Fellah
Fellah (Arapça: فَلَّاح fallāḥ; dişil فَلَّاحَة fallāḥa; çoğul fellaheen veya fellahin, فلاحين, fallāḥīn), Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da genellikle çiftçi veya tarım işçisi olan bir köylüdür. Kelime Arapça "sabancı" veya "çapacı" anlamına gelen sözcükten türemiştir. ⓘ
İnançları ve yaşam tarzlarının Eski Mısırlılarınkiyle süreklilik göstermesi nedeniyle Mısır'ın fellahları "gerçek Mısırlılar" olarak tanımlanmaktadır. ⓘ
Bir fellah, galabieh (jellabiya) adı verilen basit bir Mısır pamuklu cübbesi giyerken görülebilir. Galabieh kelimesi 1715-25 yılları arasında ortaya çıkmış ve Mısır argosundaki gallabīyah kelimesinden türetilmiştir. ⓘ
Fellah, Türkiye'de genellikle Adana ve Mersin illerinde yaşayan Araplara verilen isim. Fellah olarak adlandırılmalarının sebebi Çukurova'da sadece çiftçilik yapmalarıdır . Arapça'da fellah, çiftçi demektir. ⓘ
Kökenleri ve kullanımı
Fellahin, İslami dönemlerde Orta Doğu'da yerli köylüleri ve çiftçileri ifade etmek için kullanılan bir terimdi. "Köylüler" ya da "çiftçiler" olarak çevrilmektedir. ⓘ
Fellahin, efendilerden (toprak sahibi sınıf) ayrılırdı, ancak bu bölgedeki fellahin kiracı çiftçiler, küçük toprak sahipleri olabilir veya toprağın ortaklaşa sahibi olan bir köyde yaşayabilirdi. Bazıları ise fellahin terimini sadece topraksız işçiler için kullanmıştır. ⓘ
Mısır'da
Araplar Mısır'ı fethettikten sonra, yerli köylü kitlelerine fellahin (köylüler ya da çiftçiler) adını verdiler çünkü onların kadim tarım işleri ve topraklarına bağlılıkları, tüccar olan Yahudilerden ve yönetici sınıf olan Rumlardan (Arapçada Rum) farklıydı. Zamanla bu isim etnik bir nitelik kazandı ve Arap elitleri fellahı bir dereceye kadar "yerli Mısırlı" ile eşanlamlı olarak kullandı. Ayrıca Hıristiyan bir Mısırlı İslam'a geçtiğinde ona "kazanan" ya da "muzaffer" anlamına gelen falih deniyordu. ⓘ
Bugün çiftçiler Mısır nüfusunun %60'ını oluştururken, fellahlar mütevazı bir yaşam sürmekte ve eski ataları gibi kerpiç evlerde yaşamaya devam etmektedir. Bu oran 20. yüzyılın başlarında, Mısırlı fellahların kentlere akın etmesinden önce çok daha yüksekti. 1927 yılında The Fellahin of Upper Egypt kitabının yazarı antropolog Winifred Blackman, Yukarı Mısırlı çiftçilerin yaşamı üzerine etnografik bir araştırma yapmış ve fellahların kültürel ve dini inanç ve uygulamaları ile eski Mısırlılarınki arasında gözlemlenebilir süreklilikler olduğu sonucuna varmıştır. ⓘ
Fellahların kökeni üzerine iki ayrı görüş vardır: Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde 19. yüzyılın başında Mısır'ın Anadolu'ya saldırısından sonra Mısır ordusundaki askerlerin bir bölümünün dönmeyip Anadolu'da kaldığı ilk önermedir. ⓘ
Ancak daha kuvvetli olan bölgenin 7. - 8. yüzyılda İslam-Arap ordusunun hakimiyetine geçmesiyle beraber yerleşen Arapların torunları olduğu şeklindedir. 1909-1910 arasında Adana Valiliği görevinde bulunan Cemal Paşanın Hatırat adlı kitabında ise, Arap Uşak diye bilinen Arapların Osmanlılar tarafından Sultan Abdülaziz devrinde Lazkiye sancağındaki Rafizilerin ıslahı sırasında o zaman halkı çok az ve arazisi son derece verimli olan bereketli Adana Ovasının imarı amacıyla oralardan getirilmiş topluluklardır. ⓘ
Levant bölgesinde
Levant bölgesinde fellahin terimi aynı zamanda Aramiler gibi Arap olmayan Sami halkları da ifade eder. Fellah terimi, Kıbrıs'takiler de dahil olmak üzere Kuzey Afrika ve Orta Doğu'daki çeşitli bölgelerden gelen yerli halklara uygulanmıştır. ⓘ