TürkAkım

TürkAkım ⓘ
TürkAkım Haritası
Konum
Ülke	Rusya Türkiye
Kimden	Anapa, Krasnodar Krai, Rusya yakınlarındaki Russkaya kompresör istasyonu
İçinden geçer	Karadeniz
için	Kıyıköy, Türkiye
Genel bilgi
Tip	doğal gaz
Operatör	Gazprom (Rusya kara bölümü, açık deniz bölümü) BOTAŞ (Türkiye kara bölümü)
Boru tesisatçısı	Allseas
Boru katmanı	Audacia Öncü Ruh
İnşaat başladı	Mayıs 2017
Görevlendirildi	8 Ocak 2020
Teknik bilgiler
Uzunluk	930 km (580 mil)
Maksimum deşarj	31,5×109 m3/a (1,11×1012 cu ft/a)

TürkAkım (Türkçe: TürkAkım veya Türk Akımı, Rusça: Турецкий поток; eski adı: Türk Akımı) Rusya'dan Türkiye'ye uzanan bir doğal gaz boru hattıdır. Rusya'nın Krasnodar Bölgesi'ndeki Anapa yakınlarındaki Russkaya kompresör istasyonundan başlayıp Karadeniz'i geçerek Kıyıköy'deki alım terminaline ulaşmaktadır. ⓘ

TürkAkım projesi, 2014 yılında iptal edilen Güney Akım projesinin yerini almıştır. Kasım 2015'te bir Rus savaş uçağının Türkiye tarafından düşürülmesinin ardından proje geçici olarak durduruldu. Ancak Rusya-Türkiye ilişkileri 2016 yazında yeniden tesis edildi ve TürkAkım için hükümetlerarası anlaşma Ekim 2016'da imzalandı. İnşaat Mayıs 2017'de başladı ve boru hattı üzerinden Bulgaristan'a gaz sevkiyatı 1 Ocak 2020'de başladı. ⓘ

Planlama

Boru hattının Anapa yakınlarındaki Russkaya kompresör istasyonundan başlatılması planlanırken, Türkiye'ye nereden giriş yapacağı henüz karara bağlanmamıştır. Hattın Türkiye'deki başlangıç noktasına karar verildiğinde Gazprom'un boru döşeme çalışmalarına hemen başlaması beklenmektedir. Ayrıca iki tane boru döşeme gemisi Karadeniz'de halihazırda beklemektedir. ⓘ

Boru hattının planlanan tahmini taşıma kapasitesi yılda 31,5 milyar metreküptür. Türkiye'nin bu projeden yılda 15,75 milyar metreküp doğal gaz alması ve geriye kalan 15,75 milyar metreküp gazın Avrupa'ya ihraç edilmesi düşünülmektedir. Ancak, Türk-Yunan sınırından Avrupa'ya aktarılacak doğal gaz hattının bu miktarı taşımak için yeterli kapasite olmadığı yönünde endişeler de vardır. Avrupa Enerji Komisyonu başkanı Maroš Šefčovič ise önerilen boru hattının müşterilerinin taleplerini aştığını belirtmektedir. Sonuç olarak Rusya ile Türkiye arasındaki müzakereler halen tamamlanmış değildir. ⓘ

Türkiye ve Rusya arasındaki ilk doğrudan doğal gaz boru hattı olan Mavi Akım 2005 yılında devreye girdi. Daha sonra genişletme planı çerçevesinde ismi "Güney Akım" olarak değiştirildi. 2009 yılında Rusya devlet başkanı Putin, Karadeniz'in altından geçerek Samsun'dan Ceyhan'a kadar uzanan ve ayrıca Suriye, Lübnan, İsrail ve Kıbrıs'ı da içeren "Mavi Akım 1" projesini açıkladı. ⓘ

En az 50 yıl boyunca faaliyet gösterecek şekilde tasarlanan proje için hükümetler arası anlaşma, dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ile Rus Enerji Bakanı Aleksandr Novak tarafından 10 Ekim 2016'da imzalanmıştı. Rusya'nın Anapa şehrinden Kıyıköy'e uzanan 930'ar kilometre uzunluğundaki iki deniz hattıyla 142 ve 70 kilometre uzunluğunda iki ayrı kara hattından oluşan TürkAkım Projesi, 31 Aralık 2019 itibarıyla gaz akışına hazır hale getirilmişti. Hattın resmi açılışı ise 8 Ocak 2020'de yapılmıştı. TürkAkım boru hattı üzerinden ilk 1 milyar metreküp doğal gazın sevki, 27 Ocak 2020'de yapılmıştı. Bu gazın yüzde 54'ü Türkiye'ye, yüzde 46'sı Bulgaristan-Türkiye sınırına gönderilmişti. Gazprom'un alt şirketi Gazprom Export'tan 6 Ocak 2022 tarihinde yapılan yazılı açıklamada, Gazprom Export ile BOTAŞ arasında TürkAkım boru hattı üzerinden taşınmak üzere 4 yıl vadeli doğal gaz alım sözleşmesi imzalandığı bildirilmişti. Sözleşme kapsamında TürkAkım doğal gaz boru hattı üzerinden 4 yıl boyunca yıllık 5,75 milyar metreküpe kadar gaz sevkiyatı yapılacak. ⓘ

TürkAkım (o zamanki adıyla Türk Akımı) projesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 1 Aralık 2014 tarihinde Türkiye'ye yaptığı resmi ziyaret sırasında Gazprom ile BOTAŞ arasında imzalanan mutabakat zaptıyla duyuruldu. Türkiye'deki açık deniz bölümü için mühendislik etütleri yapma izni Temmuz 2015'te verilmiştir. Yine Temmuz 2015'te Yunanistan ve Rusya arasında TürkAkım'ın Yunanistan topraklarındaki bölümünün inşası ve işletilmesi için bir mutabakat zaptı imzalandı. ⓘ

Kasım 2015'te Rus Sukhoi Su-24 uçağının düşürülmesinin ardından proje Rusya tarafından tek taraflı olarak askıya alındı. Temmuz 2016 sonunda Moskova'da yapılan bir uzlaşma toplantısının ardından her iki taraf da projeyi yeniden masaya getirdi. Rusya ve Türkiye 10 Ekim 2016 tarihinde İstanbul'da projeyi hayata geçirecek hükümetler arası anlaşmayı resmen imzaladı. ⓘ

İlk hattın döşenmesi için açık deniz yüklenicisi Allseas ile sözleşme 8 Aralık 2016 tarihinde, ikinci hattın sözleşmesi ise 20 Şubat 2017 tarihinde imzalanmıştır. Rusya açık deniz bölümündeki ilk hattın döşenmesine 7 Mayıs 2017 tarihinde başlanmıştır. Açık deniz bölümünün inşaatının tamamlanması töreni 19 Kasım 2018 tarihinde İstanbul'da gerçekleştirildi. Boru hattının açık deniz bölümü Kasım 2019'da gaz ile dolduruldu. ⓘ

2022 yılındaki Rusya-Avrupa Birliği gaz anlaşmazlığı Bulgaristan'a yapılan sevkiyatı durdurdu. ⓘ

Teknik özellikler

Boru hattının 11.4 milyar Avro'ya mal olacağı tahmin edilmektedir. Boru hattının toplam 31.5 milyar m³/a (1.11 trilyon cu ft/a) doğal gaz kapasitesine sahip iki hattı bulunmaktadır. Birinci hat Türkiye'ye, ikinci hat ise Güney Doğu ve Orta Avrupa'ya doğal gaz taşıyacak. Her iki hatta da Alman Europipe GmbH, OMK Vyksa Steel Works ve Rus Severstal Izhora Pipe Mill ile Japon Marubeni, Itochu ve Sumitomo konsorsiyumu tarafından üretilen 810 mm (32 inç) dış çaplı borular kullanılıyor. Borular 39 mm (1.5 inç) et kalınlığına ve 80 mm (3.1 inç) beton kaplamaya sahiptir. Boru hattının iç basıncı 300 bar'dır (4,400 psi). Boru hattı 2,200 m'ye (7,200 ft) kadar su derinliklerine döşenmiştir. ⓘ

Güzergah

TürkAkım, Anapa yakınlarındaki Russkaya kompresör istasyonunda başlamaktadır. Yaklaşık 230 km'si (140 mil) Rus deniz sahasında ve yaklaşık 700 km'si (435 mil) Türk sularında olmak üzere yaklaşık 930 km (578 mil) açık denizden geçmektedir. Türkiye'deki karaya çıkış noktası, Türkiye'nin kuzeybatısındaki Kırklareli ilinin Vize ilçesine bağlı Kıyıköy'dür. İlk hattın 69 km'lik (43 mil) bölümü buradan Lüleburgaz'daki dağıtım merkezine kadar devam etmektedir. 145 km'lik (90 mil) bölüm ise Lüleburgaz dağıtım merkezini Türkiye-Yunanistan sınırındaki İpsala'ya bağlayacak. Alternatif olarak, ikinci hat Kıyıköy'den Türkiye-Bulgaristan sınırındaki Malkoçlar'a kadar devam edecek ve burada mevcut Trans-Balkan boru hattı sistemine bağlanacaktır. ⓘ

Boru hattının Güneydoğu ve Orta Avrupa ülkelerinde daha da genişletilmesi ilgili ülkelerin sorumluluğundadır. Gazın taşınması için hem mevcut altyapı hem de yeni boru hatlarının inşası kullanılacaktır. Gazprom için tercih edilen seçenek, ikinci hattan Bulgaristan, Sırbistan, Macaristan, Slovakya ve Avusturya'ya gaz ihraç etmektir. Bulgaristan'daki güzergah Bulgaristan-Türkiye sınırından başlıyor ve ters yönde ilerleyerek Bulgaristan'ın kuzey doğusundaki Provadia'da bulunan kompresör istasyonuna ulaşıyor. Buradan 474 km (295 mil) uzunluğunda yeni bir boru hattı Bulgaristan-Sırbistan sınırına kadar uzanacaktır. Provadia ve Rasovo'da yeni kompresör istasyonları inşa edilecek. Gaz taşıma güzergahının Sırbistan kısmı Bulgaristan-Sırbistan sınırında Zajecar yakınlarında başlayacak ve Horgoš yakınlarında Sırbistan-Macaristan sınırını geçecek. Belgrad'dan Bosna Hersek'e uzanan bir bağlantı kolu planlanmaktadır. Macaristan bölümü sadece 15 km (9.3 mil) uzunluğunda olacaktır. ⓘ

Planlanan diğer devam projeleri arasında Yunanistan'dan Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Macaristan'a uzanacak ve Avusturya'daki Baumgarten gaz merkezinde son bulacak Tesla boru hattı da yer alıyor. ⓘ

Müteahhitler

Proje, başlangıçta Güney Akım projesi için kurulmuş olan Gazprom'un bir iştiraki olan South Stream Transport B.V. tarafından gerçekleştirilmiştir. Kıyıya yakın bölgelerde açık deniz boru hattı boru döşeme gemisi Audacia tarafından döşenmiştir. Karadeniz'in derin kısımlarında ise boru döşeme gemisi Pioneering Spirit kullanıldı. ⓘ

Türkiye bölümünün yüklenicisi Petrofac, Türkiye'deki alım terminalinin inşasının alt yüklenicisi ise Tekfen'dir. Türkiye-Bulgaristan sınırına kadar olan kara bölümünün yüklenicisi Gazprom ve BOTAŞ'ın ortak girişimi olan TürkAkim Gaz Tasima A.Ş.'dir. ⓘ

Etki

TürkAkım, Ukrayna ve Trans Balkan Boru Hattı sistemi üzerinden transit geçişi yönlendirerek Güneydoğu Avrupa'daki bölgesel gaz akışını değiştiriyor. ⓘ