Amasra
| Amasra ⓘ | |
|---|---|
|
İlçe | |
 | |
 Amasra İlçesi'nin Bartın İli'ndeki konumu | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Bartın |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Gökhan Gürbüzerol |
| • Belediye başkanı | Recai Çakır (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 120 km² (40 mil²) |
| Rakım | 20 m (60 ft) |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 74300 |
| İl alan kodu | 0378 |
| İl plaka kodu | 74 |
|
Resmî site http://www.amasra.gov.tr/ | |
Amasra, Batı Karadeniz Bölgesinde, Bartın iline bağlı bir ilçedir. ⓘ
Denize doğru uzanmış bir burun, burnun iki yanında korunaklı birer liman görevi gören iki koy ve ana karaya bağlı bağımsız adalarına sahip olan Amasra, antik dönem de Amastris 3000 yıllık tarihi, hem çekicilik ve balıkçılığa dayanan yerel sanatları, hem de kendini çevreleyen ormanlık alanlarına sahip bir yerleşim yeridir. Amasra hâlen özgün balık lokantaları, otelleri ve ev pansiyonlarına sahip bir turizm bölgesidir. ⓘ
Amasra yaz aylarında özellikle Ankara'ya olan yakınlığı nedeniyle çok fazla yerli turist ağırlar. Günübirlik ve konaklamalı birçok geziye ev sahipliği yapan Amasra'da Amasra plajı, Amasra müzesi, Gürcüoluk mağarası, Kuş Kayası yol anıtı, Göldere şelalesi, Ağlayan Ağaç, Direkli kaya, Amasra kalesi ve Amasra feneri en çok ziyaret alan yerlerdir. Sanatçı Barış Akarsu'nun memleketidir. Akarsu, Ocak 2007'de çıkardığı son kasetini Amasralılara ithaf etmiştir. Amasra'da Barış Akarsu heykeli bulunmaktadır. ⓘ
Amasra (Yunanca Amastris Ἄμαστρις, gen. Ἀμάστριδος), Türkiye'nin Bartın ilinde bulunan ve eski adı Amastris olan küçük bir Karadeniz liman kentidir. ⓘ
Kasaba günümüzde plajları ve doğal ortamıyla büyük beğeni toplamaktadır, bu da turizmi sakinleri için en önemli faaliyet haline getirmiştir. 2010 yılında nüfusu 6.500 idi. Amasra'nın iki adası vardır: büyük olanına Büyük ada, küçük olanına Tavşan adası denir. Amasra Kuşatması'ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu tarafından ilhak edilmiştir. ⓘ
Tarihçe
Antik Paphlagonia bölgesinde yer alan kentin orijinal adının Sesamus (Yunanca: Σήσαμος) olduğu anlaşılmaktadır ve Homeros tarafından Cytorus ile birlikte anılmaktadır. Stephanus buranın orijinal adının Cromna (Eski Yunanca: Κρῶμνα) olduğunu söyler; ancak ifadeyi tekrarladığı başka bir yerde, söylendiği gibi diye ekler; ancak bazıları Cromna'nın Amastris topraklarında küçük bir yer olduğunu söyler, ki doğru açıklama budur. Burası Amastris adını, Heraclea tiranı Dionysius'un karısı olan son Pers kralı Darius III'ün yeğeni ve onun ölümünden sonra Lysimachus'un karısı olan Amastris'ten almıştır. Dört küçük İyon kolonisi, Sesamus, Cytorus, İlyada'da da adı geçen Cromna ve Tium, Lysimachus'tan ayrıldıktan sonra Amastris tarafından birleştirilerek, aynı adı taşıyan küçük bir nehir üzerinde yer alan ve bir yarımadayı işgal eden yeni Amastris topluluğunu oluşturdu. Strabon'a göre, Tium kısa süre sonra topluluktan ayrılmış, ancak diğerleri bir arada kalmıştır ve Sesamus, Amastris'in akropolüdür. Buradan Amastris'in gerçekten de üç yerin konfederasyonu ya da birliği olduğu ve Sesamus'un da yarımadadaki kentin adı olduğu anlaşılmaktadır. Bu, Mela'nın Sesamus ve Cromna'dan Paphlagonia kentleri olarak bahsederken Amastris'i atlamasını açıklayabilir. ⓘ
Amastris toprakları, Kitoros Dağı'nda yetişen büyük miktarda şimşir ağacı üretiyordu. Tiran Eumenes, Amastris şehrini Herakleia'nın egemenliğine vermektense MÖ 265-260 yıllarında Pontuslu Ariobarzanes'e sunmuş ve şehir MÖ 70 yılında Lucius Lucullus tarafından ikinci Mithridatic Savaşı'nda ele geçirilene kadar Pontus krallığında kalmıştır. Genç Plinius, Bitinya ve Pontus valisiyken Trajan'a yazdığı bir mektupta Amastris'i, bir tarafında nehir olarak adlandırılan ama aslında pis, zararlı, açık bir kanal olan çok uzun bir açık alana (plata) sahip güzel bir şehir olarak tanımlar. Plinius bu kanalizasyonun üzerini örtmek için imparatordan izin aldı. Trajan dönemine ait bir sikkede Amastris Metropolis unvanına sahiptir. Çağımızın yedinci yüzyılına kadar önemli bir kent olmaya devam etmiştir. Amasra, Konstantinopolis'in önemli bir yeri olan Amastrianum'un adını almıştır. Arrianus, Amastris'in gemiler için limanı olan bir Yunan şehri olduğunu yazar. Ayrıca Parthenius nehrinden 90 stadia ve Erythini'den 60 stadia uzaklıkta olduğunu da ekler. ⓘ
Şehir, akropolün bir kaleye dönüştürüldüğü ve halen ayakta olan kilisenin inşa edildiği Bizans Dönemi'nde terk edilmemiştir. 830'larda Birinci Rus-Bizans Savaşı sırasında Ruslar tarafından yağmalanmıştır. Speros Vryonis, 9. yüzyılda "yerel sanayi, ticaret ve toprağının ürünlerinin bir araya gelmesinin Amastris'i Karadeniz'in en müreffeh kentlerinden biri haline getirdiğini" belirtmektedir. 13. yüzyılda Amastris birkaç kez el değiştirmiş, önce 1204'te Trabzon İmparatorluğu'nun eline geçmiş, sonraki on yıl içinde bir noktada Selçuklu Türkleri tarafından ele geçirilmiş ve nihayet 1261'de Karadeniz ticaretini tekeline almak isteyen Cenova Cumhuriyeti'nin kontrolüne geçmiştir. Ceneviz egemenliği, Osmanlı Sultanı 2. Mehmed'in Karadeniz'in tüm Anadolu kıyılarını fethetmesiyle sona erdi. ⓘ
Antik Yunan yazar Myronianus (Antik Yunanca: Μυρωνιανὸς), Amastris'liydi. ⓘ
Bölgede yapılan bilimsel araştırmalarda çıkan arkelojik kalıntılar ve Nümismatik veriler ışığında çıkan sonuçların Amasra tarihi hakkında ilk yerleşim tarihini M.Ö. 5000 - M.Ö. 8500 (Neolitik Çağ) yılları arasına, hatta Üst Palelotik (Eski Taş Devri'nin üçüncü ve son alt devri) tarihlendiren bölgede antik kalıntıları araştıran belgesel yönetmeni G.Tekin Gün Paflagonya bölgesi yerleşimleri adlı eserde geçmektedir. Kurucaşile ve Ulus ilçelerinde tarih öncesi kaya üzerine Tamga, betimlemeleri Türkler’in Orta Asya dan Anadolu göçlerini desteklediği tarih öncesi varlıklarının izleri olduğunu, üzerinde bilimsel çalışmaların neticesinde daha fazla verilere ulaşılabileceği sanılmaktadır. Amasra tarihi hakkındaki en net bilgiler bölgede uzun süre arkeolojik araştıma yapan Prof.Dr. Semavi Eyice Küçük Amasra Tarihi ve Eski. Eserleri Kılavuzu eserinde geçmektedir. 1965 yılında yayınlanan eserde Amasra (Küçük Amasra tarihi) sırasıyla Amasra tarihinin başlangıcı, İyon kolonizasyonu, İranlılar ve İskender'in seferi, Roma İmparatorluğu, Hıristiyanlık dönemi Amasra, Bizans idaresinde Amasra, Cenovalılar, Fatih ve Amasra, Amasra'nın fethi, Türk idaresinde Amasra, Amasra'nın eski eserleri olarak sıralanabilir. ⓘ
Osmanlı dönemi
13. yüzyılda Cenevizliler tarafından ele geçirilen Amasra'ya Fatih Sultan Mehmet liderliğindeki Osmanlı İmparatorluğu orduları Ekim 1460'ta bir sefer düzenler. Rivayete göre Fatih Sultan Mehmet şehre hakim bir tepeye geldiğinde hayranlığını belli etmek için şu sözü sarf etmiştir; ⓘ
| « "Lala, lala!, Çeşm-i Cihan bu mu ola" ve kaleye haber gönderir : " Bu kadar güzel bir yere zarar vererek almak istemem kalenin anahtarını bana getiriniz. » ⓘ |
Rivayetin devamına göre, bu olay üzerine Amasra Kalesi komutanı anahtarı Fatih'in bulunduğu tepeye getirir ve şehir savaşmadan alınmış olur. Şehir ele geçirildikten sonra Karabük - Eflani yöresinde yaşamakta olan Kıpçak Türkler'ini buraya yerleştirilir. Ardından yörede yaşayan Rumlar'ın büyük bir kısmı ise İstanbul'a göç etmeye zorlanmıştır. ⓘ
Kilise tarihi
Amastris piskoposluğu erken kurulmuştur: Eusebius'a göre, cemaati ikinci yüzyılda yaşamış Korint Piskoposu Dionysius'tan bir mektup almıştır ve bu mektupta Palmas adında bir piskoposun adı geçmektedir. Burası başlangıçta Roma'nın Paflagonya eyaletinin başkenti Gangra metropolitliğine bağlıydı. ⓘ
Piskoposu 8. yüzyılın sonlarında Bizans İmparatoru'ndan otocephalous archeparchy rütbesine yükseltilmesini sağlamıştır. Ermeni Basil'e (yaklaşık 840) atfedilen Notitia Episcopatuum'da ve Bilge Leo VI'nın (10. yüzyılın başları) notlarında bu şekilde listelenmiştir. ⓘ
Onuncu yüzyılın ortalarında, bölgedeki Hıristiyanların sayısındaki azalma nedeniyle bastırılana kadar sürdürdüğü, suffragansız Metropolitlik rütbesini elde etti. ⓘ
Kasaba 14. yüzyıldan 15. yüzyılın ikinci yarısına kadar Latin Kilisesi'ne bağlı bir piskoposluğun da merkeziydi. ⓘ
Latince titular see
Artık bir yerleşim piskoposluğu olmayan Amastris (Curiate Italian Amastri) bugün Katolik Kilisesi tarafından bir titular see olarak listelenmiştir. ⓘ
Piskoposluk 19. yüzyılda nominal olarak Latin Katolik titüler piskoposluk olarak restore edilmiş ve episkopal (en düşük) rütbede aşağıdaki görevlilere sahip olmuştur:
- Titüler Michael Francis Howley (1892.04.28 - 1895.01.05) Batı Newfoundland (Kanada) Havarisel Vekili (1892.04.28 - 1895.01.05), daha sonra Saint John's, Newfoundland (Kanada) Piskoposu (1895.01.05 - 1904.02.08), Saint John's, Newfoundland'ın ilk Metropolitan Başpiskoposu (1904.02.08 - 1914.10.15)
- Titüler Piskopos Antonio Maria Roveggio, Comboni Misyonerleri (F.S.C.I.) (1895.02.08 - 1902.05.02), Orta Afrika (Anglo-Mısır Sudan) Apostolik Vekili (1895.02.08 - ölüm 1902.05.02)
- Titüler Piskopos John Joseph O'Gorman, Kutsal Ruh Babaları (C.S.Sp.) (1903.09.14 - ölüm 1935.04.13), Sierra Leone (Sierra Leone) Apostolik Vekili olarak (1903.11.09 - 1932) ⓘ
1929 yılında titüler başpiskoposluğa yükseltilmiştir. Başpiskoposluk (aracı) rütbesine sahip aşağıdaki görevliler olduğu için onlarca yıldan beri bu şekilde boştur:
- Titüler Başpiskopos Efrem Hykary (1936.07.22 - ölüm 1958.02.09), Süryanilerin Antakya Patrik Vekili olarak (Lübnan) (1936.07.22 - 1958.02.09)
- Titüler Başpiskopos Teopisto Valderrama Alberto (1959.09.07 - 1965.04.06), Caceres (Filipinler) Yardımcı Başpiskoposu olarak (1959.09.07 - 1965.04.06), daha sonra Caceres Metropolit Başpiskoposu olarak (1965.04.06 - emekli 1983.10.20) ⓘ
Ana turistik yerler
Amasra, sahip olduğu mimari mirasla Norwich merkezli Avrupa Tarihi Kentler ve Bölgeler Birliği'nin bir üyesidir. ⓘ
Arkeoloji Müzesi: Deniz kenarında hem karadan hem de su altından kalıntıların bulunduğu orta büyüklükte güzel bir arkeoloji müzesi bulunmaktadır. Özellikle ilgi çekici olan, Roma imparatorluk döneminde yerel bir girişimcinin hileli bir eseri olan yılan tanrısı Glykon'un heykelidir.
Amasra Kalesi
Amasra Kalesi Roma döneminde inşa edilmiştir. Kalenin surları Bizanslılar tarafından inşa edilmiştir. Ön duvarlar ve kapılar 14. ve 15. yüzyıllarda Cenevizliler tarafından inşa edilmiştir. Dar bir yarımada üzerinde yer almasına rağmen, kalenin altındaki bir tünel tatlı su havuzuna açılmaktadır. ⓘ
Fatih Camii
MS 9. yüzyılda Bizans kilisesi olarak inşa edilmiştir. Kilise narteks bölümü üç bölümden oluşmaktadır. Fatih Sultan Mehmet'in 1460 yılında Amasra'yı fethinden sonra camiye çevrilmiştir. Aynı sokakta bir de şapel vardır ancak 1930 yılından beri ibadete kapalıdır. ⓘ
Bird's Rock Yol Anıtı
Kuş Kayası Yol Anıtı, Bithynia et Pontus Valisi Gaius Julius Aquila'nın emriyle MS 41-54 yılları arasında oluşturulmuştur. Burası bir dinlenme yeri ve anıttı. Claudius'un Roma İmparatoru olduğu dönemde Aguila, doğu eyaletlerindeki bina ordusunun komutanıydı. Amasra'nın biraz dışında yol üzerinde yer alır, yol kenarından çıkan basamaklarla kolayca ulaşılır. ⓘ
Güç İstasyonu
2009 yılında 2640 MWe (veya 1200 MWe) gücünde bir kömürlü termik santral önerilmiş, ancak hava kalitesi, deniz ekolojisi ve kül üzerindeki etkilerine ilişkin endişeler dile getirildikten sonra inşa edilmemiştir. ⓘ
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır ⓘ |
|---|---|---|---|
| Amasra ilçesi (Zonguldak) | |||
| 1990 | 19.857 | 6.510 | 13.347 |
| Amasra ilçesi (Bartın) | |||
| 2000 | 16.122 | 6.338 | 9.784 |
| 2007 | 15.199 | 6.582 | 8.617 |
| 2008 | 15.641 | 6.686 | 8.955 |
| 2009 | 15.481 | 6.505 | 8.976 |
| 2010 | 15.364 | 6.450 | 8.914 |
| 2011 | 15.143 | 6.359 | 8.784 |
| 2012 | 15.284 | 6.601 | 8.683 |
| 2013 | 15.341 | 6.640 | 8.701 |
| 2014 | 15.376 | 6.788 | 8.588 |
| 2015 | 15.067 | 6.666 | 8.401 |
| 2016 | 14.984 | 6.684 | 8.300 |
| 2017 | 14.867 | 6.589 | 8.278 |
| 2018 | 14.776 | 6.085 | 8.691 |
| 2019 | 14.151 | 5.963 | 8.188 |
| 2020 | 14.262 | 6.146 | 8.116 |
Galeri
Kemere Köprüsü
Amasra Evleri
Amasra Kumsalı ⓘ
