Otaku

Tokyo'nun Akihabara mahallesi, otakular için popüler bir toplanma alanı ⓘ

Otaku (Japonca: おたく, オタク veya ヲタク), özellikle anime, manga, video oyunları veya bilgisayarlarda tüketim ilgileri olan insanları tanımlayan Japonca bir kelimedir. Çağdaş kullanımı Akio Nakamori'nin Manga Burikko'daki 1983 tarihli bir makalesi ile ortaya çıkmıştır. Otaku, otakuların sosyal dışlanmışlar olarak basmakalıp bir şekilde görülmesinden ve 1989'da medyanın Tsutomu Miyazaki, "Otaku Katili", hakkında haber yapmasından kaynaklanan olumsuzluğuyla aşağılayıcı olarak kullanılabilir. 2013'te yayınlanan araştırmalara göre, terim daha az olumsuz hale geldi ve hem Japonya'da hem de başka yerlerde giderek artan sayıda insan artık kendini otaku olarak tanımlıyor. Japonya'da 2013 yılında ankete katılan 137.734 gencin %42,2'si kendini bir tür otaku olarak tanımlamıştır. ⓘ

Otaku alt kültürü, çeşitli anime ve manga eserlerinin, belgesellerin ve akademik araştırmaların ana temasıdır. Alt kültür 1980'lerde değişen sosyal zihniyetler ve Japon okullarının otaku özelliklerini beslemesi ile bu tür bireylerin kaçınılmaz olarak sosyal dışlanma olarak görülen durumdan istifa etmeleriyle başladı. Alt kültürün doğuşu anime patlamasıyla aynı döneme denk gelmiş, Mobile Suit Gundam gibi eserlerin yayınlanmasının ardından Comic Market'e dallanmıştır. Otaku alt kültürü, internetin ve medyanın genişlemesiyle birlikte daha fazla anime, video oyunu, şov ve çizgi roman yaratıldıkça büyümeye devam etti. Otaku tanımı daha sonra daha karmaşık hale geldi ve çok sayıda otaku sınıflandırması ortaya çıktı. Nomura Araştırma Enstitüsü 2005 yılında otakuları on iki gruba ayırmış ve bu grupların her birinin büyüklüğünü ve pazar etkisini tahmin etmiştir. Diğer kurumlar bunu daha da bölmüş ya da tek bir otaku ilgi alanına odaklanmıştır. Bu yayınlar anime, manga, kamera, otomobil, idol ve elektronik otaku gibi farklı grupları sınıflandırmaktadır. 2005 yılında otakuların ekonomik etkisinin 2 trilyon Yen (18 milyar ABD Doları) kadar yüksek olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ

Otaku (Japonca: おたく, オタク, veya ヲタク), anime ve mangaya özel ilgi duyan insanlar için Japonca bir terimdir. Çağımızda herhangi bir şeye (anime, manga) hayatını adamış, aşırı derecede hayranlık duyan, kişilere ya da antisosyal ve kendine özgü sebeplerden ötürü evden çıkmaya korkan bu yüzden değişik bağımlılıkları olan (koleksiyonculuk, arşivcilik) kişiler için bir hakaret olarak da kullanılmaktadır. Bu terim kullanılma şekline, kullanıldığı yere ve kullanan kişiye göre değişmektedir. ⓘ

Etimoloji

Otaku, başka bir kişinin evi veya ailesi için kullanılan Japonca bir terimden türetilmiştir (お宅, otaku). Kelime mecazi olarak, Japonca'da ikinci şahıs zamiri olarak onurlandırıcı konuşmanın bir parçası olarak kullanılabilir. Bu kullanımda birebir çevirisi "sen" şeklindedir. Batı Japoncanın bazı lehçeleri ve ev kadınları ile ilişkilidir ve anata gibi mahrem zamirlerden ve kimi ve omae gibi eril zamirlerden daha az doğrudan ve daha mesafelidir. ⓘ

Zamirin 1980'lerin manga/anime hayranları arasındaki kullanımının kökeni belirsizdir. Bilim kurgu hayranları 1960'ların sonlarında kitap sahiplerine hitap etmek için otaku ifadesini kullanıyordu ("Bu kitap [evinizde] var mı?" anlamında). Sosyal eleştirmen Eiji Ōtsuka, otakunun, bir kongre gibi ilk kez karşılaşan insanların rahat bir mesafeden etkileşime girmesine izin verdiği için kullanıldığını ileri sürmektedir. Bir teoriye göre otaku, bilim kurgu yazarı Motoko Arai tarafından Variety dergisindeki 1981 tarihli bir makalede bir zamir olarak popülerleştirilmiştir ve bir başka teoriye göre de kurucularından bazıları Japonya'nın batısındaki Tottori Eyaletinden (otaku'nun yaygın olarak kullanıldığı yer) gelen anime stüdyosu Gainax'ın hayranları tarafından popülerleştirilmiştir. Bu zamir, ilk kez 1982 yılında yayınlanan popüler anime Macross'ta, birbirlerini daha iyi tanıyana kadar birbirlerine otaku olarak hitap eden Hikaru Ichijyo ve Lynn Minmay karakterleri tarafından da kullanılmıştır. ⓘ

Eski kullanımdan hiragana (おたく), katakana (オタク veya daha az sıklıkla ヲタク) veya nadiren rōmaji ile yazılmasıyla ayrılan modern argo formu, ilk olarak 1980'lerde mizahçı ve denemeci Akio Nakamori'nin çalışmaları aracılığıyla kamusal söylemde ortaya çıktı. Lolicon dergisi Manga Burikko'da 1983 yılında yayınlanan "Otaku" Araştırması (『おたく』の研究, "Otaku" no Kenkyū) adlı serisinde bu terimi "nahoş" hayranlar için aşağılayıcı bir terim olarak kullanmış, özellikle de sözde kötü moda anlayışlarına ve fiziksel görünümlerine saldırmıştır. Nakamori özellikle sevimli kız karakterlere yönelen "manga manyaklarını" eleştirmiş ve otaku etiketini manga ve anime kongrelerinde ortaokul çocukları arasında kullanılan bir hitap şekli olarak açıklamıştır. ⓘ

1989'da "Otaku Katili" Tsutomu Miyazaki vakası, fandomu çok olumsuz bir şekilde ulusal dikkatlere taşıdı. Dört kızı rastgele seçip öldüren Miyazaki'nin, bazıları kurbanlarının videoları ve resimleri arasına serpiştirilmiş anime ve slasher filmleri içeren 5.763 video kasetlik bir koleksiyonu vardı. Aynı yılın ilerleyen günlerinde, çağdaş bilgi dergisi Bessatsu Takarajima 104. sayısını otaku konusuna ayırdı. Derginin adı Otaku no Hon (おたくの本, Otaku Kitabı) idi ve aralarında Akio Nakamori'nin de bulunduğu otaku mensuplarının 19 makalesi ile otaku alt kültürünü inceliyordu. Bu yayının akademisyen Rudyard Pesimo tarafından terimi popülerleştirdiği iddia edilmiştir. ⓘ

“Otaku”nun argo kullanımının 80’lerin başında ortaya çıkan bir manga çizeri olan Shinda Mane tarafından ortaya atıldığı düşünülür. Terim serbest sanatçı Nakamori Akio tarafından Manga Burikko’nun 1983 Haziran sayısındaki bir yazıda açıklanmıştır. Otaku, halk bilincine 1989 da anime/manga otaku’su seri katil Miyazaki Tsutomu’nun tutuklanması ile girmiştir. ⓘ

Kelime anlamları o-taku: sizin eviniz veya otaku: fanatik, bağımlı şeklinde kullanılır. ⓘ

Kullanım

Modern Japon argosunda otaku terimi çoğunlukla "geek" veya "nerd" (her ikisi de geniş anlamda; teknolojik bir geek gijutsu otaku (技術オタク)) ve akademik bir nerd bunkakei otaku (文化系オタク) veya gariben (ガリ勉)) ile eşdeğerdir, ancak Batı'da kullanılandan daha aşağılayıcı bir şekilde. Bununla birlikte, herhangi bir tema, konu, hobi veya eğlence biçiminin herhangi bir hayranı ile ilgili olabilir. "Bu insanlar otaku olarak adlandırıldığında, davranışları nedeniyle yargılanıyorlar ve insanlar bir anda otakuları gerçeklikle ilişki kuramayan kişiler olarak görüyorlar." Bu kelime İngilizceye Japonca'dan alıntı olarak girmiştir. Genellikle anime/manga hayranlarını ifade etmek için kullanılır ancak Japon video oyunlarına veya genel olarak Japon kültürüne de atıfta bulunabilir. Amerikan dergisi Otaku USA bu konuları popülerleştirmekte ve ele almaktadır. Kelimenin kullanımı, olumsuz çağrışımları ve fandomun stereotipleştirilmesi nedeniyle bazı hayranlar arasında bir tartışma kaynağıdır. Terimin İngilizce'de yaygın olarak kullanılması 1988 yılında anime hayranlarından otaku olarak bahseden Gunbuster'ın yayınlanmasıyla gerçekleşti. Gunbuster Mart 1990'da resmi olarak İngilizce yayınlandı. Terimin kullanımı, 1994'teki İngilizce sürümünden önce Otaku no Video'nun otaku tasviri hakkındaki tartışmalarla Usenet grubu rec.arts.anime boyunca yayıldı. Pejoratif kullanımı da dahil olmak üzere olumlu ve olumsuz yönleri birbirine karıştı. Terim ayrıca William Gibson'ın otakulara atıfta bulunan 1996 tarihli romanı Idoru tarafından da popülerleştirilmiştir. ⓘ

Alt kültür

Morikawa Kaichirō bu alt kültürü, okul sistemi ve toplumun bir ürünü olarak belirgin bir şekilde Japon olarak tanımlamaktadır. Japon okulları kast sistemi gibi işleyen bir sınıf yapısına sahiptir, ancak kulüpler sosyal hiyerarşinin bir istisnasıdır. Bu kulüplerde, bir öğrencinin ilgi alanları tanınacak ve otakuların ilgi alanlarına hitap edecek şekilde beslenecektir. İkinci olarak, Japon toplumunun dikey yapısı bireylerin değerini başarılarına göre belirlemektedir. 1980'lerin sonlarına kadar, atletik olmayan ve çekici olmayan erkekler iyi bir iş bulma ve sosyal konumlarını yükseltmek için evlenme umuduyla akademisyenlere odaklanmıştır. Sosyal olarak başarılı olamayanlar ise bunun yerine, genellikle yetişkinlik dönemlerinde ilgi alanlarına odaklanmış ve yaşam tarzlarını bu ilgi alanlarına odaklayarak otaku alt kültürünün oluşumunu ilerletmişlerdir. ⓘ

Terimin icadından önce bile, alt kültürün basmakalıp özellikleri Fan Rōdo'nun (Fan yolu) "kültür kulüpleri" hakkındaki 1981 tarihli bir sayısında tanımlanmıştır. Bu bireyler, Mobile Suit Gundam gibi sert bilim kurgu eserlerinin piyasaya sürülmesiyle bir karşı kültür olan animeye çekildiler. Bu eserler, animeyi popüler olmayan öğrenciler için bir araç haline getiren ve takıntılı hayranlara hitap eden saplantılı ilgilerin bir araya gelmesine ve gelişmesine izin verdi. Bu hayranlar Comic Market'i keşfettikten sonra, bu terim kendini onaylayan ve kendisiyle alay eden bir kolektif kimlik olarak kullanıldı. ⓘ

1989 yılındaki "Otaku Katili" vakası, fandoma tam olarak toparlanamadığı olumsuz bir anlam yükledi. Bununla birlikte, "(ilgi) otaku" kullanımı alay etmek veya kendini küçümsemek için kullanılsa da, niteliksiz terim olumsuz olmaya devam etmektedir. Otaku tanımlaması 2004 yılının sonlarında Kaoru Kobayashi'nin yedi yaşındaki bir birinci sınıf öğrencisini kaçırması, cinsel saldırıya uğratması ve öldürmesiyle olumsuza döndü. Japon gazeteci Akihiro Ōtani, Kobayashi'nin tutuklanmasından önce bile suçun moe zoku figürünün bir üyesi tarafından işlendiğinden şüphelenmiştir. Kobayashi bir otaku olmamasına rağmen, otakulara karşı toplumsal düşmanlığın derecesi arttı. Otakular kolluk kuvvetleri tarafından cinsel suçların olası şüphelileri olarak görüldü ve yerel yönetimler otaku materyallerinde erotizmin tasvirini kontrol eden daha sıkı yasalar talep etti. ⓘ

Tüm ilgi olumsuz değildi. Otaku adlı kitabında Hiroki Azuma şunları gözlemlemiştir: "2001 ve 2007 yılları arasında, otaku formları ve piyasaları Japonya'da oldukça hızlı bir şekilde sosyal kabul görmüştür" ve "[i]2003 yılında Hayao Miyazaki Spirited Away ile Akademi Ödülü kazanmıştır; aynı dönemde Takashi Murakami otaku benzeri tasarımlarıyla tanınmıştır; 2004 yılında Venedik Bienali 2004 Uluslararası Mimarlık sergisindeki (Biennale Architecture) Japon pavyonunda otakulara yer verilmiştir. 2005 yılında, bu kitabın anahtar kelimelerinden biri olan moe kelimesi "yılın en çok kullanılan on kelimesi "nden biri olarak seçilmiştir. Japonya'nın eski Başbakanı Taro Aso da bir otaku olduğunu iddia etmiş ve bu alt kültürü Japonya'yı dış ilişkilerde tanıtmak için kullanmıştır. 2013 yılında Japonya'da 137.734 kişi üzerinde yapılan bir araştırma, %42,2'sinin kendini bir tür otaku olarak tanımladığını ortaya koymuştur. Bu çalışma, kelimenin damgalanmasının ortadan kalktığını ve terimin birçok kişi tarafından benimsendiğini göstermektedir. ⓘ

Yerler

Hizmetçi ya da anime karakterleri gibi giyinip hareket eden garsonların yer aldığı hizmetçi kafelerinin bulunduğu Tokyo'daki Akihabara bölgesi, otakular için önemli bir cazibe merkezidir. Akihabara'da ayrıca anime, manga, retro video oyunları, figürinler, kart oyunları ve diğer koleksiyon ürünleri konusunda uzmanlaşmış düzinelerce mağaza bulunmaktadır. Bir diğer popüler yer ise Tokyo, Ikebukuro'daki Otome Yolu'dur. Nagoya'da, Nagoya Şehir Üniversitesi öğrencileri şehre daha fazla otaku çekmek için otaku kültürüyle ilgili gizli turistik yerleri tanıtmaya yardımcı olacak yollar üzerine bir proje başlatmıştır. ⓘ

Alt Türler

Hayate the Combat Butler manga serisinden Hinagiku Katsura'nın yer aldığı bir Nissan March. ⓘ

Farklı otaku türleri için özel terimler vardır; fujoshi (腐女子, lit. "rotten girl"), homoseksüel erkek ilişkilerine odaklanan yaoi'nin kadın hayranları için alaycı bir şekilde aşağılayıcı bir Japonca terimdir. Reki-jo, Japon tarihiyle ilgilenen kadın otakulardır. Bazı terimler, Akihabara'nın kültürüne aşina olanlar için geçerli olan "Akihabara tarzı" anlamına gelen argo bir terim olan Akiba-kei gibi bir yere atıfta bulunur. Bir diğeri ise Akiba-kei'nin bir parçası olan bir tezahürat türü olan wotagei veya otagei'dir (ヲタ芸 veya オタ芸). Kelimenin tam anlamıyla "acılı (cringy) araba" olan itasha (痛車) gibi diğer terimler, kurgusal karakterlerle, özellikle bishōjo oyunu veya eroge karakterleriyle süslenmiş araçları tanımlar. ⓘ

Medya

Otakular genellikle kendi alt kültürlerine yönelik mizah üreterek veya mizaha ilgi duyarak kendileriyle dalga geçilmesine katılırlar. Anime ve manga otakuları, otaku alt kültürüyle dalga geçen ve Gainax'ın kendi personelini röportaj yapılan kişiler olarak içeren canlı röportajlı bir sahte belgesel içeren Otaku no Video gibi çok sayıda özeleştirel çalışmaya konu olmuştur. Genshiken ve Comic Party gibi diğer eserler otaku alt kültürünü daha az eleştirel bir şekilde tasvir etmektedir. Daha sonra manga ve anime uyarlaması yapılan tanınmış bir light novel olan Welcome to the N.H.K. otakular arasında popüler olan alt kültürlere odaklanırken hikikomori ve NEET'ler gibi diğer sosyal dışlanmışları da vurgular. Bir otaku karakterine odaklanan eserler arasında, sosyal statüsü hakkında sanrılar sergileyen çekici olmayan ve çekingen bir otome oyunu otakusunun hikayesi olan WataMote; ve Travis Touchdown adlı bir otaku suikastçıyı ve onun anime ve mangadan esinlenen gerçeküstü maceralarını konu alan bir video oyunu olan No More Heroes sayılabilir. Otaku kültürünün Amerikan tarafına odaklanan Amerikan belgeseli Otaku Unite! ve otakuların rol yapabildikleri ve en sevdikleri anime karakterlerinin güçlerini kullanabildikleri bir sanal gerçeklik dünyasının hikayesini anlatan Filipinli roman Otaku Girl gibi otakularla ilgili medya Japonya dışında da mevcuttur. ⓘ

Japon otaku türleri ve sınıflandırılması

Demiryolu meraklıları ya da Anoraklar Ağustos 2011'de Tokyo'da her yıl düzenlenen depo açılış günü etkinliğinde trenlerin fotoğraflarını çekiyor ⓘ

Nomura Araştırma Enstitüsü (NRI) otaku üzerine ilki 2004 yılında olmak üzere iki büyük çalışma yapmış, 2005 yılında ise daha spesifik bir tanımla revize edilmiş bir çalışma gerçekleştirmiştir. 2005 yılında yapılan çalışmada on iki ana otaku ilgi alanı tanımlanmıştır. Bu gruplar arasında manga (Japon çizgi romanları) 350,000 kişi ve 83 milyar Yen'lik pazar ölçeği ile en büyüğüdür. İdol otakuları 280,000 kişi ve 61 milyar Yen ile bir sonraki en büyük gruptur. 250,000 kişi ve 81 milyar Yen ile seyahat otakuları. 190,000 kişi ve 36 milyar Yen ile PC otakuları. Video oyunu otakuları 160,000 kişi ve 21 milyar Yen. Otomobil otakuları 140.000 kişi ve 54 milyar Yen. Animasyon (anime) otakuları 110.000 kişi ve 20 milyar Yen. Kalan beş kategori arasında 70.000 kişi ve 8 milyar Yen ile Mobil BT ekipmanı otakuları; 60.000 kişi ve 12 milyar Yen ile Görsel-işitsel ekipman otakuları; 50.000 kişi ve 18 milyar Yen ile kamera otakuları; 40.000 kişi ve 13 milyar Yen ile moda otakuları; ve 20.000 kişi ve 4 milyar Yen ile demiryolu otakuları yer almaktadır. Bu değerler 2004 yılında çok daha yüksek bir tahminle kısmen açıklanmıştır, ancak bu tanım 2005 çalışmasında kullanılan otakuların "benzersiz psikolojik özelliklerine" değil tüketiciliğe odaklanmıştır. ⓘ

NRI'nin 2005 çalışması ayrıca beş otaku arketipi ortaya koymuştur. Bunlardan ilki, geniş ilgi alanlarına sahip ve diğer otakulardan daha olgun olan aile odaklı otakudur; ilgi nesneleri gizlidir ve "gizli otakudurlar". İkincisi, mekanik veya ticari kişilik alanlarına ilgi duyan ciddi "dünyada kendi izimi bırakıyorum" otakularıdır. Üçüncü tip, farklı ilgi alanlarını başkalarıyla paylaşan "medyaya duyarlı çoklu ilgi" otakusudur. Dördüncü tip, hobilerini tanıtarak tanınırlık kazanan "dışa dönük ve iddialı otaku "dur. Sonuncusu ise "fan dergisi takıntılı otaku "dur; ağırlıklı olarak kadınlardan oluşan bu grupta küçük bir erkek grubu "moe tipi "dir; gizli hobi, fan eserlerinin üretimine veya bunlara duyulan ilgiye odaklanmıştır. Hamagin Araştırma Enstitüsü moe ile ilgili içeriğin 2005 yılında 88.8 milyar ¥ (807 milyon $) değerinde olduğunu tespit etmiş ve bir analist pazarın 2 trilyon ¥ (18 milyar $) kadar olabileceğini tahmin etmiştir. Otakularla ilgili haberlerin yer aldığı Japonya merkezli Tokyo Otaku Mode, Facebook'ta neredeyse 10 milyon kez beğenildi. ⓘ

Otaku ilgi alanlarının diğer sınıflandırmaları arasında Yano Araştırma Enstitüsü tarafından kategorize edilen Vocaloid, cosplay, figürler ve profesyonel güreş yer almaktadır. Yano Research, otaku tüketiciliğinden büyük ölçüde etkilenen sektörlerdeki pazar büyümesini ve trendleri raporlamakta ve izlemektedir. 2012 yılında, flört simülasyonu ve online oyun otakularında yaklaşık %30 büyüme kaydedilirken, Vocaloid, cosplay, idoller ve hizmetçi hizmetleri %10 büyüyerek 2011 tahminlerini doğrulamıştır. ⓘ

Kendini otaku olarak tanımlayanlar

Kendini otaku olarak tanımlayan tanınmış kişiler arasında, 2020 yılında ForbesWomen'a verdiği bir röportajda "Bir otaku (inek) olmanın derinlemesine odaklanmama yardımcı olduğunu ve bunun da başarıma kesinlikle katkıda bulunduğunu" söyleyen Marie Kondo da yer alıyor. ⓘ

Dünyada Otaku

En fazla anime/manga otakularına sahip ülkeler aşağıda sıralanmıştır:

1. Japonya Anime'yi icat eden toplum olmakla beraber anime otaku veya manga otakuların yanı sıra daha değişik(teknoloji , bilgisayar) otakular dahil Japonya'nın yarısını oluşturmaktadır.
2. Fransızlar tam anime koliktir. Anime üzerine çok fazla yasal TV kanalları vardır. 2000 yılından bu yana bütün animeleri fansub vb. şekilde çevirmiş ve neredeyse bütün popüler animeleri dublajlamışlardır. Neredeyse Japonya'ya yakın bir anime/manga otaku sayısına sahip ülkenin 3'te 1'i otakudur.
3. Amerika'daki otakuların da sayıları epey fazladır. Bu amaçla otakular için bir şirket bile kurulmuştur adı da otakon dur. 1994 yılında Pennsylvania'da bir kolejde yapılandırılan kuruluş 1999'da Baltimore, Maryland'de patlama yapmıştır. Her yıl aktiviteler düzenleyip yarışmalar yaparlar hatta otaku idol(örnek Otaku) seçmeleri bile yaparlar. ⓘ

Otaku'ları konu alan yapımlar

Aşağıdaki örneklerin bazıları otakuları anlatan konulara sahip olmasına rağmen bazıları da sadece otakular hakkında diyaloglar ve otaku karakterlerini içermektedir ⓘ

Animeler

• Sailor Moon
• Bleach
• Saenai Heroine no sodatekata
• Highschool DxD
• Inıtıal D
• Genshiken
• Welcome to the N.H.K.
• Battle Programmer Shirase
• Chaos;Head
• Comic Party
• Sword Art Online
• Sword Art Online 2
• Lucky Star
• Nogizaka Haruka no Himitsu
• Otaku no Video
• Ore no Imouto ga Konna Ni Kawaii Wake Ga Nai
• İnazuma Eleven
• Outbreak Company
• Naruto
• Naruto Shippuuden
• Dragon Ball
• No Game No Life
• Fairy Tail
• Shingeki no kyoijin
• Tokyo Ghoul
• Death Note
• Boku no pico
• Kiss x Sis
• One Piece
• D.Gray-man
• Code Geass ⓘ

Mangalar

• Inubaka
• Hot Gimmick
• MegaTokyo
• Otaku no Musume-san
• Sundome
• 3D kanojo ⓘ

TV dizileri

• Akihabara@DEEP
• Densha Otoko ⓘ