Giresun
| Giresun | |
|---|---|
 | |
 Giresun İli'nin Türkiye'deki konumu | |
| Ülke |
 Türkiye |
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İl | Giresun |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Aytekin Şenlikoğlu (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 317 km² (122 mil²) |
| Rakım | 10 m (30 ft) |
| Nüfus (2019) | |
| • Toplam | 448,400 |
| • Kent | 138,858 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAS) |
| Alan kodu | (+90) 0454 |
| Plaka kodu | 28 |
Giresun (Rumca: Κερασούντα, romanize: Kerasunta; Lazca: K'erosili), Giresun'un merkez ilçesi olup, batısında Bulancak, güney ve güneydoğusunda Dereli ve doğusunda Keşap ile çevrilidir. Şehrin başlıca gelir kaynağı fındıktır. ⓘ
Giresun (okunuşu [ɟiˈɾesun]), eski adıyla Cerasus (Antik Yunanca: Κερασοῦς, Yunanca: Κερασούντα), Türkiye'nin kuzeydoğusunda Karadeniz Bölgesi'nde, Trabzon şehrinin yaklaşık 175 km (109 mil) batısında yer alan Giresun ilinin il başkentidir. ⓘ
Etimoloji
Giresun, antik Yunanlılar tarafından Choerades veya daha belirgin olarak Kerasous veya Cerasus (Antik Yunanca: Κερασοῦς) olarak biliniyordu, modern ismin kökeni. ⓘ
Kerasous adı κερασός (kerasós) "kiraz" + -ουντ (bir yer belirteci) sözcüklerine karşılık gelmektedir. Dolayısıyla, "kiraz" kelimesinin Yunanca kökü olan κερασός (kerasós), şehrin adından öncesine dayanır ve kiraz kelimesinin (ve dolayısıyla şehrin adının) nihai kökeni, Κερασοῦς'deki intervokal σ ve bölgedeki diğer dillerde bulunan belirgin soydaşları göz önüne alındığında, muhtemelen Anadolu kökenli bir Ön-Yunan alt tabakasından gelmektedir. ⓘ
Bir başka teoriye göre Kerasous κέρας (keras) "boynuz" + -ουντ (bir yer belirteci), şehrin üzerinde bulunduğu boynuz şeklindeki belirgin yarımada için (İstanbul'daki boynuz şeklindeki Haliç su yolunun Yunanca adı Κέρας (Keras) "Boynuz" ile karşılaştırın). Toponim daha sonra Kerasunt'a (bazen Kérasounde veya Kerassunde olarak yazılır) dönüşmüş ve "kiraz" kelimesi (ve diğer yerel dillerde bulunan soydaşları) tam tersi değil, şehrin adından türetilmiştir. ⓘ
Pontuslu I. Pharnaces MÖ 183'te kenti ele geçirdikten sonra kendi adını Pharnacia olarak değiştirmiş ve MS 2. yüzyıla kadar bu adla anılmıştır. A. H. M. Jones'a göre, şehir resmi olarak MS 64 yılında orijinal adı olan Kerasous'a geri dönmüştür. ⓘ
Yunanca Kerasous adı, Türklerin 15. yüzyılın sonlarında bölgenin kontrolünü kalıcı olarak ele geçirmesinin ardından Giresun olarak Türkçeleştirilmiştir. ⓘ
İngilizce cherry, Fransızca cerise, İspanyolca cereza, Farsça گیلاس (gilas) ve Türkçe kiraz kelimelerinin hepsi Antik Yunanca κερασός "kiraz ağacı" kelimesinden gelmektedir. Plinius'a göre kiraz ilk olarak Roma döneminde Lucullus tarafından Cerasus'tan Avrupa'ya ihraç edilmiştir. ⓘ
Coğrafya
Çevredeki bölge, Türkiye'nin fındığının çoğunun yanı sıra ceviz, kiraz, deri ve kereste yetiştiren zengin bir tarıma sahiptir ve Giresun limanı uzun süredir bu ürünleri elleçlemektedir. Liman 1960'larda genişletilmiştir ve kasaba halen çevre ilçeler için bir liman ve ticaret merkezidir. ⓘ
Karadeniz kıyısındaki diğer her yerde olduğu gibi, yağmur yağar (ve genellikle kışın kar yağar) ve yıl boyunca çok nemlidir, hem yaz hem de kış aylarında aşırı sıcaklıklar yoktur. Sonuç olarak Giresun ve çevresindeki kırsal alan bereketli bitki örtüsüyle kaplıdır. Şehrin hemen ötesinde fındık bahçeleri ve dağlarda yüksek meralar (yayla) bulunmaktadır. ⓘ
İlin kuzeyi ile güneyi arasındaki iklim farkı, yağış miktarının güneye doğru azalması doğal bitki örtüsünün yapısını da aynı ölçüde etkilemektedir. Giresun ve çevresi, zengin tarım alanlarına sahiptir. Kelkit Vadisi ile kollarının civarı bozkır görünümünde olmasına karşın, kıyı ile dağlar arasında kalan kesimi ormanlarla kaplıdır. ⓘ
İklim
Giresun, hem Köppen hem de Trewartha iklim sınıflandırmalarına göre ılık, nemli yazları ve serin, nemli kışları ile nemli subtropikal iklime (Cfa veya Cf) sahiptir. Çok nemli güney Karadeniz kıyılarının bir parçası olarak, ilkbahar ve sonbaharda yağış günlerinde küçük bir zirve ile yıl boyunca sık yağış alır. Giresun, Türkiye'nin en bulutlu şehri olmasının yanı sıra ılıman enlemlerin en bulutlu şehirlerinden biridir; yıllık yaklaşık 1.000 saatlik güneş ışığı ile daha çok kuzeybatı Avrupa'ya benzer. ⓘ
Kar yağışı Aralık ve Mart ayları arasında biraz yaygındır, bir veya iki hafta boyunca kar yağar ve kar yağdığında şiddetli olabilir. ⓘ
Su sıcaklığı kışın serin, yazın ılıktır ve yıl boyunca 8 °C (46 °F) ile 24 °C (75 °F) arasında dalgalanır. ⓘ
| Giresun için iklim verileri (1991-2020, ekstremler 1929-2020) ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Rekor yüksek °C (°F) | 29.1 (84.4) |
29.5 (85.1) |
34.9 (94.8) |
36.0 (96.8) |
35.4 (95.7) |
36.2 (97.2) |
35.3 (95.5) |
35.2 (95.4) |
32.8 (91.0) |
37.3 (99.1) |
32.8 (91.0) |
28.0 (82.4) |
37.3 (99.1) |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 10.6 (51.1) |
10.7 (51.3) |
12.4 (54.3) |
15.3 (59.5) |
19.2 (66.6) |
23.9 (75.0) |
26.8 (80.2) |
27.4 (81.3) |
24.2 (75.6) |
20.3 (68.5) |
16.0 (60.8) |
12.7 (54.9) |
18.3 (64.9) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 7.6 (45.7) |
7.4 (45.3) |
8.8 (47.8) |
11.6 (52.9) |
16.0 (60.8) |
20.8 (69.4) |
23.7 (74.7) |
24.3 (75.7) |
21.0 (69.8) |
17.2 (63.0) |
12.8 (55.0) |
9.7 (49.5) |
15.1 (59.2) |
| Ortalama düşük °C (°F) | 5.3 (41.5) |
4.8 (40.6) |
6.1 (43.0) |
8.9 (48.0) |
13.6 (56.5) |
18.1 (64.6) |
21.0 (69.8) |
21.7 (71.1) |
18.4 (65.1) |
14.7 (58.5) |
10.3 (50.5) |
7.3 (45.1) |
12.5 (54.5) |
| Rekor düşük °C (°F) | −6.2 (20.8) |
−9.8 (14.4) |
−4.0 (24.8) |
−1.4 (29.5) |
4.0 (39.2) |
6.8 (44.2) |
12.1 (53.8) |
12.1 (53.8) |
4.8 (40.6) |
4.3 (39.7) |
−4.7 (23.5) |
−2.4 (27.7) |
−9.8 (14.4) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 127.6 (5.02) |
92.0 (3.62) |
98.0 (3.86) |
72.8 (2.87) |
73.1 (2.88) |
83.9 (3.30) |
82.2 (3.24) |
81.8 (3.22) |
133.7 (5.26) |
175.8 (6.92) |
158.5 (6.24) |
129.0 (5.08) |
1,308.4 (51.51) |
| Ortalama yağış günleri | 14.57 | 13.67 | 16.33 | 15.07 | 14.57 | 12.57 | 10.63 | 11.43 | 12.73 | 15.40 | 12.67 | 14.67 | 164.3 |
| Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 52.7 | 70.6 | 65.1 | 87.0 | 108.5 | 141.0 | 124.0 | 108.5 | 87.0 | 62.0 | 75.0 | 49.6 | 1,031 |
| Ortalama günlük güneş ışığı saatleri | 1.7 | 2.5 | 2.1 | 2.9 | 3.5 | 4.7 | 4.0 | 3.5 | 2.9 | 2.0 | 2.5 | 1.6 | 2.8 |
| Kaynak: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (güneş 1929-2020) | |||||||||||||
Dağlar
Doğu Karadeniz Dağları'nın orta kesimleri il sınırları içerisinde yer almakta olup Giresun Dağları adıyla bilinir ve Zirvesi olan Abdal Musa Tepesi 3.331 m'dir. Denizden itibaren yükseklikler hızla yer yer 2.000 metre yüksekliğe ulaşırlar. Derin vadilerle parçalanmış Giresun Dağları üzerinde eski buzulların açığı topoğrafik formların yanı sıra, buzul göllerine de rastlanmaktadır. İl sınırlarında yer alan önemli yükseltiler şunlardır: Abbal Musa Dağı (3.331 m), Gâvur Dağı (3.248 m), Küçükkor Dağı (3.044 m), Cankurtaran Dağı (3. 278 m),Karagöl Dağı (3.095m) , Akıl Baba Dağı (2.561 m), Çaldağı (2.035 m) ⓘ
Akarsular
Kuzey Anadolu Dağları’nda kaynak bulan pek çok akarsu, ili güneyden kuzeye geçerek Karadeniz'e dökülmektedir. Aksu Deresi, Batlama Deresi,Yağlıdere Deresi, Gelevera Deresi ve Harşit (Doğankent) Çayı ile Pazarsuyu bu akarsuların önemlileridir. Ayrıca ilin güney kesiminden doğu-batı doğrultusunda geçen Kelkit Çayı da bu tür bir vadide akmaktadır. ⓘ
Göller
İl sınırları içerisinde önemli bir göl olmamakla birlikte Karagöl Dağı ve Sağrakgöl üzerinde küçük buzul göllerine rastlanmaktadır. ⓘ
Yaylalar
Genellikle Karagöl Dağları'nın batısında yer alan önemli yaylalar şunlardır: Kulakkaya, Tamdere, Karagöl, Sağrak, Kümbet, Bektaş, Sisdağı, Paşakonağı ⓘ
Tarih
.jpg)
Giresun'un tarihi, MÖ 6. yüzyılın sonlarına, Sinop'tan gelen Yunan kolonistler tarafından, Pontuslu Pharnaces I tarafından kurulan anonim şehrin 110 km doğusunda, MÖ 180 civarında Kotyora'dan (modern Ordu) transfer edilen vatandaşlarla kurulduğu zamana kadar uzanmaktadır. Şehrin adı ilk olarak Xenophon'un Anabasis kitabında Kerasus olarak geçmektedir. Tarihi kayıtlar kentin Miletliler, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Trabzon İmparatorluğu'nun hakimiyetinde olduğunu göstermektedir. Şehrin eski kısımları, küçük doğal limanı barındıran yıkık bir Bizans kalesi ile taçlandırılmış bir yarımada üzerinde yer almaktadır. Yakınında, antik çağda Aretias olarak adlandırılan ve Türkiye topraklarındaki tek büyük Karadeniz adası olan Giresun Adası bulunmaktadır. Efsaneye göre ada, burada savaş tanrısı Ares'e bir tapınak adayan Amazonlar için kutsaldı. Bugün bile her Mayıs ayında, genellikle adanın doğu tarafındaki Hamza Taşı adlı ünlü kayanın da dahil olduğu, artık popüler bir uygulama olarak gizlenen ancak gerçekte 4.000 yıllık bir kutlama olan bereket ayinleri yapılmaktadır. ⓘ
Cerasus geç antik dönemde bir Hıristiyan piskoposluğu haline gelmiştir ve birkaç piskoposunun ismi kilise konseylerinin kanunlarında korunmuştur: 431'deki Efes Konsili'nde Gregorius, 451'deki Kalkedon Konsili'nde Gratianus, 680'deki Üçüncü Konstantinopolis Konsili'nde Theophylactus, 692'deki Trullan Konsili'nde Narses, 787'deki İkinci İznik Konsili'nde Ioannes ve 879'daki Photian Konstantinopolis Konsili'nde Simeon. Bir piskoposluk mührü 9. yüzyıldan bir Leo'yu kaydetmektedir ve Michael Caerularius zamanında bir Michael buradan Ancyra'ya nakledilmiştir. Kentin Trabzon metropolitliğine bağlandığı 1703 yılına kadar bir Rum Ortodoks metropolitinin merkezi olmuştur. Buna göre, bugün Katolik Kilisesi tarafından titüler bir görüş olarak listelenmiştir. Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi de Cerasus'u (Kerasous), Chaldia ve Cheriana ile birlikte Türkiye'de titüler bir metropolitlik olarak kabul etmektedir. ⓘ
Ortaçağ döneminde Kerasunt, Bizans İmparatorluğu'nun bir parçasıydı ve daha sonra Komnenos hanedanı tarafından yönetilen Trebizond İmparatorluğu'nun ikinci şehriydi. Trebizond İmparatoru Alexios II Komnenos, Eylül 1302'de Kerasunt'ta Türkmen "Koustoganes "i yendi; Alexios II zaferini güvence altına almak için denize bakan bir kale inşa etti. 1244'ten itibaren Selçuklu Türkleri, zaman zaman Moğol orduları tarafından takip edilerek, 1461'de Konstantinopolis'in düşüşünü takiben bu sahilin tamamı Sultan Mehmet II tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na dahil edilene kadar bölgeye taşındı. Hacıemiroğlu Emirliği (Chalybia Emirliği) tarafından 1398 ve 1400 yılları arasında kısa bir süre işgal edilmiştir. Yerel gelenekler, Kerasunt'un 1461'de Trebizon'un düşmesinden sonra aylarca direndiğini, daha sonra Hıristiyan sakinlerin kalabileceği ve silahlarını koruyabileceği, ancak yakındaki bir nehirde Türklerin kullanımı için bir tekne bulundurmaları gerektiği şartıyla teslim olduğunu iddia etmektedir. ⓘ
Kerasus'un 4,2 km doğu-kuzeydoğusunda Ares (Αρητιας νήσος veya Αρεώνησος) adı verilen müstahkem bir ada bulunmaktadır. Rodoslu Apollonius'un şiirsel anlatımına göre, Argonotlar burada hem Amazonlarla hem de kötü niyetli bir kuş sürüsüyle karşılaşmışlardır. Adanın Rumları, 1461'de Trabzon'un (modern Trabzon) düşmesinden sonra 7 yıl boyunca Osmanlılara karşı direnmişlerdir. ⓘ
Beylikler ve Osmanlı
Giresun 1397 yılında Türkmen Beyleri Emir oğlu Süleyman Bey ve Pir Kadem Çakır bey tarafından fethedilmiş olup o zamandan bu yana işgal görmemiştir. Daha sonraki yıllarda Osmanlıların Trabzon İmparatorluğu'nu 1461 yılında fethi ile Giresun da Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine geçmiştir. 1500'li yıllardaki tahrir defterlerinde Giresun ve civarının (Koyulhisar/Büyükliman/Vakfıkebir) arası Vilayeti Çepni olarak görünüyor ve özel bir yönetimle idare ediliyordu. Beylikler döneminden sonra (1461) Osmanlı İmparatorluğu'nun Trabzon Vilayeti'ne bağlanmış olan Giresun, 1920'de Ordu, Tirebolu ve Görele kazalarıyla birleştirilerek Giresun Sancağı kurulmuştur. 1923'te il olmuştur. ⓘ
Cumhuriyet
1923 mübadelesi ile Hristiyan nüfusunu kaybeden kentte ticari hayat tamamen Müslüman nüfusun eline geçmiştir. Yörenin temel ekonomik etkinliği olan fındık üretimi ekim alanları bu dönemde arttırılmıştır. 1926 yılında Giresun Ticaret Borsası ve Kızılay Giresun Şubesi açılmış, 26 Temmuz 1938 tarihinde Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Fiskobirlik) kurulmuş, 1944'te Şebinkarahisar Devlet Hastanesi,1959'da Tirebolu Çay fabrikası, 1962'de Giresun Göğüs Hastalıkları Hastanesi, 1970'te Giresun Fındık İşleme Tesisleri ve SEKA Aksu Kağıt Fabrikası,1971'de Doğankent Hidroelektrik Santrali, 1976'da Giresun Meslek Yüksek Okulu hizmete başlamıştır.2006'da Giresun Üniversitesi kurulmuştur. 2007'de Giresun Üniversitesi Tıp Fakültesi kurulmuştur. ⓘ
2007 yılında Aydınlar Köyü, 2008 yılında Küçükköy, Çaykara ve Demirci köyleri, 2013 yılında ise adı Cumhuriyet Mahallesi olarak değişen Çalış Köyü, Giresun Belediyesine bağlanmıştır. ⓘ
Ekonomi
Tarihsel olarak Giresun fındık üretimiyle biliniyordu. 1920 yılı itibariyle fındık, bölgenin 460 mil karelik alanını kaplıyordu.
Bölgede 1901 yılı itibariyle 470 ton üretim yapan manganez madenleri de bulunmaktaydı. ⓘ
Spor
Şehirde bir futbol takımı Giresunspor ve bir futbol stadyumu Çotanak Spor Kompleksi bulunmaktadır. ⓘ
İlgi çekici yerler
- Şehir merkezindeki iyi korunmuş Giresun Kalesi
- Giresun Adası
- Müze, Çocuk Kütüphanesi, Hacı Hüseyin Camii, Kale Camii, Seyyid-i Vakkas Türbesi, Topal Osman Türbesi
- Zeytinlik semtindeki eski Osmanlı evleri
- Yaylalar (Kümbet, Bektaş, Kulakkaya, Çakrak, Tohumluk, Kurtbeli, Kazıkbeli, Ayıbeli, Beytarla, Buları, Kırkharman)
- Kuzalan Şelalesi ve Mavi Göl ⓘ
Uluslararası ilişkiler
İkiz şehirler - kardeş şehirler
Giresun ile kardeştir:
Şeki, Azerbaycan
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır ⓘ |
|---|---|---|---|
| 1965 | 70.323 | 25.331 | 44.992 |
| 1970 | 77.622 | 32.522 | 45.100 |
| 1975 | 80.103 | 38.236 | 41.867 |
| 1980 | 86.405 | 45.690 | 40.715 |
| 1985 | 94.746 | 55.887 | 38.859 |
| 1990 | 102.294 | 67.604 | 34.690 |
| 2000 | 112.501 | 83.636 | 28.865 |
| 2007 | 113.936 | 89.241 | 24.695 |
| 2008 | 116.310 | 90.034 | 26.276 |
| 2009 | 119.181 | 94.961 | 24.220 |
| 2010 | 119.677 | 96.948 | 22.729 |
| 2011 | 122.597 | 101.107 | 21.490 |
| 2012 | 123.129 | 100.712 | 22.417 |
| 2013 | 124.144 | 102.307 | 21.837 |
| 2014 | 126.172 | 105.748 | 20.424 |
| 2015 | 128.779 | 107.075 | 21.704 |
| 2016 | 135.144 | 107.953 | 27.191 |
| 2017 | 134.937 | 112.415 | 22.522 |
| 2018 | 135.920 | 113.761 | 22.159 |
| 2019 | 138.858 | 117.944 | 20.914 |
| 2020 | 140.231 | 120.186 | 20.045 |
Galeri
Pınarlar köyü
Aksu Deresi
Giresun Adası
Giresun Belediye binası
Giresun Ticaret Lisesi
Giresun Kalesi'nden genel görünüş
Giresun Limanı
Fındık ve İnsan Anıtı ⓘ
.JPG)
_Giresun_Turkey.jpg)
