Yaz
Orta iklim ⓘ
|
|---|
İlkbahar
|
Kış
|
Kuru sezon
|
Nemli sezon
|
Yaz, en sıcak mevsimdir. Kuzey Yarım Küre'de en uzun günler yazda gerçekleşir. Dünya ısıyı depo ettiği için en sıcak günler genellikle yaklaşık iki ay sonra ortaya çıkar. Sıcak günler Kuzey Yarım Küre'de 21 Haziran ile 22 Eylül arasında, Güney Yarım Küre'de ise 22 Aralık ile 21 Mart arasındadır. ⓘ
Yaz mevsimi insanlar, tabiatın çoğu güzelliklerinden faydalanma olanağı bulur. İnsan sağlığına büyük faydası bulunan ve kemiklerin gelişmesi için gerekli olan D vitamini, güneş ışınlarından alınır. Yazın insanlar cildine ve bazı hastalıkların iyi gelen deniz suyu ve deniz kumundan faydalanılırlar. Güneş banyoları romatizmalar için çok faydalıdır. Güneşin kuvvetli ışınları birçok hastalıkları yok eder ve iyileştirir. Meyvelerin, sebzelerin ekserisi bu mevsimde yetişir. Türkiye'de insan gıdasının büyük bir kısmını tutan; buğday, arpa, mısır ve yulaf gibi hububatlar bu mevsimde toplanır ve ambarlanır. Bu mevsimde araziler gelecek ekim dönemine hazırlanır. ⓘ
Yazın aşırı ve kavurucu sıcaklığından da sakınmak gerekir. Uzun süre başı açık kalmak, aşırı güneş banyosu yapmak, cilt ve insan sağlığı için çok tehlikelidir. Serinletici içecekler içmede de aşırı gidilmemelidir. Bu mevsimde yiyecek ve içeceklerin yanında giyeceklere de dikkat etmek gerekir. Yazları ter emici, rutubet çekici pamuklu giyecekler tercih edilip, naylon ve buna benzer giyecekler giyilmemelidir. ⓘ
| Ilıman mevsim | |
|---|---|
 Belçika'da Yaz | |
| Kuzey ılıman bölge | |
| Astronomik mevsim | 21 Haziran - 23 Eylül |
| Meteorolojik mevsim | 1 Haziran - 31 Ağustos |
| Güneş (Kelt) mevsimi | 1 Mayıs - 31 Temmuz |
| Güney ılıman bölge | |
| Astronomik mevsim | 22 Aralık - 21 Mart |
| Meteorolojik mevsim | 1 Aralık - 28/29 Şubat |
| Güneş (Kelt) mevsimi | 1 Kasım - 31 Ocak |
| Yaz Bahar  SonbaharKış | |
Yaz, ilkbahardan sonra ve sonbahardan önce meydana gelen dört ılıman mevsim arasında en sıcak olanıdır. Yaz gündönümünde ya da gündönümü merkezli olarak en erken gün doğumu ve en geç gün batımı gerçekleşir, gündüz saatleri en uzun ve karanlık saatler en kısadır, gündönümünden sonra mevsim ilerledikçe gün uzunluğu azalır. Yazın başlangıç tarihi iklime, geleneklere ve kültüre göre değişir. Kuzey Yarımküre'de yaz mevsimi olduğunda, Güney Yarımküre'de kış mevsimi başlar ve bunun tam tersi de geçerlidir. ⓘ
Zamanlama
Astronomik açıdan bakıldığında, ekinokslar ve gündönümleri ilgili mevsimlerin ortası olacaktır, ancak bazen astronomik yaz, genellikle Haziran veya Aralık ayının 21. günü ile özdeşleştirilen maksimum güneşlenme zamanı olan gündönümünde başlıyor olarak tanımlanır. Güneş hesaplamasına göre yaz, Mayıs Günü'nde başlar ve yaz gündönümü Yaz Ortası'dır. Değişken bir mevsimsel gecikme, ortalama sıcaklık modellerine dayanan mevsimin meteorolojik merkezinin, maksimum güneşlenme zamanından birkaç hafta sonra gerçekleştiği anlamına gelir. ⓘ
Meteorolojik kurallara göre yaz mevsimi kuzey yarımkürede Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarını, güney yarımkürede ise Aralık, Ocak ve Şubat aylarını kapsar. Meteorolojik tanımlara göre, tüm mevsimler keyfi olarak bir takvim ayının başında başlayacak ve bir ayın sonunda bitecek şekilde ayarlanır. Yazın bu meteorolojik tanımı, gün ışığının baskın olduğu, yılın en uzun (ve en sıcak) günlerinin yaşandığı mevsim olarak yaygın olarak görülen yaz kavramıyla da uyumludur. ⓘ
Mevsimlerin meteorolojik hesaplaması Avustralya, Yeni Zelanda, Avusturya, Danimarka, Rusya ve Japonya gibi ülkelerde kullanılmaktadır. Birleşik Krallık ve Kanada'da da birçok kişi tarafından kullanılmaktadır. İrlanda'da, ulusal meteoroloji servisi Met Éireann'a göre yaz ayları Haziran, Temmuz ve Ağustos'tur. İrlanda Takvimi'ne göre yaz 1 Mayıs'ta başlar ve 1 Ağustos'ta sona erer. İrlanda'daki okul ders kitapları, 1 Haziran olan meteorolojik tanım yerine 1 Mayıs'ta başlayan kültürel yaz normunu takip eder. ⓘ
.jpg)
Günler ekinokstan gündönümüne kadar uzamaya devam eder ve yaz günleri gündönümünden sonra giderek kısalır, bu nedenle meteorolojik yaz, en uzun güne kadar olan birikimi ve daha sonra azalan bir dönemi kapsar ve yazın ilkbahardan çok daha fazla gün ışığı saati vardır. Yalnızca gün ışığı saatlerine göre hesaplandığında, yaz gündönümü mevsimlerin başlangıcını değil, orta noktasını işaret eder. Yaz ortası, yaz gündönümü olan yılın en kısa gecesinde ya da geleneklere göre değişen yakın bir tarihte gerçekleşir. ⓘ
Yarım mevsim ya da daha fazla mevsimsel gecikmenin yaygın olduğu yerlerde, astronomik işaretlere dayalı hesaplama yarım mevsim kaydırılır. Bu yöntemle Kuzey Amerika'da yaz, yaz gündönümünden (Kuzey Yarımküre'de genellikle 20 veya 21 Haziran) sonbahar ekinoksuna kadar olan dönemdir. ⓘ
Kültürel festivallere göre değerlendirildiğinde, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaz mevsimi geleneksel olarak Memorial Day hafta sonunda (Mayıs ayının son hafta sonu) başlar ve İşçi Bayramı'nda (Eylül ayının ilk Pazartesi günü) sona erer, bu da ülkenin dört mevsim hava koşullarına sahip bölgeleri için meteorolojik tanıma daha yakındır. Benzer Kanada geleneği, yaz mevsimini bir hafta önceki Victoria Günü'nde başlatır (yaz koşulları Kanada'nın geniş topraklarında büyük farklılıklar gösterse de) ve Amerika Birleşik Devletleri'nde olduğu gibi İşçi Bayramı'nda sona erer. ⓘ
Brezilya, Arjantin, Güney Afrika, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi bazı Güney Yarımküre ülkelerinde yaz, Noel ve Yeni Yıl tatilleriyle ilişkilendirilir. Birçok aile yaz aylarında iki ya da üç hafta veya daha uzun süreli tatiller yapar. ⓘ
Çin astronomisinde yaz, lìxià (立夏), yani "yazın kuruluşu" olarak bilinen jiéqì (güneş dönemi) ile 5 Mayıs'ta veya civarında başlar ve 6 Ağustos'ta veya civarında sona erer. ⓘ
Muson yağmurlarının görüldüğü güney ve güneydoğu Asya'da yaz daha genel olarak yılın en sıcak zamanı olan Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarından muson yağmurlarının başlamasıyla sona eren dönem olarak tanımlanır. ⓘ
Okyanusal ılıman güney yarımkürede sıcaklık gecikmesi daha kısa olduğundan, bu bölgedeki çoğu ülke yazın 1 Aralık'ta başlayıp Şubat ayının son gününde bittiği meteorolojik tanımı kullanmaktadır. ⓘ
Hava Durumu
Yaz geleneksel olarak sıcak veya ılık hava ile ilişkilendirilir. Akdeniz iklimlerinde kuru hava ile de ilişkilendirilirken, diğer yerlerde (özellikle muson nedeniyle Doğu Asya'da) yağışlı hava ile ilişkilendirilir. Yağışlı mevsim, savan iklim rejiminde bitki örtüsünün ana büyüme dönemidir. Yağışlı mevsimin hakim rüzgarlarda mevsimsel bir değişimle ilişkilendirildiği yerlerde muson olarak bilinir. ⓘ
Kuzey Atlantik Okyanusu'nda, 1 Haziran'dan 30 Kasım'a kadar belirgin bir tropikal siklon mevsimi yaşanır. Atlantik kasırga sezonunun istatistiksel zirvesi 10 Eylül'dür. Kuzeydoğu Pasifik Okyanusu daha geniş bir faaliyet dönemine sahiptir, ancak Atlantik ile benzer bir zaman dilimindedir. Kuzeybatı Pasifik'te yıl boyunca tropikal siklonlar görülür; Şubat ve Mart aylarında en az, Eylül başında ise en yüksek seviyeye ulaşır. Kuzey Hindistan havzasında fırtınalar en çok Nisan'dan Aralık'a kadar görülür ve Mayıs ile Kasım aylarında zirve yapar. Güney Yarımküre'de tropikal siklon mevsimi Kasım ayının başından Nisan ayının sonuna kadar devam eder ve Şubat ayının ortasından Mart ayının başına kadar zirveye ulaşır. ⓘ
Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da fırtına mevsimi ilkbahardan yaza kadar devam eder ancak bazen sonbaharda Ekim hatta Kasım ayına kadar sürebilir. Bu fırtınalar genellikle öğleden sonra ve akşam saatlerinde dolu, şiddetli rüzgarlar ve hortumlar üretebilir. ⓘ
Tatiller
Okul tatili
Okullar ve üniversiteler genellikle daha sıcak havalardan ve daha uzun günlerden yararlanmak için yaz tatiline girerler. Neredeyse tüm ülkelerde, tarihler değişmekle birlikte, çocuklar yılın bu döneminde yaz tatili için okuldan ayrılırlar. Birçok aile, özellikle Noel ve Yeni Yıl tatillerinin yasal olduğu Güney Yarımküre Batı ülkelerinde, yaz boyunca bir veya iki hafta tatil yapar. ⓘ
Amerika Birleşik Devletleri'nde devlet okulları genellikle Mayıs ayı sonlarında Anma Günü hafta sonunda, üniversiteler ise Mayıs ayı başlarında sona erer. Devlet okulları geleneksel olarak İşçi Bayramı yakınlarında yeniden başlarken, yüksek kurumlar genellikle Ağustos ortasında yeniden başlar. ⓘ
İngiltere ve Galler'de okullar Temmuz ortasında sona erer ve Eylül başında yeniden başlar. İskoçya'da yaz tatili Haziran sonunda başlar ve Ağustos ortasından sonuna kadar devam eder. Benzer şekilde, Kanada'da yaz tatili Haziran ayının son ya da sondan ikinci Cuma günü başlar ve Ağustos ayının sonunda ya da Eylül ayının ilk Salı günü sona erer; bu tarihin İşçi Bayramı'ndan önceye denk gelmesi istisnadır, bu durumda ayın ikinci Salı günü sona erer. Rusya'da yaz tatili Mayıs sonunda başlar ve 31 Ağustos'ta sona erer. ⓘ
Güney Yarımküre'de okulların yaz tatili tarihleri Noel ve Yeni Yıl gibi büyük tatilleri de kapsamaktadır. Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika'da okul yaz tatili Aralık ayı başında başlar ve Şubat ayı başında sona erer, tarihler eyaletlere göre değişir. Güney Afrika'da yeni okul yılı genellikle Ocak ayının ikinci haftasında başlar ve böylece akademik yıl Takvim yılı ile aynı hizaya gelir. Hindistan'da okullar Nisan sonunda biter ve Haziran başında ya da ortasında yeniden başlar. Kamerun ve Nijerya'da okullar genellikle Temmuz ortasında yaz tatili için sona erer ve Eylül ayının son haftalarında veya Ekim ayının ilk haftasında yeniden başlar. ⓘ
Resmi tatiller
Yaz aylarında çok çeşitli resmi tatiller bulunmaktadır:
- Kuzey Yarımküre
- Birleşik Krallık ve İrlanda'da resmi tatiller
- Bastille Günü, Fransa Ulusal Günü (14 Temmuz)
- Belçika Ulusal Günü (21 Temmuz)
- Kanada Günü (1 Temmuz)
- Festa della Repubblica, İtalyan ulusal günü ve cumhuriyet günü (2 Haziran)
- Bağımsızlık Günü (Ürdün) (25 Mayıs)
- Bağımsızlık Günü (Pakistan) (14 Ağustos)
- Bağımsızlık Günü (Hindistan) (15 Ağustos)
- Bağımsızlık Günü (Amerika Birleşik Devletleri) (4 Temmuz)
- Juneteenth (Amerika Birleşik Devletleri) (19 Haziran)
- Anma Günü (Amerika Birleşik Devletleri) veya Victoria Günü (Kanada) ile İşçi Bayramı arası
- İsveç Ulusal Günü (6 Haziran) ve Yaz Ortası, bazen "alternatif Ulusal Gün" olarak da anılır
- Ólavsøka, Faroe Adaları (29 Temmuz)
- İsviçre Ulusal Günü (1 Ağustos)
- Zafer Bayramı (Türkiye) (30 Ağustos) ⓘ
- Güney Yarımküre
- Avustralya Günü (26 Ocak)
- Birçok ülkede Noel Günü (25 Aralık) ve Boks Günü (26 Aralık)
- Birçok ülkede Yeni Yıl Günü (1 Ocak) ve ertesi gün (2 Ocak)
- Yeni Zelanda'da Waitangi Günü (6 Şubat) ⓘ
Faaliyetler
İnsanlar genellikle yaz aylarında dışarıda daha fazla zaman geçirerek yüksek sıcaklıklardan yararlanırlar. Sahile gitmek ve piknik yapmak gibi aktiviteler yaz aylarında gerçekleşir. Kriket, futbol, at yarışı, basketbol, Amerikan futbolu, voleybol, kaykay, beyzbol, softbol, tenis ve golf gibi sporlar yapılmaktadır. ⓘ
Su sporları da yapılmaktadır. Bunlar arasında su kayağı, wakeboard, yüzme, sörf, tubing ve su topu yer almaktadır. Modern Olimpiyatlar 1896'dan beri her dört yılda bir yaz aylarında düzenlenmektedir. Sidney'de düzenlenen 2000 Yaz Olimpiyatları ilkbaharda, Rio de Janeiro'da düzenlenen 2016 Yaz Olimpiyatları ise kış aylarında gerçekleştirilmiştir. ⓘ
Amerika Birleşik Devletleri'nde çocuklar için yapılan birçok televizyon programı, çocuklar okulda olmadığı için yaz aylarında yayınlanmaktadır. ⓘ
Buna karşılık, müzik ve film endüstrileri genellikle yaz aylarında yılın diğer zamanlarına göre daha yüksek getiri elde etmekte ve yaz hitlerini buna göre pazarlamaktadır. Yaz ayları, sinema salonlarında gösterime girecek animasyon filmleri için popülerdir. ⓘ
Birçok okulun kapalı olması nedeniyle, özellikle Batı ülkelerinde, seyahat ve tatil yaz aylarında zirve yapma eğilimindedir. Gençler ve üniversite öğrencileri genellikle yaz işlerine girerler ve rekreasyon, turizm, restoran ve perakende sektörleri için ticari faaliyetler zirveye ulaşır. ⓘ
Yaz aylarında bisiklete binen çocuklar
Yalınayak kayak
İncir ağaçları yaz yaklaştığında meyve verir
Yaz aylarında el tipi vantilatör kullanmak ⓘ
