Nevşehir

Nevşehir ⓘ
Belediye
Kale'den Nevşehir'in panoramik görünümü
Nevşehir
Koordinatlar: 38°37′35″N 34°42′50″E
Ülke	Türkiye
İl	Nevşehir
Hükümet
- Belediye Başkanı	Rasim Arı (AKP)
Alan
- Bölge	534,55 km2 (206,39 sq mi)
Yükseklik	1,224 m (4,016 ft)
Nüfus  (2012)
- Kentsel	92,068
- Bölge	123,976
- Bölge yoğunluğu	230/km2 (600/sq mi)
Web sitesi	www.nevsehir.bel.tr

Nevşehir (Farsça "yeni şehir" anlamına gelen نو شهر Now-shahr bileşiğinden), eski adıyla Neapolis (Antik Yunanca: Νεάπολις) ve Muşkara, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde bir şehir ve Nevşehir ilinin başkentidir. 2010 nüfus sayımına göre ilçenin nüfusu 117.890 olup, bunun 85.634'ü Nevşehir ilinde yaşamaktadır. İlçe 535 km² (207 sq mi)'lik bir alanı kaplamaktadır ve kasaba 1.224 m (4.016 ft) yükseklikte yer almaktadır. Son yıllarda Nevşehir ve Kapadokya çevresi büyük bir turizm merkezi haline gelmiştir. ⓘ

Nevşehir, Nevşehir ilinin merkezi olan şehirdir. Antik İsmi Nissa'dır. Selçuklu döneminde fethedilip ismi Muşkara olmuştur. Lale Devri'nin ünlü sadrazamı Damat İbrahim Paşa burada doğmuş ve döneminde şehri imar edip hanlar, camiler, hamamlar gibi yapıların inşasına öncülük ederek bölgenin kalkınmasında önemli bir etkide bulunmuştur. Adını değiştirerek Farsçada "Yeni Şehir" anlamına gelen Nevşehir adını vermiştir. ⓘ

Tarihçe

Göreme'deki Karanlık Kilise'nin tavanında bulunan İsa Pantokrator freskleri. ⓘ

Nevşehir ilinde Kapadokya manzarasının görünümü ⓘ

Hititler tarafından Kızılırmak (antik Halys) vadisindeki Kahveci Dağı'nın yamaçlarında bir yerleşim kurulmuştur. Kasaba, bölgeyle birlikte MÖ 8. yüzyılda Asur İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiş; daha sonra Medler ve MÖ 546'da imparator Büyük Kiros döneminde Persler tarafından yönetilmiştir. MÖ 333 yılında Büyük İskender Persleri yenilgiye uğratmıştır. Onun ölümünden sonra Kapadokya, başkenti Mazaka (bugünkü Kayseri) olan Ariarathes hanedanının egemenliği altına girmiştir. Kapadokya Krallığı, İmparator Tiberius döneminde Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti haline gelmiştir. Nyssa (Kapadokya) piskoposluğunun muhtemel merkeziydi, ancak bu daha ziyade Harmandalı, Ortaköy olabilir. ⓘ

Nevşehir çevresindeki yeraltı sığınakları aslında pagan Roma yetkililerinin zulmünden kaçmak için inşa edilmiştir. Kayalara oyulmuş kiliselerin birçoğu Hıristiyanlığın bu ilk yıllarından kalmadır. I. Theodosius Hıristiyanlığı imparatorluğun resmi dini haline getirdiğinde bile, mağaralar MS 604 civarında Sasani Perslerinin ve MS 647'den itibaren İslam Halifeliğinin baskınları sırasında yerel halka koruma sağlamıştır. İkonoklazm Bizans İmparatorluğu'nda devlet politikası haline geldiğinde, Nevşehir mağaraları yine zulümden kaçanlar için sığınak olmuştur. ⓘ

Tepedeki kale, bölgenin İslam Halifeliğine karşı yapılan (kutsal) savaşlarda ön cephede yer aldığı Bizans döneminden kalmadır. ⓘ

MS 1071'deki Malazgirt Savaşı'nda Bizans imparatoru Romanos IV, Selçuklu Sultanı Alp Arslan tarafından yenilgiye uğratılmıştır. Bu, 1074'te Anadolu'nun Selçuklular tarafından işgal edilmesine yol açtı ve bölgenin geri kalanıyla birlikte Nevşehir, Rum Selçuklu Sultanlığı'nın bir parçası oldu, daha sonra 1328'de Karamanid hanedanının egemenliği altına girdi ve son olarak MS 1487 civarında Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdi ve "Muşkara" olarak yeniden adlandırıldı. Şehir 18. yüzyılın başlarına kadar nispeten önemsiz bir yerleşim yeri olarak kalmıştır. ⓘ

Bugünkü şehir kuruluşunu, Muşkara'da doğan ve bu nedenle bir şehir olarak inşasına büyük ilgi gösteren Sultan 3. Ahmed'in sadrazamı ve damadı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'ya borçludur. Daha önce Ürgüp kazasına bağlı olan 18 haneli bu küçük köy, camiler (Kurşunlu Camii), çeşmeler, okullar, aşevleri, hanlar ve hamamlar inşa edilerek hızla dönüştürülmüş ve Muşkara olan adı "Nevşehir" (Farsça ve Osmanlıca'da Yeni Şehir anlamına gelir) olarak değiştirilmiştir. ⓘ

1881/82-1893 Osmanlı Genel Nüfus Sayımı'na göre Nevşehir Kazası'nın 30.370 Müslüman, 8.918 Rum, 477 Ermeni, 36 Katolik ve 21 Protestan olmak üzere toplam 39.822 nüfusu vardı. ⓘ

1923'te Rum ve Türk Nüfusların Mübadelesine İlişkin Sözleşme uyarınca Nevşehir'in Türkçe konuşan Ortodoks cemaati (Karamanlılar) Kesriye'nin Osheni, Shak ve Revani köylerinden (bugünkü Οινόη, Κομνηνάδες ve Διποταμία Kastoria, Batı Makedonya, Yunanistan) Müslümanlarla değiştirilmiştir. ⓘ

Kent, Orta Çağ ve Yeni Çağ'da, Seandos; Nissa ve Muşkara adıyla anılıyordu. Anadolu, Büyük Selçuklu Devleti'nin elindeyken eski adı Nissa'nın yerinde Muşkara adında bir köy vardı. Muşkara sağlam yapılı anlamındadır. 18 evlik küçük bir köy olan Muşkara, Ürgüp'e bağlıydı. ⓘ

Tarihçi Charles Texier'e göre; 12. yüzyıl sonlarına doğru, yani Selçuklular zamanında, Nissa şehri halkı yavaş yavaş şehirden ayrılarak, başka bir yere göç etmişlerdir. Çevre ile ilgili bilgi veren tarihçiler, bu yeni göç yerinin Muşkara olduğunu yazarlar. ⓘ

Nevşehir bugün

Nevşehir Belediyesi ⓘ

Nevşehir Kalesi'nin havadan görünümü ⓘ

Başkent Ankara'ya 290 km (180 mil) mesafede bulunan şehir, Kapadokya'nın tarihi bölgesi içerisinde yer almaktadır. ⓘ

Nevşehir, Kapadokya'nın yeraltı şehirlerine, peri bacalarına, manastırlarına, kervansaraylarına ve kayadan oyma kiliselerine yakın olmasına ve birkaç otele sahip olmasına rağmen, modern kasaba kendi başına bir turizm merkezi değildir. 2015 yılında Nevşehir şehir merkezinin altında, merkezdeki yamacı köhne modern konutlardan temizlemek amacıyla yapılan yıkım çalışmalarının ardından devasa bir yeraltı şehri keşfedilmiştir. ⓘ

2007 yılında kurulan Nevşehir Üniversitesi'nin adı 2016 yılında Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi olarak değiştirilmiştir. ⓘ

Nevşehir Kapadokya Havalimanı (NAV) kasabanın 30 kilometre kuzeybatısındadır. ⓘ

Galeri

Kayaşehir, toplamda yaklaşık 437.400 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Bu devasa yerleşimin yalnızca kale etrafında bulunan 123.000 metrekarelik kaya oyma yamaç yerleşiminde geçmişi 6. Yüzyıla uzanan manastırı, 13. Yüzyılın ilk çeyreğine (1215-1217) tarihlenen bir Bizans dönemi kaya kilisesini, çok katlı mezarları, kamusal alanı, dini ritüel ve tören/toplantı alanını, günlük yaşam mekanlarını, iş atölyelerini, kilit taşları ile desteklenmiş geçitleri, su tünellerini, bezirhanelerini, at ahırlarını ve daha fazlasını keşfetmek mümkündür. Ayrıca, adını alt kısmındaki Kaya Mescitten alan Kaya Cami, Kara Cami Ve Damat İbrahim Paşa Külliyesi de yamaç yerleşiminde karşımıza çıkan önemli yapılardır. ⓘ

Kayaşehir ⓘ

Nevşehir Kalesi ⓘ

Kayaşehir ⓘ

Kurşunlu Cami ⓘ

Meryem Ana Kilisesi ⓘ

Eski Rum Hamamı ⓘ

Spor

Runfire Cappadocia Ultramarathon adı verilen çöl konseptli çok günlük bir parkur koşusu ultramaratonu 2012 yılından bu yana her yıl Temmuz ayında düzenlenmektedir. Yarış, Kapadokya'nın çeşitli tarihi yerlerinden geçerek Tuz Gölü'ne ulaşan altı günde 244 km (152 mil) yol kat etmektedir. ⓘ

İklim

Nevşehir, soğuk, karlı kışlar ve ılık, kurak yazlar ile karasal iklime (Köppen iklim sınıflandırması: Dsa, Trewartha iklim sınıflandırması: Dc) sahiptir. Yağışlar, ilkbaharda hafif bir zirve ile yıl boyunca görülür. ⓘ

Nevşehir için iklim verileri (1991-2020, ekstremler 1959-2020) ⓘ
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Rekor yüksek °C (°F)	18.6 (65.5)	19.6 (67.3)	28.0 (82.4)	31.6 (88.9)	32.6 (90.7)	35.0 (95.0)	39.5 (103.1)	38.2 (100.8)	37.4 (99.3)	32.0 (89.6)	27.6 (81.7)	23.0 (73.4)	39.5 (103.1)
Ortalama yüksek °C (°F)	4.1 (39.4)	6.0 (42.8)	10.9 (51.6)	16.3 (61.3)	21.2 (70.2)	25.6 (78.1)	29.3 (84.7)	29.4 (84.9)	25.3 (77.5)	19.1 (66.4)	11.6 (52.9)	6.2 (43.2)	17.1 (62.8)
Günlük ortalama °C (°F)	0.0 (32.0)	1.3 (34.3)	5.5 (41.9)	10.4 (50.7)	15.0 (59.0)	18.9 (66.0)	22.2 (72.0)	22.1 (71.8)	18.1 (64.6)	12.8 (55.0)	6.3 (43.3)	2.0 (35.6)	11.2 (52.2)
Ortalama düşük °C (°F)	−3.5 (25.7)	−2.6 (27.3)	1.0 (33.8)	5.2 (41.4)	9.3 (48.7)	12.3 (54.1)	14.6 (58.3)	14.5 (58.1)	11.3 (52.3)	7.4 (45.3)	2.1 (35.8)	−1.4 (29.5)	5.9 (42.6)
Kayıt düşük °C (°F)	−21.2 (−6.2)	−23.6 (−10.5)	−18.0 (−0.4)	−12.5 (9.5)	−2.3 (27.9)	1.3 (34.3)	3.8 (38.8)	3.1 (37.6)	−1.2 (29.8)	−7.6 (18.3)	−14.0 (6.8)	−19.5 (−3.1)	−23.6 (−10.5)
Ortalama yağış mm (inç)	43.7 (1.72)	41.8 (1.65)	47.5 (1.87)	45.7 (1.80)	57.4 (2.26)	37.5 (1.48)	9.9 (0.39)	9.6 (0.38)	13.7 (0.54)	29.4 (1.16)	33.4 (1.31)	48.4 (1.91)	418.0 (16.46)
Ortalama yağış günleri	8.80	7.83	10.27	11.33	13.40	8.40	2.40	2.37	3.83	6.93	7.10	9.30	92.0
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri	96.1	118.7	164.3	204.0	257.3	309.0	365.8	347.2	276.0	195.3	138.0	86.8	2,558.5
Ortalama günlük güneş ışığı saatleri	3.1	4.2	5.3	6.8	8.3	10.3	11.8	11.2	9.2	6.3	4.6	2.8	7.0
Kaynak: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

Nevşehir iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	18,6	19,6	28,0	31,6	32,6	35,0	39,5	38,2	35,7	32,0	27,6	23,0	39,5
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	3,8	5,4	10,2	15,8	20,5	24,8	28,4	28,4	24,4	18,2	11,7	5,9	16,5
Ortalama sıcaklık (°C)	−0,2	0,8	4,9	10,0	14,4	18,2	21,2	21,1	17,1	11,9	6,5	1,9	10,7
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−3,7	−2,6	0,5	5,0	8,7	11,5	13,4	13,3	10,2	6,6	2,3	−1,5	5,3
En düşük sıcaklık (°C)	−21,2	−23,6	−18	−12,5	−2,3	1,3	3,8	3,1	−1,2	−7,6	−14	−19,5	−23,6
Ortalama yağış (mm)	44,9	40,7	46,2	50,1	57,1	35,8	9,8	7,5	13,3	29,6	34,8	49,8	419,6
Kaynak: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır ⓘ
Nevşehir ilçesi (Niğde)
1940	48.984	14.112	34.872
1945	52.389	15.563	36.826
1950	55.906	15.054	40.852
Nevşehir merkez ilçesi
1955	59.809	16.799	43.010
1960	54.255	18.662	35.593
1965	64.420	21.121	43.299
1970	75.019	25.685	49.334
1975	79.452	30.203	49.249
1980	90.345	37.161	53.184
1985	106.522	50.204	56.318
1990	86.800	52.719	34.081
2000	105.078	67.864	37.214
2007	113.192	81.688	31.504
2008	114.691	81.899	32.792
2009	117.327	84.631	32.696
2010	117.890	85.634	32.256
2011	120.605	88.170	32.435
2012	123.976	92.068	31.908
2013	126.327	94.189	32.138
2014	127.891	95.476	32.415
2015	130.998	98.713	32.285
2016	135.771	102.997	32.774
2017	138.989	106.738	32.251
2018	143.194	110.098	33.096
2019	148.160	115.461	32.699
2020	150.267	117.598	32.669

Not: 1987 yılında Acıgöl ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır. ⓘ

Kardeş şehirler

Santa Fe, ABD ⓘ