Arp
Arp, çoğunlukla Klasik Batı Müziğinde kullanılan en eski, telli bir müzik aletidir. Sabit sesli bir çalgıdır. Her tel üç ayrı ses çıkarabilir. Gam notalarının karşılığı olan yedi pedalın tutturulduğu oluk hazinesi, çınlama kasası sütun ve konsol bölümlerinden oluşmaktadır. ⓘ
Bir yayla ok atılırken gerilip bırakılan yay kirişi bir tınlama sesi çıkarır. Tek telli olan yaya değişik uzunluklarda teller ekleyip onların gerginlikleriyle oynayarak değişik sesler çıkarıldı. Sonraları sesi yükseltmeye elverişli bir gövde(tını kutusu) eklenince gerçek bir çalgı yapılmış oldu. ⓘ
Bunlardan geliştirilen ilk çalgılardan biri "lir" di. Yunanlar ve Romalılar çok yaygın olarak kullandıkları liri Tanrı Hermes'in boş bir kaplumbağa kabuğuna teller takarak yaptığına inanıyorlardı. ⓘ
Orkestralarda kullanılan dik konuma tutulan arp, çağdaş orkestra çalgıları arasında telleri yalnızca parmakla çekilerek çalınan tek çalgıdır. Arpın 47 teli ve yedi pedalı vardır. Pedalların yardımıyla tellerin sesi değiştirilebilir. Bu pedallar üç ayrı konuma getirilebilir. Böylece bir nota diyez ve bemol olabilir. ⓘ
Notaları birbirinden ayırabilmek için notalara çeşitli renkler verilir; do telleri kırmızı, fa telleri ise siyah mavi veya koyu mavidir. ⓘ
Tarihçe
Arplar Asya, Afrika ve Avrupa'da antik çağlardan beri bilinmektedir ve en azından M.Ö. 3000'lere kadar uzanmaktadır. Orta Çağ ve Rönesans döneminde Avrupa'da büyük bir popülariteye sahip olan enstrüman, yeni teknolojilerle çok çeşitli varyantlara dönüşmüş ve Avrupa'nın sömürgelerine yayılmış, özellikle Latin Amerika'da popülerlik kazanmıştır. ⓘ
Arp ailesinin bazı eski üyeleri Yakın Doğu ve Güney Asya'da yok olmuş olsa da, ilk arpların torunları Myanmar ve Afrika'nın bazı bölgelerinde hala çalınmaktadır; Avrupa ve Asya'da kullanılmayan diğer varyantlar modern çağda halk müzisyenleri tarafından kullanılmaktadır. ⓘ
Kökeni
Yakın Batı Asya
En eski arplar ve lirler M.Ö. 3500'lerde Sümer'de bulunmuş ve Ur'daki mezar çukurlarından ve kraliyet mezarlarından birkaç arp çıkarılmıştır. Ön ayağı olmayan arpların en eski tasvirleri Yakın Doğu'ya komşu olan Nil Vadisi'ndeki eski Mısır mezarlarının M.Ö. 3000'lere kadar uzanan duvar resimlerinde görülebilir. Bu duvar resimleri, modern arplarda bulduğumuz sütun olmaksızın, avcı yayına çok benzeyen bir enstrümanı göstermektedir. ⓘ
Chang, İran'da M.Ö. 4000'lerde ortaya çıkışından 17. yüzyıla kadar birçok biçimde gelişmiştir. ⓘ
M.Ö. 1900 civarında Irak-İran bölgesindeki kemerli arpların yerini dikey veya yatay ses kutularına sahip köşeli arplar almıştır. ⓘ
Ortak Çağ'ın başlangıcında, Helenistik dünyada baskın hale gelen "sağlam, dikey, köşeli arplar" Sasani sarayında el üstünde tutuluyordu. Sasani döneminin son yüzyılında, köşeli arplar mümkün olduğunca hafif olacak şekilde yeniden tasarlandı ("hafif, dikey, köşeli arplar"); daha zarif hale gelirken, yapısal sertliklerini kaybettiler. Pers resimli kitap üretim geleneğinin zirveye ulaştığı dönemde (MS 1300-1600), müzik aleti olarak kullanımları sona ermiş olsa da, bu tür hafif arplar hala sıkça tasvir ediliyordu. ⓘ
Güney Asya
Bhimbhetka'daki Mezolitik dönem resimlerinde arp çalındığı görülmektedir. Bir İndus mührü üzerinde ahşap desteklerden ve metal tellerden yapılmış kemerli bir arp tasvir edilmiştir. Tamil Sangam edebiyatının eserleri, M.Ö. 200 gibi erken bir tarihte arpı ve çeşitlerini tanımlamaktadır. Çeşitleri 14 ila 17 tel arasında değişen ve gezgin ozanlar tarafından eşlik için kullanılan bir enstrüman olarak tarif edilmiştir. Yaal'ın ikonografik kanıtları M.Ö. 600 gibi erken bir tarihe tarihlenen tapınak heykellerinde görülür Sangam eserlerinden biri olan Kallaadam, ilk yaaḻ arpın bir okçunun yayının tıngırtısının müzikal sesini duyduğunda nasıl ilham aldığını anlatır. ⓘ
Bir başka erken dönem Güney Asya arpı da antik veenadır, bir tür lavta olan modern Hint veenası ile karıştırılmamalıdır. MS 4. yüzyılın ortalarına ait bazı Samudragupta altın sikkelerinde (muhtemelen) kral Samudragupta'nın kendisinin bu enstrümanı çaldığı görülmektedir. Antik veena bugün Burma'da, orada hala çalınan saung arpı şeklinde varlığını sürdürmektedir. ⓘ
Doğu Asya
Arp eski Çin'de ve komşu bölgelerde popülerdi, ancak günümüzde Doğu Asya'da arpların nesli büyük ölçüde tükenmiştir. Çin konghou arpı İlkbahar ve Sonbahar dönemi (M.Ö. 770-476) kadar erken bir tarihte belgelenmiştir ve Ming hanedanlığı döneminde (MS 1368-1644) nesli tükenmiştir. Benzer bir arp olan gonghu, Goguryeo dönemi (MÖ 37 - MS 686) kadar erken bir tarihte belgelenen antik Kore'de çalınmıştır. ⓘ
Gelişim
Avrupa
.jpg)
Açılı ve yaylı arplar başka yerlerde popülerliğini korurken, Avrupa arpları kemerin ve ses kutusunun uzak uçlarını desteklemek için üçüncü bir yapısal eleman olan "sütunu" tercih etmiştir. Üçgen üç parçalı çerçeveye sahip bir arp, İskoçya'daki 8. yüzyıl Pikt taşlarında ve 9. yüzyıl başlarında Fransa'daki el yazmalarında (örneğin Utrecht Mezmurları) tasvir edilmiştir. Arpın boynunun kavisi, telleri eşit uzaklıkta tutmak için temel üçgen formun orantılı olarak kısaltılmasının bir sonucudur; eğer teller orantılı olarak uzak olsaydı daha uzakta olurlardı. ⓘ
Avrupa arpları daha karmaşık müzikler çalmak üzere evrimleştikçe, daha kromatik notalar çalabilmek için bir telin perdesini hızlıca değiştirmeyi kolaylaştıracak bir yol bulmak kilit bir düşünce haline geldi. İtalya ve İspanya'da Barok döneme gelindiğinde, daha karmaşık arplarda kromatik notalara izin vermek için daha fazla tel eklenmiştir. Almanya'da 17. yüzyılın ikinci yarısında, diyatonik tek sıralı arplara, perdelerini yarım adım yükseltmek için her bir teli perdeleyen elle döndürülen kancalar takılmıştır. 18. yüzyılda bu kancaları pedallara bağlayan bir bağlantı mekanizması geliştirilmiş ve böylece tek etkili pedallı arp icat edilmiştir. ⓘ
Pedallı arpların ilk ilkel formu Avusturya'nın Tirol bölgesinde geliştirilmiştir. Jacob Hochbrucker 1720 civarında geliştirilmiş bir pedal mekanizması tasarlamış, bunu Krumpholtz, Nadermann ve bir telin perdesini bir ya da iki yarım adım yükseltebilen, boyun boyunca ikinci bir kanca sırasının yerleştirildiği çift mekanizmayı bulan Erard şirketi izlemiştir. Avrupa arplarının bir yönü daha karmaşık hale gelerek büyük ölçüde modern pedallı arp ile sonuçlanırken, diğer arpçılık gelenekleri hayatta kalan ve modern geleneklere dönüşen daha basit diyatonik enstrümanları korudu. ⓘ
Amerika Kıtası
Amerika kıtasında, arp geleneklerinin çok güçlü olduğu bazı bölgeler dışında, arplar yaygın ancak seyrek olarak dağılmıştır. Bu önemli merkezler arasında Meksika, And bölgesi, Venezuela ve Paraguay sayılabilir. Sömürge döneminde İspanya'dan getirilen Barok arplardan türetilmişlerdir. Ayrıntılı özellikleri yöreden yöreye değişir. ⓘ
Paraguay arpı bu ülkenin ulusal enstrümanıdır ve halk geleneklerinin yanı sıra uluslararası etkilerle dünya çapında bir ün kazanmıştır. Tırnaklarla çalınan, modern Batı arplarına göre daha dar aralıklı ve daha düşük gerilimli yaklaşık 36 teli vardır ve tepeye doğru incelen geniş ve derin bir ses kutusuna sahiptir. ⓘ
Arp Arjantin'de de bulunur, ancak Uruguay'da 18. yüzyılın sonunda dini müzikte org tarafından büyük ölçüde yerinden edilmiştir. Arp tarihsel olarak Brezilya'da, ancak çoğunlukla ülkenin güneyinde bulunur. ⓘ
.jpg)
Peru arpı veya yerli arp olarak da bilinen And arpı (İspanyolca/Quechua: arpa), And Dağları'nın dağlık bölgelerinde yaşayan halklar arasında yaygındır: Quechua ve Aymara, özellikle Peru'da ve ayrıca Bolivya ve Ekvador'da. Nispeten büyüktür, rezonatör kutusunun hacmi önemli ölçüde artmıştır, bu da baslara özel bir zenginlik verir. Genellikle aşk danslarına ve huayno gibi şarkılara eşlik eder. And arpının en ünlü icracılarından biri Juan Cayambe'dir (Pimampiro Kantonu, Imbabura Eyaleti, Ekvador) ⓘ
Veracruz'un Meksika jarocha arp müziği, "La Bamba "nın popülaritesinden de anlaşılacağı üzere, uluslararası alanda da tanınırlık kazanmıştır. Arpa jarocha tipik olarak ayakta çalınır. Güney Meksika'da (Chiapas) çok farklı bir yerli arp müziği tarzı vardır. ⓘ
Arp Venezuela'ya İspanyol sömürgecilerle birlikte gelmiştir. İki farklı gelenek vardır: arpa llanera ('Llanos'un ya da ovaların arpı') ve arpa central ('orta bölgenin'). 2020'lere gelindiğinde tipik olarak üç tür arp bulunur:
- Geleneksel llanera arpı, sedir ağacından yapılır ve 32 teli vardır, başlangıçta bağırsaktan yapılmıştır, ancak modern zamanlarda naylondan yapılmıştır. Venezuela müziğinin geleneksel bir formu olan ve llanera müziği olarak da bilinen joropo müziğini çalan dansçılara ve şarkıcılara eşlik etmek için kullanılır.
- arpa central (Miranda Eyaleti'nin arpa mirandina'sı ve Tuy Vadileri'nin arpa tuyera'sı olarak da bilinir) yüksek perdede tel ile gerilir.
- Venezuela elektrikli arpı ⓘ
Afrika
Afrika'da, ağırlıklı olarak Avrupa'da bulunan üç taraflı çerçeve-harp tipinde olmayan bir dizi arp türü bulunur. Genel olarak Afrika arpları olarak adlandırılan bu arpların bir kısmı, boynu gövdeye bağlayan ön kollardan yoksun olan yaylı ya da açılı arplardır. ⓘ
Afrika'daki bir dizi arp benzeri enstrüman Avrupa kategorileriyle kolayca sınıflandırılamaz. Batı Afrika korası ve Moritanya ardını gibi enstrümanlar bazen "başak arp", "köprü arp" ya da arp lute olarak etiketlenir, çünkü yapıları telleri yanal olarak tutan, ses tahtasına dikey olarak giren bir köprü içerir. ⓘ
Güney ve Güneybatı Asya
Lirler ve ziterler Orta Doğu'da varlığını sürdürürken, bölgenin gerçek arplarının çoğu yok olmuştur, ancak bazıları ilk canlanmalarını yaşamaktadır. Türk çeng'i, Osmanlı İmparatorluğu'nda 17. yüzyılın sonunda nesli tükenen dokuz telli bir arptı, ancak 20. yüzyılın sonlarından bu yana bir miktar canlanma ve evrim geçirdi. Benzer bir arp olan changi, Gürcistan'ın Svaneti bölgesinde varlığını sürdürmektedir. ⓘ
Afganistan'ın uzak ve dağlık Nuristan eyaletinde Kafir arpı uzun yıllardır müzik geleneğinin bir parçası olmuştur. Hindistan'da bin-baia arpı Madhya Pradesh'in Padhar halkı arasında varlığını sürdürmektedir. ⓘ
Doğu Asya
Arp 17. yüzyılda Doğu Asya'da büyük ölçüde yok olmuştur; 1000 yılı civarında vajra gibi arplar önceki arpların yerini almaya başlamıştır. Birkaç örnek modern çağa kadar varlığını sürdürmüştür, özellikle de Myanmar'ın saung-gauk'u bu ülkenin ulusal enstrümanı olarak kabul edilmektedir. Eski Çin konghou'su doğrudan diriltilmemiş olsa da, adı yeniden canlandırılmış ve Batı klasik arpına dayanan, ancak tellerin tel başına iki nota oluşturacak şekilde ikiye katlandığı ve nota bükme gibi gelişmiş tekniklere izin veren yeni icat edilmiş modern bir enstrümana uygulanmıştır. ⓘ
Modern Avrupa ve Amerikan arpları
Konser arpı
Konser arpı teknolojik açıdan gelişmiş bir enstrümandır, özellikle "pedal" kullanımı ile ayırt edilir, verilen tellerin perdesini değiştirebilen ayakla kontrol edilen cihazlar, onu tamamen kromatik hale getirir ve böylece geniş bir klasik repertuarı çalabilir. Pedallı arp, her biri bir perde sınıfının tüm tellerinin akordunu etkileyen yedi pedal içerir. Pedallar, soldan sağa doğru, sol tarafta D, C, B ve sağ tarafta E, F, G, A'dır. Pedallar ilk olarak 1697 yılında Bavyeralı Jakob Hochbrucker tarafından tanıtılmıştır. Bunlar 1811 yılında Sébastien Erard tarafından patenti alınan "çift etkili" pedal sistemine yükseltildi. ⓘ
Pedalların eklenmesi arpın yeteneklerini genişleterek, büyük ölçüde 19. yüzyılda başlayan klasik orkestraya kademeli olarak girmesini sağladı. Arp erken dönem klasik müzikte çok az rol oynamış ya da hiç rol oynamamıştır (Mozart ve Beethoven gibi büyük besteciler tarafından sadece birkaç kez kullanılmıştır) ve Cesar Franck tarafından Re minör Senfonisi'nde (1888) kullanılması, daha önceki bazı klasik kullanımlara rağmen "devrimci" olarak nitelendirilmiştir. 20. yüzyılda pedal arp klasik müziğin dışında da kullanılmaya başlanmış, 1929'da Arthur "Harpo" Marx ile müzikal komedi filmlerine, 1934'te Casper Reardon ile caza, Beatles'ın 1967 single'ı "She's Leaving Home "a ve Björk'ün arp sanatçısı Zeena Parkins'in yer aldığı birkaç eserine girmiştir. 1980'lerin başında İsviçreli arpist Andreas Vollenweider, popüler new age/jazz albümleri ve konser performanslarıyla konser arpını geniş kitlelere tanıttı. ⓘ
Folk, kol ve Kelt enstrümanları
Modern çağda, genellikle naylon telli ve isteğe bağlı olarak kısmi veya tam kollu ancak pedalsız orta boy bir arp ailesi vardır. Bu arplar iki ila altı oktav arasında değişir ve pedallı arplara benzer bir teknik kullanılarak parmaklarla koparılır. Bu arplar tarihi Avrupa arplarıyla bağları çağrıştırsa da, özellikleri moderndir ve canlanma bölgeleri ve popüler çağrışımları nedeniyle sıklıkla "Kelt arpları" veya klasik olmayan müzikte kullanımları nedeniyle daha genel olarak "halk arpları" veya değiştirici mekanizmalarını daha büyük pedallı arpla karşılaştırmak için "kollu arplar" olarak adlandırılırlar. ⓘ
.jpg)
Modern Kelt arpı, 19. yüzyılın başlarında İrlanda'da, Gal arpının daha önceki formlarının ölmesiyle çağdaş olarak ortaya çıkmaya başladı. Dublinli pedal arp yapımcısı John Egan, bağırsak telleri ve orkestra pedal arpı gibi yarım ton mekanizmaları olan yeni bir arp türü geliştirdi; tarihi cláirseach veya İrlanda arpı gibi küçük ve kavisliydi, ancak telleri bağırsaktı ve ses kutusu çok daha hafifti. 1890'larda İskoçya'da da Gal kültürünün yeniden canlanmasının bir parçası olarak benzer yeni bir arp geliştirildi. 20. yüzyılın ortalarında Jord Cochevelou "Breton Kelt arpı" olarak adlandırdığı modern Kelt arpının bir varyantını geliştirdi; oğlu Alan Stivell en etkili Breton arpçısı olacak ve Kelt arpının daha geniş dünyasında güçlü bir etkiye sahip olacaktı. ⓘ
Çok kurslu arplar
Çok kurslu arp, daha yaygın olan "tek kurslu" arpın aksine, birden fazla tel sırasına sahip bir arptır. Çift arpta, iki sıra genellikle boynun her iki tarafında birbirine paralel olarak uzanır ve genellikle her ikisi de aynı notalara sahip diyatoniktir (bazen kollarla). ⓘ
Üçlü arp 16. yüzyılda İtalya'da ortaya çıkmış ve 17. yüzyılın sonlarında Galler'e gelerek yerel gelenekte Galler arpı (telyn deires, "üç sıralı arp") olarak yerini almıştır. Üçlü, aralarında üçüncü bir kromatik tel seti bulunan iki dış sıra özdeş diyatonik telden oluşur. Bu teller, kromatik bir nota gerektiğinde arpçının dış sırayı geçip bir iç teli koparmasına izin verecek şekilde ayarlanmıştır. ⓘ
Kromatik telli arplar
Bazı arplar, pedal ya da kol kullanmak yerine, diyatonik ana skalalarının dışındaki notaları kapsayacak şekilde ilave teller ekleyerek kromatiklik elde ederler. Galler üçlü arpı böyle bir enstrümandır ve bu tekniği kullanan diğer iki enstrüman çapraz telli arp ve sıralı kromatik arptır. ⓘ
Çapraz telli arpta bir sıra diyatonik tel ve "X" şeklinde açılı ayrı bir kromatik nota sırası vardır, böylece üstte sağ el tarafından çalınabilen sıra altta sol el tarafından çalınabilir ve bunun tersi de geçerlidir. Bu varyant ilk olarak 17. yüzyılda İspanya ve Portekiz'de arpa de dos órdenes ("iki sıralı arp") olarak görülmüştür. ⓘ
Sıralı kromatik arp genellikle tek sıralı bir arptır ve kromatik dizinin 12 notasının tümü tek bir sırada görünür. Tek kurslu sıralı kromatik arplar en azından 1902'de Hannoverli Karl Weigel'in bir sıralı kromatik arp modelinin patentini almasından bu yana üretilmektedir. ⓘ
Elektrikli arplar
Amplifiye (elektro-akustik) içi boş gövdeli ve katı gövdeli elektrikli kollu arplar, Lyon & Healy, Salvi ve Camac dahil olmak üzere birçok arp üreticisi tarafından üretilmektedir. Genellikle her tel için ayrı piezo-elektrik sensörler kullanırlar ve genellikle karışık bir elektrik sinyali üretmek için küçük dahili mikrofonlarla birlikte kullanılırlar. İçi boş gövdeli enstrümanlar akustik olarak da çalınabilirken, katı gövdeli enstrümanların amplifiye edilmesi gerekir. ⓘ
20. yüzyılın sonlarında üretilen gravikord, geleneksel Batı Afrika korasını temel alan, paslanmaz çelikten yapılmış, amaca yönelik modern bir elektrikli çift arptır. ⓘ
Varyasyonlar
Arplar dünya çapında birçok yönden çeşitlilik gösterir. Boyut açısından, birçok küçük arp kucakta çalınabilirken, daha büyük arplar oldukça ağırdır ve yere dayanır. Farklı arplar katgüt, naylon, metal ya da bunların bir kombinasyonundan oluşan teller kullanabilir. ⓘ
Tüm arpların bir boynu, rezonatörü ve telleri vardır, çerçeve arplar veya üçgen arplar telleri desteklemek için uzun uçlarında bir sütuna sahipken, kemer arplar ve yay arplar gibi açık arplarda bu özellik yoktur. ⓘ
Modern arplar, tellerin aralığını ve kromatikliğini genişletmek için kullanılan teknikler açısından da çeşitlilik gösterir (örneğin, diyez ve bemol eklemek). Kollu arplarda, bir telin notası performansın ortasında bir kolu çevirerek ayarlanır, bu da teli kromatik bir diyezle perdeyi yükseltecek kadar kısaltır. Pedallı arplarda pedala bir adım basıldığında tek bir perdenin tüm oktavları için teller üzerindeki dişli kollar döndürülür; çoğu ikinci bir kol setini döndüren ikinci bir adıma izin verir. Pedallı arp, Romantik müzik dönemi (yaklaşık MS 1800-1910) ile 20. ve 21. yüzyıl müzik dönemi orkestralarında standart bir enstrümandır. ⓘ
Yapısı ve mekanizması
Arplar esasen üçgen şeklindedir ve öncelikle ahşaptan yapılır. Teller bağırsaktan veya telden yapılır, günümüzde genellikle naylon veya metal ile değiştirilmiştir. Her telin üst ucu, her birinde perdeyi ayarlamak için bir akort mandalının veya benzer bir cihazın bulunduğu çapraz çubuğa veya boyuna sabitlenir. Teller çapraz çubuktan rezonans gövdesindeki ses tahtasına kadar uzanır ve burada bir düğümle sabitlenir; modern arplarda telin deliği ahşap üzerindeki aşınmayı sınırlamak için bir kuşgözü ile korunur. Akort burgusu ile ses tahtası arasındaki mesafenin yanı sıra telin gerginliği ve ağırlığı da telin perdesini belirler. Gövdenin içi boştur ve gergin bir tel koparıldığında gövde rezonansa girerek ses çıkarır. ⓘ
Arpın en uzun kenarına kolon ya da sütun adı verilir (ancak "yay arpı" gibi bazı eski arplarda sütun bulunmaz). Çoğu arpta sütunun tek amacı, tellerin büyük gerginliğine karşı boynu tutmaktır. Pedallı arplarda (büyük ölçüde modern konser arpı), sütun içi boş bir sütundur ve enstrümanın tabanındaki pedallara basılarak kaldırılan perdeleri ayarlayan çubukları çevreler. ⓘ
Daha eski tasarımlı arplarda, tek bir tel yeniden ayarlanmadığı sürece yalnızca tek bir perde üretir. Çoğu durumda bu, böyle bir arpın aynı anda yalnızca bir tonda çalabileceği ve başka bir tonda çalmak için yeniden ayarlanması gerektiği anlamına gelir. Arpçılar ve luthierler bu sınırlamaya çeşitli çözümler geliştirmişlerdir:
- kromatik notaları kapsamak için ekstra tellerin eklenmesi (bazen ana tel sırasından farklı olarak ayrı veya açılı sıralar halinde),
- çalıştırıldığında bir telin perdesini belirli bir aralıkta (genellikle bir yarım ton) yükselten küçük kolların çapraz çubuğa eklenmesi veya
- Enstrümanın tabanında, ayakla basılan ve çapraz çubuk üzerindeki ek küçük mandalları hareket ettiren pedalların kullanılması. Küçük mandallar akort mandalının yakınındaki tele hafifçe temas ederek titreşim uzunluğunu değiştirir, ancak gerginliği ve dolayısıyla telin perdesini değiştirmez.
Bu çözümler, karmaşıklık, ağırlık ve masraf ekleme pahasına bir arpın çok yönlülüğünü artırır. ⓘ
Terminoloji ve etimoloji
Modern İngilizce arp kelimesi Eski İngilizce hearpe'den gelir; Eski Yüksek Almanca harpha'ya benzer. Pedallı arp çalan bir kişiye "arpist" denir; halk arpı çalan bir kişiye "arper" veya bazen "arpist" denir; her ikisi de "arp çalan" olarak adlandırılabilir ve ayrımlar katı değildir. ⓘ
Arp olmayan bir dizi enstrüman da halk arasında "arp" olarak anılmaktadır. Aeolian arp (nefesli arp), autoharp, psaltery, piyano ve klavsen gibi kordofonlar arp değil zitherdir, çünkü telleri ses tahtasına paraleldir. Arpların telleri ses tahtasından yaklaşık olarak dik olarak yükselir. Benzer şekilde, arp gitar ve arp lute'un birçok çeşidi, akorofon olmalarına rağmen lute ailesine aittir ve gerçek arp değildir. Lir ve kithara'nın tüm formları da arp değildir, ancak akorofonların altındaki dördüncü antik enstrüman ailesine, kanun ailesiyle yakından ilişkili olan lirlere aittir. ⓘ
"Arp" terimi, kordofon bile olmayan birçok enstrümana da uygulanmıştır. Vibrafon, telleri olmamasına ve sesi metal çubuklara vurularak çıkarılmasına rağmen bazen "vibraharp" olarak adlandırılmıştır (ve hala da adlandırılmaktadır). Blues müziğinde armonikadan genellikle gelişigüzel bir şekilde "blues arpı" veya "arp" olarak bahsedilir, ancak bu telli bir enstrüman değil, serbest kamışlı bir nefesli enstrümandır ve bu nedenle gerçek bir arp değildir. Yahudi arpı ne Yahudi arpıdır ne de arptır; koparılmış bir idiophone'dur ve aynı şekilde telli bir enstrüman değildir. Lazer arp ise telli bir enstrüman olmayıp, arpların telli olduğu yerde lazer ışınları bulunan arp şeklinde elektronik bir enstrüman kontrolörüdür. ⓘ
Bir sembol olarak
Siyasi
İrlanda
Arp yüzyıllar boyunca İrlanda'nın siyasi sembolü olarak kullanılmıştır. Kökeni bilinmemekle birlikte, eski sözlü ve yazılı edebiyatın kanıtlarına göre, en azından 6. yüzyıldan veya daha öncesinden beri şu veya bu şekilde mevcuttur. Geleneğe göre, İrlanda'nın Yüksek Kralı Brian Boru (1014 Clontarf Savaşı'nda ölmüştür), İrlanda'nın Gal Lordluğu döneminde (Elizabeth Savaşları'nı takiben Kontların Kaçışı ile yaklaşık 1607'de sona ermiştir) ülkedeki soyluların çoğu gibi arp çalmıştır. ⓘ
Geleneksel Gal toplumunda her klanın ve önemli bir şefin, klanın lideri ve şefleri onuruna methiyeler ve ağıtlar (daha sonra "planxties" olarak bilinir) besteleyen yerleşik bir arp sanatçısı olurdu. Arp, 1542'den itibaren İrlanda Krallığı'nın sembolü olarak sikkelerde ve 1603'te Kral James VI ve I'in Kraliyet Standardında kabul edildi ve o zamandan beri tüm İngiliz ve Birleşik Krallık Kraliyet Standartlarında yer almaya devam etti, ancak tasvir edilen arpların stilleri bazı açılardan farklıydı. Ayrıca 1649'da çıkarılan Oliver Cromwell'in İngiliz Milletler Topluluğu Arması'nda, 1658'de çıkarılan Protektora Arması'nda ve 1658'de Richard Cromwell'in yerine geçen Lord Protector'un Arması'nda da kullanılmıştır. Arp ayrıca geleneksel olarak Leinster bayrağında da kullanılmaktadır. ⓘ
İrlanda hükümeti 1922'den bu yana devlet sembolü olarak Dublin Trinity College Kütüphanesi'ndeki Trinity College Arpı'nı temel alan benzer bir sola dönük arp kullanmaktadır. İlk olarak İrlanda Serbest Devleti'nin Büyük Mührü'nde yer alan arma, 1937 İrlanda Anayasası'nda yerini arma, İrlanda Cumhurbaşkanlığı Standardı ve Cumhurbaşkanlığı Mührü'ne bırakmıştır. Arp amblemi İrlanda pasaportu da dahil olmak üzere resmi devlet mühürleri ve belgelerinde kullanılmış ve Orta Çağ'dan günümüze kadar İrlanda madeni paraları üzerinde yer almıştır. 1759'dan beri Guinness, 1960'tan beri Harp Lager, 1961'den beri Irish Independent (başlangıçta siyah, 1972'den beri yeşil renkte) ve 1985'ten beri Ryanair gibi İrlandalı şirketler logolarına arp amblemi eklemişlerdir. ⓘ
Başka yerlerde
Güney Asya Tamil arpı yaal, efsanevi kökeni bir arp çalan kişiye dayanan Sri Lanka'nın Jaffna şehrinin sembolüdür. ⓘ
Dini
Hıristiyanlık bağlamında, cennet bazen sembolik olarak arp çalan meleklerle dolu olarak tasvir edilir ve bu enstrümana kutsal ve göksel çağrışımlar verir. İncil'de Yaratılış 4:21'de ilk müzisyen ve Lamech'in oğlu olan Jubal'ın arp ve flüt çalanların 'babası' olduğu söylenir. ⓘ
Yahudi sanatında Kral Davut'un birçok tasvirinde elinde bir arp tuttuğu ya da çaldığı görülür, örneğin Kudüs'te Kral Davut'un mezarının dışındaki bir heykel. "King David statue at King David's tomb". Jerusalem.com. fotoğraf galerisi. Kudüs. ⓘ
Kurumsal
Arp aynı zamanda özel şirketler ve devlet kuruluşları tarafından kurumsal logo olarak da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. İrlanda birası Guinness, sağa dönük ve devlet armalarında kullanılan versiyondan daha az detaylı bir arp kullanır. Nispeten yeni kuruluşlar da arpı kullanır, ancak genellikle kuruluşlarıyla ilgili bir temayı yansıtacak şekilde değiştirilir: İrlandalı havayolu şirketi Ryanair modifiye edilmiş bir arp kullanırken, İrlanda Devlet Sınav Komisyonu da eğitim temalı bir arp kullanmaktadır. Arp, İrlanda Ligi futbol takımı Finn Harps F.C., Donegal'in üst düzey futbol kulübü ve İskoç Premiership takımı Hibernian F.C.'nin logosunda yer almaktadır. ⓘ
İrlanda'daki diğer kuruluşlar da her zaman belirgin olmamakla birlikte arpı kullanmaktadır; bunlar arasında İrlanda Ulusal Üniversitesi ve bağlı University College Dublin ve Gaelic Athletic Association yer almaktadır. Kuzey İrlanda'da Kuzey İrlanda Polis Teşkilatı ve Queen's University of Belfast arpı kimliklerinin bir parçası olarak kullanmaktadır. ⓘ
Irak'ta Al-Shorta futbol kulübünün lakabı Al-Qithara'dır (Asurca Neo-Aramice: "arp") ve logosunda bir arp bulunmaktadır. ⓘ