Psyche

Psyche ⓘ
Ruhun Tanrıçası
William-Adolphe Bouguereau'nun Psyche'nin Kaçırılışı (1895) adlı tablosu
Sembol	Kelebek kanatları
Kişisel bilgiler
Ebeveynler	İsimsiz Kral ve Kraliçe
Kardeşler	İki isimsiz kız kardeş
Konsorsiyum	Eros
Çocuklar	Hedone

Psyche (/ˈsaɪkiː/; Yunanca: Ψυχή, romanize: Psukhḗ) Yunan ruh tanrıçasıdır. Psyche, Roma mitolojisinde de yaygın olarak bu şekilde anılmıştır, ancak doğrudan çevirisi Anima'dır (Latince "ruh" anlamına gelir). Afrodit'e rakip olabilecek bir güzelliğe sahip ölümlü bir kadın olarak doğmuştur. Psyche, Lucius Apuleius tarafından 2. yüzyılda yazılan Altın Eşek adlı hikayeden bilinmektedir. ⓘ

"Psikoloji", "psikolog" gibi kelimeler Psycheden gelir. Psyche aynı zamanda ruh anlamına gelir. Psyche Eros tarafından ruh tanrıçasına dönüştürülür. ⓘ

Mitoloji

Erken dönem yaşamı

Psyche, iki güzel ablası olan bir Yunan kral ve kraliçesinin en küçük kızıydı. Güzelliği kız kardeşlerininkini aşıyordu ve aralarında rahiplerin de bulunduğu insanlar onu Yunan aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit'le (Altın Eşek'te Venüs olarak geçer) kıyaslıyorlardı. Birçokları onun tanrıçadan bile daha güzel olduğunu söyleyecek kadar ileri gitmiştir. Diğer yinelemelerde Afrodit'le karşılaştırılmaz ama onunla karıştırılır. ⓘ

İnsanlar Psyche'ye tapınmaya başladığı için Afrodit'in tapınakları terk edildiğinde, tanrıça bir ölümlünün kendisine tapınmasına öfkelenmiştir. Ceza olarak, Psyche'yi aşağılık ve çirkin birine aşık etmesi için oğlu Eros'u gönderir. Ancak Eros, Psyche'yi gördüğünde aşık olmuş ve onu annesinin gazabından kurtarmaya karar vermiş. ⓘ

Her iki ablası da onun güzelliğini kıskanıyordu. Ablaları sonunda krallarla evlenmiş ve kocalarının yanına gitmişler. Kimse Psyche'yi evlenmek için istemedi; erkekler onun güzelliğine hayran kalmayı tercih ediyorlardı. Güzelliği yüzünden yalnız kalmıştı. Çaresiz kalan babası, cevaplar için Apollon Tapınağı'ndaki Delphi Kahini'ne danışmaya karar verdi. ⓘ

Eros ile Evlilik

Antonio Canova'nın Aşk Tanrısının Öpücüğüyle Canlanan Psyche ⓘ

Kral bir çözüm bulmak için Delphi Kahini'ne danıştı. Apollon, Kahin aracılığıyla konuşarak, "Umutsuzluğa kapılma kral. Kızın tanrıların bile korktuğu bir canavarla evlenecek. Ona cenaze giysileri giydir ve krallığın en yüksek kaya kulesine götür. Orada sonuyla karşılaşacak." Kral kalbi kırık bir şekilde geri döndü ama tanrının emirlerine itaat etti. ⓘ

Émile Signol tarafından yazılan Psyche'nin Kaçırılışı ⓘ

Psyche kaya kulesine götürüldü ve kaderine terk edildi. Canavarı beklemiş ama o gelmemiş. Bazı yeniden anlatımlarda Eros oradadır, sadece görünmezdir. Yunanlı batı rüzgârı efendisi Zephyrus onu kayadan alıp Eros'un zenginliklerle dolu sarayına götürmüş. ⓘ

Eros geri döndüğünde, zifiri karanlıkta Psyche'ye onu görmeye çalışmaması gerektiğini ve ona adını söyleyemeyeceğini, aksi takdirde her şeyin mahvolacağını söyler. Psyche'nin saraydaki ilk haftaları zevklerle doludur, ancak kocası Eros ona kız kardeşlerinin onun öldüğüne inandıkları için dağa geldiklerini bildirir. Gittiğinden beri ailesi onun öldüğünü düşünmüş ve yas tutmuştur. Kocasının dışarı çıkıp onları görmeme emrine itaat etmiş, ancak yeni keşfettiği yalnızlığı nedeniyle sarayı bir hapishane olarak düşünmeye başlamıştır. ⓘ

Kız kardeşlerini görmesine izin verilmediği için günlerce ağladı ve bu Eros'u rahatsız etti. Onu yatıştırmak için kız kardeşlerini görmesine izin vermiş ama onları ayırmak için söyleyebilecekleri şeyler konusunda onu uyarmış. Psyche etkilenmeyeceğine söz verdi ve onları görme ve konuşma şansı bulduğu için minnettar oldu. İki kız kardeşi, onu kandırıyor olma ihtimaline karşı kocasının gerçek halini görmeye ikna etmişlerdir. Diğer versiyonlarda, kız kardeşleri Psyche'nin sadece kendilerinden daha güzel olmakla kalmayıp aynı zamanda böylesine lüks bir hayat yaşama şansına sahip olmasını kıskanırlar. Öfke ve kıskançlık içinde onu kocasının bir canavar olduğuna ve tam olarak kiminle evli olduğunu kendisinin görmesi gerektiğine ikna ederler. ⓘ

Psyche sonunda söylenenleri dinler ve Eros uyurken ona bakmaya karar verir. Bir yağ lambası ve bir bıçakla gizlice odasına girer. Psyche ışığı kocasının yüzüne tutmuş ve küçük bir damla kızgın yağ kocasının omzuna düşerek onu uyandırmış ve yakmış. Karısının bu hareketiyle ihanete uğrayan Eros, annesi Afrodit'e kaçtı. Ne yaptığını öğrendikten sonra Psyche perişan oldu. ⓘ

Afrodit Psyche'yi buldu ve onu dört sınavdan geçirdi. İlk deneme büyük bir tohum yığınını ayırmaktı. Empatik bir karınca kolonisinin yardımıyla Psyche bu görevi tamamladı. Bir sonraki görevi ise tehlikeli olduğu bilinen bir koyundan yün toplamaktı. Psyche üzüldü ama ona çalılardan yün parçaları toplamayı öğreten bir nehir tanrısı tarafından yardım edildi. Bir sonraki görevi yeraltı dünyasından su toplamaktı. Psyche'ye bu kez Zeus'un kartalı yardım etti ve onun için su topladı. Psyche'nin son görevi en zor olanıydı; Afrodit için Persephone'nin güzelliğinin bir kısmını geri getirmesi gerekiyordu. Persephone kendi isteğiyle Psyche'ye güzelliğinin bir kısmını verdi. Olimpos'a yaklaştığında, Psyche Persephone'nin güzelliğinin kutusunu açtı, ama içindeki tek şey ölümün özüydü. Psyche öldü, ama onu affeden kocası Eros, Psyche'nin hayatını kurtardı ve onu Olimpos'a götürdü. Psyche ruh tanrıçası oldu. Psyche ve Eros'un bir kızları oldu, Hedone, fiziksel neşe tanrıçası. ⓘ

Yeniden Anlatımlar

Kitaplar

• Wendy Higgins'in "Karanlıktaki Ruh" adlı eseri eski zamanlarda geçmekte ve orijinal efsaneye nispeten yakın kalmaktadır.
• Bolu Babalola'nın "Love in Color" adlı eseri Psyche ve Eros hakkında bir hikaye içeren bir eser koleksiyonudur.
• C.S. Lewis'in "Till We Have Faces" adlı eseri Psyche'ye değil, kız kardeşi Orual'a odaklanmakta ve Psyche'nin mitteki yerine farklı bir bakış açısı getirmektedir.
• M. Charlotte Craft'ın "Aşk Tanrısı ve Psyche" adlı eseri, hikayeye eşlik eden 40 illüstrasyon içeren sadık bir yeniden anlatımdır.
• Katee Robert tarafından yazılan "Electric Idol", Eros'un annesi Afrodit tarafından Psyche'yi öldürmeye gönderildiği Dark Olympus serisinde geçen modern bir yeniden anlatımdır.
• "Cupid: Julius Lester'ın yazdığı "A Tale of Love and Desire" (Aşk Tanrısı: Aşk ve Arzu Masalı), bu romantik ve hafif yeniden anlatımda Aşk Tanrısı'nı merkeze alıyor.
• Jessie Harrell'in "Destined" adlı eseri, Afrodit'i güzelliği nedeniyle Psyche ile gurur duyan biri haline getiren bir yeniden anlatımda Afrodit'e odaklanmaktadır. Psyche oğluyla evlenmeyi reddedince Afrodit öfkelenir. Eros onun isteklerini yerine getiremez ve Psyche'yi korur, ikili arasında aşk başlar.
• Michelle A. Hansen'in yazdığı "Painted Blind", Venüs'ün Doğuşu'nun fotoğraflarını modellik yaparak Venüs'ü kızdıran bir modelin Montana'da geçen modern bir yeniden anlatımıdır. ⓘ

Hikaye

Afrodit'in imkansız Görevleri

1. Görevi

İlk görevi Psyche'nin boyunu aşan bir yığın tohumu 5 farklı türe sadece 1 gecede ayıklamaktı. Psyche umutsuzca göreve koyuldu. Tam pes etmek üzere iken tanrıların kralı Zeus tarafından gönderilen karıncalar bütün tohumları anında kategorize etti. Çünkü Zeus, Erosun tarafında olduğunu göstererek güzel bir aşk hayatı istiyordu. ⓘ

2. Görevi

2. görevi yakalaması imkansız olan bir koyunun yünlerini getirmesini istedi. Bu sefer de bir nehir tanrısı Erosa olan yakınlığını göstermek adına Psycheye yardım etti ve ona koyunun koşarken dallarda bıraktığı yünleri kullanmasını söyledi. ⓘ

3. Görevi

3. Görevi yeraltı kraliçesi Peshapone'nin güzelliğini bir kutuya koymaya ikna etmekti. Bir ses ona yer altı dünyasının gardiyanı Kerebrosa arpa kekleri vermseini Styks nehrini geçirecek kayıkçıya bir altın para vermesini söyledi. Böylece yer altı dünyasına girmeyi başaran Psyche azmi ile Persaphone'yi etkiledi ve Persaphone ona istediğini verdi. ⓘ

Son görevini tamamlayan Psyche tam Afroditin sarayına girecekken Persaphone'nin güzelliğinden bir tutam da kendisine sakalmak istedi. Fakat kutu güzellik yerine uyku ile doldurulmuştu. ⓘ

Yükselişi

Eros uyuyan gelininin yanına uçtu ve ona hatalı olduğunu söyledi. Onun korkusuzluğu ve bilinmeyenle hiç tereddüt etmeden yüzleşmesi, kendisinin dengi olmaktan da öte olduğunu söyledi. Eros Psycheyi ambrosia (ambrozya) ile besledi. Yani tanrıların nektarı ve yegane yiyeceği ile. Bu sayede o da tüm tanrıların huzurunda Moiraların kararı ile ölümsüz oldu. ⓘ

Çocuğu

Psyche ölümsüz olmasının kısa bir süre ardından çocuğunu doğurdu. Bu çocuğa tutku adını verdiler. ⓘ

Efsane der ki, o günden beri Psyche, Eros ve tutku insanların aşk hayatını düzenlerler. ⓘ