Özi

Özi Очаків
Bayrak Arma
Yüzölçümü
• Toplam	12,49 km² (482 mil²)
Nüfus  (2018)
• Toplam	14, 151
Posta kodu	57500
Alan kodu	+380 5154
Resmî site mrada.ochakiv.info

Özi veya Özü (Ukraynaca: Очаків, Rusça: Очаков, Kırım Tatarcası: Özü, Rumence: Oceac), Ukrayna'nın güneyinde Mıkolayiv Oblastı'na bağlı küçük bir şehirdir. ⓘ

Şehir, 1492 yılında Kırım Tatarları tarafından kurulmuştur. Özi'nin, Akkerman şehrine karşılık Karakerman olarak adlandırıldığı da olmuştur. 1493 yılında Rus Kazakları'nın eline geçen Özi, 1502 yılında Osmanlılar tarafından alınmıştır. Özi, stratejik önemi nedeniyle Lehistan-Litvanya Birliği, Zaporijya Siçi ve Osmanlı İmparatorluğu arasında uzun süre elde edilmesi veya elde tutulması için yarışılan bir yer olmuştur. Osmanlılar tarafından sancak merkezi yapılan Özi'ye Hacıdere, Hacıbey ve Dubossary kentleri ve 150 civarında köy bağlandı. Bir süre sonra Hacıbey Özi'den ayrılarak ayrı bir sancak merkezi yapıldı. ⓘ

Rus İmparatorluğu tarafından Karadeniz'e inmesine ilk engel görülen Özi, 1737 yılında kuşatıldı. Özi Kalesi Kuşatması sırasında Ruslar tarafından şehir ve kaledeki halkın çoğunluğu katliama uğradı. Kalenin 2 Temmuz 1737'de düşmesi üzerine şehir Rusların eline geçtiyse de geri çekilmeleri üzerine 1739'da tekrar Osmanlıların eline geçti. 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda şehir ikinci kez Ruslar tarafından kuşatıldı. 1788 yılında denizden ve karadan başlayan kuşatma 6 ay sürdü ve savaşı Ruslar kazandı. 1792 yılında Yaş Antlaşması ile şehir hukuken de Ruslara bırakıldı. ⓘ

Kırım Savaşı esnasında Kılburun Muharebesi'nin akabinde şehir 17 Ekim 1855 tarihinde İngiliz ve Fransızların eline geçmiştir. Şehir savaş sonuna kadar müttefiklerin elinde kalmıştır. ⓘ

Şehir, 1917–1921 tarihleri arasında devam eden Ukrayna Halkın Cumhuriyeti adlı devletin şehri olmuş, daha sonra 1919-1991 tarihleri arasında devam eden Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası oldu. İkinci Dünya Savaşı esnasında 1941-1944 yılları arasında Romanya'nın işgaline uğradı. SSCB'nin dağılması sonucunda Ukrayna sınırları içerisinde kaldı. ⓘ

Ochakiv Очаків ⓘ
Şehir
Ochakiviska ilçe meclisi ve ilçe yönetimi
Bayrak Arma
Ochakiv Ochakiv'in Konumu Ochakiv Ochakiv (Ukrayna)
Koordinatlar: 46°37′07″N 31°32′21″E
Ülke	Ukrayna
Oblast	Mykolaiv Oblastı
Raion	Ochakiv Şehir Belediyesi
Kuruldu	1492
Hükümet
- Belediye Başkanı	Mykola Topchyi
Alan
- Toplam	12,49 km2 (4,82 sq mi)
Nüfus  (2021)
- Toplam	13,927
- Yoğunluk	1.100/km2 (2.900/sq mi)
Saat dilimi	UTC+2 (EET)
- Yaz (DST)	UTC+3 (EEST)
Posta kodu	57500-57014
Alan kodu(ları)	+380 5154
Web sitesi	mrada.ochakiv.info

Ochakiv, Ochakov olarak da bilinir (Ukraynaca: Оча́ків, telaffuz [oˈt͡ʃɑ.k⁽ʲ⁾iu̯]; Rusça: Очаков; Kırım Tatarcası: Özü; Romence: Oceacov ve Vozia ve Alektor (Yunanca Ἀλέκτορος), Ukrayna'nın güneyindeki Mykolaiv Oblastı'nda (bölge) küçük bir şehirdir. Ochakiv Raion'un (ilçe) idari merkezi olarak hizmet veren şehrin kendisi raiona ait değildir ve bölgesel öneme sahip bir şehir olarak belirlenmiştir. Nüfus 13.927 (2021 tahmini) ⓘ

Şehir kalesi uzun yıllar boyunca Osmanlı vilayetinin (eyalet) başkenti olarak hizmet vermiştir. ⓘ

Coğrafya

Şehir, Dinyeper'in tam ağzında, Dinyeper-Bug Halici'nin kıyısında yer almaktadır. Ochakiv Burnu (kuzey kıyısı) ile Kinburn burnu (güney kıyısı) arasında sadece 3,6 km (2,2 mil) vardır. Ochakiv ve Kinburn kaleleri Dinyeper ve Bug girişlerini kontrol ediyordu. ⓘ

Tarihçe

Kuruluş ve isimler

Sigismund von Herberstein 1549 tarihli haritasında 'Oczakow'u (bugünkü "Ochakiv") Karadeniz kıyısına (Ponti Evxini) yerleştirir. ⓘ

Johann Baptist Homann'ın 1720 tarihli haritasında Oczakow aynı zamanda Dziarcrimenda olarak da bilinmektedir ⓘ

Bugün Oçakov'un üzerinde bulunduğu toprak şeridinde eski zamanlarda Traklar ve İskitler yaşıyordu. Büyük (yani Avrupa) İskitya'nın bir parçası olarak biliniyordu. MÖ 7. ve 6. yüzyıllarda Yunan kolonistler Trakya kıyısı yakınlarında Alektor adında ticari bir koloni kenti kurmuşlardır. Arkeolojik kazılar, bölgenin yakınında eski Milet (antik Yunan) kolonisi Pontus Olbia'nın olduğunu da göstermektedir; aynı Yunan keşiflerinin Alektor'a yerleştiği düşünülmektedir. ⓘ

MÖ 1. yüzyılda Alektor bir Roma kolonisi ve Roma imparatorluğunun bir parçası haline gelmiştir. Bölge, Romenlerin etnogenezinin gerçekleştiği alanın bir parçasıydı ve aynı zamanda daha genel olarak birçok göçmen insan ve kabile için bir geçiş yeriydi. Göçler sonucunda şehir yıkılmış ve bölge sakinleri Bug ve Dinyeper nehirlerinin kıyılarında inşa edilen küçük yerleşim yerlerinde yaşamaya başlamıştır. ⓘ

Orta Çağ boyunca buraya Romenler tarafından Vozia adı verilmiştir. Bu ismin, Romence'de bozii veya bozia (Sambucus ebulus) olarak bilinen ve burada sıkça bulunan şifalı bir bitkiden geldiği düşünülmektedir. Bölge Brodnici yönetiminin bir parçasıydı. Moğolların Avrupa'yı istilası sırasında Tatar egemenliği altına girmiştir. ⓘ

Boğdan hükümdarı Alexandru cel Bun (I. Alexander, the Good) (hükümdarlığı 1400-1432) ve müttefiki Litvanya Büyük Dükü Vitovt veya Vytautas (hükümdarlığı 1392-1430), Vozia bölgesini özgürleştirmiş ve Alektor'un kalıntılarının yakınına yeniden bir kale inşa edilmiştir. Daha sonra bu kaleden Rus kroniklerinde Dashev olarak bahsedilecektir. ⓘ

14. yüzyılda Cenovalı tüccar ve savaşçılar olan Senarega kardeşler, Vozia şehrine çok yakın olan Lerici denilen yerde bir kale kurmuşlardı. Romenler ve Tatarlarla ticaret için iyi bir noktaydı, ancak Senarega ailesinin Moldavya'nın iç işlerine karışması, 1455'te Cetatea Albă'dan (bugünkü Bilhorod-Dnistrovskyi) Moldavyalıların kaleyi onlardan almasına neden oldu. ⓘ

1492'de Kırım Tatarları Vozia'yı Moldavyalılardan aldılar ve kelimenin tam anlamıyla "Dinyeper-kalesi" anlamına gelen Özü-Cale adını verdiler. Bu isim aynı zamanda o zamanki Rumen Vozia'sına da çok benziyordu. O dönemde şehir, Tatarlar ve Türk ordusu tarafından bir zamanlar Moldavyalı yöneticilerinden alınan Cetatea Albă'nın ("Beyaz Şehir", dolayısıyla Ak-Kerman olarak eşanlamlı isimlendirme) karşıtı olarak Kara-Kerman ("Kara şehir") olarak da anılıyordu. ⓘ

Kale 1493 yılında Bohdan Gliński'nin Kazakları tarafından ele geçirilmiştir. Stratejik konumu nedeniyle kale uzun süre Boğdan, Boğdan'ın müttefiki Zaporizhian Sich, Polonya-Litvanya Topluluğu ve Osmanlı İmparatorluğu arasında bir mücadele alanı olmuştur. ⓘ

Daha sonraki bir tarihte Hacidere (bugün Ovidiopol), Hacıbey (Odessa) ve Dubossary'nin yanı sıra yaklaşık 150 köyü ve bazen Özi Vilayeti olarak da adlandırılan Silistre Vilayeti'ni içeren bir Osmanlı sancağının merkezi haline geldi. Hacıbey daha sonra kendi başına bir sancak merkezi haline gelmiştir. ⓘ

1600 yılında Eflak Prensi Mihai Viteazul (Cesur Michael) kısa bir süreliğine şehrin kontrolünü ele geçirmiştir. ⓘ

Giovanni Battista Malbi 1620'de, Tatarlar tarafından yönetilse bile Vozia kasabasında ve topraklarında Romenlerin yaşadığını belirtmiş ve onları Ortodoks dinine ve Slav etkilerine sahip bozuk bir Latin-İtalyan diline sahip olarak tanımlamıştır, çünkü o zamanlar Eski Slav dili tüm Romanya ülkelerinde kilise diliydi. Aynı etnik not aynı yüzyılda Lucca'dan Niccolo Barsi tarafından da düşülmüştür. ⓘ

Polonya kralı Sigismund III Vasa'nın sekreteri Lawryn Piaseczynski, Gazi Giray Han'a diplomatik bir misyonla seyahat ederken, Cetatea Albă (Ak-Kerman) ve Vozia veya Oceakov bölgesinden geçerken, sadece "Tatar Han'ın egemenliği altındaki Moldavya köylerini buldu, Nazyl Aga tarafından onun adına yönetildi" ("sate moldoveneşti pe care le ţine hanul tătărăsc şi pe care le guvernează în numele lui sluga lui Nazyl aga") Benzer notlar Giovanni Botero (1540-1617) tarafından Relazioni universali (Venedik 1591) adlı eserde de yer almıştır; Gian Lorenzo d'Anania, L'Universale fabbrica del Mondo, ovvero Cosmografia (Napoli 1573, Venedik 1596 vs. ) ve Padovalı Giovanni Antonio Magini (1555-1617) Geographie universae (Venedik 1596). ⓘ

Daniel Krman, Vozia'nın fatihleri olan Türkler ve Tatarlar dışında şehirde Moldavyalıların (Romenler) ve bir dizi Rum tüccarın yaşadığını yazmıştır. ⓘ

Rus fethi

1737'de Ruslar tarafından ele geçirildikten sonra kasaba ve kale ⓘ

Oçakov'da kuşatmada ölenlerin Herson'da defnedilmesi ⓘ

Osmanlı-Rus Savaşı (1735-1739) sırasında, Osmanlı kalesini Karadeniz kıyılarının kontrolünü ele geçirmenin anahtarı olarak gören Rus İmparatorluğu, 1737 yılında kaleyi kuşatmıştır. Mareşal von Münnich komutasındaki Rus birlikleri kaleye saldırarak ele geçirdi (Temmuz 1737), ancak ertesi yıl Rusya kaleyi terk ederek 1739'da Türkiye'ye geri verdi. 1737 kuşatması, hayali Baron Munchausen'in hikayelerinden birinin arka planı olarak ünlendi. ⓘ

1787-1792 Rus-Türk Savaşı sırasında, Alexander Suvorov komutasındaki Rus kara kuvvetleri ve John Paul Jones komutasındaki deniz birlikleri, 1788 yazında başlayan ve altı ay süren ikinci bir Oçakov kuşatması başlattı. Aralık 1788'de, -23 °C (-9 °F) sıcaklıkta Ruslar kaleye saldırdı ve korkunç bir can kaybına neden oldu. Kuşatma, Gavrila Derzhavin'in ünlü bir kasidesine konu olmuştur. Ochakov Deniz Muharebesi (Temmuz 1788) de aynı sefer sırasında şehrin yanı başında gerçekleşmiştir. 1792'de imzalanan Jassy Antlaşması ile Özi, Rus İmparatorluğu'na devredilmiş ve Rus İmparatorluğu da şehrin adını Ochakov (Rusça: Оча́ков) olarak değiştirmiştir. ⓘ

Başlangıçta Rus İmparatorluğu, Moldavya, Eflak ve diğer Rumence konuşulan bölgelerden gelen Romenler için bir çekim noktası olarak "Yeni Moldavya" kurmayı planladı. Rus İmparatorluğu'nun Slavları yerleştirme politikasının bir sonucu olarak Romenler bölgede azınlık haline geldi. ⓘ

İngiliz-Fransız işgali

Kırım Savaşı sırasında Ochakiv'in karşısındaki Kinburn Kalesi İngiliz-Fransız donanması tarafından bombalandı ve 17 Ekim 1855'te Kinburn Muharebesi sırasında ele geçirildi. Kale savaşın kalan aylarında İngiliz-Fransızların elinde kalırken, Ruslar Ochakiv'i terk etti ve burada bulunan kaleyi tahrip etti. Bu savaştan sonra Ochakiv çevresindeki kıyı savunması yeniden inşa edildi ve güçlendirildi. ⓘ

Yakın tarih

Ukrayna Halk Cumhuriyeti olarak Ukrayna devletinin kurulmasıyla birlikte şehrin Ukraynaca adı resmiyet kazanmıştır. Ochakiv, Sovyetler Birliği'nin Ukrayna SSC'sinin bir parçasıydı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında 1941-1944 yılları arasında Romanya tarafından işgal edildi. Kent tarihinde ilk kez Ochakiv'de hayatta kalan Romanyalıların etnolojik ve sosyolojik araştırması Anton Golopenția tarafından yapılmıştır. ⓘ

Şimdiki zaman

Bugün Ochakiv bir tatil beldesi ve balıkçı limanıdır. Şu anki tahmini nüfusu 16,900 civarındadır (2001 itibariyle). ⓘ

Kasabanın başlıca görülecek yeri, 15. yüzyılda cami olarak hizmet veren Suvorov Müzesi binasıdır. Bu bina 1804 yılında Aziz Nikolaos kilisesine dönüştürülmüş ve 1842 yılında Rus tarzında yeniden inşa edilmiştir. ⓘ

Ochakiv, Ukrayna Donanması'nın operasyonel kontrol merkezine ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ

Şehirden çok uzak olmayan bir mesafede Tarihi-Arkeolojik Koruma Alanı "Olvia" ve Berezan Adası yer almaktadır. Kinburn yarımadasında "Svyatoslav'ın Beyaz Kıyısı" Milli Parkı ve Karadeniz Biyosfer Koruma Alanı'nın "Volzhyn Ormanı" yer almaktadır. ⓘ

Galeri

• 

  Ochakiv şehir merkezi

• 

  Ochakiv'deki Aziz Nikolaos Kilisesi

• 

  Aziz Nikolaos Kilisesi

• 

  Ochakiv Askeri Tarih Müzesi

• 

  'Peri Masalları Sokağı' yakınındaki plaj ⓘ