Tazı
| Greyhound ⓘ | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Diğer isimler | İngiliz Tazısı | ||||||||||||||||||||||||
| Köken | (Widespread) | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Köpek (evcil köpek) | |||||||||||||||||||||||||
İngiliz Tazısı ya da kısaca Tazı, av hayvanları ve tazı yarışları için yetiştirilen bir köpek türüdür. Emekli yarış tazılarının büyük ölçekli sahiplenilmesindeki artıştan bu yana, cins bir aile hayvanı olarak popülaritesinde yeniden bir canlanma görmüştür. ⓘ
Tazılar uzun boylu, kaslı, düz tüylü, uzun kuyruklu ve sert ayaklı "S şeklinde" bir av köpeği türü olarak tanımlanır. Tazılar, İtalyan tazısı gibi diğer akraba tazılardan ayrı bir cinstir. ⓘ
Tazı, uzun ve güçlü bacakları, derin göğsü, esnek omurgası ve ince yapısıyla saatte 64 kilometreyi (40 mph) aşan ortalama yarış hızlarına ulaşabilen nazik ve zeki bir ırktır. Tazı, bir yarışın ilk 250 metresi (820 ft) boyunca saniyede neredeyse 20 metre (66 ft/s) hızla ilerleyerek 30 metre (98 ft) veya kutulardan itibaren altı adım içinde saatte 70 kilometre (43 mph) tam hıza ulaşabilir.
.jpg)
Tazılar, köpeklerin sınıflandırıldığı başlıca gruplardan biri. Tazılar aslında av köpekleridir ancak çok çeşitli olmaları nedeniyle av köpekleri grubundan ayrı bir grup altında toplanmışlardır. Tazılar, koklayarak iz sürenler (scent hounds) ve görerek iz sürenler (sight hounds) olmak üzere ikiye ayrılırlar. AKC ve TKC'nin tazı kategorilerinde 26'şar ırk bulunur. ⓘ
Yere yakın dakhunddan (porsuk tazısı), çok hızlı İngiliz tazısı greyhounda kadar çok değişik cüsse, görünüm ve özelliklerde tazılar vardır. Afgan tazıları ve Salukiler (Gazal tazısı), kayalık arazilerde ceylan takip etmekte kullanılırlar. Beagle, base, harrier, foxhound (tilki tazısı) ve coonhound (rakun tazısı) gibi tazı ırkları sürüler halinde avlanırken; Afgan tazısı, Saluki, borzois, firavun tazısı gibi ırklar yalnız avlanırlar. Bazı diğer tazı ırkları Petit Basset Griffon Vendéen (PBGV), samur tazısı, aslan avında kullanılan Rhodesian ridgeback ve iz sürme yeteneği ile meşhur bloodhounddur. Ayrıca İrlanda kurt köpeği, İskoç deerhound, basenji, whippet, ve Norveç elkhound da tazı grubundadır. Kanada'da dreverler, İngiltere'de de Grand Basset Griffon Vendéenler (GBGV) tazı kabul edilirler. AKC ve TKC'ye göre İtalyan greyhoundu tazı değil süs köpeği kategorisindedir. ⓘ
Görünüş
Erkekler genellikle 71 ila 76 santimetre (28 ila 30 inç) boyunda ve ortalama 27 ila 40 kilogram (60 ila 88 lb) ağırlığındadır. Dişiler daha küçük olma eğilimindedir, omuz yükseklikleri 66 ila 71 santimetre (26 ila 28 inç) ve ağırlıkları 25 ila 34 kilogram (55 ila 75 lb) arasında değişir, ancak ağırlıklar bu ortalama ağırlıkların üstünde ve altında olabilir. Tazıların bakımı kolay olan çok kısa kürkleri vardır. Beyaz, brindle, fawn, siyah, kırmızı ve mavi (gri) varyasyonlarının tek başına veya kombinasyon halinde görünebildiği yaklaşık 30 tanınmış renk formu vardır. Tazılar dolikosefaldir, genişliğine kıyasla nispeten uzun bir kafatasına ve uzun bir ağızlığa sahiptir. ⓘ
Evcil hayvanlar
Tazılar iyi evcil hayvanlar olarak kabul edilirler ve sevgi dolu doğaları ve insanlarla ya da diğer köpeklerle birlikte olmaktan hoşlanmalarıyla bilinirler, ancak bir Tazının kedi gibi diğer küçük hayvanlarla birlikte olmayı ne kadar iyi tolere edeceği köpeğin kişiliğine bağlıdır. Tazılar tipik olarak küçük hayvanları kovalar; yüksek 'av güdüsü' olmayanlar oyuncak köpek ırkları ve kedilerle mutlu bir şekilde bir arada yaşayabilir. ⓘ
Tazılar en mutlu şekilde sessiz ortamlarda evcil hayvan olarak yaşarlar. Çocuklu ailelerde, çocuklara köpeğe kibarlık ve uygun saygı ile düzgün davranmaları öğretildiği sürece iyi uyum sağlarlar. Tazıların hassas bir doğası vardır ve eğitim yöntemi olarak nazik komutlar en iyi sonucu verir. ⓘ
Ara sıra bir tazı havlayabilir; ancak genellikle havlamazlar, bu da banliyö ortamlarında faydalıdır ve genellikle yabancılara karşı kendi ailelerine olduğu kadar arkadaş canlısıdırlar. 2008 yılında Pennsylvania Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, Tazıların yabancılara, sahiplerine ve diğer köpeklere karşı en az agresif köpek ırklarından biri olduğunu ortaya koymuştur. ⓘ
Tazılarla ilgili yaygın bir yanlış kanı, hiperaktif olduklarıdır. Emekli yarış tazıları için durum genellikle böyle değildir. Tazılar, fazla alana ihtiyaç duymadıkları ve günde neredeyse 18 saat uyudukları için apartman köpeği olarak rahatça yaşayabilirler. Sakin mizaçları nedeniyle, Tazılar daha küçük, daha aktif ırklara göre daha iyi "apartman köpeği" olabilirler. ⓘ
Birçok Greyhound sahiplendirme grubu, sahiplerinin Greyhound'larını tamamen kapalı alanlar dışında dışarıda tasmalı tutmalarını önermektedir. Bunun nedeni avlanma güdüleri, hızları ve Tazıların yol duygusu olmadığı iddiasıdır. Bazı yargı bölgelerinde, tazıların tasmasız köpek parklarında bile tasmasız dolaşmasına izin verilmesi yasa dışıdır. Boyutları ve güçleri nedeniyle, evlat edinme grupları, Tazıların üzerinden atlamasını önlemek için çitlerin 4 ila 6 fit (1,2 ila 1,8 m) yüksekliğinde olmasını önermektedir. Yeniden sahiplendirilen çoğu ırkta olduğu gibi, yarıştan sonra sahiplenilen Tazıların bir insan ailesiyle yeni yaşamlarına alışmak için zamana ihtiyaçları vardır. Tazı sahiplerinin evcil hayvanlarının yeni evlerinde rahat etmelerine yardımcı olmak için birçok rehber ve kitap yayınlanmıştır. ⓘ
Yetenekleri
Coursing
Tazıların hem Britanya Adaları'nda hem de Avrupa Kıtası'ndaki ilk kullanım alanı, et ve spor için geyik avlamaktı; daha sonra, özellikle Britanya'da, tavşan avı yarışmalarında uzmanlaştılar. Her ne kadar yemle avlanma ve yarış gibi yapay yem sporları çok daha yaygın ve popüler olsa da, bazı Tazılar hala avcılık için kullanılmaktadır. Önde gelen 300 ila 550 yarda koşucuların çoğunun soyu, İrlanda Kursu Derbisi veya İrlanda Kupası gibi etkinlikleri kazanan yarışçıların birkaç nesli içinde İrlandalı babalara kadar uzanmaktadır. ⓘ
Yarışlar
20. yüzyılın başlarına kadar tazılar esas olarak avcılık ve koşu için yetiştirilir ve eğitilirdi. 1920'lerde modern tazı yarışları Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere (1926), Kuzey İrlanda (1927), İskoçya (1927) ve İrlanda Cumhuriyeti'nde (1927) yapılmaya başlandı. Avustralya da önemli bir yarış kültürüne sahiptir. ⓘ
Amerika Birleşik Devletleri'nde, profesyonel yarışların yanı sıra, birçok Tazı amatör yarış pistlerinde başarı elde etmektedir. Büyük Tazı Yarışları Derneği (LGRA) ve Ulusal Oval Pist Yarışları Derneği (NOTRA) gibi kuruluşlar tazıların yarışması için fırsatlar sunmaktadır. ⓘ
Companion
Tarihsel olarak Tazı, bir av türü ve ırkı olarak ilk ortaya çıkışından bu yana, Batı edebiyatı, hanedanlık armaları ve sanatında köpek dünyasının en zarif veya asil yoldaşı ve avcısı olarak belirli bir şöhret ve tanıma sahip olmuştur. Modern zamanlarda, profesyonel yarış endüstrisi, çok sayıda pist tazılarının yanı sıra köpekleri yeniden sahiplendirmeyi amaçlayan uluslararası sahiplendirme programları, ırkı emekliliğinde dostça bir arkadaşlık sağlayacak bir spor köpeği olarak yeniden tanımlamıştır. Bu durum, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yarış pistlerinin kapanması nedeniyle son yıllarda yaygınlaşmıştır. Kennel Clubs'ın tescilli ırkı, yarış endüstrisi ve coursing topluluğu dışında, gösteri köpeği ve evcil hayvan olarak hala mütevazı bir takipçi kitlesine sahiptir. ⓘ
Sağlık ve fizyoloji
Tazılar genellikle sağlıklı ve uzun ömürlü bir ırktır ve kalıtsal hastalıklar nadirdir. Bazı tazılarda özofageal akalazya, gastrik dilatasyon volvulus (bloat olarak da bilinir) ve osteosarkom geliştiği bilinmektedir. Tazıların zayıf fiziği sert yüzeylerde uyumaya uygun olmadığından, hem yarış hem de refakatçi tazı sahipleri genellikle yumuşak yatak takımları sağlar; yatak takımı olmadan tazılar ağrılı cilt yaraları geliştirmeye eğilimlidir. Bir Tazı'nın ortalama ömrü 10 ila 14 yıldır. ⓘ
Tazıların benzersiz fizyolojisi ve anatomisi nedeniyle, köpeklerin tedaviye ihtiyacı olduğunda, özellikle de anestezi gerektiğinde, genellikle cinsle ilgili sorunları anlayan bir veterinere ihtiyaç duyulur. Tazılar barbitürat bazlı anesteziyi diğer ırklarla aynı şekilde metabolize edemezler çünkü karaciğerlerinde daha düşük miktarda oksidatif enzim bulunur. Tazılar olağandışı kan kimyası gösterir [1]Bu, ırka aşina olmayan veteriner hekimler tarafından yanlış okunabilir ve yanlış bir teşhisle sonuçlanabilir. ⓘ
Tazılar böcek ilaçlarına karşı çok hassastır. Birçok veteriner, pire tasması veya pire spreyinin piretrin bazlı olması durumunda Tazılarda kullanılmasını önermemektedir. Ancak Advantage, Frontline, Lufenuron ve Amitraz gibi ürünler tazılarda kullanım için güvenlidir ve pire ve keneleri kontrol etmede çok etkilidir. ⓘ
Tazılarda diğer ırklara göre daha yüksek seviyede kırmızı kan hücresi bulunur. Kırmızı kan hücreleri kaslara oksijen taşıdığından, bu yüksek seviye tazıların daha fazla miktarda oksijeni akciğerlerden kaslara daha hızlı taşımasını sağlar. Buna karşılık, tazıların trombosit seviyeleri diğer ırklara göre daha düşüktür. ⓘ
Travma veya rutin ameliyatı takiben gecikmiş kanama tazılarda daha yaygındır; bir çalışmada rutin gonadektomiyi takiben tazıların %26'sında önemli kanama görüldüğü bildirilmiştir, bu oran diğer köpek ırklarında %0-2'dir. Bu durum genellikle tazı fibrinolitik sendromu veya ırkla ilişkili hiperfibrinoliz olarak adlandırılır; burada birincil veya ikincil pıhtılaşma sistemlerinde bozukluk olmaksızın fibrinoliz sisteminde bir bozukluk vardır ve trombosit sayısıyla da ilişkili değildir. Bu sendromda travma veya rutin cerrahi prosedürleri takiben başlangıçta yeterli hemostaz vardır, ancak 36-48 saat sonra bölge uygunsuz hiperfibrinolize uğrar. Bu da önemli morbidite ve mortalite ile sonuçlanabilen gecikmiş kanama ile sonuçlanır. Ameliyat öncesi yapılan standart kan tahlilleri risk altında olanları belirleyemez. Bu durum, tazılarda nadir görülen von Willebrand hastalığı gibi diğer ırklarda görülen yaygın kanama bozukluklarından farklıdır. Yüksek kaliteli araştırma verileri eksik olmasına rağmen, bu durumun oral veya parenteral yolla traneksamik asit gibi antifibrinolitik ilaçlar uygulanarak önlenebileceği ve tedavi edilebileceği düşünülmektedir. Ağır vakalarda yoğun bakım ve kan ürünü uygulaması da gerekebilir. ⓘ
Tazıların alt tüyleri yoktur ve bu nedenle insanlarda köpek alerjilerini tetikleme olasılıkları daha düşüktür (bazen yanlışlıkla "hipoalerjenik" olarak adlandırılırlar). Astarlarının olmaması, genel vücut yağı eksikliği ile birleştiğinde, Tazıları aşırı sıcaklıklara (hem sıcak hem de soğuk) karşı daha duyarlı hale getirir; bu nedenle içeride barındırılmaları gerekir. Bazı tazıların pati altlarında nasır oluşabilir; bu nasırları tedavi etmek için çeşitli yöntemler kullanılır. ⓘ
Bir Tazı'nın hızının anahtarı hafif ama kaslı yapısında, büyük kalbinde, herhangi bir cinsin en yüksek hızlı kasılan kas yüzdesinde, çift süspansiyonlu dörtnal yürüyüşünde ve omurgasının aşırı esnekliğinde bulunabilir. "Çift süspansiyonlu döner dörtnal", her tam adımda dört ayağın da kasılmış ve uzatılmış olmak üzere iki aşamada yerden kesildiği Tazı'nın en hızlı koşu yürüyüşünü tanımlar. ⓘ
Tarihçe
Kökenleri
Tazı/saluki formunda olduğu tespit edilen bir köpeğe ait antik iskelet kalıntıları modern Suriye'deki Tell Brak'ta kazılmış ve yaklaşık 4.000 yıl öncesine tarihlendirilmiştir. ⓘ
Arrian'ın, Avrupa'da kaydedilen ilk av köpeği ve tazının olası öncülü olan vertragus (Kelt kökenli bir kelime olan Latince 'vertragus'tan) hakkındaki tarihi literatür, kökeninin Doğu Avrupa veya Avrasya'dan gelen Keltlere dayandığını öne sürmüştür. Britanya'da 1974 yılında yapılan sistematik arkeozooloji, Roma işgalinden önce Britanya'da gerçek bir tazı türünün varlığını reddetmiş ve bu durum 2000 yılında daha da doğrulanmıştır. Roma işgalinin erken dönemine ait yazılı kanıtlar, Vindolanda tabletleri (No. 594), Kıta Avrupası'ndan gelen işgalci birliklerin İngiltere'nin kuzeyinde ya yanlarında olduğunu ya da vertragus ve avcılıkta kullanımını kesinlikle bildiklerini göstermektedir. ⓘ
Çek Cumhuriyeti'ndeki Chotěbuz kalesinde bulunan ve anatomik olarak 70 cm (28 inç) yüksekliğinde bir "tazı "nın kemikleri olarak tanımlanan, MS 8. ila 9. yüzyıla ait sighthound tipi "gracile" kemikler de genetik olarak modern tazı ve diğer sighthoundlarla karşılaştırılmış ve DNA dizilerinde muhtemelen bu tür köpeklerin 11 yüzyıl boyunca yetiştirilmesinden kaynaklanan farklılıklar olarak yorumlanan sadece dört silme ve bir değiştirme dışında modern tazı ırkıyla neredeyse tamamen aynı olduğu bulunmuştur. ⓘ
Tüm modern safkan Tazılar, önce 18. yüzyılda özel soy kütüklerine, daha sonra 19. yüzyılda kamuya açık soy kütüklerine kaydedilen ve nihayetinde Birleşik Krallık'taki koşu, yarış ve köpek kulübesi yetkilileri tarafından tescil edilen Tazı soyundan gelmektedir. Tarihsel olarak, bu av köpekleri öncelikle takip hızlarının ve keskin görüşlerinin çok önemli olduğu açık alanda avlanmak için kullanılmıştır. ⓘ
Etimoloji
"Greyhound" adının genellikle Eski İngilizce "grighund "dan geldiğine inanılmaktadır. 'Hund' modern 'hound'un öncülüdür, ancak 'grig'in Eski İngilizce ve Eski İskandinavca'daki köpeklere atıfta bulunmanın dışında anlamı belirsizdir. "Hund" kelimesi bugün hala İskandinav dillerinde genel olarak köpekler için kullanılmaktadır. Kökeni, renk anlamına gelen modern "grey" kelimesiyle ortak bir köke sahip gibi görünmemektedir ve gerçekten de Greyhound çok çeşitli tüy renkleriyle görülmektedir. Daha açık renkler, yama benzeri işaretler ve beyaz, bir zamanlar normalde gri renkte olan ırkta ortaya çıkmıştır. ⓘ
Tazı, İncil'de adı geçen tek köpektir; Kral James Versiyonu da dahil olmak üzere birçok versiyon, Tazı'yı Özdeyişler 30:29-31'deki "dört görkemli şeyden" biri olarak adlandırır. Bununla birlikte, Yeni Uluslararası Versiyon da dahil olmak üzere bazı yeni İncil çevirileri bunu İbranice 'mothen zarzir' teriminin alternatif bir çevirisi gibi görünen 'çalımlı horoz' olarak değiştirmiştir. Ancak, 4. yüzyılın sonlarında Latince Vulgate'den İngilizceye çevrilen Douay-Rheims İncil çevirisi bu terimi "horoz" olarak çevirmiştir. ⓘ
Pokorny'ye göre, İngilizce "Greyhound" terimi "gri köpek/tazı" değil, sadece "güzel köpek" anlamına gelmektedir. Sonraki sözcükler Proto-Hint-Avrupa kökenli *g'her- "parlamak, ışıldamak" kökünden türetilmiştir: İngilizce 'grey', Eski Yüksek Almanca gris "gri, yaşlı", Eski İzlandaca griss "domuz yavrusu, domuz", Eski İzlandaca gryja "şafak", gryjandi "sabah alacakaranlığı", Eski İrlandaca grian "güneş", Eski Kilise Slavcası zorja "sabah alacakaranlığı, aydınlık". Bu kelimelerin ortak anlamı "parlamak; parlak" şeklindedir. ⓘ
1928 yılında Crufts'ta Best in Show ödülünü ilk kazanan yetiştirici/sahip Bay H. Whitley'in Primley Sceptre adlı tazı olmuştur. Tazılar, en son 1956 yılında olmak üzere toplamda üç kez bu ödülü kazanmıştır. ⓘ
Tarihsel olarak, İngiliz tazıları gruplandırılmıştır: iki tanesi kursta "Brace" olarak, üç tanesi avda "Leash" olarak, diğer bir deyişle "çift ve buçuk" olarak bilinir. ⓘ