tagalog ve diğer Filipin dillerinde, 'Pakupyâ' olarak da adlandırılan sirkumfleks, (vurgulu) bir Gırtlaksı durağı 'ʔ' belirtmek için kullanılır. Bununla birlikte, gündelik metinlerde kullanılmaz, ancak resmi yazılarda ve Homograflar arasında ayrım yapmak için kullanılır. ⓘ
Örn: Pinunò' 'lider' anlamına gelir. ⓘ
Pinunô' 'dolu' anlamına gelir. ⓘ
Diğer kullanımlar
Matematikte
- Mektup bazen fizikte bir birim vektörü ifade etmek için kullanılır ⓘ
Karakter eşlemeleri
Önizleme | Î | î | ||
---|---|---|---|---|
Unicode adı | SIRKUMFLEKSLI LATIN BÜYÜK I HARFI | LATIN KÜÇÜK I HARFI ILE SIRKUMFLEKS | ||
Kodlamalar | ondalık | altıgen | dec | altıgen |
Unicode | 206 | U+00CE | 238 | U+00EE |
UTF-8 | 195 142 | C3 8E | 195 174 | C3 AE |
Sayısal karakter referansı | Î | Î | î | î |
Adlandırılmış karakter referansı | Î | î | ||
EBCDIC ailesi | 118 | 76 | 86 | 56 |
ISO 8859-1/2/3/4/9/10/14/15/16 | 206 | CE | 238 | EE |
Klavye kullanımı
Türkçe Q klavyede î yapabilmek "⇧ Shift, 3 ve İ (veya I)" tuşlarına birlikte basılır. ⓘ