Papatya
.JPG)
Papatya (Amerikan İngilizcesi) veya camomile (İngiliz İngilizcesi; yazım farklılıklarına bakınız) (/ˈkæməmaɪl, -miːl/ KAM-ə-myle veya KAM-ə-meel), Asteraceae familyasından papatya benzeri birkaç bitkinin ortak adıdır. Türlerden ikisi, Matricaria recutita ve Anthemis nobilis, içecekler için bitkisel infüzyonlar yapmak için yaygın olarak kullanılır. Papatyanın yiyecek veya içeceklerde tüketilmesinin sağlık üzerinde herhangi bir yararlı etkisi olduğuna dair yeterli bilimsel kanıt yoktur. ⓘ
Papatya, papatyagiller (Asteraceae) familyasında sınıflandırılan Anthemis, Matricaria, Bellis, Leucanthemum ve Tripleurospermum gibi farklı cinslerden bitki türlerine verilen ortak ad. ⓘ
Etimoloji
"Papatya" kelimesi Fransızca ve Latince aracılığıyla Yunanca χαμαίμηλον (khamaimēlon), "toprak elması", χαμαί (khamai) "yerde" ve μῆλον (mēlon) "elma" kelimelerinden türetilmiştir. İlk olarak 13. yüzyılda kullanılan "chamomile" yazılışı Latince chamomilla ve Yunanca chamaimelon'a karşılık gelmektedir. "Camomile" yazılışı Fransızcadan İngilizcede türetilmiştir. ⓘ
Türler
Yaygın olarak kullanılan bazı türler şunlardır:
- Matricaria chamomilla Genellikle "Alman papatyası" veya "Gençlik Suyu" olarak adlandırılır
- Chamaemelum nobile, Roma, İngiliz veya bahçe papatyası da sıklıkla kullanılır (C. nobile Treneague normalde bir papatya çimi oluşturmak için kullanılır). ⓘ
Diğer bazı türlerin ortak isimleri "papatya" kelimesini içerir. Bu, "papatya" olarak bilinen bitki çayında kullanılan türlerle aynı şekilde kullanıldıkları anlamına gelmez. Asteraceae familyasından "papatya" ortak adını içeren bitkiler şunlardır:
- Anthemis arvensis, mısır, kokusuz veya tarla papatyası
- Anthemis cotula, kokuşmuş papatya
- Cladanthus mixtus, Fas papatyası
- Chamaemelum nobile, Roma Papatyası
- Cota tinctoria, boyacı, altın, öküzgözü veya sarı papatya
- Eriocephalus punctulatus, Cape papatyası
- Matricaria discoidea, yabani papatya veya ananas otu
- Tripleurospermum inodorum, yabani, kokusuz veya yalancı papatya ⓘ
Kullanım Alanları
Papatya yiyecek ve içeceklerde, gargaralarda, sabunlarda ya da kozmetik ürünlerinde tatlandırıcı olarak kullanılabilir. Yaklaşık yarım metre boyunda ve üzerine oturulmak üzere tasarlanmış yükseltilmiş yataklar olan papatya koltuklarını "döşemek" için kullanılır. Papatya çimleri hafif trafiğe sahip güneşli alanlarda da kullanılır. ⓘ
Çay
Papatya çayı, kurutulmuş çiçekler ve sıcak sudan yapılan bitkisel bir infüzyondur ve uyku kalitesini artırabilir. Kullanılan iki papatya türü Alman papatyası (Matricaria recutita) ve Roma papatyasıdır (Chamaemelum nobile). ⓘ
Bira ve birada kullanımı
Papatya tarihsel olarak bira ve ale yapımında kullanılmıştır. Sadece çiçeklerinin kullanıldığı çaydan farklı olarak, bitkinin tamamı bira ve ale yapımında kullanılmış ve butik bira fabrikaları ve ev biracıları tarafından tercih edilen acı bir lezzet bileşeni eklemiştir. ⓘ
Araştırma
Papatya çiçeklerinin ana bileşenleri apigenin, kuersetin, patuletin ve luteolin dahil olmak üzere polifenol bileşikleridir. Papatya, potansiyel anksiyete önleyici özellikleri için ön araştırma altındadır. Uykusuzluk veya herhangi bir hastalığın tedavisinde yararlı olduğuna dair yüksek kaliteli klinik kanıt yoktur. ⓘ
İlaç etkileşimleri
Papatya kullanımı çok sayıda bitkisel ürün ve reçeteli ilaçla ters etkileşime neden olma potansiyeline sahiptir ve polen alerjilerini kötüleştirebilir. Kanarya otuna (papatya ailesinden) alerjisi olan kişiler çapraz reaktivite nedeniyle papatyaya da alerjik olabilir. ⓘ
Papatyadaki bir fitokimyasal olan apigenin, antikoagülan ajanlar ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçlarla etkileşime girebilirken, diğer fitokimyasallar uyku arttırıcı bitkisel ürünler ve vitaminlerle olumsuz etkileşime girebilir. ⓘ
Bitki-ilaç etkileşimine neden olabileceğinden, papatyanın aspirin veya salisilat olmayan NSAID'lerle (steroidal olmayan anti-enflamatuar ilaçlar) birlikte alınması önerilmez. Papatya, kumarin, glikozit, herniarin, flavonoid, farnesol, nerolidol ve germacranolide gibi çeşitli bileşenlerden oluşur. Kumarinin varlığına rağmen, papatyanın pıhtılaşma sistemi üzerindeki etkisi henüz araştırılmadığından, antiplatelet/antikoagülan ilaçlarla klinik olarak anlamlı bir ilaç-bitki etkileşimi olup olmadığı bilinmemektedir. Bununla birlikte, daha fazla bilgi elde edilene kadar, bu maddelerin eş zamanlı olarak kullanılması önerilmez. ⓘ
Papatya, geçmişte veya şu anda meme, yumurtalık, rahim, endometriozis veya rahim fibroidi kanseri olan kişiler tarafından kullanılmamalıdır. ⓘ
Hamilelik ve emzirme
Papatyanın düşüğe neden olabilecek rahim kasılmalarına neden olduğu bilindiğinden, hamile kişilerin Roma papatyası (Chamaemelum nobile) tüketmemeleri tavsiye edilir. Papatyanın ağız yoluyla tüketimi Amerika Birleşik Devletleri'nde genel olarak güvenli kabul edilse de, emzirilen bebekleri etkileme potansiyeli hakkında yeterli klinik kanıt bulunmamaktadır. ⓘ
Tarım
Papatya bitkisinin birçok mantar, böcek ve virüse karşı hassas olduğu bilinmektedir. Albugo tragopogonis (beyaz pas), Cylindrosporium matricariae, Erysiphe cichoracearum (külleme) ve Sphaerotheca macularis (külleme) gibi mantarlar papatya bitkisinin bilinen patojenleridir. Yaprak bitlerinin papatya bitkileri üzerinde beslendiği ve Autographa chryson güvesinin yaprak dökülmesine neden olduğu gözlemlenmiştir. ⓘ
Tarihsel tanımlar
Old English Illustrated Herbal'in 11. yüzyıla ait bölümünde resimli bir giriş bulunmaktadır. Nicholas Culpepper'ın 17. yüzyıldan kalma The Complete Herbal adlı eserinde papatya ile ilgili bir resim ve birkaç giriş bulunmaktadır. ⓘ
Kültürde
Beatrix Potter'ın Tavşan Peter Masalı'nda (1902), Peter'a Bay McGregor tarafından kovalandıktan sonra papatya çayı verilir. ⓘ
Mary Wesley'in 1984 tarihli romanı The Camomile Lawn, Cornwall'da çimen yerine papatya ekili bir evi konu alır. ⓘ
No Doubt şarkısı Hey Baby'de Gwen Stefani tarafından söylenen I'm just sippin' on chamomile (Papatya yudumluyorum) diye bir dize vardır. ⓘ
Tıbbi kullanımı
Papatyanın spazm çözülmesinde, gaz ve âdet sancılarının giderilmesinde faydalı olduğu ifade edilmektedir. Papatyada bulunan Alfa bisabolol maddesi ülsere iyi gelmektedir; Azulene ise mide yanmasına karşı etkilidir. Gastrit ve ülseratif kolit tedavisinde kullanılır. Ayrıca ağız iltihaplarını iyileştirir. ⓘ
Zehirlenme; Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Bijen Kıvçak'ın ifadelerine göre papatya çayının ilaçlarla etkileşimi bulunmakta ve papatyaların bazı türleri ciddi zehirlenmelere yol açabilmektedir. Ayrıca Papatya Türkiye’de zehir danışma merkezlerine gelen vakaların başında gelir ve bazı türleri böcek ilacı yapımında kullanılmaktadır. ⓘ
Klinik ortamda tekrarlanmamış, sadece hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, papatyaların belirli gastrointestinal hastalık risklerini azaltarak, daha sağlıklı bir sindirime yardımcı olduğunu öne sürmektedir. Örneğin; fareler üzerinde yapılan birkaç çalışmada, papatya özütünün ishale karşı koruma potansiyeline sahip olduğu bulunmuştur. Bu yararın, papatyanın sahip olduğu antienflamatuar özelliklerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Sıçanlarda yapılan bir başka çalışmada ise, papatya mide ülserlerini önlemeye yardım etmede etkili bulmuştur. Papatya mide asitliğini azaltarak, ülser gelişimine katkıda bulunan bakterilerin büyümesini engelleyebilir. Bu bulgulara rağmen, papatyanın sindirim sistemindeki rolünü doğrulamak için daha fazla klinik araştırmaya ihtiyaç vardır. ⓘ
Kullanıldığı yerler
Çiçek durumu başları, çiçek açmadan önce toplanarak gölgede kurutulur. Bileşiminde uçucu yağlar, rezin, acı maddeler ve fenolik bileşikler bulunur. % 1'lik çay halinde sabahları aç karnına bir bardak içilebilir. İdrar çoğaltıcı, iştah açıcı, yatıştırıcı ve gaz söktürücü etkilere sahiptir. Basur memelerinde ağrı kesici, tedavi edici etkiye sahiptir. Boyar madde olarak da kullanılır. ⓘ
Alman papatyası (Anthemis nobilis) Orta Avrupa'da yetişir ve kültürü de yapılır. Dişli çiçekleri beyazımsı renklidir. Türkiye'de 50 kadar Anthemis türü bulunmakta bunlar İzmir papatyası, yabani papatya, beyaz papatya gibi isimlerle bilinmektedir. ⓘ
