Yunanistan
Yunanistan Cumhuriyeti | |
|---|---|
 Bayrak
 Arma
| |
| Slogan: Ελευθερία ή Θάνατος Elefthería í Thánatos (Türkçe: "Özgürlük ya da Ölüm") | |
| Marş: Ύμνος εις την Ελευθερίαν Ímnos kalay Eleftherían'dır (İngilizce: "Hymn to Liberty") | |
 .svg) Yunanistan'ın konumu (koyu yeşil) - Avrupa'da (açık yeşil & koyu gri) | |
| Sermaye ve en büyük şehir | Atina 37°58′N 23°43′E / 37.967°N 23.717°E |
| Resmi dil ve ulusal dil | Yunan |
| Din (2017) |
|
| Demonim(ler) |
|
| Hükümet | Üniter parlamenter cumhuriyet |
- Başkan | Katerina Sakellaropoulou |
- Başbakan | Kyriakos Mitsotakis |
- Parlamento Başkanı | Konstantinos Tasoulas |
| Yasama Organı | Yunanistan Parlamentosu |
| Kuruluş tarihçesi | |
- Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlık ilan edildi | 25 Mart 1821 (Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın geleneksel başlangıç tarihi), 15 Ocak 1822 (resmi deklarasyon) |
- Tanınmış | 3 Şubat 1830 |
- Üçüncü Helen Cumhuriyeti | 24 Temmuz 1974 |
- Mevcut anayasa | 11 Haziran 1975 |
| Alan | |
- Toplam | 131.957 km2 (50.949 sq mi) (95.) |
- Su (%) | 1.51 (2015) |
| Nüfus | |
- 2020 tahmini |  10.678.632 (1 Ocak 2021) |
- 2021 nüfus sayımı | 10.432.481 (87.) |
- Yoğunluk | 82/km2 (212,4/sq mi) (98.) |
| GSYİH (SAGP) | 2022 tahmini |
- Toplam |  378,693 milyar dolar (54.) |
- Kişi başına | $35,596 (55.) |
| GSYİH (nominal) | 2022 tahmini |
- Toplam | 222,770 milyar dolar (53.) |
- Kişi başına | $20,940 (49.) |
| Gini (2020) |  31.4orta |
| HDI (2019) | 0.888 çok yüksek - 32. |
| Para Birimi | Avro (€) (EUR) |
| Saat dilimi | UTC+02:00 (EET) |
- Yaz (DST) | UTC+03:00 (EEST) |
| Tarih formatı | gg.aa.yyyy (AD)b |
| Sürüş tarafı | doğru |
| Çağrı kodu | +30 |
| ISO 3166 kodu | GR |
| İnternet TLD |
|
| |
Yunanistan (Yunanca: Ελλάδα, romanize: Elláda, [eˈlaða]), resmi adıyla Yunanistan Cumhuriyeti, Güneydoğu Avrupa'da bir ülkedir. Balkanların güney ucunda yer alır ve Avrupa, Asya ve Afrika'nın kesiştiği noktada bulunur. Yunanistan kuzeybatıda Arnavutluk, kuzeyde Kuzey Makedonya ve Bulgaristan, kuzeydoğuda ise Türkiye ile kara sınırlarını paylaşmaktadır. Anakaranın doğusunda Ege Denizi, batısında İyon Denizi, güneyinde ise Girit Denizi ve Akdeniz yer almaktadır. Yunanistan, Akdeniz Havzası'ndaki en uzun kıyı şeridine ve binlerce adaya sahiptir. Ülke dokuz geleneksel coğrafi bölgeden oluşmaktadır ve yaklaşık 10,7 milyon nüfusa sahiptir. Atina ülkenin başkenti ve en büyük şehri olup, onu Selanik takip etmektedir. ⓘ
Yunanistan, demokrasinin, Batı felsefesinin, Batı edebiyatının, tarih yazımının, siyaset biliminin, başlıca bilimsel ve matematiksel ilkelerin, tiyatronun ve Olimpiyat Oyunlarının doğduğu yer olması nedeniyle Batı medeniyetinin beşiği olarak kabul edilir. MÖ sekizinci yüzyıldan itibaren Yunanlılar, Akdeniz ve Karadeniz'e yayılan ve poleis (tekil polis) olarak bilinen çeşitli bağımsız şehir devletleri halinde örgütlenmişlerdir. Makedonyalı Philip II, MÖ dördüncü yüzyılda bugünkü Yunanistan'ın çoğunu birleştirdi ve oğlu Büyük İskender, Doğu Akdeniz'den Hindistan'a kadar antik dünyanın çoğunu hızla fethetti. Bunu izleyen Helenistik dönem, Yunan kültürünün ve antik çağdaki etkisinin doruk noktasına ulaştığı bir dönem olmuştur. Yunanistan, MÖ ikinci yüzyılda Roma tarafından ilhak edilerek Roma İmparatorluğu'nun ve onun devamı olan, kültürel ve dilsel olarak ağırlıklı olarak Yunan olan Bizans İmparatorluğu'nun ayrılmaz bir parçası haline geldi. MS birinci yüzyılda ortaya çıkan Yunan Ortodoks Kilisesi, modern Yunan kimliğinin şekillenmesine yardımcı olmuş ve Yunan geleneklerini daha geniş Ortodoks dünyasına aktarmıştır. Yunanistan, 15. yüzyılın ortalarında Osmanlı egemenliğine girdikten sonra, 1830 yılında bağımsızlık savaşının ardından modern bir ulus devlet olarak ortaya çıkmıştır. Ülkenin zengin tarihi mirası, kısmen 18 UNESCO Dünya Mirası Alanı ile yansıtılmaktadır. ⓘ
Üniter bir parlamenter cumhuriyet olan Yunanistan, yüksek gelirli gelişmiş bir ekonomiye ve yüksek yaşam kalitesine sahip, İnsani Gelişme Endeksi'nde 32. sırada yer alan gelişmiş bir ülkedir. Ekonomisi, önemli bir bölgesel yatırımcı olduğu Balkanlar'ın en büyükleri arasındadır. Birleşmiş Milletler'in kurucu üyesi olan Yunanistan, Avrupa Toplulukları'na (Avrupa Birliği'nin öncülü) katılan onuncu üyedir ve 2001 yılından bu yana Avro Bölgesi'nin bir parçasıdır. Ayrıca Avrupa Konseyi, NATO, OECD, DTÖ ve AGİT gibi çok sayıda uluslararası kuruluşun da üyesidir. Yunanistan'ın eşsiz kültürel mirası, büyük turizm endüstrisi, önde gelen gemicilik sektörü ve jeostratejik önemi onu orta güç olarak sınıflandırmaktadır. ⓘ
İsim
Ülkenin Modern Yunancadaki yerel adı Ελλάδα (
Elláda, okunuşu [eˈlaða]). Antik Yunanca ve muhafazakâr resmi Modern Yunancadaki (Katharevousa) karşılık gelen biçim Ἑλλάς (Hellas, klasik: [hel.lás], modern: [eˈlas]). Bu, günümüzde çoğunlukla arkaik veya şiirsel bağlamlarda bulunan İngilizce alternatif Hellas adının kaynağıdır. Yunanca sıfat biçimi ελληνικός (ellinikos, [eliniˈkos]) bazen Helenik olarak da çevrilir ve Yunan devletinin resmi adı olan Helen Cumhuriyeti'nde olduğu gibi Yunan kurumlarının resmi adlarında genellikle bu şekilde çevrilir (Ελληνική Δημοκρατία, [eliniˈci ðimokraˈti. a]). ⓘ
İngilizce Yunanistan ve Yunan isimleri, Latince Graecia ve Graecus aracılığıyla, güney İtalya'daki Magna Graecia'ya yerleşen ilk antik Yunan kabilelerinden olan Graecilerin (Γραικοί, Graikoí; tekil Γραικός, Graikós) adından türetilmiştir. Terim muhtemelen Proto-Hint-Avrupa kökü olan *ǵerh₂- "yaşlanmak" sözcüğünden türemiştir. ⓘ
Tarihçe
Tarih öncesi ve erken tarih
Güney Balkanlar'da insan atalarının varlığına dair MÖ 270.000 yılına tarihlenen en eski kanıt, Yunanistan'ın Makedonya eyaletindeki Petralona mağarasında bulunmaktadır. Yunanistan'ın güneyindeki Mani'de bulunan Apidima Mağarası, 210.000 yıl öncesine tarihlenen, anatomik olarak modern insanların Afrika dışındaki en eski kalıntılarını içermektedir. Taş Devri'nin her üç aşaması da (Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik) Yunanistan'da, örneğin Franchthi Mağarası'nda temsil edilmektedir. MÖ 7. binyıldan kalma Yunanistan'daki Neolitik yerleşimler, tarımın Yakın Doğu'dan Avrupa'ya yayıldığı güzergâh üzerinde yer aldığından, birkaç yüzyıl öncesine kadar Avrupa'daki en eski yerleşimlerdir. Yunan Neolitik döneminin M.Ö. 3.200'de sona ermesini takiben, M.Ö. 4. binyılın sonlarında Yunan anakarasında Eutresis kültürü ve M.Ö. 3. binyılın ortalarına kadar ilk büyük yapıların (Kiremit Evi) yer aldığı Korakou kültürü de dahil olmak üzere taş ekonomisinden tunç ekonomisine yavaş bir geçiş dönemi yaşanmıştır. Orta Helladik dönem öncesi Tiryns kültürü, sonraki Minos uygarlığı ve Miken uygarlığının sosyoekonomik temelini geliştirmiştir. ⓘ
.jpg)
Yunanistan, Avrupa'daki ilk gelişmiş uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır ve MÖ 3200 civarında Ege Denizi adalarındaki Kiklad uygarlığı, Girit'teki Minos uygarlığı (MÖ 2700-1500) ve ardından anakaradaki Miken uygarlığı (MÖ 1600-1100) ile başlayan Batı uygarlığının doğduğu yer olarak kabul edilmektedir. Bu medeniyetler yazıya sahipti; Minoslular Lineer A olarak bilinen deşifre edilmemiş bir yazı kullanırken, Mikenler Lineer B'de Yunanca'nın en erken kanıtlanmış şeklini yazıyordu. Mikenler yavaş yavaş Minosluları özümsedi, ancak Geç Tunç Çağı çöküşü olarak bilinen bölgesel olay sırasında diğer medeniyetlerle birlikte MÖ 1200 civarında şiddetli bir şekilde çöktü. Bu, Yunan Karanlık Çağları olarak bilinen ve yazılı kayıtların bulunmadığı bir dönemi başlatmıştır. Ortaya çıkarılan Lineer B metinleri siyasi manzaranın yeniden inşası için çok parçalı olsa ve daha büyük bir devletin varlığını destekleyemese de, çağdaş Hitit ve Mısır kayıtları Yunanistan anakarasında bulunan bir "Büyük Kral" yönetiminde tek bir devletin varlığına işaret etmektedir. ⓘ
| Uygarlıklar ⓘ | ||
|---|---|---|
| Uygarlık | Dönem | Merkez |
| Miken | MÖ 1600–1100 | Mora |
| Minos | MÖ 2700–1500 | Girit |
Arkaik ve Klasik dönem
Karanlık Çağların sonu geleneksel olarak ilk Olimpiyat Oyunlarının yapıldığı MÖ 776 yılına tarihlendirilir. Batı edebiyatının temel metinleri olan İlyada ve Odysseia'nın Homeros tarafından MÖ 7. veya 8. yüzyıllarda yazıldığına inanılmaktadır. Karanlık Çağ'ın sona ermesiyle birlikte Yunan yarımadasında Karadeniz kıyılarına, Güney İtalya'ya ("Magna Graecia") ve Küçük Asya'ya yayılan çeşitli krallıklar ve şehir devletleri ortaya çıktı. Bu devletler ve kolonileri, mimari, tiyatro, bilim, matematik ve felsefede ifadesini bulan klasik Yunanistan'ın benzeri görülmemiş kültürel patlamasıyla sonuçlanan büyük bir refah seviyesine ulaştı. MÖ 508 yılında Kleisthenes Atina'da dünyanın ilk demokratik hükümet sistemini kurdu. ⓘ
MÖ 500 yılına gelindiğinde Pers İmparatorluğu Küçük Asya ve Makedonya'daki Yunan şehir devletlerini kontrol ediyordu. Küçük Asya'daki bazı Yunan şehir devletlerinin Pers yönetimini devirme girişimleri başarısız olmuş ve Persler MÖ 492'de Yunanistan anakarasındaki devletleri işgal etmiş, ancak MÖ 490'da Marathon Savaşı'ndaki yenilginin ardından geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bunun üzerine Yunan şehir devletleri MÖ 481'de Sparta önderliğinde Helen Birliği'ni kurdular; bu birlik Truva Savaşı'ndaki efsanevi birlikten bu yana Yunan devletlerinin tarihsel olarak kaydedilmiş ilk birliğiydi. Bunu MÖ 480'de Perslerin ikinci bir istilası izledi. MÖ 480 ve 479 yıllarında Salamis, Plataea ve Mycale'de kazanılan kesin Yunan zaferlerinin ardından Persler ikinci kez geri çekilmek zorunda kaldılar ve böylece tüm Avrupa topraklarından nihai olarak çekilmiş oldular. Atina ve Sparta'nın önderliğinde Yunan-Pers Savaşları'nda kazanılan zaferler dünya tarihinde çok önemli bir an olarak kabul edilir ve bunu takip eden 50 yıllık barış dönemi, Batı medeniyetinin birçok temelini atan antik Yunan gelişiminin ufuk açıcı dönemi olan Atina'nın Altın Çağı olarak bilinir. ⓘ
Yunanistan içinde siyasi birliğin olmaması, Yunan devletleri arasında sık sık çatışmalara neden olmuştur. Yunan devletleri arasındaki en yıkıcı savaş, Sparta'nın kazandığı ve Atina İmparatorluğu'nun antik Yunanistan'ın önde gelen gücü olarak çöküşüne işaret eden Peloponez Savaşı'dır (MÖ 431-404). Hem Atina hem de Sparta daha sonra Thebes ve nihayetinde Makedonya tarafından gölgede bırakıldı ve ikincisi Yunan hinterlandındaki şehir devletlerinin çoğunu Philip II'nin kontrolü altında Korint Birliği'nde (Helen Birliği veya Yunan Birliği olarak da bilinir) birleştirdi. Bu gelişmeye rağmen, Yunan dünyası büyük ölçüde parçalanmış olarak kaldı ve Roma yıllarına kadar tek bir güç altında birleşmeyecekti. Sparta Birliğe katılmadı ve Girit şehir devletlerini Persler için güvence altına almak amacıyla Agis III liderliğinde bir ordu kurarak Birliğe karşı aktif bir şekilde savaştı. ⓘ
Phillip II'nin öldürülmesinin ardından oğlu Alexander III ("Büyük") Korint Birliği'nin liderliğini üstlendi ve MÖ 334'te Birliğin birleşik güçleriyle Pers İmparatorluğu'na bir istila başlattı. Savaşta yenilmeyen İskender, MÖ 330 yılına gelindiğinde Pers İmparatorluğu'nun tamamını fethetmişti. MÖ 323'te öldüğünde, Yunanistan'dan Hindistan'a kadar uzanan tarihin en büyük imparatorluklarından birini kurmuştu. Ölümünün ardından imparatorluğu, en ünlüleri Seleukos İmparatorluğu, Ptolemaios Mısır'ı, Greko-Baktriya Krallığı ve Hint-Yunan Krallığı olan çeşitli krallıklara bölündü. Birçok Yunanlı İskenderiye, Antakya, Selevkos ve Asya ve Afrika'daki diğer birçok yeni Helenistik şehre göç etti. İskender'in imparatorluğunun siyasi birliği korunamamış olsa da, Helenistik uygarlıkla sonuçlanmış ve İskender'in fethettiği topraklarda Yunan dili ve Yunan kültürü yayılmıştır. Yunan bilimi, teknolojisi ve matematiğinin genellikle Helenistik dönemde zirveye ulaştığı kabul edilir. ⓘ
Klasik dönem, Atina ve diğer şehir devletlerinin büyük düşünürler ve sanatçılar yetiştirdiği ve dünyanın ilk demokrasilerini yarattığı altın çağdı. Bu dönem, Akropolis ve diğer büyük tapınakların inşa edildiği, Sofokles, Euripides ve Eshilos tarafından büyük trajedilerin yaratıldığı ve Aristoteles ve Platon tarafından ünlü felsefe okullarının kurulduğu dönemdi. Ancak, bu dönem aynı zamanda dolambaçlı siyaset, savaş ve kan dökülen bir dönemdi. MÖ 490'dan itibaren Pers tehdidiyle karşı karşıya kalan Yunan şehirleri, Perslere karşı ittifak kurarak MÖ 479'da Pers ordusunu İstefe yakınlarındaki Plataea'da yenerek Pers tehdidine son verdiler. ⓘ
| Klasik dönem ⓘ | ||
|---|---|---|
| Olay | Tarih | |
| İlk Olimpiyatlar | MÖ 776 | |
| Atina'da demokrasi | MÖ 508 | |
| Pers-Yunan savaşları | MÖ 500-479 | |
| Atina'nın Altın Çağı | MÖ 480-404 | |
| Peloponez Savaşı | MÖ 431-404 | |
| İskender'in fetihleri | MÖ 334-323 | |
| İskender'in ölümü | MÖ 323 | |
Bu zaferi, şehir devletlerinden Atina, Sparta ve İstefe'in iktidar için boğuştuğu bir dönem takip etti. Atina ve Sparta arasındaki Peloponez Savaşı MÖ 431'de başladı ve Sparta'nın 27 yıl sonra Atina'yı boyun eğdirmesiyle sona erdi. Sparta, MÖ 371'de Thebai tarafından yenildi. Bölünmüş ve zayıflamış şehir devletleri MÖ 338'de Makedonya Kralı II. Filip tarafından kolayca fethedildi. ⓘ
Helenistik ve Roma dönemleri (MÖ 323 - MS 4. yüzyıl)
İskender'in ölümünün ardından yaşanan bir karışıklık döneminden sonra, İskender'in generallerinden birinin soyundan gelen Antigonid hanedanı MÖ 276'da Makedonya ve Yunan şehir devletlerinin çoğu üzerinde kontrolünü kurdu. MÖ 200'lerden itibaren Roma Cumhuriyeti Yunan işlerine giderek daha fazla karışmaya başladı ve Makedonya ile bir dizi savaşa girdi. Makedonya'nın MÖ 168'de Pydna Savaşı'nda yenilmesi Yunanistan'daki Antigonid iktidarının sonunu getirdi. MÖ 146'da Makedonya Roma tarafından bir eyalet olarak ilhak edildi ve Yunanistan'ın geri kalanı Roma himayesine girdi. ⓘ
Süreç M.Ö. 27 yılında Roma İmparatoru Augustus'un Yunanistan'ın geri kalanını ilhak etmesi ve Achaea senatoryal eyaleti olarak kurmasıyla tamamlandı. Askeri üstünlüklerine rağmen, Romalılar Yunan kültürünün başarılarına hayranlık duydular ve bu başarılardan büyük ölçüde etkilendiler, dolayısıyla Horace'ın ünlü sözü de buradan gelmektedir: Graecia capta ferum victorem cepit ("Yunanistan, ele geçirilmiş olmasına rağmen, vahşi fatihini esir aldı"). Homeros'un destanları Virgil'in Aeneid'ine ilham vermiş ve genç Seneca gibi yazarlar Yunan stillerini kullanarak yazmışlardır. Scipio Africanus gibi Romalı kahramanlar felsefe okumaya eğilimliydi ve Yunan kültürü ve bilimini takip edilmesi gereken bir örnek olarak görüyorlardı. Benzer şekilde, çoğu Roma imparatoru doğadaki Yunan şeylerine hayranlık duymaya devam etmiştir. Roma imparatoru Neron MS 66 yılında Yunanistan'ı ziyaret etmiş ve Yunan olmayanların katılmasına karşı olan kurallara rağmen Antik Olimpiyat Oyunlarında sahne almıştır. Hadrianus da Yunanlılara özellikle düşkündü. İmparator olmadan önce, Atina'nın isimsiz archon'u olarak görev yapmıştır. ⓘ
Helenleşmiş Doğu'nun Yunanca konuşan toplulukları 2. ve 3. yüzyıllarda erken Hıristiyanlığın yayılmasında etkili olmuştur ve Hıristiyanlığın ilk liderleri ve yazarları (özellikle Aziz Pavlus), genellikle Yunanistan'dan olmasalar da, çoğunlukla Yunanca konuşuyorlardı. Yeni Ahit Yunanca yazılmıştır ve bazı bölümleri (Korintliler, Selanikliler, Filipililer, Patmoslu Aziz Yuhanna'nın Vahyi) Yunanistan'daki kiliselerin erken Hıristiyanlık dönemindeki önemini kanıtlamaktadır. Bununla birlikte, Yunanistan'ın büyük bir kısmı paganizme inatla bağlıydı ve eski Yunan dini uygulamaları MS 4. yüzyılın sonlarında, 391-392 yıllarında Roma imparatoru I. Theodosius tarafından yasaklandığında hala revaçtaydı. Kayda geçen son Olimpiyat oyunları 393 yılında düzenlenmiş ve takip eden yüzyılda pek çok tapınak yıkılmış ya da hasar görmüştür. Atina'da ve kırsal bölgelerde paganizmin MS altıncı yüzyıla ve hatta daha sonrasına kadar devam ettiği görülmektedir. Atina Neoplatonik Akademisi'nin 529 yılında İmparator Justinianus tarafından kapatılması birçok kişi tarafından antik çağın sonu olarak kabul edilir, ancak Akademi'nin bundan sonra bir süre daha faaliyetlerine devam ettiğine dair kanıtlar vardır. Güneydoğu Peloponez gibi bazı uzak bölgeler MS 10. yüzyıla kadar pagan olarak kalmıştır. ⓘ
Ortaçağ dönemi (4. - 15. yüzyıl)
.jpg)
Batıdaki İmparatorluğun 5. yüzyılda yıkılmasının ardından doğudaki Roma İmparatorluğu, geleneksel olarak Bizans İmparatorluğu olarak bilinir (ancak kendi döneminde basitçe "Romalıların Krallığı" olarak adlandırılırdı) ve 1453 yılına kadar sürmüştür. Başkenti Konstantinopolis olan imparatorluğun dili ve kültürü Yunanca, dini ise ağırlıklı olarak Doğu Ortodoks Hıristiyan'dı. ⓘ
4. yüzyıldan itibaren, Yunanistan da dahil olmak üzere İmparatorluğun Balkan toprakları barbar istilalarının yerinden etmesinden muzdaripti. Gotların ve Hunların 4. ve 5. yüzyıllardaki akınları ve yıkımları ile Slavların 7. yüzyılda Yunanistan'ı istilası, Yunan yarımadasındaki imparatorluk otoritesinde dramatik bir çöküşe neden oldu. Slav istilasının ardından, imparatorluk hükümeti sadece adalar ve kıyı bölgeleri, özellikle de Atina, Korint ve Selanik gibi yoğun nüfuslu surlarla çevrili şehirler üzerinde resmi kontrolü elinde tutarken, iç kesimlerdeki bazı dağlık bölgeler kendi başlarına direnmiş ve imparatorluk otoritesini tanımaya devam etmiştir. Bu bölgelerin dışında, daha önce düşünülenden çok daha küçük ölçekte olsa da, genellikle sınırlı miktarda Slav yerleşiminin gerçekleştiği düşünülmektedir. Bununla birlikte, geç antik dönemde Yunanistan'ın bir gerileme, parçalanma ve nüfus azalması krizi geçirdiği görüşü, Yunan şehirlerinin MS 4. ve 6. yüzyıllar arasında (ve muhtemelen daha sonra da) yüksek derecede kurumsal devamlılık ve refah göstermesi nedeniyle artık modası geçmiş olarak kabul edilmektedir. Synecdemus kroniğine göre 6. yüzyılın başlarında Yunanistan'da yaklaşık 80 şehir vardı ve MS 4. yüzyıldan 7. yüzyıla kadar olan dönem sadece Yunanistan'da değil tüm Doğu Akdeniz'de yüksek bir refah dönemi olarak kabul edilir. ⓘ
8. yüzyıla kadar modern Yunanistan'ın neredeyse tamamı Pentarşi sistemine göre Roma Kutsal Makamı'nın yetkisi altındaydı. Bizans İmparatoru Leo III, 8. yüzyılda Konstantinopolis Patrikhanesi'nin sınırlarını batıya ve kuzeye doğru kaydırmıştır. ⓘ
Bizans'ın kaybettiği eyaletleri geri alması 8. yüzyılın sonlarına doğru başladı ve Yunan yarımadasının çoğu 9. yüzyılda aşamalı olarak yeniden imparatorluk kontrolü altına girdi. Bu süreç, Sicilya ve Küçük Asya'dan Yunan yarımadasına büyük bir Yunanlı akını ile kolaylaştırılırken, aynı zamanda birçok Slav yakalanıp Küçük Asya'ya yeniden yerleştirildi ve kalan az sayıdaki Slav da asimile edildi. 11. ve 12. yüzyıllar boyunca istikrarın geri gelmesi, Yunan yarımadasının İmparatorluğun Anadolu topraklarından çok daha güçlü bir ekonomik büyümeden faydalanmasıyla sonuçlandı. Bu süre zarfında Rum Ortodoks Kilisesi de Yunan fikirlerinin daha geniş Ortodoks dünyasına yayılmasında etkili olmuştur. ⓘ
Dördüncü Haçlı Seferi ve Konstantinopolis'in 1204'te "Latinler "in eline geçmesinin ardından Yunanistan anakarası Epir Yunan Despotluğu (Bizans'ın ardılı bir devlet) ile Fransız yönetimi (Frankokratia olarak bilinir) arasında bölünürken, bazı adalar Venedik yönetimine geçti. Bizans imparatorluk başkentinin 1261'de Konstantinopolis'te yeniden kurulmasına, imparatorluğun Yunan yarımadasının büyük bölümünü geri alması eşlik etti, ancak Mora'daki Frank Achaea Prensliği ve kuzeydeki rakip Yunan Epir Despotluğu 14. yüzyıla kadar önemli bölgesel güçler olarak kalırken, adalar büyük ölçüde Ceneviz ve Venedik kontrolü altında kaldı. Paleologi hanedanlığı döneminde (1261-1453) Yunan vatanseverliğinin yeni bir dönemi ortaya çıkmış ve antik Yunan'a geri dönüş yaşanmıştır. ⓘ
Bu nedenle dönemin önde gelen şahsiyetleri imparatorluk unvanının "Helenlerin İmparatoru" olarak değiştirilmesini önermiş ve on dördüncü yüzyılın sonlarında imparatordan sıklıkla "Helenlerin İmparatoru" olarak bahsedilmiştir. Benzer şekilde, o dönemdeki birçok uluslararası anlaşmada Bizans imparatoru "Imperator Graecorum" olarak anılmaktadır. ⓘ
14. yüzyılda Yunan yarımadasının büyük bir kısmı Bizans İmparatorluğu tarafından önce Sırplara sonra da Osmanlılara kaybedilmiştir. Osmanlı ilerleyişi 15. yüzyılın başlarında Bizans'ın Yunanistan'daki topraklarının o zamanki en büyük şehri Selanik ve Mora Yarımadası (Morea Despotluğu) ile sınırlı olduğu anlamına geliyordu. Konstantinopolis'in 1453'te Osmanlıların eline geçmesinden sonra Morea, Bizans İmparatorluğu'nun Osmanlılara karşı direnen son kalıntılarından biriydi. Ancak burası da 1460 yılında Osmanlıların eline geçerek Yunanistan anakarasının Osmanlılar tarafından fethi tamamlanmıştır. Türk fethiyle birlikte, o zamana kadar Klasik Yunan bilgisinin korunmasından büyük ölçüde sorumlu olan birçok Bizanslı Yunan bilgini Batı'ya kaçarak yanlarında büyük bir edebiyat külliyatı götürdü ve böylece Rönesans'a önemli ölçüde katkıda bulundu. ⓘ
Venedik mülkleri ve Osmanlı yönetimi (15. yüzyıl - 1821)
.jpg)
Yunanistan anakarasının ve Ege adalarının çoğu 15. yüzyılın sonunda Osmanlı kontrolü altındayken, Kıbrıs ve Girit Venedik toprakları olarak kaldı ve sırasıyla 1571 ve 1670'e kadar Osmanlıların eline geçmedi. Yunanca konuşulan dünyanın uzun süreli Osmanlı hakimiyetinden kaçabilen tek bölgesi, 1797'de Birinci Fransız Cumhuriyeti tarafından ele geçirilene kadar Venedik'te kalan, daha sonra 1809'da Birleşik Krallık'a geçen ve 1864'te Yunanistan'la birleşen İyonya Adaları'ydı. ⓘ
İyonya Adaları ve İstanbul'daki bazı Rumlar refah içinde yaşarken ve İstanbul Rumları (Phanariotes) Osmanlı yönetiminde güçlü konumlara gelirken, Yunanistan anakarasındaki nüfusun çoğu Osmanlı fethinin ekonomik sonuçlarına maruz kaldı. Ağır vergiler uygulandı ve daha sonraki yıllarda Osmanlı İmparatorluğu, kırsal Rum nüfusunu etkili bir şekilde serflere dönüştüren kalıtsal mülkler yaratma politikasını yürürlüğe koydu. ⓘ
Rum Ortodoks Kilisesi ve İstanbul Ekümenik Patrikhanesi, Osmanlı hükümetleri tarafından, etnik olarak Rum olsun ya da olmasın, Osmanlı İmparatorluğu'nun tüm Ortodoks Hıristiyan nüfusunun yönetici otoriteleri olarak kabul edildi. Osmanlı devleti gayrimüslimleri İslam'a geçmeye zorlamasa da, Hıristiyanlar Osmanlı İmparatorluğu'ndaki aşağı statülerini vurgulamayı amaçlayan çeşitli ayrımcılık türleriyle karşı karşıya kaldılar. Hıristiyanlara yönelik ayrımcılık, özellikle de yerel Osmanlı yetkililerinin sert muamelesiyle birleştiğinde, yüzeysel de olsa İslam'a geçişlere yol açmıştır. 19. yüzyılda birçok "kripto-Hıristiyan" eski dini bağlılıklarına geri dönmüştür. ⓘ
Yunanistan'daki Osmanlı idaresinin niteliği değişkenlik göstermekle birlikte, her zaman keyfi ve genellikle sertti. Bazı şehirlerde Sultan tarafından atanan valiler bulunurken, diğerleri (Atina gibi) kendi kendini yöneten belediyelerdi. İç kesimlerdeki dağlık bölgeler ve birçok ada, yüzyıllar boyunca merkezi Osmanlı devletinden etkili bir şekilde özerk kaldı. ⓘ
1821'deki Yunan Devrimi'nden önce, 1571'de İnebahtı Savaşı'na Yunanlıların katılımı, 1600-1601 Epir köylü isyanları (Ortodoks piskopos Dionysios Skylosophos liderliğinde), 1684-1699 Morean Savaşı ve 1770'te Rus çıkarları lehine Osmanlı İmparatorluğu'nu parçalamayı amaçlayan Rusların kışkırttığı Orlov İsyanı gibi Yunanlıların Osmanlılara karşı savaştığı bir dizi savaş olmuştu. Bu ayaklanmalar Osmanlılar tarafından büyük kan dökülerek bastırıldı. Diğer taraftan, birçok Rum Osmanlı ordusunda (ve özellikle Osmanlı donanmasında) hizmet etmek üzere Osmanlı vatandaşı olarak askere alınırken, Ortodokslardan sorumlu olan İstanbul Ekümenik Patrikhanesi de genel olarak imparatorluğa sadık kalmıştır. ⓘ
16. ve 17. yüzyıllar Yunan tarihinde bir tür "karanlık çağ" olarak kabul edilir; Osmanlı egemenliğinin yıkılması ihtimali uzak görünmektedir ve sadece İyonya adaları Türk egemenliğinden uzak kalmıştır. Korfu 1537, 1571 ve 1716 yıllarında üç büyük kuşatmaya dayanmış ve bunların hepsi Osmanlıların geri püskürtülmesiyle sonuçlanmıştır. Ancak 18. yüzyılda, gemicilik ve ticaretteki ustalıkları nedeniyle, zengin ve dağınık bir Yunan tüccar sınıfı ortaya çıktı. Bu tüccarlar Akdeniz, Balkanlar ve Batı Avrupa'da topluluklar kurarak Osmanlı İmparatorluğu içindeki ticarete hakim oldular. Osmanlı fethi Yunanistan'ı Reform ve Aydınlanma gibi önemli Avrupa entelektüel hareketlerinden koparmış olsa da, bu fikirler Fransız Devrimi'nin idealleri ve romantik milliyetçilikle birlikte ticari diaspora aracılığıyla Yunan dünyasına nüfuz etmeye başladı. 18. yüzyılın sonlarında, bağımsız bir Yunan devleti tasavvur eden ilk devrimci olan Rigas Feraios, Viyana'da Yunan bağımsızlığına ilişkin, aralarında bir milli marş ve Yunanistan'ın ilk ayrıntılı haritasının da bulunduğu bir dizi belge yayınladı. Feraios 1798 yılında Osmanlı ajanları tarafından öldürüldü. ⓘ
.jpg)
13. yüzyılda doğudan yeni bir tehdit büyümeye başladı. Osmanlı Türkleri 1430'da Selanik'i ele geçirdi ve on üç yıl sonra 1453'te İstanbul'un çok önemli fethi Bizans İmparatorluğu'nu sona erdirdi. ⓘ
Millet sistemini uygulamış, dinlerini ve dillerini koruyan Yunanlar, Osmanlı topraklarının dünya ekonomisine entegrasyonu döneminde büyük bir tüccar ağı geliştirdiler. ⓘ
Osmanlı Devleti, Yunanistan'ı aldığında Millet sistemini uygulamış, dinlerini, dillerini, görünüşlerini değiştirmelerine zorlanmamıştır. Tüccar Yunan seçkinleri, Osmanlı otoritesinin gerilemesi sürecinde Batı'dan gelen milliyetçilik ve liberalizm ruhunu Yunan topraklarına taşıdılar. ⓘ
Modern dönem
Yunan Bağımsızlık Savaşı (1821-1832)
On sekizinci yüzyılın sonlarında, Modern Yunan Aydınlanması sırasında seküler öğrenimin artması, diasporadaki Yunanlılar arasında varlığını antik Yunanistan'a dayandıran, diğer Ortodoks halklardan farklı ve siyasi özerklik hakkına sahip bir Yunan ulusu fikrinin yeniden canlanmasına yol açtı. Bu entelektüel ortamda kurulan örgütlerden biri, 1814 yılında Odessa'daki tüccarlar tarafından kurulan gizli bir örgüt olan Filiki Eteria idi. Doğu Roma İmparatorluğu'nun yeniden dirilişini amaçlayan ve Çarlık Rusya'sının desteğine sahip oldukları izlenimini yaratan Ortodoks mesihçi kehanet geleneğini benimseyerek, 1815'ten itibaren Osmanlı ticaretinde yaşanan krizin ortasında, Yunan Ortodoks dünyasının geleneksel katmanlarını liberal milliyetçi davalarına dahil etmeyi başardılar. Filiki Eteria, Mora'da, Tuna Prensliklerinde ve İstanbul'da devrim başlatmayı planladı. Bu isyanların ilki 6 Mart 1821'de Tuna Prensliklerinde Aleksandros Ypsilantis önderliğinde başladı, ancak kısa süre sonra Osmanlılar tarafından bastırıldı. Kuzeydeki olaylar Mora'daki Yunanlıları harekete geçirdi ve 17 Mart 1821'de Maniotlar Osmanlılara savaş ilan etti. ⓘ
Ay sonuna gelindiğinde Mora Osmanlılara karşı açık bir isyan halindeydi ve Ekim 1821'de Theodoros Kolokotronis komutasındaki Yunanlılar Tripolitsa'yı ele geçirmişti. Mora isyanını kısa sürede Girit, Makedonya ve Orta Yunanistan'daki isyanlar izledi ve bunlar kısa sürede bastırıldı. Bu arada, derme çatma Yunan donanması Ege Denizi'nde Osmanlı donanmasına karşı başarı kazanıyor ve Osmanlı takviye kuvvetlerinin deniz yoluyla gelmesini engelliyordu. 1822 ve 1824 yıllarında Türkler ve Mısırlılar Sakız ve Psara da dahil olmak üzere adaları yakıp yıkarak halkı toptan katlettiler. Sakız Adası'nın 120.000 kişilik Rum nüfusunun yaklaşık dörtte üçü öldürüldü, köleleştirildi ya da hastalıktan öldü. Bu durum Batı Avrupa'daki kamuoyunu Yunan isyancılar lehine harekete geçirme etkisi yarattı. ⓘ
Kısa süre içinde farklı Yunan grupları arasında gerginlikler baş gösterdi ve bu da peş peşe iki iç savaşa yol açtı. Bu arada Osmanlı Sultanı, toprak kazanımı karşılığında oğlu İbrahim Paşa'yı isyanı bastırmak üzere bir orduyla Yunanistan'a göndermeyi kabul eden Mısırlı Mehmet Ali ile görüştü. İbrahim Şubat 1825'te Mora'ya ayak bastı ve hemen başarıya ulaştı: 1825'in sonunda Mora'nın büyük bir kısmı Mısırlıların kontrolü altındaydı ve Nisan 1825'ten beri Türkler tarafından kuşatma altında tutulan Missolonghi- şehri Nisan 1826'da düştü. İbrahim Mani'de yenilmiş olsa da Mora'daki isyanın çoğunu bastırmayı başarmış ve Atina geri alınmıştı. ⓘ
Yıllar süren müzakerelerden sonra üç büyük güç, Fransa, Rusya İmparatorluğu ve Birleşik Krallık, çatışmaya müdahale etmeye karar verdi ve her ülke Yunanistan'a bir donanma gönderdi. Birleşik Osmanlı-Mısır filolarının Yunan adası Hydra'ya saldıracağı haberini alan müttefik filo, Navarino'da Osmanlı-Mısır filosunun önünü kesti. Bir hafta süren çatışma, Osmanlı-Mısır filosunun imhasıyla sonuçlanan Navarin Muharebesi (20 Ekim 1827) ile sona erdi. Mısır ordusunun Mora'dan tahliyesini denetlemek üzere bir Fransız keşif gücü gönderilirken, Yunanlılar 1828'de Orta Yunanistan'ın ele geçirilen kısmına ilerlediler. Yıllar süren müzakereler sonucunda, yeni kurulan Yunan devleti nihayet 1830 yılında Londra Protokolü kapsamında tanındı. ⓘ
Yunanistan Krallığı
1827 yılında Korfu'lu Ioannis Kapodistrias, Troezen'deki Üçüncü Ulusal Meclis tarafından Birinci Helen Cumhuriyeti'nin ilk valisi olarak seçildi. Kapodistrias bir dizi devlet, ekonomi ve askeri kurum kurdu. Kısa süre sonra yerel çıkarlarla arasında gerginlikler ortaya çıktı. Kapodistrias'ın 1831'de öldürülmesinin ve bir yıl sonraki Londra Konferansı'nın ardından Büyük Güçler İngiltere, Fransa ve Rusya, Bavyeralı Prens Otto von Wittelsbach'ı hükümdar olarak atadı. Otto'nun hükümdarlığı despotikti ve bağımsızlığının ilk 11 yılında Yunanistan, Başbakan olarak Joseph Ludwig von Armansperg ve daha sonra hem Kral hem de Başbakan unvanına sahip olan Otto'nun kendisi tarafından yönetilen bir Bavyera oligarşisi tarafından yönetildi. Bu dönem boyunca Yunanistan, kendisini koruyan üç Büyük Güç olan Fransa, Rusya ve Birleşik Krallık'ın yanı sıra Bavyera'nın da etkisi altında kaldı. 1843 yılında bir ayaklanma Otto'yu bir anayasa ve temsili bir meclis kabul etmeye zorladı. ⓘ
Otto'nun hükümdarlığının mutlakiyetçiliğine rağmen, ilk yıllar Yunan yönetimi ve eğitiminin temelini oluşturan kurumların (Ioannis Kapodisrias tarafından kurulanların geliştirilmesi) oluşturulmasında etkili oldu. Eğitim sistemi, denizcilik ve posta iletişimi, etkili sivil idare ve en önemlisi hukuk kanunu gibi alanlarda önemli adımlar atıldı. Tarihsel revizyonizm, ülkenin Antik Yunan mirasının desteklenmesi lehine Bizanslaştırma ve Osmanlılaştırma biçimini aldı. Bu çerçevede, ulusal başkent 1829'dan beri bulunduğu Nafplio'dan o zamanlar daha küçük bir kasaba olan Atina'ya taşındı. Dini reform da gerçekleşti ve Otto Katolik olarak kalmasına rağmen Yunanistan Kilisesi Yunanistan'ın ulusal kilisesi olarak kuruldu. Müjde günü olan 25 Mart, Yunan kimliği ile Ortodoksluk arasındaki bağı güçlendirmek amacıyla Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın yıldönümü olarak seçildi. Pavlos Karolidis, Bavyeralıların Yunanistan'da modern bir devlet kurma çabalarını "sadece halkların ihtiyaçlarına uygun değil, aynı zamanda dönemin mükemmel idari ilkelerine dayalı" olarak nitelendirdi. ⓘ
Otto, 23 Ekim 1862 Devrimi'nde tahttan indirildi. Otto'nun görevden alınmasına ve sürgüne gönderilmesine yol açan nedenler arasında Bavyera ağırlıklı hükümet, ağır vergilendirme ve Girit'i Osmanlı İmparatorluğu'ndan ilhak etme girişiminin başarısızlıkla sonuçlanması yer alıyordu. İsyanın katalizörü Otto'nun Konstantinos Kanaris'i başbakanlıktan azletmesiydi. Bir yıl sonra yerine Danimarka Prensi Wilhelm (William) geçti ve I. George adını alarak İngiltere'den taç giyme töreni hediyesi olarak İyonya Adaları'nı beraberinde getirdi. 1864'te yapılan yeni bir anayasa ile Yunanistan'ın yönetim şekli anayasal monarşiden daha demokratik olan taçlı cumhuriyete dönüştürüldü. 1875 yılında Charilaos Trikoupis tarafından bir hükümetin kurulması için gerekli olan parlamento çoğunluğu kavramı getirilerek monarşinin kendi tercih ettiği azınlık hükümetlerini atama yetkisi kısıtlandı. ⓘ
Yolsuzluk, Trikoupis'in Korint Kanalı gibi altyapı projelerini finanse etmek için yaptığı harcamaların artmasıyla birleşince, zayıf Yunan ekonomisi aşırı vergilendirildi ve 1893 yılında kamu iflasının ilan edilmesine neden oldu. Yunanistan ayrıca ülkenin borçlularına ödeme yapmak için bir Uluslararası Mali Kontrol otoritesinin dayatılmasını da kabul etti. 19. yüzyıl Yunanistan'ındaki bir diğer siyasi mesele de Yunanlılara özgü bir konuydu: dil sorunu. Yunan halkı Yunancanın Demotik adı verilen bir türünü konuşuyordu. Eğitimli elit kesimin birçoğu bunu bir köylü lehçesi olarak görüyor ve Antik Yunancanın ihtişamını geri getirmeye kararlıydı. ⓘ
Bu nedenle hükümet belgeleri ve gazeteler, çok az sıradan Yunanlının okuyabildiği Katharevousa (arındırılmış) Yunanca ile yayınlanıyordu. Liberaller Demotik'in ulusal dil olarak tanınmasından yanaydı, ancak muhafazakârlar ve Ortodoks Kilisesi bu tür tüm çabalara direndi, öyle ki 1901'de Yeni Ahit Demotik'e çevrildiğinde Atina'da ayaklanmalar patlak verdi ve hükümet düştü (Evangeliaka). Bu mesele 1970'lere kadar Yunan siyasetinin başına bela olmaya devam edecekti. ⓘ
Ancak tüm Yunanlılar, Osmanlı egemenliği altındaki Helen topraklarını özgürleştirme kararlılığında birleşmişlerdi. Özellikle Girit'te 1866-1869 yıllarında uzun süren bir isyan milliyetçi coşkuyu arttırmıştı. Rusya ve Osmanlılar arasında 1877'de savaş patlak verdiğinde, Yunan halkı Rusya'nın yanında yer aldı ancak Yunanistan çok fakirdi ve İngiliz müdahalesinden endişe ettiği için resmi olarak savaşa giremedi. Yine de 1881'de Teselya ve Epir'in küçük bir kısmı Berlin Antlaşması'nın bir parçası olarak Yunanistan'a bırakıldı ve Yunanistan'ın Girit'i alma umutları boşa çıktı. ⓘ
Girit'teki Rumlar düzenli olarak ayaklanmaya devam etti ve 1897'de Theodoros Deligiannis yönetimindeki Yunan hükümeti halkın baskısına boyun eğerek Osmanlılara savaş ilan etti. Bunu takip eden 1897 Türk-Yunan Savaşı'nda, kötü eğitimli ve donanımlı Yunan ordusu Osmanlılar tarafından yenilgiye uğratıldı. Ancak Büyük Güçlerin müdahalesiyle Yunanistan, Türkiye sınırı boyunca sadece küçük bir toprak kaybederken, Girit, Yunanistan Prensi George'un yönetiminde özerk bir devlet olarak kuruldu. Devlet kasasının boşalmasıyla birlikte maliye politikası Uluslararası Mali Kontrol altına girdi. Otonomist İç Makedon Devrimci Örgütü'nün (IMRO) 1903'teki başarısız İlinden ayaklanmasından endişe duyan Yunan hükümeti, Komitacıları (IMRO çeteleri) bastırmak ve bölgedeki Slavofon köylüleri Bulgar etkisinden koparmak amacıyla, Osmanlı yönetimindeki Makedonya'da Yunan subaylar tarafından yönetilen ve Makedon Mücadelesi olarak bilinen ve 1908'de Jön Türk Devrimi ile sona eren bir gerilla harekatını destekledi. ⓘ
Genişleme, felaket ve yeniden yapılanma
Temkinli reformist Theotokis'in başbakanlığı döneminde ulusal hedeflere ulaşılamamasından ve ataletten duyulan genel memnuniyetsizliğin ortasında, bir grup subay Ağustos 1909'da bir darbe düzenledi ve kısa bir süre sonra ulusal yenilenme vizyonu taşıyan Giritli politikacı Eleftherios Venizelos'u Atina'ya çağırdı. İki seçim kazanan ve 1910 yılında Başbakan olan Venizelos, geniş kapsamlı mali, sosyal ve anayasal reformlar başlattı, orduyu yeniden düzenledi, Yunanistan'ı Balkan Birliği'ne üye yaptı ve Balkan Savaşları boyunca ülkeyi yönetti. 1913 yılına gelindiğinde, Girit, Epir ve Makedonya'yı ilhak eden Yunanistan'ın toprakları ve nüfusu neredeyse iki katına çıkmıştı. Takip eden yıllarda, Kral I. Konstantin ile karizmatik Venizelos arasında Birinci Dünya Savaşı arifesinde ülkenin dış politikası üzerine yaşanan mücadele ülkenin siyasi sahnesine hakim oldu ve ülkeyi iki karşıt gruba böldü. Birinci Dünya Savaşı'nın bazı bölümlerinde Yunanistan'da iki hükümet vardı: Atina'da Alman yanlısı kralcı bir hükümet ve Selanik'te Antant yanlısı Venizelist bir hükümet. Bu iki hükümet 1917 yılında Yunanistan'ın resmi olarak İtilaf Devletleri safında savaşa girmesiyle birleşti. ⓘ
Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Yunanistan, o dönemde büyük bir yerli Rum nüfusa sahip bir bölge olan Küçük Asya'ya doğru genişleme girişiminde bulunmuş, ancak 1919-1922 Türk-Yunan Savaşı'nda yenilerek Küçük Asya Rumlarının kitlesel kaçışına katkıda bulunmuştur. Her ikisi de Yunan soykırımı (1914-1922) sırasında gerçekleşen bu olaylar, çeşitli kaynaklara göre Osmanlı ve Türk yetkililerin birkaç yüz bin Küçük Asya Rumunun yanı sıra benzer sayıda Süryani ve daha fazla sayıda Ermeni'nin ölümüne katkıda bulunduğu bir dönemle örtüşmektedir. Bunun sonucunda Küçük Asya'dan gerçekleşen Yunan göçü, Yunanistan ve Türkiye arasındaki resmi bir Nüfus mübadelesi ile kalıcı hale getirildi ve genişletildi. Mübadele, savaşı sona erdiren Lozan Antlaşması'nın şartlarının bir parçasıydı. ⓘ
Türkiye'den gelen 1,5 milyondan fazla mülksüz Rum mültecinin Yunan toplumuna entegre edilmesi gerektiğinden, sonraki döneme istikrarsızlık damgasını vurdu. Kapadokyalı Rumlar, Pontuslu Rumlar ve Yunan Ortodoksluğunun Yunan olmayan takipçileri de mübadeleye tabi tutuldu. Mültecilerin bazıları dil bilmiyordu ve Kapadokyalılar ve Rum olmayanlar örneğinde olduğu gibi anakara Rumları için yabancı olan çevrelerden geliyorlardı. Mülteciler aynı zamanda savaş sonrası nüfusun dramatik bir şekilde artmasını sağlamış, mültecilerin sayısı Yunanistan'ın önceki nüfusunun dörtte birinden fazla olmuştur. ⓘ
Küçük Asya'da yaşanan felaketin ardından monarşi 1924 yılında yapılan bir referandumla kaldırıldı ve İkinci Helen Cumhuriyeti ilan edildi. 1935 yılında kralcı bir general olan siyasetçi Georgios Kondylis bir darbenin ardından iktidarı ele geçirdi ve hileli bir referandum düzenleyerek cumhuriyeti ortadan kaldırdı, ardından Kral George II Yunanistan'a döndü ve tahta geri getirildi. ⓘ
Diktatörlük, İkinci Dünya Savaşı ve yeniden yapılanma
Başbakan Ioannis Metaxas ile Devlet Başkanı George II arasında 1936 yılında imzalanan bir anlaşma ile Metaxas 4 Ağustos Rejimi olarak bilinen diktatörlük rejiminin başına getirilmiş ve kısa aralarla 1974 yılına kadar sürecek olan otoriter bir yönetim dönemi başlamıştır. Bir diktatörlük olmasına rağmen, Yunanistan İngiltere ile iyi ilişkiler içinde kaldı ve Mihver ile müttefik olmadı. ⓘ
İtalyan Alman Bulgar
Oniki Ada, 1912'den beri İtalyan toprağı ⓘ
28 Ekim 1940'ta Faşist İtalya Yunanistan'ın teslim olmasını talep etti, ancak Yunan yönetimi bunu reddetti ve takip eden Yunan-İtalyan Savaşı'nda Yunanistan İtalyan kuvvetlerini Arnavutluk'a geri püskürterek Müttefiklere karada Mihver kuvvetlerine karşı ilk zaferini kazandırdı. Yunanistan'ın İtalyanlara karşı verdiği mücadele ve kazandığı zafer o dönemde büyük övgüler almıştır. Winston Churchill'e atfedilen şu söz bunlardan en önemlisidir: "Bu nedenle Yunanlıların kahramanlar gibi savaştığını söylemeyeceğiz, ama kahramanların Yunanlılar gibi savaştığını söyleyeceğiz." Fransız general Charles de Gaulle de Yunan direnişinin şiddetini övenler arasındaydı. De Gaulle, Yunan ulusal bağımsızlık günü kutlamalarına denk gelen resmi bir bildiride Yunan direnişine duyduğu hayranlığı dile getirdi:
Esir düşmüş ancak hala hayatta olan Fransız halkı adına Fransa, özgürlüğü için savaşan Yunan halkına selamlarını göndermek istiyor. 25 Mart 1941 günü Yunanistan kahramanca mücadelesinin zirvesinde ve zaferinin doruğundadır. Salamis Savaşı'ndan bu yana Yunanistan bugün sahip olduğu büyüklüğe ve zafere ulaşamamıştı.
Ülke, Yunanistan Savaşı sırasında, özellikle Metaksas Hattı Muharebesi'ndeki şiddetli Yunan direnişine rağmen, sonunda acilen sevk edilen Alman kuvvetlerine yenik düşecekti. Adolf Hitler, 11 Aralık 1941'de Reichstag'a hitaben yaptığı konuşmada, Yunan ordusunun cesaretini ve yiğitliğini bizzat kabul etmiştir: "Tarihsel adalet beni, bize karşı mevzilenen düşmanlar arasında özellikle Yunan askerinin en yüksek cesaretle savaştığını belirtmek zorunda bırakıyor. Sadece daha fazla direniş imkansız ve yararsız hale geldiğinde teslim oldu." ⓘ
Naziler Atina ve Selanik'i yönetmeye devam ederken, ülkenin diğer bölgeleri Nazi Almanyası'nın ortakları Faşist İtalya ve Bulgaristan'a verildi. İşgal, Yunan sivil nüfusu için korkunç zorluklara yol açtı. 1941-1942 kışı boyunca 100.000'den fazla sivil açlıktan öldü, on binlercesi Nazilerin ve işbirlikçilerinin misillemeleri nedeniyle hayatını kaybetti, ülke ekonomisi mahvoldu ve Yunan Yahudilerinin büyük çoğunluğu (on binlercesi) sınır dışı edildi ve Nazi toplama kamplarında öldürüldü. Avrupa'daki en etkili direniş hareketlerinden biri olan Yunan Direnişi, Nazilere ve işbirlikçilerine karşı şiddetle mücadele etti. Alman işgalciler misilleme olarak çok sayıda zulüm, toplu infaz, sivillerin toptan katledilmesi ve kasaba ve köylerin tahrip edilmesi gibi eylemlerde bulundu. Kararlı bir şekilde yürütülen gerilla karşıtı kampanya sırasında yüzlerce köy sistematik olarak yakıldı ve neredeyse 1 milyon Yunanlı evsiz kaldı. Toplamda Almanlar yaklaşık 21.000, Bulgarlar 40.000 ve İtalyanlar 9.000 Yunanlıyı idam etmiştir. ⓘ
Kurtuluşun ve Müttefiklerin Mihver Devletlerine karşı kazandığı zaferin ardından Yunanistan, İtalya'dan Oniki Ada'yı ilhak etti ve Bulgaristan'dan Batı Trakya'yı geri aldı. Ülke neredeyse hemen komünist güçler ile anti-komünist Yunan hükümeti arasında 1949'a kadar süren ve komünistlerin zaferiyle sonuçlanan kanlı bir iç savaşa sürüklendi. Soğuk Savaş'ın ilk mücadelelerinden biri olarak kabul edilen bu çatışma, sonraki otuz yıl boyunca daha fazla ekonomik yıkıma, kitlesel nüfus göçüne ve ciddi siyasi kutuplaşmaya neden oldu. ⓘ
Savaş sonrası on yıllar sosyal çekişmeler ve solun siyasi ve sosyal alanlarda yaygın bir şekilde marjinalleşmesi ile karakterize edilse de, Yunanistan yine de kısmen ABD tarafından yönetilen Marshall Planı ile desteklenen hızlı bir ekonomik büyüme ve toparlanma yaşadı. Yunanistan 1952 yılında NATO'ya katılarak Soğuk Savaş'ın Batı Bloğu'ndaki üyeliğini pekiştirdi. ⓘ
Askeri rejim (1967-74)
Kral Constantine II'nin Temmuz 1965'te George Papandreou'nun merkezci hükümetini görevden alması, 21 Nisan 1967'de Albaylar Rejimi tarafından gerçekleştirilen darbe ile sonuçlanan uzun bir siyasi çalkantı dönemine yol açtı. Cunta döneminde sivil haklar askıya alındı, siyasi baskılar yoğunlaştı ve devlet onaylı işkence de dahil olmak üzere insan hakları ihlalleri yaygınlaştı. Ekonomik büyüme 1972'de duraklamadan önce hızlı bir şekilde devam etti. Atina Politeknik ayaklanmasının 17 Kasım 1973'te acımasızca bastırılması, Papadopulos rejiminin düşmesine neden olan olayları harekete geçirdi ve Georgios Papadopulos'u deviren ve yeni cunta lideri olarak Tuğgeneral Dimitrios Ioannidis'i kuran bir karşı darbe ile sonuçlandı. 20 Temmuz 1974'te Türkiye, Yunanistan destekli bir Kıbrıs darbesine karşılık olarak Kıbrıs adasını işgal etti ve Yunanistan'da rejimin çökmesine ve Metapolitefsi aracılığıyla demokrasinin yeniden kurulmasına yol açan siyasi bir krizi tetikledi. ⓘ
Üçüncü Helen Cumhuriyeti
Eski başbakan Konstantinos Karamanlis'in 1963'ten beri sürgünde yaşadığı Paris'ten geri davet edilmesi Metapolitefsi döneminin başlangıcını işaret ediyordu. Politeknik ayaklanmasının birinci yıldönümünde 1964'ten bu yana ilk çok partili seçimler yapıldı. Monarşinin yeniden kurulmaması yönünde yapılan referandumun ardından 11 Haziran 1975 tarihinde demokratik ve cumhuriyetçi bir anayasa ilan edildi. ⓘ
Bu arada, George Papandreou'nun oğlu Andreas Papandreou, Karamanlis'in muhafazakar Yeni Demokrasi partisine yanıt olarak Panhelenik Sosyalist Hareketi (PASOK) kurdu ve sonraki kırk yıl boyunca iki siyasi oluşum hükümete hakim oldu. Yunanistan 1980 yılında NATO'ya yeniden katıldı. Yunanistan 1 Ocak 1981'de Avrupa Toplulukları'nın (daha sonra Avrupa Birliği'nin) onuncu üyesi oldu ve sürekli bir büyüme dönemine girdi. Sanayi kuruluşlarına ve ağır altyapıya yapılan yaygın yatırımların yanı sıra Avrupa Birliği'nden gelen fonlar ve turizm, gemicilik ve hızla büyüyen hizmet sektöründen elde edilen artan gelirler, ülkenin yaşam standardını daha önce görülmemiş seviyelere yükseltti. Komşu ülke Türkiye ile geleneksel olarak gergin olan ilişkiler, 1999 yılında her iki ülkeyi de vuran art arda depremlerin ardından düzeldi ve Yunanistan'ın Türkiye'nin AB üyeliği teklifine karşı vetosunun kalkmasına yol açtı. ⓘ
Yakın tarih
Ülke 2001 yılında Euro'yu kabul etmiş ve Atina'da düzenlenen 2004 Yaz Olimpiyat Oyunlarına başarıyla ev sahipliği yapmıştır. Yakın geçmişte Yunanistan 2000'lerin sonundaki durgunluktan büyük zarar gördü ve ilgili Avrupa devlet borç krizinin merkezinde yer aldı. Avronun kabul edilmesi nedeniyle, Yunanistan mali kriz yaşadığında, rekabet gücünü yeniden kazanmak için artık para birimini devalüe edememiştir. Genç işsizliği 2000'li yıllarda özellikle yüksekti. Yunan hükümetinin borç krizi ve ardından gelen kemer sıkma politikaları protestolara ve sosyal çekişmelere yol açtı. Başbakan Alexis Tsipras liderliğindeki sol görüşlü Syriza, 2015'ten 2019'a kadar Yunanistan'ı yönetti. Syriza, Yunan hükümeti-borç krizinin başlangıcından bu yana Yunanlıları etkileyen kemer sıkma politikalarına karşı çıkarak destek kazandı. Ancak 2019 seçimlerinde merkez sağ Yeni Demokrasi'nin ezici zaferinin ardından Başbakan Tsipras'ın yerine Kyriakos Mitsotakis geçti. ⓘ
Mart 2020'de Yunanistan parlamentosu, partiler üstü bir aday olan Ekaterini Sakellaropoulou'yu Yunanistan'ın ilk kadın Cumhurbaşkanı olarak seçti. ⓘ
Yakın dönem: İkinci Dünya Savaşı ve Yunan İç Savaşı
Yoksul mülteciler 1923'te Türkiye'den Atina ve Selanik'e akın etti ve 1920'ler ve 1930'lar bir yoksulluk, yoksunluk ve siyasi kaos zamanıydı. 1936'da General İoannis Metaksas, demokratik özgürlük pahasına bir miktar istikrar getiren otoriter bir 4 Ağustos Rejimi'ni (Καθεστώς της 4ης Αυγούστου, Kathestós tis tetragtis Avgoústou) kurdu. ⓘ
Yunanistan, 1940'ta II. Dünya Savaşı sırasında İtalyan işgaline başarıyla direndi, ancak 1941'de Alman birlikleri tarafından yenildi ve işgal edildi. ⓘ
İşgalin 1944'te sona ermesiyle rahatlayan Yunanistan'da, demonimçi gruplar ve komünistler arasında çatışmalar başladı. Üç yıllık bir iç savaş yaşandı. Savaş Yunanistan'ı yoksul, istikrarsız ve bölünmüş durumda bıraktı. Daha sonra siyasî istikrarsızlık baş gösterdi. ⓘ
Bu istikrarsızlıktan yararlanan bir grup ordu subayı, 1967'de hükûmeti devirdi ve "Albaylar cuntası" (Χούντα των Συνταγματαρχών, Choúnta ton Syntagmatarchón) olarak bilinen kurarak Kral II. Konstantin'i devirdi. Atina'da bir öğrenci ayaklanmasının acımasızca bastırıldığı 1973 yılına kadar çok az direniş oldu. Diktatörlüğün Kıbrıs hükûmetine karşı darbeyi desteklemesi, Türk işgaline ve adanın bölünmesine yol açtı ve Yunanistan'da rejimin çöküşüne yol açan siyasi bir krizi tetikledi. Monarşiyi geri getirmemeyi seçen bir halkoylamasının ardından 11 Haziran 1975'te demokratik ve cumhuriyetçi bir anayasa ilan edildi. ⓘ
Yunanistan, 1981'de Avrupa Topluluğu'na (şimdi Avrupa Birliği) katıldı ve AT fonları, ülkenin altyapısının büyük ölçüde iyileştirilmesine yardımcı oldu. Paket turizm de hızla yükseldi ve 1990'lar patlama yıllarıydı. Ancak 2010 yılında, yıllarca sorumsuz borçlanma, ekonominin neredeyse çöküşüne yol açtı. Hükümet, alacaklılarına mali kurtarma için yalvarmak ve kamu harcamalarını kısmak zorunda kaldı ve bu da toplumsal huzursuzluğa neden oldu; ancak on yıllık kemer sıkma politikasının ardından ekonomi toparlanma belirtileri göstermeye başladı. ⓘ
Coğrafya
.jpg)
Güney ve Güneydoğu Avrupa'da yer alan Yunanistan, Balkanların güney ucunda denize doğru uzanan, Mora yarımadasında son bulan (Korint Kıstağı kanalı ile anakaradan ayrılan) ve stratejik olarak Avrupa, Asya ve Afrika'nın kesişme noktasında yer alan dağlık, yarımada şeklindeki bir anakaradan oluşmaktadır. Oldukça girintili çıkıntılı kıyı şeridi ve çok sayıda adası nedeniyle Yunanistan 13.676 km (8.498 mil) ile dünyanın en uzun 11. kıyı şeridine sahiptir; kara sınırı ise 1.160 km'dir (721 mil). Ülke yaklaşık olarak 34° ve 42° N enlemleri ile 19° ve 30° E boylamları arasında yer alır ve en uç noktaları şunlardır:
- Kuzey: Ormenio köyü
- Güney: Gavdos Adası
- Doğu: Strongyli (Kastelorizo, Megisti) adası
- Batıya: Othonoi Adası ⓘ
Yunanistan'ın yüzde sekseni dağlardan ya da tepelerden oluşmaktadır ve bu da ülkeyi Avrupa'nın en dağlık bölgelerinden biri haline getirmektedir. Yunan Tanrılarının efsanevi mekânı olan Olimpos Dağı, ülkenin en yüksek tepesi olan 2,918 metrelik (9,573 ft) Mytikas zirvesinde doruğa ulaşır. Batı Yunanistan'da çok sayıda göl ve sulak alan bulunur ve Pindus sıradağları hakimdir. Dinarik Alplerin bir devamı olan Pindus, Smolikas Dağı'nda (Yunanistan'ın en yüksek ikinci dağı) maksimum yüksekliğe ulaşır ve tarihsel olarak doğu-batı seyahati için önemli bir engel olmuştur. ⓘ
Pindus sıradağları orta Mora Yarımadası boyunca devam eder, Kythera ve Antikythera adalarını geçer ve güneybatı Ege'de Girit adasında son bulur. Ege adaları, bir zamanlar anakaranın bir uzantısını oluşturan su altı dağlarının zirveleridir. Pindus, genellikle çok sayıda kanyon ve çeşitli diğer karstik manzaralarla kesilen yüksek, dik zirveleri ile karakterize edilir. Pindus sıradağlarındaki Vikos-Aoos Milli Parkı'nın bir parçası olan muhteşem Vikos Boğazı, Guinness Rekorlar Kitabı tarafından dünyanın en derin boğazı olarak listelenmiştir. Bir diğer kayda değer oluşum ise, üzerine ortaçağ Yunan Ortodoks manastırları inşa edilmiş olan Meteora kaya sütunlarıdır. ⓘ
Kuzeydoğu Yunanistan, Doğu Makedonya ve Trakya bölgesine yayılan bir başka yüksek rakımlı dağ silsilesi olan Rodop silsilesine sahiptir; bu alan, ülkenin uzak kuzeydoğusundaki Evros bölgesel birimindeki ünlü Dadia Ormanı da dahil olmak üzere geniş, kalın, eski ormanlarla kaplıdır. ⓘ
Geniş düzlükler öncelikle Teselya, Orta Makedonya ve Trakya bölgelerinde yer almaktadır. Ülkede tarıma elverişli az sayıdaki yerlerden biri olmaları nedeniyle kilit ekonomik bölgeleri oluştururlar. Yunanistan anakarasını çevreleyen denizlerde yüzgeçli fok ve caretta caretta deniz kaplumbağası gibi nadir deniz canlıları yaşarken, sık ormanları nesli tükenmekte olan boz ayı, Avrasya vaşağı, karaca ve yaban keçisine ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Adalar
Yunanistan, tanımına bağlı olarak 1.200 ila 6.000 arasında değişen ve 227'sinde yerleşim bulunan çok sayıda adaya sahiptir ve kıtalararası bir ülke olarak kabul edilmektedir. Girit en büyük ve en kalabalık adadır; 60 m genişliğindeki Euripus Boğazı ile anakaradan ayrılan Euboea ikinci büyük adadır, onu Midilli ve Rodos takip eder. ⓘ
Yunan adaları geleneksel olarak aşağıdaki kümeler halinde gruplandırılır: Atina yakınlarındaki Saronik körfezinde bulunan Argo-Saron Adaları, Ege Denizi'nin orta kısmını kaplayan büyük ama yoğun bir koleksiyon olan Kiklad Adaları, Türkiye'nin batı kıyısında gevşek bir grup olan Kuzey Ege Adaları, Girit ve Türkiye arasında güneydoğuda başka bir gevşek koleksiyon olan Oniki Adalar, kuzeydoğu Eğriboz kıyılarında küçük ve sıkı bir grup olan Sporades ve İyon Denizi'nde anakaranın batısında bulunan İyon Adaları. ⓘ
İklim
Yunanistan'ın iklimi, ılıman ve yağışlı kışlar ile sıcak ve kurak yazları içeren Akdeniz iklimidir. Bu iklim Atina, Kiklad Adaları, Oniki Ada, Girit, Mora Yarımadası, İyonya Adaları ve Orta Kıta Yunanistan bölgesinin bazı kısımları dahil olmak üzere tüm kıyı bölgelerinde görülür. Pindus sıradağları ülkenin iklimini güçlü bir şekilde etkilemektedir, çünkü sıradağların batısında kalan bölgeler (nem getiren güney-batı sistemlerine daha fazla maruz kalmaları nedeniyle) sıradağların doğusunda kalan bölgelere göre (yağmur gölgesi etkisi nedeniyle) ortalama olarak önemli ölçüde daha yağışlı olmaktadır. ⓘ
Kuzeybatı Yunanistan'ın dağlık bölgeleri (Epir, Orta Yunanistan, Teselya, Batı Makedonya'nın bazı kısımları) ve Peloponez'in dağlık orta kesimleri - Achaea, Arcadia ve Laconia bölgesel birimlerinin bazı kısımları da dahil olmak üzere - yoğun kar yağışlı Alp iklimine sahiptir. Kuzey Yunanistan'ın iç kesimlerinde, Orta Makedonya ve Doğu Makedonya ile Trakya'da soğuk, nemli kışlar ve sıcak, kuru yazlar ile sık sık gök gürültülü fırtınaların görüldüğü ılıman bir iklim hakimdir. Dağlarda ve kuzey bölgelerde her yıl kar yağışı görülür ve Atina gibi alçak güney bölgelerde bile kısa süreli kar yağışları bilinmemektedir. ⓘ
Kuzey ve iç kesimlerinde kışların daha sert geçtiği ülkede, kışın genellikle ılık, nemli, batı rüzgarlarının etkisi görülür. Kuzeyden esen Bora ise sıklıkla soğuk hava dalgalarına neden olur. ⓘ
Yaz boyunca sıcaklık rüzgâr yönüne göre değişir: Güneybatıdan esen Siroko, sıcaklığı 40 °C'nin üstüne çıkarabilirken kuzeybatıdan esen Etezien sıcaklığı ve nem oranını düşürür. ⓘ
Yıllık ortalama yağış miktarı, Pindus Dağları'nın etkisiyle genellikle batıdan doğuya ve kuzeyden güneye gittikçe azalır. Yağış miktarının en yüksek olduğu kuzeybatıda yer alan Korfu'da 1320 milimetreyi bulan yıllık yağış, Atina'da 400 mm., Girit'te ise 640 mm. civarındadır. ⓘ
Biyolojik çeşitlilik
Fitocoğrafik olarak Yunanistan, Boreal Krallığa aittir ve Akdeniz Bölgesi'nin Doğu Akdeniz ili ile Circumboreal Bölgesi'nin İlirya ili arasında paylaşılmaktadır. Dünya Doğayı Koruma Vakfı ve Avrupa Çevre Ajansı'na göre, Yunanistan toprakları altı ekolojik bölgeye ayrılabilir: İlirya yaprak döken ormanları, Pindus Dağları karışık ormanları, Balkan karışık ormanları, Rodop dağlık karışık ormanları, Ege ve Batı Türkiye sklerofilli ve karışık ormanları ve Girit Akdeniz ormanları. 2018 Orman Peyzaj Bütünlüğü Endeksi ortalama puanı 6,6/10'dur ve 172 ülke arasında dünya genelinde 70. sırada yer almaktadır. ⓘ
Politika
Yunanistan üniter bir parlamenter cumhuriyettir. Mevcut Anayasa, Helenlerin Beşinci Revizyon Parlamentosu tarafından hazırlanıp kabul edilmiş ve 1967-1974 askeri cuntasının yıkılmasının ardından 1975 yılında yürürlüğe girmiştir. O tarihten bu yana 1986, 2001, 2008 ve 2019 yıllarında olmak üzere üç kez revize edilmiştir. Toplam 120 maddeden oluşan Anayasa, yürütme, yasama ve yargı erkleri arasında bir kuvvetler ayrılığı öngörmekte ve sivil özgürlükler ile sosyal haklar konusunda (2001 yılında daha da güçlendirilen) kapsamlı özel güvenceler sağlamaktadır. Kadınların oy hakkı 1952 Anayasası'nda yapılan bir değişiklikle garanti altına alınmıştır. ⓘ
Nominal devlet başkanı, Parlamento tarafından beş yıllık bir dönem için seçilen Cumhurbaşkanıdır. Anayasaya göre, yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Hükümet tarafından kullanılır. Ancak 1986 yılında yapılan Anayasa değişikliği Cumhurbaşkanı'nın görev ve yetkilerini önemli ölçüde kısıtlamış ve bu pozisyonu büyük ölçüde törensel hale getirmiştir; bu nedenle siyasi gücün çoğu Yunanistan'ın hükümet başkanı olan Başbakan'a verilmiştir. Bu pozisyon, Parlamento'dan güvenoyu alabilen siyasi partinin mevcut lideri tarafından doldurulmaktadır. Cumhurbaşkanı, Başbakanı resmen atar ve onun tavsiyesi üzerine Bakanlar Kurulunun diğer üyelerini atar ve görevden alır. ⓘ
Yasama yetkisi 300 üyeli seçimle işbaşına gelen tek kamaralı bir Parlamento tarafından kullanılır. Parlamento tarafından kabul edilen kanunlar Cumhurbaşkanı tarafından ilan edilir. Parlamento seçimleri her dört yılda bir yapılır, ancak Cumhurbaşkanı, istisnai öneme sahip ulusal bir meselenin ele alınması amacıyla Bakanlar Kurulu'nun önerisi üzerine Parlamento'yu daha erken feshetmekle yükümlüdür. Cumhurbaşkanı, muhalefetin güvensizlik önergesi vermeyi başarması halinde de Parlamentoyu daha erken feshetmekle yükümlüdür. Oy kullanma yaşı 17'dir. ⓘ
OECD tarafından 2016 yılında yayınlanan bir rapora göre, Yunanlılar diğer gelişmiş ülkelere kıyasla orta düzeyde bir sivil katılım sergilemektedir; son seçimlerde katılım oranı yüzde 64 ile OECD ortalaması olan yüzde 69'un altında kalmıştır. ⓘ
Siyasi partiler
_(cropped).jpg)
Demokrasinin yeniden tesis edilmesinden bu yana Yunan parti sistemine liberal-muhafazakar Yeni Demokrasi (ND) ve sosyal demokrat Panhelenik Sosyalist Hareket (PASOK) hakim olmuştur. Yunanistan Parlamentosu'nda temsil edilen diğer partiler arasında Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA), Yunanistan Komünist Partisi (KKE), Yunan Çözümü ve MeRA25 bulunmaktadır. ⓘ
PASOK ve Yeni Demokrasi, 2009 yılında patlak veren hükümet-borç krizine kadar büyük ölçüde dönüşümlü olarak iktidarda kaldı. Bu tarihten itibaren iki büyük parti olan Yeni Demokrasi ve PASOK'un popülaritesinde keskin bir düşüş yaşanmıştır. Kasım 2011'de iki büyük parti daha küçük olan Halkçı Ortodoks Rallisi ile büyük bir koalisyona girerek eski Avrupa Merkez Bankası başkan yardımcısı Lucas Papademos başkanlığındaki bir ulusal birlik hükümetine parlamentoda destek sözü verdi. Panos Kammenos bu hükümete karşı oy kullandı ve ND'den ayrılarak sağ popülist Bağımsız Yunanlılar'ı kurdu. ⓘ
Koalisyon hükümeti ülkeyi Mayıs 2012'deki parlamento seçimlerine götürdü. Geleneksel Yunan siyasi partileri PASOK ve Yeni Demokrasi'nin gücü sırasıyla %43'ten %13'e ve %33'ten %18'e geriledi. Sol kanat partisi SYRIZA ise %4'ten %16'ya yükselerek ikinci büyük parti haline geldi. Hiçbir partinin sürdürülebilir bir hükümet kuramaması Haziran 2012'de parlamento seçimlerinin yapılmasına yol açtı. İkinci seçimlerin sonucu Yeni Demokrasi (%29), PASOK (%12) ve Demokratik Sol (%6) partilerinden oluşan bir koalisyon hükümetinin kurulması oldu. ⓘ
SYRIZA o zamandan beri merkez solun ana partisi olarak PASOK'u geride bırakmıştır. Alexis Tsipras 25 Ocak 2015 tarihinde yapılan genel seçimlerde SYRIZA'yı zafere taşıdı ve Parlamento'da salt çoğunluğu sadece iki sandalye ile kaçırdı. Ertesi sabah Tsipras, Bağımsız Yunanlılar partisi ile bir koalisyon kurma konusunda anlaşmaya vardı ve Yunanistan Başbakanı olarak yemin etti. Tsipras Ağustos 2015'te erken seçim çağrısında bulunarak görevinden istifa etti ve Yunanistan'ın ilk kadın başbakanı olan yargıç Vassiliki Thanou-Christophilou başkanlığında bir ay süren geçici bir yönetim kuruldu. Eylül 2015 genel seçimlerinde Alexis Tsipras 300 sandalyeden 145'ini kazanarak ve Bağımsız Yunanlılar ile yeniden koalisyon kurarak SYRIZA'yı bir kez daha zafere taşıdı. Ancak Temmuz 2019 genel seçimlerinde Yeni Demokrasi lideri Kyriakos Mitsotakis tarafından yenilgiye uğratıldı. 7 Temmuz 2019'da Kyriakos Mitsotakis Yunanistan'ın yeni Başbakanı olarak yemin etti. Yeni Demokrasi partisinin ezici zaferinin ardından merkez sağ bir hükümet kurdu. ⓘ
Dış ilişkiler
büyükelçilik
başka bir ülkedeki büyükelçilik
başkonsolosluk
temsil yok
Yunanistan ⓘ
Yunanistan'ın dış politikası Dışişleri Bakanlığı ve onun başı olan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias aracılığıyla yürütülmektedir. Resmi olarak Bakanlığın temel amaçları Yunanistan'ı diğer devletler ve uluslararası örgütler nezdinde temsil etmek; Yunan devletinin ve yurt dışındaki vatandaşlarının çıkarlarını korumak; Yunan kültürünü tanıtmak; Yunan diasporası ile daha yakın ilişkiler geliştirmek ve uluslararası işbirliğini teşvik etmektir. ⓘ
Makedonya'daki isim anlaşmazlığının 2018'de Prespa Anlaşması ile çözüme kavuşturulmasının ardından Bakanlık, Yunan devleti için özel önem taşıyan iki konu daha tespit etmiştir: Ege Denizi ve ilgili hava sahasında Yunanistan'ın egemenlik haklarına yönelik Türk meydan okumaları ve Kuzey Kıbrıs'ın Türk işgalini içeren Kıbrıs anlaşmazlığı. ⓘ
Türkiye ile Yunanistan arasında Doğu Akdeniz'deki doğal kaynaklar konusunda uzun süredir devam eden bir ihtilaf var. Türkiye, Yunan adaları etrafında yasal bir kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge tanımamaktadır. ⓘ
Ayrıca, Avrupa, Asya, Orta Doğu ve Afrika'ya olan siyasi ve coğrafi yakınlığı nedeniyle Yunanistan, Balkanlar, Akdeniz ve Orta Doğu'da barış ve istikrarın teşvik edilmesine yardımcı olacak bölgesel bir politika geliştirmek için kullandığı önemli bir jeostratejik öneme sahip bir ülkedir. Bu durum ülkeye küresel ilişkilerde orta güç statüsü kazandırmıştır. ⓘ
Yunanistan, aralarında Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği, Akdeniz için Birlik, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü, Uluslararası Frankofoni Örgütü ve kurucu üyesi olduğu Birleşmiş Milletler'in de bulunduğu çok sayıda uluslararası örgütün üyesidir. ⓘ
Askeri
Yunan Silahlı Kuvvetleri, Yunan Ulusal Savunma Genelkurmay Başkanlığı (Yunanca: Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας - ΓΕΕΘΑ) tarafından denetlenir ve sivil otorite Milli Savunma Bakanlığı'na bağlıdır. Üç koldan oluşmaktadır:
- Yunan Ordusu (Ellinikos Stratos, ES)
- Yunan Donanması (Elliniko Polemiko Navtiko, EPN)
- Yunanistan Hava Kuvvetleri (Elliniki Polemiki Aeroporia, EPA) ⓘ
Ayrıca Yunanistan, denizde kolluk kuvvetleri, arama ve kurtarma ve liman operasyonları için Yunan Sahil Güvenliği'ne sahiptir. Savaş zamanında donanmayı destekleyebilse de Denizcilik Bakanlığı'nın yetkisi altındadır. ⓘ
Yunan askeri personeli 142.700'ü aktif ve 221.350'si yedek olmak üzere toplam 364.050'dir. Yunanistan, silahlı kuvvetlerde görev yapan vatandaş sayısı bakımından dünyada 28. sırada yer almaktadır. Zorunlu askerlik hizmeti Kara Kuvvetleri için dokuz ay, Deniz ve Hava Kuvvetleri için ise bir yıldır. Ayrıca, stratejik açıdan hassas bölgelerde yaşayan 18-60 yaş arası Yunan erkeklerin Ulusal Muhafızlar'da yarı zamanlı olarak hizmet vermeleri gerekebilir. ⓘ
Bir NATO üyesi olarak Yunan ordusu ittifakın himayesinde tatbikatlara ve konuşlanmalara katılmaktadır, ancak NATO misyonlarına katılımı asgari düzeydedir. Yunanistan ordusuna yılda 7 milyar ABD dolarının üzerinde, yani GSYİH'nın yüzde 2,3'ü oranında harcama yapmaktadır; bu rakam mutlak olarak dünyanın en yüksek 24., kişi başına yedinci ve ABD'den sonra NATO'nun en yüksek ikinci harcamasıdır. Ayrıca Yunanistan, GSYİH'nin yüzde 2'si olan asgari savunma harcaması hedefini karşılayan veya aşan beş NATO ülkesinden biridir. ⓘ
Kara, deniz ve hava kuvvetlerinden oluşan Yunanistan Silahlı Kuvvetleri, 20. yüzyıl boyunca siyasi hayatın önemli bir hakemiydi. Yunanistan'ın savunma harcamaları, NATO'nun en yüksek harcamalarından biridir, ancak büyük ölçüde ülkenin geleneksel düşmanı Türkiye ile meşgul olmasından kaynaklanmaktadır. Erkekler için zorunlu askerlik evrenseldir ve kadınların hizmet için gönüllü olma hakları vardır. ⓘ
Hukuk ve adalet
Yargı, yürütme ve yasamadan bağımsızdır ve üç Yüksek Mahkemeden oluşur: Yargıtay (Άρειος Πάγος), Danıştay (Συμβούλιο της Επικρατείας) ve Sayıştay (Ελεγκτικό Συνέδριο). Yargı sistemi ayrıca hukuk ve ceza davalarına bakan hukuk mahkemeleri ile vatandaşlar ve Yunan idari makamları arasındaki anlaşmazlıkları yargılayan idari mahkemelerden oluşmaktadır. ⓘ
Yunan Polisi () Yunanistan'ın ulusal polis gücüdür. Sorumlulukları karayolu trafik kontrolünden terörle mücadeleye kadar uzanan çok büyük bir kurumdur. Jandarma (Χωροφυλακή, Chorofylaki) ve Şehir Polisi (Αστυνομία Πόλεων, Astynomia Poleon) güçlerinin birleşmesi sonucu 1984 yılında 1481/1-10-1984 sayılı Kanunla (Hükümet Gazetesi 152 A) kurulmuştur. ⓘ
İdari bölümler
Kallikratis programı reformunun 1 Ocak 2011'de yürürlüğe girmesinden bu yana Yunanistan, 2019'da 332 olan (Kleisthenis I Programı) toplam 325 belediyeye bölünmüş 13 bölgeden oluşmaktadır. Eski 54 vilayet ve vilayet düzeyindeki idareler, bölgelerin alt birimleri olarak büyük ölçüde korunmuştur. Yedi adem-i merkeziyetçi yönetim, bölgesel bazda idari amaçlar için bir ila üç bölgeyi gruplandırmaktadır. Ayrıca, Orta Makedonya bölgesiyle sınırı olan Athos Dağı ("Kutsal Dağ") adında bir özerk bölge bulunmaktadır. ⓘ
| Harita | Hayır. | Bölge | Sermaye | Alan (km2) | Alan (sq. mi.) | Nüfus | GSYİH (milyar) ⓘ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
1 | Attica | Atina | 3,808.10 | 1,470.32 | 3,828,434 | €83.469 |
| 2 | Orta Yunanistan | Lamia | 15,549.31 | 6,003.62 | 547,390 | €7.926 | |
| 3 | Orta Makedonya | Selanik | 18,810.52 | 7,262.78 | 1,882,108 | €23.850 | |
| 4 | Girit | Kandiye | 8,259 | 3,189 | 623,065 | €8.654 | |
| 5 | Doğu Makedonya ve Trakya | Komotini | 14,157.76 | 5,466.34 | 608,182 | €6.709 | |
| 6 | Epir | Yanya | 9,203.22 | 3,553.38 | 336,856 | €3.843 | |
| 7 | İyonya Adaları | Korfu | 2,306.94 | 890.71 | 207,855 | €3.064 | |
| 8 | Kuzey Ege | Midilli | 3,835.91 | 1,481.05 | 199,231 | €2.412 | |
| 9 | Mora Yarımadası | Trablus | 15,489.96 | 5,980.71 | 577,903 | €7.683 | |
| 10 | Güney Ege | Ermoupoli | 5,285.99 | 2,040.93 | 309,015 | €5.888 | |
| 11 | Teselya | Larissa | 14,036.64 | 5,419.58 | 732,762 | €9.006 | |
| 12 | Batı Yunanistan | Patras | 11,350.18 | 4,382.33 | 679,796 | €7.847 | |
| 13 | Batı Makedonya | Kozani | 9,451 | 3,649 | 283,689 | €3.849 | |
| Hayır. | Özerk devlet | Sermaye | Alan (km2) | Alan (sq. mi.) | Nüfus | GSYİH (milyar) | |
| (14) | Athos Dağı | Karyes | 390 | 151 | 1,830 | — |
Ekonomi
Giriş
.svg)
Dünya Bankası'nın 2013 yılı istatistiklerine göre Yunanistan ekonomisi, nominal gayri safi yurtiçi hasıla bakımından 242 milyar dolarla 43., satın alma gücü paritesine (PPP) göre ise 284 milyar dolarla 53. büyük ekonomidir. Ayrıca Yunanistan, 27 üyeli Avrupa Birliği'nin en büyük 15. ekonomisidir. Kişi başına düşen gelir açısından Yunanistan, nominal GSYİH ve SAGP için sırasıyla 18.168 $ ve 29.045 $ ile dünyada 41. veya 47. sırada yer almaktadır. Yunanistan ekonomisi gelişmiş ve yüksek gelirli olarak sınıflandırılmaktadır. ⓘ
Yunanistan, yüksek yaşam standardına ve İnsani Gelişme Endeksi'nde yüksek bir sıralamaya sahip gelişmiş bir ülkedir. Ekonomisi ağırlıklı olarak hizmet sektörü (%85.0) ve sanayiden (%12.0) oluşurken, tarım ulusal ekonomik çıktının %3.0'ünü oluşturmaktadır. Yunanistan'ın önemli sektörleri arasında turizm (2009 yılında 14,9 milyon uluslararası turist ile Avrupa Birliği'nde en çok ziyaret edilen 7. ülke ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü tarafından dünyada 16. sırada yer almaktadır) ve ticari denizcilik (dünyanın toplam kapasitesinin %16,2'si ile Yunan ticari denizciliği dünyanın en büyüğüdür) yer alırken, ülke aynı zamanda birlik içinde önemli bir tarım üreticisidir (balıkçılık dahil). ⓘ
Ekim 2021'de işsizlik oranı %12,9 ve genç işsizlik oranı %33,2 iken bu oranlar AB ve Avro bölgesinde sırasıyla %7 ve %15,9'dur. ⓘ
Diğer tüm Balkan ekonomilerinin toplamından daha büyük bir ekonomiye sahip olan Yunanistan, Balkanlar'daki en büyük ekonomi ve önemli bir bölgesel yatırımcıdır. Yunanistan, Arnavutluk'ta iki numaralı yabancı sermaye yatırımcısı, Bulgaristan'da üç numaralı yabancı yatırımcı, Romanya ve Sırbistan'da yabancı yatırımcılar arasında ilk üçte ve Kuzey Makedonya'nın en önemli ticaret ortağı ve en büyük yabancı yatırımcısıdır. Yunan bankaları neredeyse her hafta Balkanlar'da yeni bir şube açıyor. Yunan telekomünikasyon şirketi OTE diğer Balkan ülkelerinde güçlü bir yatırımcı haline gelmiştir. ⓘ
Yunanistan, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü'nün (KEİ) kurucu üyelerinden biriydi. 1979 yılında ülkenin Avrupa Topluluklarına ve tek pazara katılımı imzalanmış ve süreç 1982 yılında tamamlanmıştır. Yunanistan 19 Haziran 2000 tarihinde Avrupa Birliği Ekonomik ve Parasal Birliği'ne kabul edilmiş ve Ocak 2001'de para birimi olarak Avro'yu benimseyerek 340.75 Drahmi/Avro döviz kuru üzerinden Yunan Drahmisi'nin yerini almıştır. Yunanistan aynı zamanda Uluslararası Para Fonu ve Dünya Ticaret Örgütü üyesidir ve 2013 yılı KOF Küreselleşme Endeksi'nde 24. sırada yer almaktadır. ⓘ
Borç krizi (2010-2018)
Yunan ekonomisi 20. yüzyılın büyük bir bölümünde yüksek büyüme oranları ve düşük kamu borcu ile iyi bir performans sergilemiştir. Hatta 2007-2008 Mali krizinin arifesine kadar yüksek büyüme oranlarına sahipti, ancak bu büyüme yüksek yapısal açıklarla birleşti ve böylece (bu dönem boyunca kabaca değişmeyen) kamu borcunun GSYH'ye oranı %100'ün biraz üzerinde kaldı. Yunanistan krizi, birçok Batılı ülkenin bütçe açıklarının GSYH'nin %10'una ulaşmasına ya da aşmasına neden olan 2007-2009 Büyük Durgunluk çalkantısı tarafından tetiklenmiştir. Yunanistan'ın durumunda, yüksek bütçe açığı (birkaç düzeltme ve revizyondan sonra 2008 ve 2009'da GSYH'nin sırasıyla %10.2 ve %15.1'ine ulaşmasına izin verildiği ortaya çıkmıştır) yüksek kamu borcunun GSYH'ye oranı (tüm düzeltmelerden sonra hesaplandığı üzere 2007'ye kadar %100'ün biraz üzerinde nispeten istikrarlı) ile birleşmiştir. Böylece ülke, 2009 yılında GSYH'nin %127'sine ulaşan kamu borcunun GSYH'ye oranı üzerindeki kontrolünü kaybetmiş görünmektedir. Buna ek olarak, Avro Bölgesi'nin bir üyesi olan ülkenin özerk para politikası esnekliği esasen yoktu. Son olarak, Yunan istatistiklerine ilişkin tartışmaların (Yunan kamu borcunun hesaplanan değerinde yaklaşık %10'luk bir artışa, yani 2007'ye kadar yaklaşık %100'lük bir kamu borcuna yol açan yukarıda bahsedilen ciddi bütçe açığı revizyonları nedeniyle) bir etkisi vardı ve medya raporlarının olası bir etkisi hakkında tartışmalar vardı. Sonuç olarak Yunanistan, borçlanma oranlarını arttıran piyasalar tarafından "cezalandırılmış" ve 2010 yılının başından bu yana ülkenin borcunu finanse etmesi imkansız hale gelmiştir. ⓘ
Yukarıdaki revizyonlar büyük ölçüde krizden önceki yıllarda Goldman Sachs, JPMorgan Chase ve çok sayıda diğer bankanın Yunanistan, İtalya ve diğer birçok Avrupa ülkesi hükümetlerinin borçlarını gizlemelerini sağlayan finansal ürünler geliştirmiş olmasıyla bağlantılıdır. Avrupa çapında düzinelerce benzer anlaşma imzalanmış, bankalar ilgili hükümetlerin gelecekte yapacakları ödemeler karşılığında peşin nakit sağlamış, bunun karşılığında ilgili ülkelerin borçları "kayıt dışı" tutulmuştur. Bu koşullar Yunanistan'ın yanı sıra diğer Avrupa hükümetlerinin de Maastricht Antlaşması'nda belirlenen bütçe açığı hedeflerini tuttururken imkanlarının ötesinde harcama yapmalarını sağlamıştı. ⓘ
Mayıs 2010'da Yunanistan'ın bütçe açığı bir kez daha revize edilerek %13.6 olarak tahmin edildi ve bu oran GSYH'ye oranla dünyadaki en yüksek ikinci oran olurken İzlanda %15.7 ile birinci, Birleşik Krallık ise %12.6 ile üçüncü sırada yer aldı. Bazı tahminlere göre kamu borcunun aynı yıl GSYH'nin %120'sine ulaşacağı ve Yunanistan'ın kredileri geri ödeme kabiliyetine ilişkin bir güven krizine yol açacağı tahmin ediliyordu. ⓘ
Devletin temerrüde düşmesini önlemek için Yunanistan, diğer Avro Bölgesi üyeleri ve Uluslararası Para Fonu, Yunanistan'a 45 milyar Avroluk acil kredi verilmesini ve bunu 110 milyar Avroluk ek fonların izlemesini içeren bir kurtarma paketi üzerinde anlaştı. Finansmanı güvence altına almak için Yunanistan'ın bütçe açığını kontrol altına almak üzere sert kemer sıkma önlemleri alması gerekiyordu. Mali reformlar ve daha fazla kemer sıkma önlemleri de dahil olmak üzere sıkı koşullara tabi olarak 2012 yılında 130 milyar Avro (173 milyar $) tutarında ikinci bir kurtarma paketi kabul edildi. Anlaşmanın bir parçası olarak bir borç kesintisi de kabul edildi. Yunanistan 2013 yılında faiz dışı bütçe fazlası verirken, Nisan 2014'te küresel tahvil piyasasına geri döndü. Yunanistan 2014'ün ikinci çeyreğinde altı yıllık ekonomik gerilemenin ardından büyümeye geri döndü ve üçüncü çeyrekte Avro Bölgesi'nin en hızlı büyüyen ekonomisi oldu. Yeni seçilen Alexis Tsipras hükümeti ile yaşanan çatışmanın ardından Temmuz 2015'te üçüncü bir kurtarma paketi üzerinde anlaşmaya varıldı. ⓘ
Kurtarma programlarıyla bağlantılı olarak Yunanistan'ın GSYH'sinde %25'lik bir düşüş yaşandı. Bunun kritik bir etkisi oldu: krizin ciddiyetini belirleyen kilit faktör olan Borç/GSYİH oranı, sadece küçülen ekonomi nedeniyle 2009'daki %127 seviyesinden yaklaşık %170'e fırlayacaktı. IMF, 2013 yılında yayınladığı bir raporda, bu kadar kapsamlı vergi artışları ve bütçe kesintilerinin ülkenin GSYH'si üzerindeki etkilerini hafife aldığını kabul etmiş ve gayrı resmi bir özür yayınlamıştır. Yunanistan'ın uyguladığı programlar yapısal faiz dışı dengede çok hızlı bir iyileşme sağlamıştır (kurtarılan diğer Avro Bölgesi ülkelerine kıyasla en az iki kat daha hızlı). Bu politikalar krizi daha da kötüleştirmekle suçlanırken, Yunanistan Cumhurbaşkanı Prokopis Pavlopoulos krizin derinleşmesinde kreditörlerin de sorumluluk payı olduğunu vurguladı. Yunanistan Başbakanı Alexis Tsipras, ilk iki programın tasarımında yapılan hataların, aşırı kemer sıkma politikalarının sert bir şekilde uygulanması nedeniyle Yunan ekonomisinin %25 oranında kayba uğramasına yol açtığını ileri sürdü. ⓘ
2009 ve 2017 yılları arasında Yunan devlet borcu 300 milyar Avro'dan 318 milyar Avro'ya, yani sadece yaklaşık %6 oranında artmıştır (kısmen 2012 borç yapılandırması sayesinde); ancak aynı dönemde kritik borç/GSYH oranı, temel olarak krizin ele alınması sırasında yaşanan ciddi GSYH düşüşü nedeniyle %127'den %179'a yükselmiştir. ⓘ
Yunanistan'ın kurtarma programları 20 Ağustos 2018'de başarıyla sona erdi (ilan edildiği üzere). ⓘ
Tarım
2010 yılında Yunanistan Avrupa Birliği'nin en büyük pamuk (183.800 ton) ve antep fıstığı (8.000 ton) üreticisi olmuş, pirinç (229.500 ton) ve zeytin (147.500 ton) üretiminde ikinci, incir (11.000 ton), badem (44.000 ton), domates (1.400.000 ton) ve karpuz (578.400 ton) üretiminde üçüncü, tütün (22.000 ton) üretiminde ise dördüncü sırada yer almıştır. Tarım, ülkenin GSYH'sine %3,8 oranında katkıda bulunmakta ve ülkedeki işgücünün %12,4'ünü istihdam etmektedir. ⓘ
Yunanistan, Avrupa Birliği'nin Ortak Tarım Politikası'ndan en çok yararlanan ülkelerden biridir. Ülkenin Avrupa Topluluğu'na girmesinin bir sonucu olarak, tarımsal altyapısının büyük bir kısmı yenilenmiş ve tarımsal üretim artmıştır. 2000 ve 2007 yılları arasında Yunanistan'da organik tarım %885 oranında artarak AB'deki en yüksek değişim yüzdesine ulaşmıştır. ⓘ
Enerji
Yunanistan'da elektrik üretimine devlete ait Kamu Enerji Şirketi (çoğunlukla ΔΕΗ kısaltmasıyla bilinir, DEI olarak çevrilir) hakimdir. DEI 2009 yılında Yunanistan'daki tüm elektrik enerjisi talebinin %85,6'sını karşılarken, bu rakam 2010 yılında %77,3'e düşmüştür. DEI'nin elektrik üretiminin neredeyse yarısı (%48) linyit kullanılarak gerçekleştirilmektedir. 2009 yılında bu oran %51,6 idi. ⓘ
Yunanistan'ın elektriğinin %12'si hidroelektrik santrallerinden, %20'si ise doğalgazdan elde edilmektedir. 2009 ve 2010 yılları arasında bağımsız şirketlerin enerji üretimi %56 oranında artarak 2009 yılında 2,709 Gigawatt saatten 2010 yılında 4,232 GWh'ye yükselmiştir. ⓘ
2012 yılında yenilenebilir enerji, ülkenin toplam enerji tüketiminin %13,8'ini oluşturmuştur. 2011 yılında %10,6 olan bu oran, 2012 yılında AB ortalaması olan %14,1'e neredeyse eşit bir seviyeye yükselmiştir. Ülkenin yenilenebilir enerjisinin %10'u güneş enerjisinden, büyük bir kısmı ise biyokütle ve atık geri dönüşümünden elde edilmektedir. Avrupa Komisyonu'nun Yenilenebilir Enerji Direktifi doğrultusunda Yunanistan 2020 yılına kadar enerjisinin %18'ini yenilenebilir kaynaklardan elde etmeyi hedeflemektedir. ⓘ
Yunanistan'daki bağımsız enerji iletim operatörüne (ΑΔΜΗΕ) göre 2013 yılında Yunanistan'daki elektriğin %20'sinden fazlası yenilenebilir enerji kaynaklarından ve hidroelektrik santrallerinden üretilmiştir. Bu oran Nisan ayında %42'ye ulaşmıştır. Yunanistan'da şu anda faaliyette olan herhangi bir nükleer enerji santrali bulunmamaktadır; ancak 2009 yılında Atina Akademisi, Yunanistan'da nükleer enerji santralleri kurulması olasılığının araştırılmasına başlanmasını önermiştir. ⓘ
Denizcilik endüstrisi
Denizcilik sektörü, antik çağlardan bu yana Yunan ekonomik faaliyetlerinin kilit bir unsuru olmuştur. GSYH'nin yüzde 4,5'ini oluşturan, yaklaşık 160.000 kişiyi istihdam eden (işgücünün yüzde 4'ü) ve ticaret açığının üçte birini temsil eden gemicilik, ülkenin en önemli sektörlerinden biri olmaya devam etmektedir. ⓘ
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın 2011 raporuna göre, Yunan Ticaret Donanması toplam küresel kapasitenin yüzde 16.2'si ile dünyanın en büyüğüdür. 2010'da bu oran yüzde 15.96 iken, 2006'daki yüzde 18.2'lik zirvenin altındadır. Ülkenin ticaret filosu toplam tonajda birinci (202 milyon dwt), toplam gemi sayısında dördüncü (3.150), hem tanker hem de kuru yük gemilerinde birinci, konteyner sayısında dördüncü ve diğer gemilerde beşinci sırada yer almaktadır. Bununla birlikte, bugünkü filo kadrosu 1970'lerin sonlarında tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 5.000 gemiden daha küçüktür. Ayrıca, Yunan bayrağı taşıyan toplam gemi sayısı (Yunan olmayan filolar dahil) 1.517 veya dünya dwt'sinin yüzde 5,3'üdür (küresel olarak beşinci sırada). ⓘ
1960'lı yıllarda Yunan filosunun büyüklüğü, özellikle denizcilik patronları Aristotle Onassis ve Stavros Niarchos'un yatırımları sayesinde neredeyse iki katına çıkmıştır. Modern Yunan denizcilik endüstrisinin temeli, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Yunan denizcilik işadamlarının 1940'lardaki Gemi Satış Yasası aracılığıyla ABD hükümeti tarafından kendilerine satılan ihtiyaç fazlası gemileri bir araya getirebilmesiyle oluşmuştur. ⓘ
Yunanistan önemli bir gemi inşa ve gemi bakım endüstrisine sahiptir. Pire limanı çevresindeki altı tersane Avrupa'nın en büyükleri arasındadır. Son yıllarda Yunanistan lüks yatların yapımı ve bakımında da lider konuma gelmiştir. ⓘ
Turizm
Turizm, ülkedeki ekonomik faaliyetin kilit bir unsuru ve ülkenin en önemli sektörlerinden biri olmuştur. 2018 itibariyle gayrisafi yurtiçi hasılanın %20,6'sına katkıda bulunmaktadır. Yunanistan 2016 yılında 28 milyonun üzerinde ziyaretçi ağırlamıştır. 2015 yılında 26,5 milyon, 2009 yılında 19,5 milyon ve 2007 yılında 17,7 milyon turist ağırlayan Yunanistan, son yıllarda Avrupa'da en çok ziyaret edilen ülkelerden biri haline gelmiştir. ⓘ
Yunanistan'a 2007 yılında gelen ziyaretçilerin büyük çoğunluğu 12.7 milyon ile Avrupa kıtasından gelirken, tek bir milletten en çok ziyaretçi Birleşik Krallık'tan (2.6 milyon) gelmiş, onu Almanya'dan gelenler (2.3 milyon) izlemiştir. 2010 yılında Yunanistan'ın en çok ziyaret edilen bölgesi, ülkenin toplam turist akışının %18'ini (3,6 milyon turist) karşılayan Orta Makedonya olurken, bu bölgeyi 2,6 milyon ile Attika ve 1,8 milyon ile Mora bölgesi izlemiştir. Kuzey Yunanistan 6,5 milyon turistle ülkenin en çok ziyaret edilen coğrafi bölgesi olurken, Orta Yunanistan 6,3 milyon turistle ikinci sırada yer almaktadır. ⓘ
2010 yılında Lonely Planet, Yunanistan'ın kuzey ve ikinci büyük şehri Selanik'i Dubai ve Montreal gibi diğer şehirlerle karşılaştırarak dünyanın en iyi beşinci parti şehri olarak seçmiştir. Santorini, 2011 yılında Travel + Leisure tarafından "Dünyanın En İyi Adası" seçilmiştir. Komşu adası Mikonos ise Avrupa kategorisinde beşinci olmuştur. Yunanistan'da 18 UNESCO Dünya Mirası Alanı bulunmaktadır ve Yunanistan toplam alan bakımından dünyada 16. sırada yer almaktadır. Geçici listede yer alan 14 alan daha aday gösterilmeyi beklemektedir. ⓘ
Ulaşım
1980'lerden bu yana Yunanistan'ın karayolu ve demiryolu ağı önemli ölçüde modernize edilmiştir. Önemli çalışmalar arasında kuzeybatı Yunanistan'ı (Igoumenitsa) kuzey Yunanistan'a (Selanik) ve kuzeydoğu Yunanistan'a (Kipoi) bağlayan A2 (Egnatia Odos) otoyolu; Mora Yarımadası'nı (Rio, Patras'tan) batı Yunanistan'daki Aetolia-Akarnania'ya (Antirrio) bağlayan ve Avrupa'nın en uzun asma kablo köprüsü olan Rio-Antirrio köprüsü yer almaktadır. ⓘ
Ayrıca kuzeybatı Yunanistan'ı (Ioannina) batı Yunanistan'a (Antirrio) bağlayan A5 (Ionia Odos) otoyolu; Atina'yı kuzey Yunanistan'daki Selanik ve Evzonoi'ye bağlayan A1 otoyolunun son bölümleri; ve Mora Yarımadası'nda Atina'yı Patras'a bağlayan A8 otoyolu (Olympia Odos'un bir parçası) tamamlanmıştır. Olympia Odos'un Patras'ı Pyrgos'a bağlayan kalan bölümü planlama aşamasındadır. ⓘ
Halihazırda devam etmekte olan diğer önemli projeler arasında Selanik Metrosu'nun inşası yer almaktadır. ⓘ
Özellikle Atina Metropolitan Bölgesi, Atina Uluslararası Havaalanı, özel sektör tarafından işletilen A6 (Attiki Odos) otoyol ağı ve genişletilmiş Atina Metro sistemi gibi Avrupa'nın en modern ve verimli ulaşım altyapısından bazılarıyla hizmet vermektedir. ⓘ
Yunan adalarının çoğu ve Yunanistan'ın birçok ana şehri, iki büyük Yunan havayolu şirketi olan Olympic Air ve Aegean Airlines tarafından havayolu ile birbirine bağlanmaktadır. Denizyolu bağlantıları, hidrofoiller ve katamaranlar da dahil olmak üzere modern yüksek hızlı gemilerle geliştirilmiştir. ⓘ
Demiryolu bağlantıları Yunanistan'da diğer birçok Avrupa ülkesine kıyasla biraz daha az rol oynamaktadır, ancak onlar da genişletilmiş, Atina çevresinde, havaalanına, Kiato ve Chalkida'ya doğru Proastiakos tarafından hizmet veren yeni banliyö / banliyö demiryolu bağlantıları; Selanik çevresinde, Larissa ve Edessa şehirlerine doğru; ve Patras çevresinde. Atina ve Selanik arasında modern bir şehirlerarası demiryolu bağlantısı da kurulmuş olup, ağın pek çok yerinde çift hatlara geçiş çalışmaları devam etmektedir; ayrıca Atina ve Patras arasında (eski metre hatlı Pire-Patras demiryolunun yerine) yeni bir çift hatlı, standart hatlı demiryolu inşa edilmekte ve aşamalı olarak açılmaktadır. Uluslararası demiryolu hatları Yunan şehirlerini Avrupa'nın geri kalanına, Balkanlar'a ve Türkiye'ye bağlamaktadır. ⓘ
Telekomünikasyon
Modern dijital bilgi ve iletişim ağları her alana ulaşmaktadır. Fiber optikler ve kapsamlı bir açık tel ağı bulunmaktadır. Yunanistan'da genişbant internet kullanımı yaygındır: 2011 yılı başı itibariyle toplam 2.252.653 genişbant bağlantısı bulunmaktadır ve bu da %20 genişbant penetrasyonuna karşılık gelmektedir. 2017 verilerine göre, genel nüfusun yaklaşık %82'si düzenli olarak internet kullanmaktadır. ⓘ
İnternete erişim, ofis uygulamaları ve çok oyunculu oyunlar sunan internet kafeler de ülkede yaygındır. 3G ve 4G LTE cep telefonu ağlarında mobil internet ve Wi-Fi bağlantıları hemen her yerde bulunabilir. 3G/4G mobil internet kullanımı son yıllarda keskin bir artış göstermiştir. 2016 verilerine göre Yunan internet kullanıcılarının %70'i 3G/4G mobil üzerinden erişim sağlamaktadır. Temmuz 2022 itibariyle, 5G hizmeti Yunanistan'ın büyük şehirlerinin çoğunda erişilebilir durumdadır. Birleşmiş Milletler Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, Yunanistan'ı oldukça gelişmiş bilgi ve iletişim altyapısına sahip ilk 30 ülke arasında göstermektedir. ⓘ
Bilim ve teknoloji
Kalkınma ve Rekabetçilik Bakanlığı Araştırma ve Teknoloji Genel Sekreterliği, ulusal araştırma ve teknoloji politikasının tasarlanması, uygulanması ve denetlenmesinden sorumludur. 2017 yılında araştırma ve geliştirme (AR-GE) harcamaları tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 2 milyar Avro'ya ulaşarak GSYH'nin yüzde 1,14'üne denk gelmiştir. ⓘ
AB ortalaması olan yüzde 1,93'ün altında olmasına rağmen, 1990 ve 1998 yılları arasında Yunanistan'daki toplam Ar-Ge harcamaları, Finlandiya ve İrlanda'dan sonra Avrupa'daki üçüncü en yüksek artışı göstermiştir. Yunanistan, 2019'da 41. sırada yer aldığı Küresel İnovasyon Endeksi'nde 2021'de 47. sıraya gerilemiştir. Stratejik konumu, nitelikli iş gücü, siyasi ve ekonomik istikrarı nedeniyle Ericsson, Siemens, Motorola, Coca-Cola ve Tesla gibi birçok çok uluslu şirketin bölgesel Ar-Ge merkezleri Yunanistan'da bulunmaktadır. ⓘ
Yunanistan, kuluçka tesislerine sahip birkaç büyük teknoloji parkına sahiptir ve 2005 yılından bu yana Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) bir üyesidir. ESA ile Yunanistan Ulusal Uzay Komitesi arasındaki işbirliği 1994 yılında ilk işbirliği anlaşmasının imzalanmasıyla başlamıştır. Yunanistan 2003 yılında tam üyelik başvurusunda bulunduktan sonra 16 Mart 2005 tarihinde ESA'nın on altıncı üyesi olmuştur. Ülke ESA'nın telekomünikasyon ve teknoloji faaliyetlerine ve Çevre ve Güvenlik için Küresel İzleme Girişimi'ne katılmaktadır. ⓘ
Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi "Demokritos" 1959 yılında kurulmuştur. Merkezin asıl amacı nükleer araştırma ve teknolojinin ilerletilmesiydi. Bugün, faaliyetleri bilim ve mühendisliğin çeşitli alanlarını kapsamaktadır. ⓘ
Yunanistan dünyadaki en yüksek yükseköğrenim kayıt oranlarından birine sahipken, Yunanlılar dünya çapında akademide iyi bir şekilde temsil edilmektedir; önde gelen birçok Batı üniversitesi orantısız bir şekilde yüksek sayıda Yunan öğretim üyesi istihdam etmektedir. Yunan bilimsel yayınları, araştırma etkisi açısından önemli ölçüde artmış ve 2012'den 2016'ya kadar hem AB hem de küresel ortalamayı aşmıştır. ⓘ
Modern zamanların önemli Yunan bilim insanları arasında Georgios Papanikolaou (Pap testinin mucidi), matematikçi Constantin Carathéodory (Carathéodory teoremleri ve Carathéodory varsayımı ile tanınır), astronom E. M. Antoniadi, arkeologlar Ioannis Svoronos, Valerios Stais, Spyridon Marinatos, Manolis Andronikos (Vergina'da Makedonyalı Philip II'nin mezarını keşfetti), İndolog Dimitrios Galanos, botanikçi Theodoros G. Orphanides, Michael Dertouzos, Nicholas Negroponte, John Argyris, John Iliopoulos (Standart Model'in doğuşuna büyük katkı sağlayan tılsımlı kuark fiziğine katkılarından dolayı 2007 Dirac Ödülü, Modern Temel Parçacıklar Teorisi), Joseph Sifakis (2007 Turing Ödülü, Bilgisayar Biliminin "Nobel Ödülü"), Christos Papadimitriou (2002 Knuth Ödülü, 2012 Gödel Ödülü), Mihalis Yannakakis (2005 Knuth Ödülü) ve fizikçi Dimitri Nanopoulos. ⓘ
Demografi
Yunanistan'ın resmi istatistik kurumu olan Yunanistan İstatistik Kurumu'na (ELSTAT) göre, ülkenin 2021 yılındaki toplam nüfusu 10.432.481'dir. Eurostat, mevcut nüfusu 2018 yılında 10,7 milyon olarak vermektedir. ⓘ
Yunan toplumu son birkaç on yılda hızla değişerek Avrupa'daki doğurganlığın azalması ve hızlı yaşlanma eğilimiyle aynı döneme denk geldi. Doğum oranı 2003 yılında 1,000 kişi başına 9.5 olarak gerçekleşmiş olup 1981 yılındaki 1,000 kişi başına 14.5'lik orandan önemli ölçüde düşüktür. Aynı zamanda ölüm oranı da 1981 yılında 1,000 kişi başına 8.9 iken 2003 yılında 1,000 kişi başına 9.6'ya yükselmiştir. 2016 tahminleri doğum oranının daha da azalarak 1.000'de 8,5'e düştüğünü ve ölüm oranının 1.000'de 11,2'ye yükseldiğini göstermektedir. ⓘ
Kadın başına 1,41 çocuk olan doğurganlık oranı, 2,1 olan ikame oranının oldukça altındadır ve 1900 yılında kadın başına 5,47 çocuk olan en yüksek oranın oldukça altında, dünyadaki en düşük oranlardan biridir. Bunun ardından, Yunanistan'ın medyan yaşı 44.2 ile dünyanın yedinci en yüksek yaşıdır. 2001 yılında nüfusun yüzde 16,71'i 65 yaş ve üzerinde, yüzde 68,12'si 15-64 yaş arasında, yüzde 15,18'i ise 14 yaş ve altındaydı. 2016 yılına gelindiğinde, 65 yaş ve üzeri nüfusun oranı yüzde 20,68'e yükselirken, 14 yaş ve altı nüfusun oranı yüzde 14'ün biraz altına düşmüştür. ⓘ
Evlilik oranları 1981'de 1,000 kişi başına yaklaşık 71 iken 2002'ye kadar düşmeye başlamış, 2003'te hafif bir artışla 1,000 kişi başına 61'e yükselmiş ve 2004'te tekrar 51'e düşmüştür. Ayrıca, boşanma oranları da 1991 yılında 1,000 evlilikte 191.2 iken 2004 yılında 1,000 evlilikte 239.5'e yükselmiştir. ⓘ
Bu eğilimlerin bir sonucu olarak, ortalama Yunan hanesi önceki nesillere göre daha küçük ve daha yaşlıdır. Ekonomik kriz bu gelişmeyi daha da kötüleştirmiş, 2010 yılından bu yana çoğunluğu genç yetişkinlerden oluşan 350.000-450.000 Yunan göç etmiştir. ⓘ
Şehirler
Yunan halkının neredeyse üçte ikisi kentsel alanlarda yaşamaktadır. Yunanistan'ın en büyük ve en etkili metropol merkezleri, sırasıyla yaklaşık 4 milyon ve 1 milyonluk metropol nüfuslarıyla Atina ve Selanik'tir - bu sonuncusu genellikle (, lit. 'eş-başkent') olarak anılır. Nüfusu 100,000'in üzerinde olan diğer önemli şehirler arasında Patras, Heraklion, Larissa, Volos, Rodos, Ioannina, Agrinio, Hanya ve Kalkis bulunmaktadır. ⓘ
Aşağıdaki tabloda, Atina ve Selanik örneklerinde görüldüğü üzere birçok belediyeden oluşan ya da ülkenin küçük şehirlerinin çoğunda görüldüğü üzere daha büyük tek bir belediyenin içinde yer alan, kendi bitişik yapılı kentsel alanlarında bulunan nüfusa göre Yunanistan'daki en büyük şehirler listelenmektedir. Sonuçlar, Yunanistan'da Mayıs 2011'de gerçekleştirilen nüfus sayımının ilk rakamlarına dayanmaktadır. ⓘ
| Rütbe | Bölge | Nüfus. | Rütbe | Bölge | Nüfus. | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Atina | Attica | 3,090,508 | 11 | Alexandroupoli | Doğu Makedonya ve Trakya | 57,812 | ||
| 2 | Selanik | Orta Makedonya | 824,676 | 12 | Xanthi | Doğu Makedonya ve Trakya | 56,122 | ||
| 3 | Patras | Batı Yunanistan | 167,446 | 13 | Katerini | Orta Makedonya | 55,997 | ||
| 4 | Larissa | Teselya | 144,651 | 14 | Kalamata | Mora Yarımadası | 54,100 | ||
| 5 | Kandiye | Girit | 140,730 | 15 | Kavala | Doğu Makedonya ve Trakya | 54,027 | ||
| 6 | Volos | Teselya | 86,046 | 16 | Hanya | Girit | 53,910 | ||
| 7 | Yanya | Epir | 65,574 | 17 | Lamia | Orta Yunanistan | 52,006 | ||
| 8 | Trikala | Teselya | 61,653 | 18 | Komotini | Doğu Makedonya ve Trakya | 50,990 | ||
| 9 | Chalcis | Orta Yunanistan | 59,125 | 19 | Rodos | Güney Ege | 49,541 | ||
| 10 | Serres | Orta Makedonya | 58,287 | 20 | Agrinio | Batı Yunanistan | 46,899 | ||
Din
Yunan Anayasası, Doğu Ortodoksluğu ülkenin 'hakim' inancı olarak kabul ederken, herkes için dini inanç özgürlüğünü garanti altına almaktadır. Yunan hükümeti dini gruplar hakkında istatistik tutmamakta ve nüfus sayımlarında dini aidiyet sorulmamaktadır. ABD Dışişleri Bakanlığı'na göre, Yunan vatandaşlarının tahminen %97'si kendilerini Doğu Ortodoks olarak tanımlamakta, Bizans ayinini ve Yeni Ahit'in orijinal dili olan Yunancayı kullanan Yunan Ortodoks Kilisesi'ne mensuptur. Yunanistan topraklarının yönetimi Yunanistan Kilisesi ile Konstantinopolis Patrikhanesi arasında paylaşılmaktadır. ⓘ
2010 Eurostat-Eurobarometer anketinde Yunan vatandaşlarının %79'u "bir Tanrı olduğuna inandıklarını" belirtmiştir. Diğer kaynaklara göre Yunanlıların %15.8'i kendilerini "çok dindar" olarak tanımlamaktadır ki bu oran tüm Avrupa ülkeleri arasında en yüksek orandır. Anket ayrıca, Polonya'daki %4,9 ve Çek Cumhuriyeti'ndeki %59,1 oranlarına kıyasla, sadece %3,5'inin hiçbir zaman bir kiliseye gitmediğini ortaya koymuştur. ⓘ
Çoğunluğu Trakya'da bulunan tanınmış Yunan Müslüman azınlığın tahmini sayısı 100.000 civarındadır (nüfusun yaklaşık %1'i). Yunanistan'a göç eden Arnavutların bir kısmı nominal olarak Müslüman bir geçmişten gelse de, çoğu seküler bir yönelime sahiptir. 1919-1922 Türk-Yunan Savaşı ve 1923 Lozan Antlaşması'nın ardından Yunanistan ve Türkiye kültürel ve dini kimliğe dayalı bir nüfus transferi konusunda anlaştı. Yunanistan'dan yaklaşık 500.000 Müslüman, ağırlıklı olarak Türk olarak tanımlananlar, ancak aynı zamanda batı Makedonya'daki Vallahades gibi Yunan Müslümanlar, Türkiye'den yaklaşık 1,5 milyon Rum ile değiştirildi. Ancak, Orta Makedonya'daki eski Osmanlı Müslüman köylerine yerleşen ve Hıristiyan Ortodoks Kafkas Rumları olarak tanımlanan birçok mülteci, resmi nüfus mübadelesinden önce Türkiye'ye iade edilen eski Rus Transkafkasya vilayeti Kars Oblastı'ndan gelmiştir. ⓘ
Yahudilik Yunanistan'da 2.000 yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürmektedir. Yunan Yahudilerinin eski cemaatine Romaniotes adı verilirken, Sefarad Yahudileri bir zamanlar Selanik şehrinde önde gelen bir cemaatti ve 1900'de sayıları 80.000'i, yani nüfusun yarısından fazlasını buluyordu. Ancak Almanya'nın Yunanistan'ı işgali ve İkinci Dünya Savaşı sırasındaki Holokost'tan sonra sayılarının yaklaşık 5.500 kişi olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ
Roma Katolik cemaatinin 250.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir ve bunların 50.000'i Yunan vatandaşıdır. Cemaatleri, Papa'nın önceliğini tanıyan ancak Bizans Ayini'ni sürdüren daha küçük Yunan Bizans Katolik Kilisesi'nden nominal olarak ayrıdır. Eski Takvimciler 500,000 takipçiden oluşmaktadır. Yunan Evanjelik Kilisesi ve Özgür Evanjelik Kiliseleri de dahil olmak üzere Protestanların sayısı 30,000 civarındadır. Assemblies of God, International Church of the Foursquare Gospel ve Greek Synod of Apostolic Church'e bağlı çeşitli Pentekostal kiliseler gibi diğer Hristiyan azınlıkların toplam üye sayısı yaklaşık 12.000'dir. Bağımsız Özgür Apostolik Pentekost Kilisesi 120 kiliseyle Yunanistan'daki en büyük Protestan mezhebidir. Pentekost Özgür Apostolik Kilisesi hakkında resmi bir istatistik yoktur, ancak Ortodoks Kilisesi takipçilerinin 20,000 olduğunu tahmin etmektedir. Yehova Şahitleri 28,874 aktif üyeye sahip olduklarını bildirmektedir. ⓘ
2017'den bu yana Helen Çok Tanrıcılığı ya da Helenizm Yunanistan'da aktif olarak uygulanan bir din olarak yasal olarak tanınmıştır ve 2,000 aktif uygulayıcısı ve 100,000 "sempatizanı" olduğu tahmin edilmektedir. Helenizm, eski Yunan dini uygulamalarını devam ettiren, canlandıran veya yeniden inşa eden çeşitli dini hareketleri ifade etmektedir. ⓘ
Uzun Osmanlı yönetimine rağmen, Lozan Antlaşması'na takiben nüfus aktarımı sebebiyle nüfusun neredeyse tamamı Yunanistan Kilisesi'ne (Rum Ortodoks Kilisesi) bağlıdır. Otosefal (dinsel açıdan bağımsız) bir Doğu Ortodoks kilisesi olan bu organ, kendi dini hiyerarşisini tayin eder ve Atina başpiskoposunun başkanlığındaki 12 metropolitten oluşan bir sinod tarafından yönetilir. Hemen hemen tüm Giritliler, İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi'ne doğrudan sorumlu olan Girit başpiskoposu tarafından yönetilen Yunanistan Kilisesi'nin özel bir şubesine mensuptur. ⓘ
Diller
Yunan dilinin ilk metinsel kanıtları MÖ 15. yüzyıla ve Miken Uygarlığı ile ilişkilendirilen Linear B yazısına kadar uzanmaktadır. Yunanca, Klasik Antik Çağ boyunca Akdeniz dünyasında ve ötesinde yaygın olarak konuşulan bir ortak dildi ve sonunda Bizans İmparatorluğu'nun resmi dili haline gelecekti. ⓘ
19. ve 20. yüzyıllarda, Yunanistan'ın resmi dilinin 19. yüzyılda yaratılan ve devlet ve bilim dili olarak kullanılan arkaik Katharevousa mı yoksa Bizans Yunancasından doğal olarak evrilen ve halkın dili olan Dimotiki mi olması gerektiği konusunda Yunan dili sorunu olarak bilinen büyük bir anlaşmazlık vardı. Anlaşmazlık nihayet 1976 yılında Dimotiki'nin Yunan dilinin tek resmi varyasyonu haline getirilmesiyle çözülmüş ve Katharevousa kullanım dışı kalmıştır. ⓘ
Yunanistan bugün dilsel açıdan nispeten homojen bir yapıya sahiptir ve yerli nüfusun büyük çoğunluğu Yunancayı ilk ya da tek dil olarak kullanmaktadır. Yunanca konuşan nüfus arasında, kendine özgü Pontus lehçesini konuşanlar Yunan soykırımından sonra Küçük Asya'dan Yunanistan'a gelmiştir ve oldukça büyük bir grup oluşturmaktadır. Kapadokya lehçesi de soykırım nedeniyle Yunanistan'a gelmiştir, ancak tehlike altındadır ve şu anda neredeyse hiç konuşulmamaktadır. Yerli Yunan lehçeleri arasında, geleneksel olarak Yunan Makedonyası ve Kuzey Yunanistan'ın diğer bölgelerinde yaşayan dağ çobanları Sarakatsani tarafından konuşulan arkaik Yunanca da bulunmaktadır. Koine Yunancası yerine Dorik Yunancadan türeyen farklı bir Yunan dili olan Tsakonian dili, güneydoğu Mora'daki bazı köylerde hala konuşulmaktadır. ⓘ
Trakya'da toplam nüfusun yaklaşık %0,95'ini oluşturan Müslüman azınlık Türkçe, Bulgarca (Pomaklar) ve Romanca konuşmaktadır. Romanca, ülkenin diğer bölgelerinde Hıristiyan Romanlar tarafından da konuşulmaktadır. Diğer azınlık dilleri geleneksel olarak ülkenin çeşitli bölgelerindeki bölgesel nüfus grupları tarafından konuşulmaktadır. Bu dillerin kullanımı 20. yüzyıl boyunca Yunanca konuşan çoğunluk ile asimilasyon yoluyla radikal bir şekilde azalmıştır. ⓘ
Bugün sadece eski kuşaklar tarafından sürdürülmektedirler ve yok olmanın eşiğindedirler. Bu durum, çoğunlukla başkent Atina çevresindeki kırsal bölgelerde yaşayan ve Arnavutça konuşan bir grup olan Arvanitler ve dilleri Romence ile yakından ilişkili olan ve eskiden dağlık orta Yunanistan'ın çeşitli bölgelerine dağılmış olarak yaşayan ve "Ulahlar" olarak da bilinen Aromanyanlar ve Megleno-Romanyanlar için de geçerlidir. Bu grupların üyeleri genellikle kendilerini etnik olarak Yunan olarak tanımlamaktadır ve bugün hepsi en azından iki dilli Yunanca bilmektedir. ⓘ
Kuzey Yunanistan sınırları yakınında, yerel olarak Slavomakedonca konuşan olarak bilinen ve üyelerinin çoğu kendilerini etnik olarak Yunan olarak tanımlayan bazı Slavca konuşan gruplar da vardır. Makedonya'da 1923'teki nüfus mübadelesinden sonra 200.000 ila 400.000 Slavca konuşan kişi olduğu tahmin edilmektedir. Yunanistan'daki Yahudi toplumu geleneksel olarak Ladino (Yahudi-İspanyolcası) konuşmaktadır ve bu dil bugün sadece birkaç bin kişi tarafından konuşulmaktadır. Diğer kayda değer azınlık dilleri arasında Ermenice, Gürcüce ve orta Gürcistan'ın Tsalka bölgesinden Kafkasya Rumlarından oluşan bir topluluk olan Urumlar ve 1990'larda ekonomik göçmen olarak çoğunlukla Kuzey Yunanistan'a gelen güneydoğu Ukrayna'dan etnik Rumlar tarafından konuşulan Greko-Türk lehçesi bulunmaktadır. ⓘ
Yunan dili, yazılı metini bulunan en eski Hint-Avrupa dillerinden biridir ve en eski yazılı biçimi (Linear B) MÖ 15. yüzyıla kadar uzanır. Yeni Ahit'in dili olan Koine (Ελληνιστική Κοινή, Ellinistikí Kiní) ve Bizans Yunancası, Yunanca'nın orta evrelerini temsil eder. Bunlar nihayetinde 19. yüzyılda yerini Modern Yunanca'ya (Ελληνικά, Elliniká) bıraktı (Koine Rum Ortodoks Kilisesi tarafından kullanılmaya devam etmektedir). Modern Yunanca, Standart Modern Yunanca ve Çakonca (τσακώνικα), Pontus (Ποντιακή διάλεκτος, Pontiakí diálektos; Pontus Rumcası: Ρωμαίικα Roméika) ve Kapadokya (Καππαδοκική διάλεκτος, Kappadokikí diálektos) gibi çeşitli bölgesel lehçelerden oluşur. ⓘ
Standart Modern Yunanca resmi devlet dilidir ve iki tarihsel biçimin bir karışımıdır: Yaygın olarak konuşulan Demotiki (Δημοτική, Dimotikí) ve 1970'lerin ortalarına kadar resmi hükûmet belgelerinde ve gazetelerde görünen, esasen yazılmış, kasıtlı olarak Antik Yunanca'ya benzetilmiş Katarevusa (Καθαρεύουσα, Katharévousa). ⓘ
Resmi olarak tanınmamasına rağmen, ülkede konuşulan azınlık dilleri arasında Türkçe, Makedonca, Arnavutça, 15. yüzyılda Arnavutluk'tan bölgeye göç eden Arnavutlar tarafından konuşulan Arvanitçe, Bulgarca, Romanca ve Megleno-Rumence bulunmaktadır. ⓘ
Göç
20. yüzyıl boyunca milyonlarca Yunanlı Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avustralya, Kanada ve Almanya'ya göç ederek büyük bir Yunan diasporası oluşturmuştur. Net göç 1970'lerden itibaren pozitif rakamlar göstermeye başladı, ancak 1990'ların başına kadar ana akın geri dönen Yunan göçmenler ya da Pontus Rumları ve Rusya, Gürcistan, Türkiye, Çek Cumhuriyeti ve eski Sovyet Bloğunun diğer yerlerinden gelenler oldu. ⓘ
Akdeniz Göç Gözlemevi tarafından yapılan bir araştırmaya göre 2001 nüfus sayımında Yunanistan'da Yunan vatandaşı olmayan 762,191 kişi ikamet etmekteydi ve bu rakam toplam nüfusun yaklaşık %7'sini oluşturmaktaydı. Vatandaş olmayan sakinlerin 48,560'ı AB veya Avrupa Serbest Ticaret Birliği vatandaşı, 17,426'sı ise ayrıcalıklı statüye sahip Kıbrıslılardan oluşmaktadır. Çoğunluk Doğu Avrupa ülkelerinden gelmektedir: Arnavutluk (%56), Bulgaristan (%5) ve Romanya (%3), eski Sovyetler Birliği'nden (Gürcistan, Rusya, Ukrayna, Moldova, vs.) gelen göçmenler ise toplamın %10'unu oluşturmaktadır. Arnavutluk'tan gelen göçmenlerin bir kısmı Kuzey Epir bölgesi merkezli Arnavutluk'taki Yunan azınlıktan gelmektedir. Buna ek olarak, geçici göçmenler ve belgesiz kiĢileri de içeren toplam Arnavutluk ulusal nüfusu 600.000 civarındadır. ⓘ
2011 nüfus sayımına göre 9.903.268 Yunan vatandaşı (%91,56), 480.824 Arnavut vatandaşı (%4,44), 75.915 Bulgar vatandaşı (%0,7), 46.523 Romanya vatandaşı (%0,43), 34.177 Pakistan vatandaşı (%0,32), 27.400 Gürcistan vatandaşı (%0,25) ve 247.090 kişi de diğer veya tanımlanamayan vatandaşlığa sahiptir (%2,3). 2008 yılında Arnavutluk vatandaşlarının toplam nüfusunun 189.000'i tarihi Kuzey Epir bölgesinde, Güney Arnavutluk'tan gelen etnik Yunanlılar olarak rapor edilmiştir. ⓘ
AB üyesi olmayan göçmen nüfusun en yoğun olduğu yerler büyük kent merkezleri, özellikle de yerel nüfusun %17'sini oluşturan 132.000 göçmenle Atina Belediyesi ve ardından yerel nüfusun %7'sine ulaşan 27.000 göçmenle Selanik'tir. Arnavutluk ve eski Sovyetler Birliği'ndeki Yunan topluluklarından gelen önemli sayıda ortak etnik grup da bulunmaktadır. ⓘ
Yunanistan, İtalya ve İspanya ile birlikte, AB'ye girmeye çalışan yasadışı göçmenler için önemli bir giriş noktasıdır. Yunanistan'a giren yasadışı göçmenler bunu çoğunlukla Meriç Nehri'ndeki Türkiye sınırından ve Türkiye'nin karşısındaki Doğu Ege adalarından (özellikle Midilli, Sakız, İstanköy ve Sisam) yapmaktadır. 2012 yılında Yunanistan'a giriş yapan yasadışı göçmenlerin çoğunluğu Afganistan'dan gelirken, bunu Pakistanlılar ve Bangladeşliler takip etmiştir. 2015 yılında, deniz yoluyla gelen mülteciler, özellikle devam eden Suriye iç savaşı nedeniyle dramatik bir şekilde artmıştır. Yunanistan'a deniz yoluyla 856.723 kişi giriş yapmıştır. 2014'ün aynı dönemine göre neredeyse beş kat artış gösteren bu rakamın yaklaşık %45'ini Suriyeliler oluşturmaktadır. Mülteci ve göçmenlerin çoğunluğu Yunanistan'ı transit ülke olarak kullanırken, varış noktaları Avusturya, Almanya ve İsveç gibi kuzey Avrupa ülkeleridir. ⓘ
Eğitim
Yunanlılar, Yunan ve Helenistik dünyada en yüksek toplumsal değerlerden biri olarak kabul edilen paideia'ya (eğitim) değer verme ve yatırım yapma konusunda uzun bir geleneğe sahiptir. Avrupa'da üniversite olarak tanımlanan ilk kurum beşinci yüzyılda Konstantinopolis'te kurulmuş ve şehrin 1453 yılında Osmanlıların eline geçmesine kadar çeşitli şekillerde faaliyet göstermeye devam etmiştir. Konstantinopolis Üniversitesi, Hıristiyan Avrupa'nın ilk laik yüksek öğrenim kurumuydu ve bazı ölçütlere göre dünyanın ilk üniversitesiydi. ⓘ
Yunanistan'da zorunlu eğitim ilkokul (Δημοτικό Σχολείο, Dimotikó Scholeio) ve gymnasium'dan (Γυμνάσιο) oluşmaktadır. Anaokulları (Παιδικός σταθμός, Paidikós Stathmós) popülerdir ancak zorunlu değildir. Anaokulları (Νηπιαγωγείο, Nipiagogeío) artık dört yaşından büyük her çocuk için zorunludur. Çocuklar altı yaşında ilkokula başlar ve altı yıl boyunca orada kalırlar. Gymnasium'a devam 12 yaşında başlar ve üç yıl sürer. ⓘ
Yunanistan'ın zorunlu ortaöğretim sonrası eğitimi iki okul türünden oluşmaktadır: birleşik lise (Γενικό Λύκειο, Genikό Lykeiό) ve teknik-mesleki eğitim okulları (Τεχνικά και Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια, "TEE"). Zorunlu ortaöğretim sonrası eğitim, örgün ancak sınıflandırılmamış bir eğitim seviyesi sağlayan mesleki eğitim enstitülerini de (Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης, "IEK") içerir. Hem Gymnasio (ortaokul) hem de Lykeio (lise) mezunlarını kabul edebildikleri için, bu kurumlar belirli bir eğitim seviyesi sunan kurumlar olarak sınıflandırılmamaktadır. ⓘ
Çerçeve Yasaya (3549/2007) göre, Kamu yükseköğretimi "En Yüksek Eğitim Kurumları" (Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, Anótata Ekpaideytiká Idrýmata, "ΑΕΙ") iki paralel sektörden oluşmaktadır: Üniversite sektörü (Üniversiteler, Politeknikler, Güzel Sanatlar Okulları, Açık Üniversite) ve Teknoloji sektörü (Teknolojik Eğitim Kurumları (TEI) ve Pedagojik ve Teknolojik Eğitim Okulu). Ayrıca, diğer Bakanlıkların yetkisi altında faaliyet gösteren ve daha kısa süreli (2 ila 3 yıl) mesleki odaklı kurslar sunan Üniversite Dışı Devlet Yükseköğretim Enstitüleri de bulunmaktadır. Öğrenciler bu Enstitülere Lykeio'nun üçüncü sınıfını tamamladıktan sonra yapılan ulusal düzeydeki sınavlarda gösterdikleri performansa göre kabul edilirler. Ayrıca, yirmi iki yaşın üzerindeki öğrenciler bir çeşit kura yoluyla Yunanistan Açık Üniversitesi'ne kabul edilebilirler. Atina Capodistrian Üniversitesi Doğu Akdeniz'deki en eski üniversitedir. ⓘ
Yunan eğitim sistemi ayrıca özel ihtiyaçları olan veya öğrenme güçlüğü çeken kişiler için özel anaokulları, ilkokullar ve ortaokullar sunmaktadır. Ayrıca müzik, teoloji ve beden eğitimi veren uzman jimnastik okulları ve liseler de bulunmaktadır. ⓘ
25-64 yaş arası Yunan yetişkinlerin yüzde yetmiş ikisi lise eğitimini tamamlamıştır ve bu oran OECD ortalaması olan yüzde 74'ün biraz altındadır. Ortalama bir Yunan öğrenci, OECD'nin 2015 Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı'nda (PISA) okuma-yazma, matematik ve fen bilimlerinde 458 puan almıştır. Bu puan OECD ortalaması olan 486'nın altındadır. Ortalama olarak, kızlar erkeklerden 15 puan daha iyi performans göstermiş olup, bu fark OECD ortalaması olan iki puandan çok daha fazladır. ⓘ
| 2018 PISA Programı Sıralaması ⓘ | ||
|---|---|---|
| Konu | 78 Ülke İçinde Sıralaması | |
| Matematik | 45. | |
| Okuma-anlama | 43. | |
| Bilim | 45. | |
Yunanistan'da eğitim, hem kendi içinde bir amaç hem de yukarı doğru bir sosyal hareketlilik aracı olarak uzun zamandır ödüllendirilmiştir. Devlet eğitim sistemi yoğun bir şekilde merkezileştirilmiştir ve genellikle yetersiz kabul edilir. Sonuç olarak, birçok öğrenci, normal okul saatleri dışında ders veren phrontistiria adı verilen özel dersanelerde eğitimlerine devam etmektedir. ⓘ
Sağlık sistemi
Yunanistan evrensel sağlık hizmetlerine sahiptir. Sistem, ulusal sağlık hizmeti ile sosyal sağlık sigortasını (SHI) birleştiren karma bir sistemdir. 2000 Dünya Sağlık Örgütü raporuna göre, sağlık sistemi, araştırmaya katılan 191 ülke arasında genel performans açısından 14. sırada yer almıştır. Save the Children 2013 raporunda Yunanistan, anne ve yeni doğan bebeklerin durumu açısından 176 ülke arasında 19. sırada yer almıştır. 2010 yılında 31.000 yataklı 138 hastane varken, 2011 yılında Sağlık Bakanlığı giderleri azaltmak ve sağlık standartlarını daha da yükseltmek için bu sayıyı 36.035 yataklı 77 hastaneye düşürmeyi planladığını açıkladı. Ancak 2014 yılı itibariyle 106'sı genel hastane ve 18'i ihtisas hastanesi olmak üzere toplamda yaklaşık 30.000 yatak kapasitesine sahip 124 kamu hastanesi bulunmaktadır. ⓘ
Yunanistan'ın sağlık harcamalarının GSYH'ye oranı 2007 yılında %9,6 ile OECD ortalaması olan %9,5'in biraz üzerindeydi. 2015 yılına gelindiğinde harcamalar GSYH'nin %8,4'üne gerilemiştir (AB ortalaması olan %9,5 ile karşılaştırıldığında). 2010 yılından bu yana beşte bir oranında bir düşüş yaşanmıştır. Bununla birlikte ülke, OECD ülkeleri arasında en yüksek doktor-nüfus oranını ve AB'de en yüksek doktor-hasta oranını korumaktadır. ⓘ
Yunanistan'da beklenen yaşam süresi dünyadaki en yüksek yaşam süreleri arasındadır; 2011 OECD raporuna göre bu süre 80,3 yıl ile 79,5 olan OECD ortalamasının üzerindedir. 2017 yılında yapılan daha yeni bir araştırmaya göre ise 2015 yılında beklenen yaşam süresi 81,1 yıl ile 80,6 olan AB ortalamasının biraz üzerindedir. Icaria adası dünyadaki en yüksek nonagenarians oranına sahiptir; ada sakinlerinin yaklaşık %33'ü 90 yaş ve üzerindedir. İkarya daha sonra "mavi bölge" olarak sınıflandırılmıştır; insanların ortalamadan daha uzun yaşadığı ve daha düşük kanser, kalp hastalığı veya diğer kronik hastalık oranlarına sahip olduğu iddia edilen bir bölge. ⓘ
2011 OECD raporu, Yunanistan'ın 34 OECD üyesi arasında günlük sigara içen yetişkinlerin en büyük yüzdesine sahip olduğunu göstermiştir. Ülkenin obezite oranı %18,1 olup, bu oran %15,1 olan OECD ortalamasının üzerinde, ancak %27,7 olan Amerikan oranından oldukça düşüktür. 2008 yılında Yunanistan %98,5 ile OECD içinde en yüksek sağlıklı algılanma oranına sahipti. Her 1,000 canlı doğumda 3.6 ölüm oranıyla bebek ölümleri 2007 OECD ortalaması olan 4.9'un altında kalmıştır. ⓘ
| Sağlık istatistikleri ⓘ | ||
|---|---|---|
| Konu | Veri | |
| Yaşam beklentisi | 81,1 (2019) | |
| Harcama/GYSİH | %7,8 (2019) | |
1980'lerde hükûmet, Sağlık Bakanlığı denetiminde ulusal bir sağlık sistemi kurdu. Pek çok Yunan doktor, en azından kısmen yurtdışında eğitim almaktadır. Yunanistan'daki büyük hastaneler uluslararası standartları karşılasa da Yunanlar, maddi güçleri yetiyorsa, tıbbi bakım için yurtdışına seyahat etmeyi tercih etmektedir. İşçiler, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Tarım Sigortaları Kurumu programları kapsamında sigortalıdır. ⓘ
Sağlık sistemindeki eksikliklere rağmen Yunanistan'da yaşam beklentisi 81,1 olarak dünyanın en yüksekleri arasındadır. ⓘ
Kültür
Yunanistan'ın kültürü binlerce yıl boyunca, Miken Yunanistan'ında başlayıp Klasik Yunanistan'da devam eden, Roma İmparatorluğu ve onun Doğu Yunanistan'daki devamı olan Doğu Roma veya Bizans İmparatorluğu'nun etkisiyle gelişmiştir. Latin ve Frenk devletleri, Osmanlı İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti, Ceneviz Cumhuriyeti ve Britanya İmparatorluğu gibi diğer kültürler ve uluslar da modern Yunan kültürü üzerinde etkilerini bırakmışlardır, ancak tarihçiler Yunanistan'ı yeniden canlandıran ve çok yönlü kültürünün tek ve uyumlu bir varlığının doğmasını sağlayan Yunan Bağımsızlık Savaşı'na itibar etmektedirler. ⓘ
Antik çağlarda Yunanistan, Batı kültürünün doğduğu yerdi. Modern demokrasiler, Yunanlıların halk tarafından yönetilme, jüri tarafından yargılanma ve kanun önünde eşitlik gibi inançlarına borçludur. Antik Yunanlılar mantık, biyoloji, geometri, yönetim, coğrafya, tıp, tarih, felsefe, fizik ve matematik gibi sistematik düşünceye dayanan pek çok alanda öncülük etmişlerdir. Epik ve lirik şiir, tarih, trajedi, komedi ve drama gibi önemli edebi formları ortaya koymuşlardır. Yunanlılar düzen ve orantı arayışlarında Batı sanatını güçlü bir şekilde etkileyen bir güzellik ideali yaratmışlardır. ⓘ
Görsel sanatlar
.jpg)
Yunanistan'da sanatsal üretim, her ikisi de yerel geleneklerden ve eski Mısır sanatından etkilenen tarih öncesi Yunan öncesi Kiklad ve Minos uygarlıklarında başlamıştır. ⓘ
Antik Yunan'da birbiriyle bağlantılı birkaç resim geleneği vardı. Teknik farklılıkları nedeniyle, bunlar bir şekilde farklılaşan gelişmelerden geçmiştir. Tüm resim teknikleri arkeolojik kayıtlarda eşit derecede iyi temsil edilmemektedir. Pliny ya da Pausanias gibi yazarlara göre en saygın sanat biçimi, teknik olarak pano resimleri olarak tanımlanan, ahşap tahtalar üzerine yapılan bireysel, hareketli resimlerdi. Ayrıca, Yunanistan'daki duvar resmi geleneği Knossos, Tiryns ve Mycenae gibi yerlerin cömert fresk dekorasyonuyla en azından Minos ve Miken Bronz Çağı'na kadar uzanmaktadır. Antik Yunan'ın figürlü ya da mimari heykellerinin çoğu rengarenk boyanmıştır. Yunan taş işçiliğinin bu yönü polikrom olarak tanımlanmaktadır. ⓘ
Antik Yunan heykeltıraşlığı neredeyse tamamen mermer ya da bronzdan oluşmaktaydı; 5. yüzyılın başlarında dökme bronz büyük eserler için tercih edilen araç haline gelmiştir. Hem mermer hem de bronzun şekillendirilmesi kolay ve çok dayanıklıdır. Tapınak kült imgeleri ve lüks eserler için kullanılan Chryselephantine heykellerinde, çoğunlukla yaprak formunda altın ve figürün tamamı ya da bir kısmı (yüzler ve eller) için fildişi ve muhtemelen değerli taşlar ve diğer malzemeler kullanılmıştır, ancak çok daha az yaygındı ve sadece parçaları günümüze ulaşmıştır. 19. yüzyılın başlarında, antik Yunan alanlarının sistematik kazıları, özellikle çok renkli yüzeylerin izlerini taşıyan çok sayıda heykel ortaya çıkarmıştır. Alman arkeolog Vinzenz Brinkmann'ın 20. yüzyılın sonlarında yayınladığı bulgulara kadar, antik Yunan heykellerinin boyandığı kesin bir gerçek haline gelmemişti. ⓘ
Sanat üretimi Bizans döneminde de devam etmiştir. Bu yeni estetiğin en belirgin özelliği "soyut" ya da anti-natüralist karakteriydi. Klasik sanat, gerçekliği mümkün olduğunca yakından taklit eden temsiller yaratma çabasıyla damgalanmışsa da, Bizans sanatı bu çabayı daha sembolik bir yaklaşım lehine terk etmiş görünmektedir. Bizans resim sanatı ağırlıklı olarak ikonalar ve hagiografiler üzerinde yoğunlaşmıştır. Makedon sanatı (Bizans), Bizans İmparatorluğu'nun Makedon hanedanlığı dönemini (867-1056), özellikle de bazı akademisyenlerin klasik bilimlere ilginin arttığı ve klasik motiflerin Hıristiyan sanat eserlerine asimile edildiği bir dönem olarak gördükleri 10. yüzyılı tanımlamak için bazen kullanılan bir etiket olan Makedon Rönesansı'nın sanatsal ifadesiydi. ⓘ
Bizans sonrası sanat okulları arasında Girit Okulu ve Heptan Okulu sayılabilir. Yunan Krallığı'ndaki ilk sanatsal hareket 19. yüzyılın Yunan akademik sanatı (Münih Okulu) olarak kabul edilebilir. Önemli modern Yunan ressamları arasında Nikolaos Gyzis, Georgios Jakobides, Theodoros Vryzakis, Nikiforos Lytras, Konstantinos Volanakis, Nikos Engonopoulos ve Yannis Tsarouchis yer alırken, bazı önemli heykeltıraşlar arasında Pavlos Prosalentis, Ioannis Kossos, Leonidas Drosis, Georgios Bonanos ve Yannoulis Chalepas bulunmaktadır. ⓘ
Mimarlık
Antik Yunan mimarisi, kültürleri Yunan anakarasında, Ege Adaları'nda ve kolonilerinde gelişen antik Yunanlılar (Helenler) tarafından M.Ö. 900'den M.S. 1. yüzyıla kadar olan bir dönemde üretilmiş olup, geriye kalan en eski mimari eserler M.Ö. 600'lü yıllara aittir. Antik Yunan mimarisinin biçimsel kelime dağarcığı, özellikle de mimari üslubun Dor Düzeni, İyon Düzeni ve Korint Düzeni olmak üzere üç tanımlanmış düzene bölünmesi, daha sonraki dönemlerin Batı mimarisi üzerinde derin bir etkiye sahip olacaktı. ⓘ
Bizans mimarisi, Orta Çağ boyunca Yunanistan'a ve Yunanca konuşan dünyaya hakim olan Doğu Roma İmparatorluğu olarak da bilinen Bizans İmparatorluğu tarafından desteklenen mimaridir. İmparatorluk bin yıldan uzun bir süre varlığını sürdürmüş, Avrupa ve Yakın Doğu'daki Ortaçağ mimarisini önemli ölçüde etkilemiş ve çöküşünü takip eden Rönesans ve Osmanlı mimari geleneklerinin ana atası olmuştur. ⓘ
Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra modern Yunan mimarları geleneksel Yunan ve Bizans unsurlarını ve motiflerini Batı Avrupa akımları ve stilleri ile birleştirmeye çalışmışlardır. Patras, modern Yunan devletinin bir şehir planı geliştiren ilk şehriydi. Ocak 1829'da, Fransız ordusunda görevli bir Yunan mühendis olan Stamatis Voulgaris, yeni şehrin planını Vali Kapodistrias'a sunmuş ve o da onaylamıştır. Voulgaris, Patras kent kompleksinde ortogonal kuralı uygulamıştır. ⓘ
Kiklad Adaları'ndaki beyaz renkli evlerin yer aldığı Kiklad mimarisi ve Epir bölgesindeki Epirotik mimari iki özel tür olarak kabul edilebilir. İyonya adalarında Venedik tarzının ve Oniki Adalar'da Florestano Di Fausto'nun (faşist rejim yıllarında) "Akdeniz tarzı "nın etkisi de önemlidir. ⓘ
Yunan Krallığı'nın kurulmasından sonra Atina ve diğer şehirlerin mimarisi çoğunlukla Neoklasik mimariden etkilenmiştir. Atina için, Yunanistan'ın ilk kralı Otto, mimarlar Stamatios Kleanthis ve Eduard Schaubert'i bir devletin başkentine uygun modern bir şehir planı tasarlamaları için görevlendirmiştir. Selanik'e gelince, 1917 yangınından sonra hükümet Ernest Hébrard'ın gözetiminde yeni bir şehir planı yapılmasını emretti. Diğer modern Yunan mimarlar arasında Anastasios Metaxas, Lysandros Kaftanzoglou, Panagis Kalkos, Ernst Ziller, Xenophon Paionidis, Dimitris Pikionis ve Georges Candilis bulunmaktadır. ⓘ
İklim değişikliğinin artan tehditlerine karşı Yunanistan'ın arkeolojik alanlarının ve anıtlarının uzun vadeli korunmasını güvence altına almak için ortaya çıkan bir ihtiyaç var. ⓘ
Tiyatro
Batıdaki şekliyle tiyatro Yunanistan'da doğmuştur. Bu dönemde önemli bir kültürel, siyasi ve askeri güç haline gelen Klasik Atina şehir devleti, tanrı Dionysos'u onurlandıran Dionysia adlı festivalin bir parçası olarak kurumsallaştığı merkezdi. Tragedya (MÖ 6. yüzyılın sonları), komedya (MÖ 486) ve satir oyunu burada ortaya çıkan üç dramatik türdür. ⓘ
Bizans döneminde tiyatro sanatı büyük ölçüde gerilemiştir. Marios Ploritis'e göre, resmi devletin düşmanlığına rağmen hayatta kalan tek form halk tiyatrosuydu (Mimos ve Pantomimos). Daha sonra, Osmanlı döneminde, ana tiyatro halk sanatı Karagiozis olmuştur. Modern Yunan tiyatrosuna yol açan rönesans Venedik Girit'inde gerçekleşmiştir. Önemli tiyatro yazarları arasında Vitsentzos Kornaros ve Georgios Chortatzis sayılabilir. ⓘ
Modern Yunan tiyatrosu Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra, 19. yüzyılın başlarında doğmuş ve başlangıçta Heptanesean tiyatrosundan ve İtalyan operası gibi melodramlardan etkilenmiştir. Nobile Teatro di San Giacomo di Corfù modern Yunanistan'ın ilk tiyatro ve opera binasıydı ve ilk Yunan operası olan Spyridon Xyndas'ın The Parliamentary Candidate (sadece Yunan librettosuna dayanan) operasının sahnelendiği yerdi. 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Atina tiyatro sahnesine revüler, müzikal komediler, operetler ve noktürnler hakim olmuş ve Spyridon Samaras, Dionysios Lavrangas, Theophrastos Sakellaridis ve diğerleri önemli oyun yazarları arasında yer almıştır. ⓘ
Yunanistan Ulusal Tiyatrosu 1900 yılında Kraliyet Tiyatrosu olarak açılmıştır. Modern Yunan tiyatrosunun önemli oyun yazarları arasında Gregorios Xenopoulos, Nikos Kazantzakis, Pantelis Horn, Alekos Sakellarios ve Iakovos Kambanelis yer alırken, önemli oyuncular arasında Cybele Andrianou, Marika Kotopouli, Aimilios Veakis, Orestis Makris, Katina Paxinou, Manos Katrakis ve Dimitris Horn bulunmaktadır. Önemli yönetmenler arasında Dimitris Rontiris, Alexis Minotis ve Karolos Koun bulunmaktadır. ⓘ
Edebiyat
Yunan edebiyatı üç ana kategoriye ayrılabilir: Antik, Bizans ve modern Yunan edebiyatı. ⓘ
Atina, Batı edebiyatının doğduğu yer olarak kabul edilir. Yunan edebiyatının başlangıcında Homeros'un iki anıtsal eseri yer alır: İlyada ve Odysseia. Yazılış tarihleri farklılık gösterse de, bu eserler MÖ 800 civarında ya da sonrasında yazılmıştır. Klasik dönemde batı edebiyatının birçok türü daha belirgin hale gelmiştir. Lirik şiir, kasideler, pastoral şiirler, ağıtlar, epigramlar; komedi ve trajedinin dramatik sunumları; tarih yazımı, retorik incelemeler, felsefi diyalektik ve felsefi incelemelerin hepsi bu dönemde ortaya çıkmıştır. İki büyük lirik şair Sappho ve Pindar'dır. Klasik dönem aynı zamanda dramanın doğuşuna da tanıklık etmiştir. ⓘ
Klasik çağ boyunca yazılan ve sahnelenen yüzlerce trajediden sadece üç yazarın sınırlı sayıda oyunu günümüze ulaşmıştır: Aeschylus, Sophocles ve Euripides'in oyunları. Aristophanes'in günümüze ulaşan oyunları da komik bir sunum hazinesidir; Herodot ve Thukydides ise bu dönemin en etkili iki tarihçisidir. Dördüncü yüzyılın en büyük düzyazı başarısı, üç büyük filozofun eserleriyle felsefe alanında olmuştur. ⓘ
Bizans edebiyatı, Bizans İmparatorluğu'nun Attika, Ortaçağ ve erken Modern Yunanca ile yazılmış edebiyatını ifade eder ve Hıristiyan Ortaçağı boyunca Bizanslı Yunanlıların entelektüel yaşamının ifadesidir. Popüler Bizans edebiyatı ve erken Modern Yunan edebiyatının her ikisi de 11. yüzyılda başlamış olsa da, ikisi birbirinden ayırt edilemez. ⓘ
Modern Yunan edebiyatı, 11. yüzyılda geç Bizans döneminden itibaren ortaya çıkan yaygın Modern Yunanca ile yazılmış edebiyatı ifade eder. Girit Rönesans şiiri Erotokritos, Yunan edebiyatının bu döneminin başyapıtı olarak kabul edilir. Vitsentzos Kornaros (1553-1613) tarafından 1600 yılı civarında yazılmış manzum bir romandır. Daha sonra, Yunan aydınlanma döneminde (Diafotismos), Adamantios Korais ve Rigas Feraios gibi yazarlar eserleriyle Yunan Devrimi'ni (1821-1830) hazırlamışlardır. ⓘ
Modern Yunan edebiyatının önde gelen isimleri arasında Dionysios Solomos, Andreas Kalvos, Angelos Sikelianos, Emmanuel Rhoides, Demetrius Vikelas, Kostis Palamas, Penelope Delta, Yannis Ritsos, Alexandros Papadiamantis, Nikos Kazantzakis, Andreas Embeirikos, Kostas Karyotakis, Gregorios Xenopoulos, Constantine P. Cavafy, Nikos Kavvadias, Kostas Varnalis ve Kiki Dimoula sayılabilir. İki Yunan yazar Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür: George Seferis 1963 yılında ve Odysseas Elytis 1979 yılında. ⓘ
| Ödüllü Yunan yazarları ⓘ | |||
|---|---|---|---|
| Yazar | Ödül | Yıl | |
| Yorgos Seferis | Nobel Edebiyat Ödülü | 1963 | |
| Odisseus Elitis | Nobel Edebiyat Ödülü | 1979 | |
Antik Yunan edebiyatının en eski eserleri, İlyada ve Odysseia'dır. Bu iki destan, Homerik İlahiler ve Hesiodos'un iki şiiri, Theogonia ve Çalışmalar ve Günler (en) ile birlikte Yunan edebiyat geleneğinin ana temellerini oluşturmuştur. ⓘ
Eshilos, Sofokles ve Euripides, üç büyük tragedya yazarı olarak bilinir. Sofokles, Kral Oidipus ve Antigone adlı oyunlarıyla, Euripides ise trajedi türünün sınırlarını zorlayan Medea gibi oyunlarıyla tanınır. Lirik şairler Sapfo, Alkaios ve Pindaros, Yunan şiir geleneğinin erken gelişimi açısından önemlidir. Komedi oyun yazarı Aristofanes, Eski Komedi türünde yazarken, daha sonraki oyun yazarı Menandros, Yeni Komedi'nin ilk öncülerindendi. ⓘ
Tarih yazımı öncüleri olarak MÖ beşinci yüzyılda yaşayan Herodot ve Thukididis, kendi yaşamlarından kısa bir süre önce ve kendi yaşamları sırasında meydana gelen olayların açıklamalarını yazdılar. Filozof Platon, genellikle öğretmeni Sokrates'in etrafında çeşitli felsefi konularla ilgilenen diyaloglar yazarken, öğrencisi Aristoteles daha sonra oldukça etkili olan sayısız inceleme yazdı. Daha sonraki önemli yazarlar arasında Argonautların yolculuğu hakkında destansı bir şiir olan Argonautikayı yazan Apollonios, matematiksel incelemeleriyle tanınan Arşimet ve esas olarak biyografiler ve denemeler yazan Plutarhos. MS ikinci yüzyıl yazarı Samsatlı Lukianos, öncelikle hiciv eserleri yazan bir Yunandı. ⓘ
Encyclopædia Britannica tarafından "hayal gücünden yoksun" ve "sıkıcı" olarak tanımlanan Bizans edebiyatında çoğu, öne çıkan yazarlar 12. yüzyılda yaşayamış olan Anna Komnini gibi tarihçilerdir. ⓘ
Felsefe
Batı felsefe geleneklerinin çoğu MÖ 6. yüzyılda Antik Yunan'da başlamıştır. İlk filozoflar "Presokratikler" olarak adlandırılır, bu da onların katkılarının batı düşüncesinde bir dönüm noktası olan Sokrates'ten önce geldiğini gösterir. Presokratikler Yunanistan'ın batı ya da doğu kolonilerindendi ve orijinal yazılarının sadece parçaları, bazı durumlarda sadece tek bir cümlesi günümüze ulaşmıştır. ⓘ
Sokrates ile birlikte yeni bir felsefe dönemi başlamıştır. Sofistler gibi o da kendinden öncekilerin düşkün olduğu fiziksel spekülasyonları tamamen reddetmiş ve insanların düşünce ve görüşlerini başlangıç noktası yapmıştır. Sokrates'in yönleri ilk olarak Platon'da birleşmiş, Platon da daha önceki filozoflar tarafından ortaya konan ilkelerin birçoğunu kendisiyle birleştirmiş ve bu malzemenin tamamını kapsamlı bir sistem bütünlüğü içinde geliştirmiştir. ⓘ
Platon'un en önemli öğrencisi olan Stagira'lı Aristoteles, hocasıyla birlikte antik çağın en büyük filozofu unvanını paylaşmıştır. Ancak Platon şeyleri formların duyular üstü bakış açısından aydınlatmaya ve açıklamaya çalışırken, öğrencisi deneyimin bize verdiği olgulardan başlamayı tercih etmiştir. Bu en önemli üç Yunan filozofu dışında, antik çağlarda diğer kuruculardan gelen Yunan felsefesinin bilinen diğer okulları Stoacılık, Epikürcülük, Şüphecilik ve Neoplatonizm'dir. ⓘ
Bizans felsefesi, özellikle 8. ve 15. yüzyıllar arasında Bizans İmparatorluğu'nun filozof ve bilginlerinin kendine özgü felsefi fikirlerini ifade eder. Hıristiyan bir dünya görüşüne sahip olmakla birlikte, Platon, Aristoteles ve Yeni-Platoncuların Yunanca metinlerinden doğrudan fikirler çıkarabilen bir felsefe olarak tanımlanabilir. ⓘ
Konstantinopolis'in düşüşünün arifesinde Gemistus Pletho "Helen" terimini yeniden kullanmaya çalışmış ve antik dünyanın Olimpos Tanrılarına dönüşü savunmuştur. 1453'ten sonra Batı Avrupa'ya kaçan bir dizi Bizanslı Yunan akademisyen Rönesans'a katkıda bulunmuştur. ⓘ
Modern dönemde, Diafotismos (Yunanca: Διαφωτισμός, "aydınlanma", "aydınlatma") Aydınlanma Çağı'nın ve onun felsefi ve siyasi fikirlerinin Yunanca ifadesiydi. Bazı önemli temsilcileri Adamantios Korais, Rigas Feraios ve Theophilos Kairis'tir. ⓘ
Diğer modern dönem Yunan filozofları veya siyaset bilimcileri arasında Cornelius Castoriadis, Nicos Poulantzas ve Christos Yannaras sayılabilir. ⓘ
Müzik ve danslar
Yunan vokal müziği, karma cinsiyetli koroların eğlence, kutlama ve ruhani nedenlerle sahne aldığı antik çağlara kadar uzanır. O dönemdeki enstrümanlar arasında çift kamışlı aulos ve koparılan telli çalgı lir, özellikle de kithara adı verilen özel bir tür vardı. Müzik, antik çağlarda eğitim sisteminde önemli bir rol oynamıştır. Erkek çocuklara altı yaşından itibaren müzik öğretilirdi. Daha sonra Roma İmparatorluğu, Orta Doğu ve Bizans İmparatorluğu'ndan gelen etkiler de Yunan müziği üzerinde etkili olmuştur. ⓘ
Batı'da yeni çok seslilik tekniği gelişirken, Doğu Ortodoks Kilisesi her türlü değişime direnmiştir. Bu nedenle, Bizans müziği tek sesli ve herhangi bir enstrümantal eşlik olmadan kalmıştır. Sonuç olarak ve bazı Yunan ilahicilerin (Manouel Gazis, Ioannis Plousiadinos veya Kıbrıslı Ieronimos o Tragoudistis gibi) bazı girişimlerine rağmen, Bizans müziği Batı'da sanatın engelsiz gelişimini teşvik eden unsurlardan mahrum kalmıştır. Ancak müziği çok seslilikten uzak tutan bu yöntem, yüzyıllar süren kesintisiz kültürle birlikte, tek sesli müziğin mükemmelliğin en yüksek noktalarına kadar gelişmesini sağlamıştır. Bizans, ritmik çeşitliliği ve ifade gücüyle paha biçilmez değerde bir melodik hazine olan tek sesli Bizans ilahisini sunmuştur. ⓘ
Bizans (Kilise) ilahisi ve müziğinin yanı sıra Yunan halkı, akritik ve klephtik olmak üzere iki döngüye ayrılan Yunan halk şarkısını (Demotiko) da geliştirmiştir. Akritik, 9. ve 10. yüzyıllar arasında yaratılmış ve Bizans imparatorluğunun akritlerinin (sınır muhafızları) yaşam ve mücadelelerini ifade etmiştir, en iyi bilineni Digenes Akritas ile ilgili hikayelerdir. Klephtik döngü geç Bizans dönemi ile Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın başlangıcı arasında ortaya çıkmıştır. Klephtik döngü, tarihi şarkılar, paraloghes (anlatı şarkısı veya balad), aşk şarkıları, mantinades, düğün şarkıları, sürgün şarkıları ve ağıtlarla birlikte Yunanlıların yaşamını ifade eder. Yunan halkının özgürlük mücadeleleri, sevinçleri ve üzüntüleri ile aşk ve ölüm karşısındaki tutumları arasında bir bütünlük vardır. ⓘ
Heptanesean kantádhes (καντάδες 'serenades'; şarkı: καντάδα) Yunan modern kent popüler şarkısının öncüleri olmuş ve gelişimini önemli ölçüde etkilemiştir. Bir sonraki yüzyılın ilk bölümünde, birçok Yunan besteci Heptanesean tarzından öğeler ödünç almaya devam etti. 1870-1930 döneminde en başarılı şarkılar Atina serenatları olarak adlandırılan ve Atina'nın tiyatro sahnesine hakim olan revü, operet ve noktürnlerde sahnede icra edilen şarkılardı (επιθεωρησιακά τραγούδια 'tiyatral revü şarkıları'). ⓘ
Başlangıçta alt sınıflarla ilişkilendirilen bir müzik olan Rebetiko, daha sonra (ve özellikle Yunanistan ile Türkiye arasındaki nüfus mübadelesinden sonra) açık alt kültür karakterinin pürüzlü kenarları yumuşatılıp cilalandıkça, bazen tanınmaz hale geldikçe daha genel bir kabul gördü. Daha sonraki laïkó'nun (halk şarkısı) temelini oluşturmuştur. Bu türün önde gelen icracıları arasında Vassilis Tsitsanis, Grigoris Bithikotsis, Stelios Kazantzidis, George Dalaras, Haris Alexiou ve Glykeria sayılabilir. ⓘ
Klasik müzikle ilgili olarak, Batı Avrupa klasik müziğinin tüm önemli gelişmeleri anakara Yunanlılarına İyonya adaları (Batı yönetimi ve etkisi altında olan) aracılığıyla tanıtılmıştır. Bölge, 1815 yılında kurulan ilk modern Yunan klasik müzik okulunun (Heptanesean veya İyonya Okulu, Yunanca: Επτανησιακή Σχολή) doğuşuyla dikkat çekmektedir. Bu türün önde gelen temsilcileri arasında Nikolaos Mantzaros, Spyridon Xyndas, Spyridon Samaras ve Pavlos Carrer sayılabilir. Manolis Kalomiris, Yunan Ulusal Müzik Okulu'nun kurucusu olarak kabul edilir. ⓘ
20. yüzyılda Yunan besteciler, Iannis Xenakis, Nikos Skalkottas ve Dimitri Mitropoulos gibi uluslararası üne kavuşan isimlerle avant garde ve modern klasik müziğin gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur. Aynı zamanda Mikis Theodorakis, Manos Hatzidakis, Eleni Karaindrou, Vangelis ve Demis Roussos gibi besteci ve müzisyenler, aralarında Zorba the Greek, Serpico, Never on Sunday, America America, Eternity and a Day, Chariots of Fire, Blade Runner gibi ünlü film müziklerinin de bulunduğu müzikleriyle uluslararası bir takipçi kitlesi kazanmıştır. Film müzikleriyle tanınan Yunan asıllı Amerikalı besteciler arasında Yanni ve Basil Poledouris de bulunmaktadır. 20'nci ve 21'inci yüzyılın önemli Yunan opera sanatçıları ve klasik müzisyenleri arasında Maria Callas, Nana Mouskouri, Mario Frangoulis, Leonidas Kavakos, Dimitris Sgouros ve diğerleri sayılabilir. ⓘ
Albaylar diktatörlüğü döneminde Mikis Theodorakis'in müziği cunta tarafından yasaklanmış, besteci hapse atılmış, ülke içinde sürgüne gönderilmiş ve bir toplama kampına konulmuş, nihayetinde tutukluluğuna yönelik uluslararası tepkiler nedeniyle Yunanistan'ı terk etmesine izin verilmiştir. Cunta yıllarında Poll adlı pop grubu tarafından yayımlanan Anthrope Agapa, ti Fotia Stamata (Sevişin, Silahları Susturun) Yunan rock tarihinin ilk savaş karşıtı protest şarkısı olarak kabul edilir. Hippi sloganını yankılayan ve doğrudan Vietnam Savaşı'ndan esinlenen şarkı Yunanistan'da bir "hit" haline geldi. ⓘ
Yunanistan, 1974 Yarışması'ndaki ilk çıkışından sonra Eurovision Şarkı Yarışması'na 35 kez katıldı. 2005 yılında Yunanistan, Yunan-İsveçli şarkıcı Elena Paparizou tarafından seslendirilen "My Number One" adlı şarkıyla kazandı. Şarkı, Belçika, Bulgaristan, Macaristan, Birleşik Krallık, Türkiye, Arnavutluk, Kıbrıs, Sırbistan & Karadağ, İsveç ve Almanya'dan 12'şer puanlık 10 set ile 230 puan almış ve başta Yunanistan olmak üzere farklı ülkelerde hit olmuştur. 51. Eurovision Şarkı Yarışması, Maria Menounos ve Sakis Rouvas'ın sunuculuğunda Atina'da, Maroussi'deki Atina Olimpik Spor Kompleksi'nin Olimpik Kapalı Salonu'nda gerçekleştirilmiştir. ⓘ
Modern Yunan müziğinin gelişimine temel oluşturan rembetiko (ρεμπέτικο, rempétiko)'dur. Anadolu'dan ve özellikle de İzmir'den Atina yakınındaki Pire'ye gelen mülteciler ve kanun kaçakları arasında gelişen, yavaş tempolu, acı, kederli şarkı sözleriyle rembetiko, sıklıkla Amerika'nın blues'larıyla karşılaştırıldı. Başlangıçta alt sınıflarla ilişkilendirilenten sonra, rembetiko savaş sonrası dönemde Yunanistan'da genel kabul gördü. ⓘ
Rembetiko sanatçıları arasında Vassilis Tsitsanis, Grigoris Bithikotsis, Stelio Kazancidis, Yorgo Dalaras, Haris Aleksiu ve Glikeria öne çıkar. ⓘ
Mutfak
Yunan mutfağı, Girit yemekleri ile özetlenen Akdeniz diyetinin karakteristik bir örneğidir. Yunan mutfağı, musakka, pastitsio, klasik Yunan salatası, fasolada, spanakopita ve souvlaki gibi çeşitli yerel yemeklere taze malzemeler katmaktadır. Skordalia (ceviz, badem, ezilmiş sarımsak ve zeytinyağından oluşan koyu bir püre), mercimek çorbası, retsina (çam reçinesi ile mühürlenmiş beyaz veya roze şarap) ve pasteli (bal ile pişirilmiş susamlı şekerleme) gibi bazı yemeklerin geçmişi antik Yunanistan'a kadar uzanmaktadır. Yunanistan genelinde insanlar genellikle cacık, ızgara ahtapot ve küçük balıklar, beyaz peynir, dolmades (asma yapraklarına sarılmış pirinç, kuş üzümü ve çam taneleri), çeşitli bakliyatlar, zeytin ve peynir gibi çeşitli soslarla meze gibi küçük yemeklerden yemekten hoşlanırlar. Hemen hemen her yemeğe zeytinyağı eklenir. ⓘ
Bazı tatlılar arasında melomakarona, diples ve galaktoboureko ve uzo, metaxa ve retsina dahil olmak üzere çeşitli şaraplar gibi içecekler bulunmaktadır. Yunan mutfağı anakaranın farklı bölgelerinde ve adadan adaya büyük farklılıklar gösterir. Diğer Akdeniz mutfaklarına göre bazı tatlandırıcıları daha sık kullanır: kekik, nane, sarımsak, soğan, dereotu ve defne yaprağı. Diğer yaygın otlar ve baharatlar arasında fesleğen, kekik ve rezene tohumu bulunur. Birçok Yunan tarifinde, özellikle de ülkenin kuzey kesimlerinde, etle birlikte "tatlı" baharatlar kullanılır, örneğin güveçlerde tarçın ve karanfil gibi. ⓘ
Koutouki ya da Koutoukian, Yunanistan'da yaygın olan bir yeraltı restoranıdır. ⓘ
Sinema
Sinema Yunanistan'da ilk kez 1896 yılında ortaya çıktı, ancak ilk gerçek sinema salonu 1907 yılında Atina'da açıldı. 1914 yılında Asty Film Şirketi kuruldu ve uzun filmlerin yapımına başlandı. Geleneksel bir aşk hikayesi olarak bilinen Golfo (Γκόλφω) ilk Yunan filmi olarak kabul edilir, ancak bundan önce haber bültenleri gibi birkaç küçük yapım vardı. 1931 yılında Orestis Laskos, Avrupa sinema tarihinin ilk çıplak sahnelerinden birini içeren Daphnis ve Chloe'yi (Δάφνις και Χλόη) yönetti; bu aynı zamanda yurtdışında gösterilen ilk Yunan filmiydi. Katina Paxinou, 1944 yılında For Whom the Bell Tolls ile En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü'ne layık görüldü. ⓘ
1950'ler ve 1960'ların başı birçokları tarafından Yunan sinemasının "altın çağı" olarak kabul edilir. George Tzavellas, Irene Papas, Melina Mercouri, Michael Cacoyannis, Alekos Sakellarios, Nikos Tsiforos, Iakovos Kambanelis, Katina Paxinou, Nikos Koundouros, Ellie Lambeti ve diğerleri gibi bu dönemin yönetmen ve oyuncuları Yunanistan'da önemli figürler olarak tanındı ve bazıları uluslararası beğeni kazandı. Çoğunluğu kara film öğeleri içeren, yılda altmıştan fazla film yapıldı. Bazı önemli filmler arasında Ayyaş (1950, yönetmen George Tzavellas), Sahte Para (1955, yönetmen Giorgos Tzavellas), Πικρό Ψωμί (1951, yönetmen Grigoris Grigoriou), O Drakos (1956, yönetmen Nikos Koundouros) sayılabilir, Stella (1955, yönetmen Cacoyannis ve senarist Kampanellis), Gençlerin Vay Hali (1961, yönetmen Alekos Sakellarios), Zafer Gökyüzü (1962, yönetmen Takis Kanellopoulos) ve Kırmızı Fenerler (1963, yönetmen Vasilis Georgiadis) ⓘ
Cacoyannis ayrıca En İyi Yönetmen, En İyi Uyarlama Senaryo ve En İyi Film adaylıkları alan Anthony Quinn'li Zorba the Greek'i yönetti. Finos Film de bu dönemde Λατέρνα, Φτώχεια και Φιλότιμο, Madalena, I theia ap' to Chicago, Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο ve daha birçok filmle katkıda bulundu. ⓘ
Theo Angelopoulos 1970'ler ve 1980'ler boyunca bir dizi kayda değer ve takdir edilen film yönetti. Sonsuzluk ve Bir Gün adlı filmi 1998 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ve Ekümenik Jüri Ödülü'nü kazanmıştır. ⓘ
Yunan diasporasında Yunan-Fransız Costa-Gavras ve Yunan-Amerikalı Elia Kazan, John Cassavetes ve Alexander Payne gibi uluslararası üne sahip film yapımcıları da bulunmaktadır. Yakın zamanda Yorgos Lanthimos (film ve sahne yönetmeni, yapımcı ve senarist) Dogtooth (2009) ile En İyi Yabancı Film, The Lobster (2015) ile En İyi Özgün Senaryo ve The Favourite (2018) ile En İyi Film ve En İyi Yönetmen dahil olmak üzere çalışmalarıyla dört Akademi Ödülü adaylığı almıştır. ⓘ
| Ödüllü Yunan filmleri ⓘ | |||
|---|---|---|---|
| Film | Yönetmen | Ödül | |
| Mikres Afrodites (1963) | Nikos Kunduros | Gümüş Ayı | |
| Rembetiko (1983) | Costas Ferris | Gümüş Ayı | |
| Arıcı (1986) | Theo Angelopulos | Altın Aslan | |
| Puslu Manzaralar (1988) | Theo Angelopulos | Gümüş Aslan | |
| Ulis'in Bakışı (1995) | Theo Angelopulos | Cannes Büyük | |
| Sonsuzluk ve Bir Gün (1998) | Theo Angelopulos | Altın Palmiye | |
| The Lobster (2015) | Yorgos Lanthimos | Cannes Jüri | |
Theo Angelopoulos, Yunanistan sinemasının en ses getirmiş olan yönetmenidir. Yönetmenin filmleri arasında Atina'da adalet dağıtan bir kabadayının yaşamını betimleyen Arıcı (1986), Balkan yarımadası tarihini ele alan Ulis'in Bakışı (1995) ve ölümcül bir hastalığa yakalanmış bir yazarın teğet geçtiği mutlulukları konu edinen Sonsuzluk ve Bir Gün (1998) öne çıkar. ⓘ
Diğer önemli Yunan yönetmenler arasında O Methystakas (Sarhoş, 1950) ve Istoria mias kalpikis liras (Sahte Para, 1955) ile tanınan Yorgo Tzavellas, benzerliği yüzünden azılı bir katilin yerine geçen, bir banka memurunun serüvenini aktaran O Drakos (Canavar, 1956) ile tanınan Nikos Kunduros, İtalyan saldırısını konu edinen Ouranos (Gökyüzü, 1963) filmiyle tanınan Takis Kanellopulos, Anadolu bozgunundan sonra Atina'ya göçen Rumların tarihini konu edinen Rembetiko ile tanınan Costas Ferris ve Kıbrıs olaylarını Yunan bakış açısından yansıtan Attila 74 (1974) ile tanınan Mihalis Kakoyannis öne çıkar. ⓘ
Spor
Yunanistan, ilk kez M.Ö. 776 yılında Olympia'da kaydedilen antik Olimpiyat Oyunlarının doğduğu yerdir ve modern Olimpiyat Oyunlarına, 1896 Yaz Olimpiyatları ve 2004 Yaz Olimpiyatları olmak üzere iki kez ev sahipliği yapmıştır. Ulusların geçit töreni sırasında, modern Olimpiyatların antik öncüsünün kurucu ulusu olarak Yunanistan her zaman ilk sırada anılır. Ulus, her Yaz Olimpiyat Oyununda yarışmış ve bunu başaran sadece dört ülkeden biri olmuştur. Toplam 110 madalya (30 altın, 42 gümüş ve 38 bronz) kazanan Yunanistan, tüm zamanların Yaz Olimpiyatları madalya sıralamasında altın madalya ile 32. sırada yer almaktadır. En iyi performanslarını, 10 altın madalya ile madalya tablosunu ikinci sırada tamamladıkları 1896 Yaz Olimpiyatları'nda göstermişlerdir. ⓘ
2014'te dünyada 12. sırada yer alan (ve 2008 ve 2011'de dünyada 8. sıraya kadar yükselen) Yunanistan milli futbol takımı, Euro 2004'te spor tarihinin en büyük sürprizlerinden birini gerçekleştirerek Avrupa Şampiyonu olmuştur. Yunanistan Süper Ligi, on dört takımdan oluşan ülkenin en yüksek profesyonel futbol ligidir. En başarılıları Olympiacos, Panathinaikos ve AEK Atina'dır. ⓘ
Yunanistan milli basketbol takımı, on yıllardır süregelen bir mükemmellik geleneğine sahiptir ve dünyanın en iyi basketbol güçleri arasında sayılmaktadır. 2012 yılı itibariyle dünyada 4., Avrupa'da ise 2. sırada yer almaktadır. Avrupa Şampiyonası'nı 1987 ve 2005 yıllarında iki kez kazanmış ve son dört FIBA Dünya Şampiyonası'nın ikisinde final four'a kalmıştır. 2006 FIBA Dünya Şampiyonası'nda, turnuvanın yarı finalinde ABD takımını 101-95 yenerek dünya ikincisi olmuştur. En üst düzey yerel basketbol ligi olan A1 Ethniki on dört takımdan oluşmaktadır. En başarılı Yunan takımları Panathinaikos, Olympiacos, Aris Thessaloniki, AEK Athens ve P.A.O.K. Yunan basketbol takımları son 25 yılda Avrupa basketbolunun en başarılı takımlarıdır. 1988'de modern dönem Euroleague Final Four formatının oluşturulmasından bu yana 9 Euroleague şampiyonluğu kazanırken, başka hiçbir ülke bu dönemde 4'ten fazla Euroleague şampiyonluğu kazanamamıştır. 9 Euroleague'in yanı sıra Yunan basketbol takımları (Panathinaikos, Olympiacos, Aris Thessaloniki, AEK Athens, P.A.O.K, Maroussi) 3 Triple Crown, 5 Saporta Kupası, 2 Korać Kupası ve 1 FIBA Avrupa Şampiyonlar Kupası kazanmıştır. Yunanistan milli basketbol takımının 2005 Avrupa Şampiyonası zaferinden sonra Yunanistan hem futbol hem de basketbolda Avrupa Şampiyonu olmuştur. ⓘ
Yunanistan kadın milli sutopu takımı, 2011 Dünya Şampiyonası'nda ev sahibi Çin'e karşı kazandığı altın madalyanın ardından Dünya Şampiyonu olarak dünyanın önde gelen güçlerinden biri haline geldi. Ayrıca 2004 Yaz Olimpiyatlarında gümüş madalya, 2005 Dünya Liginde altın madalya ve 2010 ve 2012 Avrupa Şampiyonalarında gümüş madalya kazandılar. Yunanistan erkek milli sutopu takımı, Kanada'da düzenlenen 2005 Dünya Su Sporları Şampiyonası'nda Hırvatistan'a karşı bronz madalya maçını kazandıktan sonra 2005 yılında dünyanın en iyi üçüncü sutopu takımı olmuştur. Yerel en iyi sutopu ligleri olan Yunanistan Erkekler Sutopu Ligi ve Yunanistan Bayanlar Sutopu Ligi, kulüpleri Avrupa müsabakalarında önemli başarılar elde ettiği için Avrupa sutopunun en iyi ulusal ligleri arasında kabul edilmektedir. Erkekler Avrupa müsabakalarında Olympiacos 2002 yılında Şampiyonlar Ligi, Avrupa Süper Kupası ve Triple Crown'u kazanarak sutopu tarihinde bir yıl içinde yarıştığı tüm şampiyonlukları (Ulusal şampiyonluk, Ulusal kupa, Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Süper Kupası) kazanan ilk kulüp olurken, NC Vouliagmeni 1997 yılında LEN Kupa Galipleri Kupası'nı kazanmıştır. Kadınlar Avrupa müsabakalarında, Yunan sutopu takımları (NC Vouliagmeni, Glyfada NSC, Olympiacos, Ethnikos Piraeus) 4 LEN Şampiyonlar Kupası, 3 LEN Kupası ve 2 Avrupa Süper Kupası kazanarak Avrupa sutopunun en başarılıları arasında yer almaktadır. ⓘ
Yunan erkek milli voleybol takımı, biri Avrupa Voleybol Şampiyonası'nda diğeri Erkekler Avrupa Voleybol Ligi'nde olmak üzere iki bronz madalya, Olimpiyat Oyunları'nda 5.'lik ve FIVB Voleybol Erkekler Dünya Şampiyonası'nda 6.'lık kazanmıştır. Yunanistan ligi A1 Ethniki, Avrupa'nın en iyi voleybol liglerinden biri olarak kabul edilmektedir ve Yunan kulüpleri Avrupa müsabakalarında önemli başarılar elde etmiştir. Olympiacos, en çok yerel şampiyonluk kazanan ve Avrupa şampiyonluğu kazanan tek Yunan kulübü olarak ülkedeki en başarılı voleybol kulübüdür; iki CEV Kupası kazanmış, iki kez CEV Şampiyonlar Ligi ikincisi olmuş ve Avrupa müsabakalarında 12 Final Four oynayarak Avrupa'daki en geleneksel voleybol kulüplerinden biri haline gelmiştir. Iraklis de CEV Şampiyonlar Ligi'nde üç kez ikinci olarak Avrupa müsabakalarında önemli başarılar elde etmiştir. ⓘ
Hentbolda AC Diomidis Argous bir Avrupa Kupası kazanan tek Yunan kulübüdür. ⓘ
Bunların dışında, Korfu'da kriket nispeten popülerdir. ⓘ
Mitoloji
Antik Yunan dininin sayısız tanrısının yanı sıra antik Yunan destanlarının (Odysseia ve İlyada) efsanevi kahramanları ve olayları ile o döneme ait diğer sanat ve edebiyat eserleri, günümüzde halk arasında Yunan mitolojisi olarak adlandırılan şeyi oluşturmaktadır. Antik Yunan dünyasının mitolojisi, dini bir işlev görmenin yanı sıra, dünyanın nasıl oluştuğunu ve işlediğini açıklamaya çalıştığı için kozmolojik bir role de hizmet etmiştir. ⓘ
Antik Yunan dininin başlıca tanrıları Olimpos Dağı'nın tepesinde yaşayan Dodekatheon ya da On İki Tanrı'ydı. Antik Yunan tanrılarının en önemlisi, tanrıların kralı olan ve kız kardeşi Hera ile evli olan Zeus'tu. On İki Olimposlu'yu oluşturan diğer Yunan tanrıları Ares, Poseidon, Athena, Demeter, Dionysos, Apollo, Artemis, Afrodit, Hephaestus ve Hermes'ti. Yunanlılar bu on iki tanrının yanı sıra periler ve diğer büyülü yaratıklar gibi çeşitli mistik inançlara da sahipti. ⓘ
Resmi tatiller ve festivaller
Yunan yasalarına göre yılın her Pazar günü resmi tatildir. 70'li yılların sonlarından bu yana Cumartesi günleri de okul ve iş günü değildir. Buna ek olarak, dört zorunlu resmi tatil vardır: 25 Mart (Yunan Bağımsızlık Günü), Paskalya Pazartesi, 15 Ağustos (Kutsal Bakire'nin Varsayımı veya Dormition) ve 25 Aralık (Noel). 1 Mayıs (İşçi Bayramı) ve 28 Ekim (Ohi Günü) kanunen isteğe bağlı olarak düzenlenmiştir ancak çalışanlara izin verilmesi gelenekseldir. Bununla birlikte, Yunanistan'da Çalışma Bakanlığı tarafından her yıl zorunlu ya da isteğe bağlı olarak ilan edilenden daha fazla resmi tatil kutlanmaktadır. Bu sabit olmayan ulusal bayramların listesi nadiren değişmektedir ve son yıllarda da değişmemiştir, her yıl toplam on bir ulusal bayram kutlanmaktadır. ⓘ
Ulusal bayramlara ek olarak, ülke çapında kutlanmayan, ancak sadece belirli bir meslek grubu veya yerel bir topluluk tarafından kutlanan resmi bayramlar da vardır. Örneğin, birçok belediyenin "İsim Günleri "ne paralel olarak bir "Koruyucu Aziz "i veya bir "Kurtuluş Günü" vardır. Böyle günlerde okulların tatil edilmesi alışılagelmiş bir durumdur. ⓘ
Dini bayramların dışında önemli festivaller arasında Patras Karnavalı, Atina Festivali ve çeşitli yerel şarap festivalleri sayılabilir. Selanik şehri de bir dizi festival ve etkinliğe ev sahipliği yapmaktadır. Selanik Uluslararası Film Festivali Güney Avrupa'daki en önemli film festivallerinden biridir. ⓘ
Yunanistan ismi
Günümüzde Türkçede bu ülkeyi ve halkını tanımlamak için kullanılan Yunanistan ve Yunan kelimeleri Arapça (اليونان, al-Yūnān), Farsça (یونان, Yūnān) ve İbranice'de (יוון, Yavan) de olduğu gibi Anadolu'da bulunan İyonyalılar'a atfen ortaya çıkmıştır ve Yakındoğu'daki Helenler'i ifade eder. İngilizce, Fransızca ve Almanca da dahil olmak üzere Batı Avrupa'da konuşulan dillerde ise İtalya'nın güneyindeki Grek kolonilerine'e atfen "Grek" (Γραικοί, Graikoí) ismi yaygınlaşmıştır. Yunan kavimleri ve şehirleri kendilerini Helenler diye tanımlamıştır. Bugünkü Yunanistan'ın ismi de "Helen ülkesi" anlamında Katarevusa'da Hellás (Ἑλλάς) ve Modern Yunanca'da Elláda'dır (Ελλάδα). Bununla birlikte Helenler, Roma ve Bizans İmparatorluğu döneminde kendilerini Romalı (Ρωμιοί, Romioi) olarak adlandırmışlar, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından bu yüzden Rum diye anılmışlardır. Helen ismi 1830'da Yunanistan'ın bağımsız bir devlet olarak kurulmasına kadar tarihe karışmış ve yeni kurulan devletin, köklerini doğrudan eski Yunan medeniyetine dayandırdığından Hellas adını yeniden canlandırmıştır. ⓘ
Hükümet
İdari bölümler
2011 yılında Kallikratis Planı adı verilen plana göre idari olarak yeniden düzenlenen Yunanistan, her birinin başkanı merkezi hükûmet tarafından atanan yedi apokentroménes dioikíseis'e ("merkezi olmayan yönetim") bölünmüştür. Bu birimler ayrıca, önceki idari yapı altında var olan 13 coğrafi çapı (bölge) yansıtan 13 periferiye ("bölge") ayrılmıştır. Yerel yönetimin bir sonraki düzeyinde, 74 perifereiakés enótites ("bölgesel birim") bulunur. Son olarak, bu idari birimlerin en küçüğü 325 dímoi'dir ("belediye"). ⓘ
Dış ilişkiler
Lejand: kırmızı – piyade, yeşil – mekanize, sarı – zırhlı, mor – hava kuvvetleri
büyük raptiye – tümen, küçük raptiye – tugay ⓘ
1952'de Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne (NATO), 1961'de Avrupa Topluluğu'nun (AK) ortak üyesi ve 1981'de tam üye olan Yunanistan, Batı sisteminin oluşturduğu kurumlara üyedir. ⓘ
Tarihsel olarak, Yunan dış politikası bir dizi zıt kutup aracılığıyla daha iyi anlaşılabilir. 1922'ye kadar Yunanistan, güneydoğu Avrupa'daki bölgesel statükodan memnun olmayan ve mümkün olduğunca çok sayıda Osmanlı Rumunu bünyesine katmak için genişlemeye çalışan revizyonist bir devletti. Bağımsız varlığının ilk yarısında Yunanistan'ın dış politikası, saldırgan dürtüleri ve ülkenin sınırlı kaynakları arasında tehlikeli bir dengeleme eylemiydi. 1922'deki Küçük Asya felaketi'nin ardından Yunanistan, bölgedeki sınırların zorla değiştirilmesine şiddetle karşı çıkan muhafazakar bir güç haline geldi. ⓘ
Büyük güçlerin korumasına bağımlı küçük bir devlet olan Yunanistan, Akdeniz'deki baskın deniz gücü olan Britanya İmparatorluğu ile Doğu Avrupa'daki baskın kara gücü olan Rus İmparatorluğu arasında ikilemde kaldı. Yunanistan'ın Akdeniz'de koruma gereksinimleri yüzünden Yunanistan, dış politikasını dinsel yakınlık duymuş olduğu Rusya'dan çok Britanya İmparatorluğu'na yöneltmesine neden olmuştur. ⓘ
1947'den sonra Amerika Birleşik Devletleri, Akdeniz'deki baskın deniz gücü ve Yunanistan'ın hamisi olarak İngiltere'nin yerini aldı. İngiltere ve ABD ile ittifak, Yunanistan'a, Balkan komşularıyla karşılaştırıldığında ülkenin liberal ve demokratik geleneklerinin güçlendirilmesi de dahil olmak üzere çeşitli tali faydalar sağladı. 1950'lerden bu yana Yunanistan'ın ana dış politika sorunu, Yunanistan'ın Ege, Trakya ve Kıbrıs'ta Helenizm'e karşı "doğudan gelen tehlike"dir (Türkiye). Yunan halkı, ABD ve Avrupa Birliği'nin Türkiye'yi dizginlemek için yeterli çabayı göstermediğini hissetse de Yunanistan, Türkiye nedeniyle Batı ittifakına daha da bağımlı hale gelmiştir. ⓘ
1989'da Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle Güneydoğu Avrupa'nın en zengin ve en eski demokrasisi olan Yunanistan, ABD’nin Ortadoğu ve Kafkasya kadar önem atfettiği Balkanlar'da kendi nüfuz alanını yaratmaya girişti. Sınır değişikliklerinden korkan Yunanistan, eski Yugoslavya'nın parçalanmasına karşı çıkarak Slobodan Miloseviç'in politikalarına destek verdi. Son olarak, 1991'den beri Yunanistan, Makedon milliyetçiliğini etkisiz hale getirmek için yalnız bir diplomatik politika izledi. ⓘ
Yunanistan, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki müttefikleri ile ortaklığını yenilemeye çalışırken, özellikle 1999'dan sonra Türkiye'nin Avrupalılaşması ile bir angajman politikası benimsemiştir. ⓘ
Medya
Siyasi taraf tutma eğilimindeki Yunan gazeteleri arasında Ekathimerini ("Günlük"), Eleftherotypia ("Özgür Basın"), To Vima ("Tribün") ve 2009 ekonomik krizinin ardından yalnızca çevrimiçi yayınlanan Ta Nea ("Haberler") öne çıkar. Devletin televizyon ve radyo yayıncılığındaki tekeli 1980'lerde kırıldı ve bu da özel istasyonların doğmasına neden oldu. ⓘ
Kullanılan kaynaklar
- A Brief History of Ancient Greece: Politics, Society and Culture. Oxford: Oxford University Press, 2004.
- Alexander, G. M. The Prelude to the Truman Doctrine: British Policy in Greece 1944–1947. Oxford: Clarendon Press, 1982.
- Alexandris, Alexis. The Greek Minority of Istanbul and Greek–Turkish Relations, 1918–1974. Atina: Center for Asia Minor Studies, 1983.
- Alford, Jonathan, ed. Greece and Turkey: Adversity in Alliance. Londra: Gower, 1984.
- Amen, Michael Mark. American Foreign Policy in Greece 1944–1949: Economic, Military and Institutional Aspects. Frankfurt am Main: Peter Lang, 1978.
- Augustinos, Gerasimos. Consciousness and History: Nationalist Critics of Greek Society 1897–1914. Boulder, Colo.: East European Quarterly, 1977.
- Augustinos, Gerasimos. The Greeks of Asia Minor: Confession, Community and Ethnicity in the Nineteenth Century. Kent, Ohio: Kent State University Press, 1992.
- Aydin, Mustafa, and Kostas Yfantis, eds. Turkish–Greek Relations: The Security Dilemma in the Aegean. Londra: Routledge, 2002.
- Bahcheli, Tozun. Greek–Turkish Relations since 1955. Boulder, Colo.: Westview Press, 1990.
- Belge, Taciser Ulas, ed. Voices for the Future: Civic Dialogue between Turks and Greeks. Istanbul: Bilgi University Press, 2007.
- Blinkhom, Martin, and Thanos Veremis, eds. Modern Greece: Nationalism and Nationality. Atina: ELIAMEP, Sage, 1990.
- Bliss, Christopher, and Jorge Braga. Unity with Diversity in the European Economy: The Community’s Southern Frontier. Cambridge: Cambridge University Press, 1990.
- Boardman, John. The Oxford History of Greece and the Hellenistic World. Oxford: Oxford University Press, 2002.
- Bottomley, Gillian. After the Odyssey: A Study of Greek Australians. St. Lucia: University of Queensland Press, 1979.
- Bower, Leonard, and Gordon Bolitho. Otto I, King of Greece: A Biography. Londra: Selwyn & Blount, 1939.
- Brewer, D. The Flame of Freedom: The Greek War of Independence 1821–1835. Londra: John Murray, 2001.
- Brown, James. Delicately Poised Allies: Greece and Turkey. Londra: Brassey’s, 1991.
- Browning, Robert, ed. The Greek World: Classical, Byzantine, and Modern. Londra: Thames & Hudson, 2000.
- Burgess, Thomas. Greeks in America. Boston: Shennan, 1913.
- Butterworth, Katherine, and Sara Schneider, eds. Rebetika: Songs from the Old Greek Underworld. Atina: Komboloi, 1975.
- Calotychos, Vangelis. Modern Greece: A Cultural Poetics. Oxford: Berg, 2003.
- Campbell, John, and Philip Sherrard. Modern Greece. Londra: Ernest Benn, 1968.
- Candilis, Wray. The Economy of Greece, 1944–66: Efforts for Stability and Development. New York: Praeger, 1968.
- Carrabott, Philip, ed. Greek Society in the Making, 1863–1913. Hampshire: Variorum, 1997.
- Cartledge, Paul, ed. The Cambridge Illustrated History of Ancient Greece. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
- Chaconas, Stephen-George. Adamantios Korais: A Study in Greek Nationalism. New York: Columbia University Press, 1942.
- Chimbos, Peter D. The Canadian Odyssey: The Greek Experience in Canada. Toronto: McClelland & Stewart, 1980.
- Clark, Bruce. Twice a Stranger: How Mass Expulsion Forged Modern Greece and Turkey. Londra: Granta Books, 2006.
- Clogg, Richard, and Mary Jo Clogg. Greece. Oxford: Clio Press, 1980.
- Clogg, Richard, ed. Greece 1981–89: The Populist Decade. New York: St. Martin’s Press, 1993.
- Clogg, Richard, ed. Minorities in Greece: Aspects of a Plural Society. Londra: Hurst, 2002.
- Clogg, Richard, ed. The Struggle for Greek Independence: Essays to Mark the 150th Anniversary of the Greek War of Independence. Londra: Macmillan, 1973.
- Clogg, Richard. A Concise History of Greece. Cambridge: Cambridge University Press, 1992.
- Clogg, Richard. Parties and Elections in Greece. Durham, N.C.: Duke University Press, 1987.
- Close, David. Greece since 1945. Londra: Longman, 2002.
- Colovas, Anthone C. A Quick History of Modern Greece. New York: Publish America, 2007.
- Constantopoulou, Photini, ed. The Foundation of the Modern Greek State: Major Treaties and Conventions, 1830–1947. Atina: Kastaniotis Editions, 1999.
- Constas, Dimitris, and Athanassios G. Platias, eds. Diasporas in World Politics: The Greeks in Comparative Perspective. Londra: Macmillan, Institute of International Relations, Panteion University, 1993.
- Costopoulos, Michael. The Greek Community of New York City: Early Years to 1910. New York: Aristide Caratzas, 1992.
- Couloumbis, Theodore, John A. Petropulos, and Harry J. Psomiades, eds. Foreign Interference in Greek Politics: A Historical Perspective. New York: Pella, 1976.
- Couloumbis, Theodore, T. Kariotis, and F. Bellou, eds. Greece in the Twentieth Century. Londra: Frank Cass, 2003.
- Cruickshank, Charles. Greece 1940–1941. Londra: Davis Poynter, 1976.
- Cutsumbis, Michael. A Bibliographic Guide to Materials on Greeks in the United States, 1890–1968. New York: Center for Migration Studies, 1970.
- Dakin, Douglas. The Greek Struggle for Independence, 1821–1833. Londra: University of California Press, 1973.
- Danforth, Loring. The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1995.
- Dawkins, Richard M. Modern Greek in Asia Minor: A Study of the Dialects of Silli, Cappadocia and Pharasa, with Grammar, Texts, List Translations and Glossary. Cambridge: Cambridge University Press, 1916.
- Deringil, Selim. The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimation of Power in the Ottoman Empire, 1876–1909. Londra: I. B. Tauris, 1998.
- Diamandouros, Nikiforos, et al., eds. Hellenism and the First Greek War of Liberation (1821–1830). Selanik: Institute for Balkan Studies, 1976.
- Diamandouros, Nikiforos P., J. P. Anton, J. A. Petropulos, and P. Topping, eds. Hellenism and the First Greek War of Liberation (1821–1830): Continuity and Change. Selanik: Institute for Balkan Studies, 1976.
- Diez, Thomas, ed. The European Union and the Cyprus Conflict: Modern Conflict, Postmodern Union. Manchester: Manchester University Press, 2002.
- Dimaras, Konstantinos Th., C. Koumarianou, and L. Droulia, eds. Modern Greek Culture: A Selected Bibliography (in English, French, German, Italian). 4th rev. ed. Atina: Neo-Hellenic Research Centre of the National Hellenic Research Foundation, 1974.
- Dimaras, Konstantinos Th. A History of Modern Greek Literature. Londra: University of London Press, 1974.
- Dimen, Muriel, and Ernestine Friedl, eds. Regional Variation in Modern Greece and Cyprus: Toward a Perspective of the Ethnography of Greece. New York: Academy of Sciences, 1976.
- Dimitrakopoulos, Dionyssis G., and Argyris G. Passas, eds. Greece in the European Union. Londra: Routledge, 2004.
- Dontas, Domna. Greece and the Great Powers 1863–1875. Selanik: Institute for Balkan Studies, 1966.
- Doulis, Thomas. Disaster and Fiction: Modern Greek Fiction and the Asia Minor Disaster of 1922. Berkeley: University of California Press, 1977.
- Driault, Edouard, and Michel Lheritier. Histoire diplomatique de la Grèce de 1821 à nos jours. Paris: Didot, 1925–1926.
- Economopoulou, Marietta. Parties and Politics in Greece 1844–55. Atina: 1984.
- Eisner, Robert. Travelers to an Antique Land: The History and Literature of Travel to Greece. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1991.
- Fairchild, Henry Pratt. Greek Immigration to the United States. New Haven, Conn.: Yale University Press, 1911.
- Faubion, James D. Modern Greek Lessons: A Primer in Historical Constructivisim. Princeton Studies in Culture, Power and History. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1993.
- Featherstone, Kevin. Politics and Policy in Greece: The Challenge of ‘Modernization.’ Londra: Routledge, 2005.
- Ferrera, Maurizi. Welfare State Reform in Southern Europe: Fighting Poverty and Social Exclusion in Italy, Spain, Portugal and Greece. Londra: Routledge, 2005.
- Frangoudaki, Anna, and Thalia Dragonas. “Greece between Tradition and Modernity: In Search of an Equal Place in the European Taxonomy of Peoples.” In Youth and History, vol. 1. Edited by M. Angvid and B. von Borries. Hamburg: Korber-Stiftung, 1997.
- Frazee, Charles. The Orthodox Church and Independent Greece, 1821–1852. Cambridge: Cambridge University Press, 1969.
- Freris, Andrew F. The Greek Economy in the Twentieth Century. Londra: Croom Helm, 1986.
- Gallant, Thomas W. Modern Greece. Londra: Hodder Arnold, 2001.
- Gennadius, J. A Sketch of the History of Education in Greece. Edinburgh: World Federation of Education, 1925.
- Gianaris, Nicholas. Greece and Turkey: Economic and Geopolitical Perspectives. New York: Praeger, 1988.
- Gourgouris, Stathis. Dream Nation: Enlightenment, Colonization and the Institution of Modern Greece. Stanford, Calif.: Stanford University Press, 1996.
- Greece’s Economic Performance and Prospects. Atina: Bank of Greece, 2001.
- Guthenke, Constanze. Placing Modern Greece: The Dynamics of Romantic Hellenism, 1770–1840. Oxford: Oxford University Press, 2008.
- Hadjiantoniou, George. Protestant Patriarch: The Life of Cyril Lucaris (1572–1638), Patriarch of Constantinople. Londra: Epworth Press, 1961.
- Hannay, David. Cyprus: The Search for a Solution. Londra: I. B. Tauris, 2005.
- Hasluck, Frederick W. Athos and Its Monasteries. Londra: Kegan Paul, 1924.
- Hatzivassiliou, Evanthis. The Cyprus Question, 1878–1960: The Constitutional Aspect. Minneapolis: University of Minnesota, 2002.
- Hellander, Paul. Greece. Country Guide. 8th ed. New York: Lonely Planet, 2008.
- Higham, Robin, and Thanos Veremis, eds. The Metaxas Dictatorship: Aspects of Greece 1936–1940. Atina: ELIAMEP, 1993.
- Hirschon, R. Crossing the Aegean: An Appraisal of the 1923 Compulsory Population Exchange between Greece and Turkey. Londra: Berghahn Books, 2003.
- Holland, Robert. Britain and the Revolt in Cyprus, 1954–1959. Oxford: Clarendon Press, 1998.
- Holst, Gail. Road to Rebetika: Music from a Greek Subculture—Songs of Love, Sorrow and Hashish. Atina: Anglo-Hellenic, 1977.
- Hondros, John. Occupation and Resistance: The Greek Agony 1941–44. New York: Pella, 1983.
- Iatrides, John. Revolt in Athens: The Greek Communist “Second Round,” 1944–1945. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1972.
- Ioannides, Christos. In Turkey’s Image: The Transformation of Occupied Cyprus into a Turkish Province. New Rochelle, N.Y.: Aristides Caratzas, 1991.
- Kakridis, Ioannis T. “The Ancient Greeks and the Greeks of the War of Independence.” Balkan Studies 4, no. 2 (1963): 251–64.
- Kariotis, Theodore, ed. The Greek Socialist Experiment: Papandreou’s Greece 1981–1989. New York: Pella, 1992.
- Kazamias, Andreas, and Byron G. Massialas. Greece: Tradition and Change in Education: A Comparative Study. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1965.
- Keeley, Edmund. The Salonika Bay Murder: Cold War Politics and the Polk Affair. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1989.
- Keridis, Dimitris, and Chryssostomos Sfatos, eds. Greek Higher Education: Prospects for Reform. New York: Pella, 1998.
- Keridis, Dimitris, and Dimitris Triantafyllou, eds. Greek–Turkish Relations in the Era of Globalization. New York: Brassey’s, 2001.
- Kitroeff, Alexander. The Greeks in Egypt, 1919–1937: Ethnicity and Class. Oxford: Middle East Centre, 1989.
- Kitromilides, Paschalis M., ed. Eleftherios Venizelos: The Trials of Statesmanship. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006.
- Kitromilides, Paschalis M. The Enlightenment as Social Criticism: Iosipos Moisiodax and Greek Culture in the Eighteenth Century. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1992.
- Koliopoulos, John S., and Thanos M. Veremis. Greece—The Modern Sequel: From 1821 to the Present. New York: New York University Press, 2003.
- Kollias, Christos, and Gülay Günlük-Şenesen, eds. Greece and Turkey in the 21st Century: Conflict or Cooperation—A Political Economy Perspective. Londra: Nova Science, 2003.
- Koumoulides, John A., ed. Greece—The Legacy: Essays on the History of Greece, Ancient, Byzantine and Modern. Bethesda: University Press of Maryland, 1998.
- Krautheimer, Richard. Early Christian and Byzantine Architecture. Harmondsworth, İngiltere: Penguin Books, 1965.
- Lambiri-Dimaki, Jane. Social Stratification in Greece: 1962–1982. Atina: Sakkoulas, 1983.
- Layoun, Mary, ed. Modernism in Greece? Essays on the Literary and Cultural Margins of a Movement. New York: Pella, 1990.
- Legg, Keith R., and John M. Roberts. Modern Greece: A Civilization on the Periphery. Boulder, Colo.: Westview Press, 1997.
- Levandis, John. The Greek Foreign Debt and the Great Powers 1821–1898. New York: Columbia University Press, 1944.
- Litsas, Fotios K. A Companion to the Greek Orthodox Church. New York: Greek Orthodox Archdiocese, 1984.
- Living in Occupied Greece 1939–1945. Atina: Centre Academic Press, 1991.
- Marketou, Jenny. The Great Longing: The Greeks of Astoria. Atina: Kedros, 1987.
- Mazower, Mark. Salonica: City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430–1950. Londra: HarperCollins, 2004.
- McGrew, William. Land and Revolution in Modern Greece 1800–1881. Kent, Ohio: Kent State University Press, 1985.
- McNeil, William. The Metamorphosis of Greece since World War II. Chicago: University of Chicago Press, 1978.
- Miller, William. The Ottoman Empire and Its Successors, 1801–1927. Cambridge: Cambridge University Press, 1936.
- Mitrakos, Alexander. France in Greece during World War I. Boulder, Colo.: East European Monographs, 1982.
- Monos, Dimitris. The Achievement of the Greeks in the United States. Philadelphia: Centrum, 1986.
- Moskos, Charles. Greek Americans: Struggle and Success. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1980.
- Moustaka, Calliope. Attitudes, Sociometric Status and Ability in Greek Schools. Paris: Mouton, 1967.
- Munkman, Charles A. American Aid to Greece: A Report on the First Ten Years. Londra: Methuen, 1958.
- Myers, E. C. W. Greek Entanglement. Gloucester, İngiltere: Alan Sutton, 1985.
- Newton, Brian. Cypriot Greek: Its Phonology and Inflections. Lahey: Mouton, 1972.
- Orfanos, Spyros, Harris J. Psomiades, and J. Spyridakis, eds. Education and Greek-Americans: Process and Prospects. New York: Pella, 1987.
- Orfanos, Spyros. Reading Greek America: Studies in the Experience of Greeks in the United States. New York: Pella, 2002.
- Organization for Economic Cooperation and Development. Greece (Reviews of National Policies for Education). Paris: OECD, 1982. Stavrou, Stavros. Vocational Education and Training in Greece. Selanik: Cedefop, European Communities, 1995.
- Ozkirimli, Umut, and Spyros Sofos. Tormented by History: Nationalism in Greece and Turkey. New York: Columbia University Press, 2008.
- O’Ballance, Edgar. The Greek Civil War, 1944–1949. Londra: Faber & Faber, 1966.
- Pantelouris, E. M. Greece: An Introduction. Moffat, Scotland: BlueAcre Books, 1987.
- Papadopoulos, Theodore. Studies and Documents Relating to the History of the Greek Church and People under Turkish Domination. Brussels: 1952.
- Papastratis, Procopis. British Policy towards Greece during the Second World War 1941–1944. Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
- Petrakis, Marina. The Metaxas Myth: Dictatorship and Propaganda in Greece. Londra: Tauris Academic Studies, 2005.
- Petropulos, John-Anthony. Politics and Statecraft in the Kingdom of Greece, 1833–43. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1968.
- Politis, Linos. A History of Modern Greek Literature. Oxford: Clarendon Press, 1973.
- Pollis, Adamantia. The Megali Idea: A Study of Greek Nationalism. PhD diss., Faculty of Philosophy, Johns Hopkins University, 1958.
- Pomeroy, Sarah B., Stanley M. Burstein, Walter Donlan, and Jennifer Tolbert Roberts.
- Pratt, Michael. Britain’s Greek Empire: Reflections on the History of the Ionian Islands from the Fall of Byzantium. Londra: Rex Collings, 1978.
- Prevelakis, Eleftherios. British Policy towards the Change in Dynasty in Greece 1862–63. Atina: Christou, 1953.
- Richter, Heinz. Greece and Cyprus since 1920: Bibliography of Contemporary History. Heidelberg: Wissenschaftlicher Verlag, 1984.
- Roberts, R. J. “The Greek Press at Constantinople in 1627 and Its Antecedents.” Library 22, no. 1 (1967).
- Rozakis, Christos, and C. Stephanou, eds. The New Law of the Sea. Amsterdam: North Holland, 1983.
- Rozakis, Christos. Analysis of the Legal Problems in Greek–Turkish Relations 1973–88. Atina: ELIAMEP, 1989.
- Runciman, Steven. The Fall of Constantinople. Cambridge: Cambridge University Press, 1965.
- Scandinavian Studies in Modern Greek. Gothenburg, Sweden, 1977.
- Smothers, Frank, William Hardy McNeill, and Elizabeth Darbishire McNeill. Report on the Greeks: Findings of a Twentieth-Century Fund Team Which Surveyed Conditions in Greece in 1947. New York: Twentieth Century Fund, 1948.
- Sophocleous, M. A. Greek Press in Australia, 1913–1995. Melbourne: 1993.
- Stassinopoulos, Costas. Modern Greeks: Greece in World War II: The German Occupation and National Resistance and Civil War. Washington, D.C.: American Hellenic Institute Foundation, 2005.
- Stavrakis, Peter. Moscow and Greek Communism, 1944–1949. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 1989.
- Stavrianos, L. S. The Balkans since 1453. New York: Holt, Rinehart, & Winston, 1965.
- Stavrou, Nikolaos. Allied Politics and Military Interventions: The Political Role of the Greek Military. Atina: Papazissis, 1977.
- Stefanidis, Ioannis. Isle of Discord: Nationalism, Imperialism and the Making of the Cyprus Problem. New York: New York University Press, 1999.
- Stefanidis, Ioannis. Stirring the Greek Nation: Political Culture, Irredentism and Anti-Americanism in Post-War Greece, 1945–1967. Londra: Ashgate, 2007.
- Sudosteuropa Mitteilungen. Münih: Sudosteuropa-Gesellschaft (Southeast Europe Association), 1975. Ta Istorika. Atina: Melissa, 1983.
- Tamis, Anastasios M. The Greeks in Australia. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
- Theodossopoulos, Dimitrios, ed. When Greeks Think about Turks: The View from Anthropology. Londra: Routledge, 2007.
- The South-East European YEARBOOK. Atina: Hellenic Foundation for European and Foreign Policy (ELIAMEP), 1988.
- Toping, Peter W. Studies in Latin Greece, A.D. 1205–1715. Londra: Variorum, 1977.
- Tsaktsiras Lambros. Selanik: The City and Its Monuments. Selanik: Malliares Paideia, 2004.
- Tsalicoglou, Iakovos S. Negotiating for Entry: The Accession of Greece to the European Community. Dartmouth: Aldershot, 1994.
- Tziovas, Dimitris. Greece and the Balkans: Identities, Perceptions and Cultural Encounters since the Enlightenment. Aldershot, B.K.: Ashgate, 2003.
- Tziovas, Dimitris. The Nationism of the Demoticists and Its Impact on Their Literary Theory (1888–1930). Amsterdam: Hakkert, 1986.
- USA International Business Publications. Greece: Education System and Policy Handbook. Washington, D.C.: IBP, 2008.
- Vryonis, Speros. The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century. Berkeley: University of California Press, 1986.
- Ware, Timothy. The Orthodox Church. Harmondsworth, İngiltere: Penguin Books, 1963.
- Wellesz, Egon. A History of Byzantine Music and Hymnography. Oxford: Clarendon Press, 1961.
- Wittner, Lawrence S. American Intervention in Greece, 1943–1949. New York: Columbia University Press, 1982.
- Woodhouse, Christopher M. Karamanlis: The Restorer of Greek Democracy. Oxford: Oxford University Press, 1984.
- Woodhouse, Christopher M. Modern Greece: A Short History. Londra: Faber & Faber, 2000.
- Woodhouse, Christopher M. The Battle of Navarino. Londra: Hodder & Stoughton, 1965.
- Xydis, Stephen. Greece and the Great Powers 1944–1947: Prelude to the Truman Doctrine. Selanik: Institute for Balkan Studies, 1963.
- Xydis, Stephen. Modern Greek Nationalism. Londra: University of Washington Press, 1969.
- Yannaras, Christos. Elements of Faith: An Introduction to Orthodox Theology. Edinburgh: T. T. Clark, 1991.
- Yiallourides, Christodoulos K., and Panayotis J. Tsakonas, eds. Greece and Turkey after the End of the Cold War. New York: Aristide Caratzas, 2001.
- Zakynthinos, Dionysios A. The Making of Modern Greece: From Byzantium to Independence. Oxford: Blackwell, 1976.
- Zizioulas, Jean D. Being as Communion. Crestwood, N.Y.: St. Vladimir’s Seminary Press, 1993.
- ———, ed. Greece and the EEC Integration and Convergence. Londra: Macmillan, 1986.
- ———, ed. Greece in the 1940s: A Nation in Crisis. Hanover, N.H.: University Press of New England, 1981.
- ———, ed. Greek Modernism and Beyond. Lanham, Md.: Rowman & Littlefield, 1995.
- ———, ed. The Greek Civil War 1943–1950: Studies of Polarization. London: Routledge, 1993.
- ———, ed. The Greek Novel, AD 1–1985. Londra: Croom Helm, 1988. Bien, Peter. Constantine Cavafy. New York: Columbia University Press, 1964.
- ———. A History of Thessaloniki. Selanik: Institute for Balkan Studies, 1972.
- ———. An Illustrated History of the Greeks in Australia. Bundoora, Victoria: La Trobe University, 1997.
- ———. An Introduction to Modern Greek Literature. Oxford: Oxford University Press, 1994.
- ———. A Short History of Modern Greece. Cambridge: Cambridge University Press, 1979.
- ———. Capodistria: The Founder of Greek Independence. Londra: Oxford University Press, 1973.
- ———. Greece in the 1980s. Londra: Macmillan, 1983.
- ———. Greece under Military Rule. Londra: Seeker & Warburg, 1972.
- ———. Inside Hitler’s Greece: The Experience of Occupation, 1941–1944. New Haven, Conn.: Yale University Press, 1993.
- ———. Kazantzakis and the Linguistic Revolution in Greek Literature. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1972.
- ———. Nikos Kazantzakis. New York: Columbia University Press, 1972. Browing, Robert. Medieval and Modern Greek. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.
- ———. Origins of the Greek Nation: The Byzantine Period, 1204–1461. Rev. ed. Translated by I. Marks. New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press, 1970.
- ———. Red Acropolis, Black Terror: The Greek Civil War and the Origins of Soviet–American Rivalry, 1943–1949. New York: Basic Books, 2004.
- ———. Rhigas Velestinlis: The Protomartyr of the Greek Revolution. Limni, Evia: Denise Harvey, 1995.
- ———. Six Poets of Modern Greece. New York: Alfred A. Knopf, 1961. Klironomos, Martha. “George Theotokas’ Free Spirit: Reconfiguring Greece’s Path toward Modernity.” Journal of the Hellenic Diaspora 18, no. 1 (1992): 79–98.
- ———. The Generative Interpretation of Dialect: A Study of Modern Greek Phonology. Cambridge: Cambridge University Press, 1972.
- ———. The Great Church in Captivity: A Study of the Patriarchate of Constantinople from the Eve of the Turkish Conquest to the Greek War of Independence. Cambridge: Cambridge Press, 1968.
- ———. The Greeks in the United States. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1964.
- ———. The Greek War of Independence: Its Historical Setting. Londra: Hutchinson, 1952.
- ———. The Modern Greek Language. Oxford: Oxford University Press, 1985.
- ———. Theodorakis: Myth and Politics in Modern Greek Music. Amsterdam: Adolf M. Hakkert, 1980.
- ———. The Struggle for Greece 1941–1949. Londra: Hart-Davis, MacGibbon, 1976.
- ———. The Unification of Greece 1770–1923. New York: St. Martin’s Press, 1972.
- ———. The United States, Greece, and Turkey: The Troubled Triangle. New York: Praeger, 1983.
- Andress, David (2015). The Oxford handbook of the French Revolution (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198845942.
- Ayoub, Samy A. (2020). Law, empire, and the sultan: Ottoman imperial authority and late Ḥanafī jurisprudence. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0190092924.
- Balot, Ryan (2017). The Oxford handbook of Thucydides. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0199340385.
- Bosworth, R.J.B. (2009). The Oxford handbook of fascism. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199594788.
- Boys-Stones, George (2009). The Oxford handbook of Hellenic studies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199286140.
- Boys-Stones, George (2009). The Oxford handbook of Hellenic studies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199286140.
- Breuilly, John (2013). The Oxford handbook of the history of nationalism (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198768203.
- Campbell, Brian (2017). The Oxford handbook of warfare in the classical world. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0190499136.
- Casale, Giancarlo (2010). The Ottoman age of exploration. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0195377828.
- Cassis, Youssef (2016). The Oxford handbook of banking and financial history. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198815730.
- Chenoweth, Erica (2019). The Oxford handbook of terrorism (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198732914.
- Cline, Eric H. (2010). The Oxford handbook of the Bronze Age Aegean (ca. 3000-1000 BC). New York, N.Y.: Oxford University Press. ISBN 978-0199873609.
- Curd, Patricia (2011). The Oxford handbook of presocratic philosophy. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0199837557.
- Dietze, Carola (2021). The Oxford handbook of the history of terrorism. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0199858569.
- Eidinow, Esther (2017). The Oxford handbook of ancient Greek religion. Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198810179.
- Eidinow, Esther (2017). The Oxford handbook of ancient Greek religion. Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198810179.
- Esposito, John L. (2009). The Oxford encyclopedia of the Islamic world. New York, N.Y.: Oxford University Press. ISBN 9780195305135.
- Featherstone, Kevin (2020). The Oxford handbook of modern Greek politics (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198825104.
- Fiddian-Qasmiyeh, Elena (2014). The Oxford handbook of refugee and forced migration studies (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198778509.
- Fine, Gail (2019). The Oxford handbook of Plato (2. bas.). New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0190639730.
- Firges, Pascal (2017). French revolutionaries in the Ottoman Empire : diplomacy, political culture, and the limiting of universal revolution, 1792-1798. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198759966.
- Fontaine, Michael (2014). The Oxford handbook of Greek and Roman comedy. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0190887216.
- Futrell, Alison (2021). The Oxford handbook of sport and spectacle in the ancient world. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199592081.
- Graf, Tobias P. (2017). The Sultan's renegades: Christian-European converts to Islam and the making of the Ottoman elite, 1575-1610 (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198791430.
- Hamish, Scott (2015). The Oxford handbook of early modern European history, 1350-1750. Volume 1, Peoples and place (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198820567.
- Hamish, Scott (2015). The Oxford handbook of early modern European history, 1350-1750. Volume 2, Cultures and power (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198820574.
- Horton, Andrew (1997). The Films of Theo Angelopoulos. Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN 978-0691011417.
- Hunter, David (2008). The Oxford handbook of early Christian studies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199596522.
- Jeffreys, Elizabeth (2008). The Oxford handbook of Byzantine studies (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199252466.
- Kaczynski, Bernice M. (2020). The Oxford handbook of Christian monasticism (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199689736.
- Kastritsis, Dimitri J. (2017). An early Ottoman history: the Oxford Anonymous chronicle. Liverpool: Oxford University Press. ISBN 978-1786940681.
- Katsikas, Stefanos (2021). Islam and Nationalism in Modern Greece, 1821-1940. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0190652005.
- Kazhdan, Alexander P. (1991). The Oxford dictionary of Byzantium. New York: Oxford University Press. ISBN 9780195046526.
- Keridis, Dimitris (2009). Historical Dictionary of Modern Greece. Scarecrow Press. ISBN 978-0810859982.
- Keyser, Paul (2018). The Oxford handbook of science and medicine in the classical world. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0199734146.
- Kitts, Margo (2016). The Oxford handbook of religion and violence. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0190270094.
- Kors, Alan Charles (2003). Encyclopedia of the Enlightenment. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195104301.
- Loney, Alexander (2018). The Oxford handbook of Hesiod. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0190209032.
- Mackridge, Peter (2010). Language and national identity in Greece, 1766-1976. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199599059.
- Malcolm, Noel (2015). Agents of empire: knights, corsairs, Jesuits and spies in the sixteenth-century Mediterranean world. New York, N.Y.: Oxford University Press. ISBN 978-0190262785.
- Malcolm, Noel (2019). Useful enemies: Islam and the Ottoman Empire in Western political thought, 1450-1750 (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198830139.
- Marconi, Clemente (2015). The Oxford handbook of Greek and Roman art and architecture. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0190887124.
- Martin, Gunther (2019). The Oxford handbook of Demosthenes (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198713852.
- Metcalf, William E. (2012). The Oxford handbook of Greek and Roman coinage. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199372188.
- Meyer, James H. (2014). Turks across empires: marketing Muslim identity in the Russian-Ottoman borderlands, 1856-1914 (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198725145.
- Mills, Simon (2020). A commerce of knowledge: trade, religion, and scholarship between England and the Ottoman Empire, 1600-1760 (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198840336.
- Nock, Matthew (2014). The Oxford handbook of suicide and self-injury. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0190669386.
- Oegema, Gerbern (2021). The Oxford handbook of the Apocrypha. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0190689643.
- Oqubay, Arkebe (2020). The Oxford handbook of industrial hubs and economic development. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198850434.
- Papaioannou, Stratis (2021). The Oxford handbook of Byzantine literature. New York, N.Y.: Oxford University Press. ISBN 978-0199351763.
- Papanikolaou, Dimitris (2021). Greek Weird Wave. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 978-1474436311.
- Parkin, Tim (2013). The Oxford handbook of childhood and education in the classical world. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199781546.
- Preus, Anthony (2015). Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy (2. bas.). Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1442246386.
- Richter, Daniel S. (2017). The Oxford handbook of the Second Sophistic. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0199837472.
- Salvesen, Alison (2021). The Oxford handbook of the Septuagint. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199665716.
- Schwartz, Ellen C. (2021). The Oxford handbook of Byzantine art and architecture. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0190277352.
- Shields, Christopher (2012). The Oxford handbook of Aristotle. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0195187489.
- Smiley, Will. From Slaves to Prisoners of War: The Ottoman Empire, Russia, and International Law. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198785415.
- Steadman, Sharon R. (2016). The Oxford handbook of ancient Anatolia, 10,000-323 B.C.E. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199336012.
- Tarlow, Sarah (2013). The Oxford handbook of the archaeology of death and burial (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198855255.
- Tziovas, Dimitris (2014). Re-imagining the past: antiquity and modern Greek culture. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199672752.
- Wright, Edmund (2006). A dictionary of world history (2. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780192807007.