Câlût
Golyat (/ɡəˈlaɪəθ/ gə-LY-əth), İncil'in Samuel Kitabı'nda genç Davut tarafından teke tek dövüşte mağlup edilen Filistli bir dev olarak tanımlanan efsanevi bir karakterdir. Bu hikâye Saul'un yönetmeye uygun olmadığına işaret eder, çünkü Saul'un kendisinin İsrail için savaşması gerekirdi. Günümüz araştırmacıları Golyat'ı öldürdüğü belirtilen asıl kişinin Yair oğlu Elhanan olduğuna ve Tesniye tarihi yazarlarının orijinal metni değiştirerek zaferi daha ünlü bir karakter olan Davut'a atfettiklerine inanmaktadırlar. ⓘ
"Davut ve Golyat" ifadesi, daha küçük, daha zayıf bir rakibin çok daha büyük, daha güçlü bir düşmanla karşılaştığı bir yarışma olan mazlum bir durumu ifade eden daha popüler bir anlam kazanmıştır. ⓘ
Câlût ya da Golyat (İbranice: גָּלְיָת; Arapça: جالوت ), MÖ 11. yüzyılda yaşadığına inanılan ve Tanah, Eski Ahit ve Kur'an'da bahsi geçen savaşçı dev. İsrail Krallığı'nın gelecekteki hükümdarı Davud (İslam'da Davud peygamber) ile yaptığı ve kaybettiği düello ile bilinir. ⓘ
İncil'deki anlatım
Golyat'ın 1. Samuel 17'deki anlatısı
Saul ve İsrailliler Elah Vadisi'nde Filistliler'le karşı karşıyadır. Kırk gün boyunca günde iki kez, sabah ve akşam, Filistliler'in şampiyonu Golyat safların arasından çıkar ve İsrailliler'e teke tek dövüşte sonucu belirlemek üzere kendi şampiyonlarını göndermeleri için meydan okur, ancak Saul korkmaktadır. Davut meydan okumayı kabul eder. Saul isteksizce kabul eder ve zırhını teklif eder, Davut bunu reddeder, sadece asasını, sapanını ve bir dereden aldığı beş taşı alır. ⓘ
Davut ve Golyat karşı karşıya gelirler; Golyat zırhı ve ciritiyle, Davut ise asası ve sapanıyla. "Filistli Davut'u ilahlarıyla lanetledi", ama Davut cevap verir: "Bugün Rab seni elime teslim edecek, seni yere sereceğim ve bugün Filistliler'in ölülerini havadaki kuşlara ve yerdeki vahşi hayvanlara vereceğim; öyle ki, bütün dünya İsrail'de bir Tanrı olduğunu bilsin ve bütün bu topluluk Tanrı'nın kılıç ve mızrakla kurtarmadığını bilsin; çünkü savaş Tanrı'nındır ve seni elimize verecek." ⓘ
Davut sapanından bir taş fırlatır ve Golyat'ın alnının ortasına isabet ettirir, Golyat yüzüstü yere düşer ve Davut onun başını keser. Filistliler kaçar ve İsrailliler tarafından "Gat'a ve Ekron kapılarına kadar" takip edilirler. Davut Golyat'ın zırhını kendi çadırına koyar ve başını Yeruşalim'e götürür. Saul, Avner'i çocuğu kendisine getirmesi için gönderir. Kral onun kimin oğlu olduğunu sorar ve Davut, "Ben kulun Beytlehemli İşay'ın oğluyum" diye yanıtlar. ⓘ
Samuel Kitabının Kompozisyonu
Samuel'in kitapları, Yeşu, Hakimler ve Krallar kitaplarıyla birlikte, Kutsal Kitap bilginlerinin Tesniye Tarihi olarak adlandırdıkları birleşik bir İsrail tarihini oluşturur. Tarihin ilk baskısı muhtemelen Yahuda Kralı Yoşiya'nın sarayında (M.Ö. 7. yüzyılın sonları) yazılmış, sürgün sırasında (M.Ö. 6. yüzyıl) gözden geçirilmiş ikinci baskısı yapılmış ve sürgün sonrası dönemde daha fazla revizyon yapılmıştır. Bunun izleri Golyat hikâyesindeki çelişkilerde görülebilir, örneğin 1 Samuel 17:54'te Davut'un Golyat'ın başını Yeruşalim'e götürdüğü söylenir, ancak 2 Samuel 5'e göre o dönemde Yeruşalim hâlâ bir Yebusî kalesiydi ve Davut kral olana kadar ele geçirilememişti. ⓘ
Golyat hikâyesinin yapısı
Golyat öyküsü, muhtemelen sürgünden sonra yapılan çok sayıda ekleme ile temel anlatıdan oluşur:
- Orijinal hikaye
- İsrailliler ve Filistliler karşı karşıya gelirler; Golyat teke tek dövüş için meydan okur;
- Davut Golyat'la savaşmak için gönüllü olur;
- Davut sapanında kullanmak üzere bir dere yatağından beş düzgün taş seçer;
- Davut Golyat'ı yener, Filistliler savaş alanından kaçarlar.
- İlaveler
- Davut babası tarafından kardeşlerine yiyecek götürmek üzere gönderilir, meydan okumayı duyar ve kabul etme arzusunu dile getirir;
- Savaş öyküsünün ayrıntıları;
- Saul Davut'un kim olduğunu sorar ve Avner aracılığıyla krala tanıtılır. ⓘ
Metinsel düşünceler
Goliath'ın boyu
En eski el yazmaları olan MÖ 1. yüzyılın sonlarına ait Ölü Deniz Parşömenleri Samuel metni, MS 1. yüzyıl tarihçisi Josephus ve başlıca Septuagint el yazmalarının hepsi "dört arşın ve bir açıklık" (6 fit 9 inç veya 2,06 metre) olarak verirken, Masoretik Metin "altı arşın ve bir açıklık" (9 fit 9 inç veya 2,97 metre) olarak verir. Birçok bilgin küçük sayının aktarım sırasında arttığını (sadece birkaçı tersini, orijinal büyük sayının azaltıldığını), muhtemelen bir kâtibin gözünün 17:7 satırındaki altı sayısına takıldığını öne sürmüştür. ⓘ
Câlût'un boyu tarih boyunca çeşitli yazar ve çevirmenler tarafından gitgide büyütülmekle birlikte; eldeki en eski belgeler olan Ölü Deniz Tomarları'nda, 1. yüzyıl tarihçilerinden Josephus'un kayıtlarında ve 4. yüzyıl Septuaginta'sında (Yunanca Eski Ahit) "4 dirsek (kübit) ve bir karış (span)" olarak verilir. Yaklaşık olarak 2 metreye denk gelen bu boy günümüz standartlarına göre devasa olmamakla birlikte Câlût çağdaşlarından yaklaşık %30 daha uzundu. Daha sonraki dönem belgelerde 6 dirsek ve 1 karış olduğundan bahsedilir ki bu da yaklaşık 3 metreye denk gelir. ⓘ
Golyat ve Saul
Golyat öyküsünün altında yatan amaç Saul'un kral olmaya uygun olmadığını (ve Davut'un uygun olduğunu) göstermektir. Saul İsraillileri düşmanlarına karşı yönetmek için seçilmiştir, ancak Golyat'la karşılaştığında bunu yapmayı reddeder; Saul tüm İsrail'deki herkesten bir baş daha uzundur (1 Samuel 9:2), bu da onun 6 feet (1.8 m) uzunluğunda olduğunu ve Golyat için bariz bir rakip olduğunu ima eder, ancak sonunda onu yenen kişi Davut'tur. Ayrıca, Saul'un zırhı ve silahları görünüşe göre Golyat'ınkinden daha kötü değildir (ve tabii ki Davut her halükarda Saul'un zırhını reddeder). "Davut, bir aslan ya da ayı gelip babasının koyunlarına saldırdığında, ona karşı savaştığını ve onu öldürdüğünü, [ama Saul'un] ayağa kalkıp koyunlarına (yani İsrail'e) yönelik tehdide saldırmak yerine korkudan sindiğini söyler." ⓘ
Elhanan ve Golyat
2. Samuel 21:19'da Gititli Golyat'ın "Beytlehemli Jaare-oregim oğlu Elhanan" tarafından nasıl öldürüldüğü anlatılır. Bilginler Golyat'ın asıl katilinin Elhanan olduğuna ve Deutoronomik tarihin yazarlarının zaferi daha ünlü bir karakter olan Davut'a atfetmek için metni değiştirdiklerine inanmaktadırlar. MÖ dördüncü yüzyıla ait 1 Tarihler 20:5 ikinci Golyat'ı Elhanan'ın "Golyat'ın kardeşi Lahmi'yi öldürdüğünü" söyleyerek açıklar ve Lahmi ismini "Beytüllahim" ("beit-ha'lahmi") kelimesinin son kısmından oluşturur ve Kral James İncili bunu 2 Samuel 21:18-19'a uyarlamıştır, ancak Golyat'ın ismindeki İbranice metinde "kardeş" kelimesinden bahsedilmez. ⓘ
"Çoğu bilgin 1 Tarihler 20:5'teki paralelliği bariz bir uyumlaştırma olarak görmezden gelir". "Halpern belki de mevcut bilginlerin çoğunluğunu temsil etmektedir". ⓘ
Golyat ve Yunanlılar
1 Samuel 17'de tarif edilen zırh, onuncu yüzyıl Filist zırhından ziyade MÖ altıncı yüzyıl Yunan zırhının tipik bir örneği gibi görünmektedir; savaşın şampiyonlar arasında teke tek dövüşle çözülmesi gibi anlatı formüllerinin eski Yakın Doğu'dan ziyade Homeros destanlarının (İlyada) karakteristik özelliği olduğu düşünülmektedir. Golyat'ın איש הביניים, "aradaki adam" olarak tanımlanması (1 Samuel 17'nin çevirisinde uzun süredir devam eden bir zorluk), Yunanca "metaikhmion (μεταίχμιον) adamı", yani şampiyon savaşının gerçekleşeceği iki karşıt ordu kampı arasındaki boşluktan ödünç alınmış gibi görünmektedir. ⓘ
M.Ö. 760-710 yılları arasında yazılmış olan İlyada'da Davut ve Golyat'ınkine çok benzer bir hikâye yer alır; genç Nestor dev Ereuthalion'la savaşır ve onu yener. Her devin kendine özgü bir silahı vardır - Ereuthalion'unkinde demir bir sopa, Goliath'ınkinde ise devasa bir bronz mızrak; her dev zırhını kuşanmış olarak düşman ordusundaki tüm savaşçılara meydan okumak için düşman saflarından çıkar; her iki durumda da tecrübeli savaşçılar korkar ve meydan okumayı ailesinin en küçüğü olan bir genç üstlenir (Nestor Neleus'un on ikinci oğludur, Davut ise Jesse'nin yedinci ya da sekizinci oğlu). Her iki durumda da daha yaşlı ve deneyimli bir baba figürü (Nestor'un kendi babası, Davut'un hamisi Saul) çocuğa çok genç ve deneyimsiz olduğunu söyler, ancak her iki durumda da genç kahraman ilahi yardım alır ve dev yerde yayılarak kalır. Yaya olarak savaşan Nestor daha sonra düşmanının savaş arabasını ele geçirir, Davut ise yaya olarak Golyat'ın kılıcını alır. Düşman ordusu kaçar, galipler onları takip edip katleder ve cesetleriyle birlikte geri dönerler ve çocuk kahraman halk tarafından alkışlanır. ⓘ
Golyat'ın adı
İncil'deki Gath ve Golyat'ın geleneksel evi olan Tell es-Safi, İsrail'in Bar-Ilan Üniversitesi tarafından kapsamlı kazılara konu olmuştur. Arkeologlar, buranın M.Ö. dokuzuncu yüzyılda yıkılana kadar Filist şehirlerinin en büyüklerinden biri olduğunu ve bir daha asla toparlanamadığını tespit etti. ⓘ
Alanda keşfedilen ve güvenilir bir şekilde MÖ onuncu yüzyıl ile dokuzuncu yüzyılın ortaları arasına tarihlenen bir çanak çömlek parçası olan Tell es-Safi yazıtında ʾLWT ve WLT isimleri yazılıdır. Bu isimler İncil'deki Golyat (גלית, GLYT) ile doğrudan bağlantılı olmasa da etimolojik olarak ilişkilidir ve ismin MÖ onuncu yüzyıl sonu/dokuzuncu yüzyıl başı Filist kültürünün bağlamına uyduğunu göstermektedir. "Golyat" isminin kendisi Yahudi değildir ve Lidya kralı Alyattes ile ilişkilendirilmiştir ki bu da İncil'deki Golyat hikâyesinin Filist bağlamına uymaktadır. Benzer bir isim olan Uliat da Karya yazıtlarında geçmektedir. Kazı başkanı Aren Maeir şu yorumu yapıyor: "Burada, İncil'de Davut ve Golyat hikâyesi bağlamında geçen Golyat adının daha sonraki bir edebi yaratım olmadığına dair çok güzel kanıtlarımız var." ⓘ
Roger D. Woodard, Güneybatı Anadolu onomastik değerlendirmelerine dayanarak *Walwatta'yı hem İbranice Goliath hem de Lidya Alyattes'in atası olan formun bir yeniden inşası olarak önermiştir. Bu durumda, Golyat'ın adının orijinal anlamı "Aslan-adam "dır, dolayısıyla onu Hint-Avrupa savaşçı-canavar mitolojisi alanına yerleştirir. O halde diğer Hint-Avrupa paralelleri Germen ayı-savaşçıları berserker, aslan-savaşçı Herakles, kurtadamlar ve savaş-öfkesini canavar benzeri davranış olarak tanımlayan ilgili gelenekler olacaktır. Woodard, 1. Samuel'in yazarının büyük olasılıkla daha geniş Hint-Avrupa mitolojik bağlamından haberdar olmadığını, ancak Golyat'ı aslanla ilişkilendiren sözlü bir gelenekten yararlanmış olabileceğini, dolayısıyla Davut'un aslan ve ayıyı öldürmekten bahsettiğini ve Golyat'ın "Ben bir köpek miyim ki bana sopalarla geliyorsun?" sorusunu sorduğunu belirtir. ⓘ
Daha sonraki gelenekler
Yahudi
Babil Talmudu'na göre (Sotah 42b) Golyat, Davut'un büyük büyükannesi Rut'un baldızı Orpah'ın oğluydu (Rut → Obed → Jesse → Davut). Rut Kitabı'nın haggadik ve homiletik bir yorumu olan Rut Rabbah, Orpa ve Rut'un öz kardeş olduklarını düşünerek kan bağını daha da yakınlaştırır. Orpa'nın Rut'a eşlik ediyormuş gibi yaptığı ama kırk adım sonra onu terk ettiği söylenir. Bundan sonra ahlaksız bir yaşam sürmüştür. Kudüs Talmudu'na göre, Golyat çok çocukluluktan doğmuştur ve yaklaşık yüz babası vardır. ⓘ
Talmud, Golyat'ın dinsizliğini vurgular: İsraillilerin önünde yaptığı alaylar arasında Ahit Sandığı'nı ele geçirip Dagon tapınağına getirenin kendisi olduğu övünmesi de vardı ve İsraillileri dualarında rahatsız etmek için sabah ve akşam savaş meydan okumaları yapıyordu. Zırhı Haham Hanina'ya göre 60 ton, Haham Abba bar Kahana'ya göre 120 ton ağırlığındaydı ve Davut'un kılıcı olan kılıcı olağanüstü güçlere sahipti. Öldüğünde kalbinde Dagon'un suretini taşıdığı anlaşılmış ve böylece o da utanç verici bir şekilde ölmüştür. ⓘ
MÖ 135 ile MS 70 yılları arasında yazıldığı düşünülen Pseudo-Philo'da Davut yedi taş alır ve her taşa bir isim olmak üzere üzerlerine babasının adını, kendi adını ve Tanrı'nın adını yazar; sonra Golyat'a seslenerek şöyle der: "Ölmeden önce şu sözü dinle: Senin ve benim doğduğumuz iki kadın kardeş değil miydi? Senin annen Orpa, benim annem Rut'tu..." Davut Calut'a taşla vurduktan sonra ölmeden önce Calut'a koşar ve Calut "Çabuk beni öldür ve sevin" deyince Davut "Ölmeden önce gözlerini aç ve katilini gör" diye yanıt verir. Golyat bir melek görür ve Davut'a onu öldürenin kendisi değil melek olduğunu söyler. Pseudo-Philo daha sonra Rab'bin meleğinin Davut'un görünüşünü değiştirdiğini, böylece kimsenin onu tanımadığını ve bu nedenle Saul'un onun kim olduğunu sorduğunu söyler. ⓘ
İslam
Golyat, Kuran'ın 2. bölümünde (2: 247-252), Davut ve Saul'un Filistlilere karşı savaşını anlatırken geçer. Arapça'da Jalut (جالوت) olarak adlandırılan Golyat'ın Kur'an'daki bahsi, İbranice İncil'deki anlatımla paralel olmasına rağmen kısadır. Müslüman âlimler Golyat'ın kökenini çoğunlukla Amalekliler'e dayandırmaya çalışmışlardır. Golyat, erken dönem ilmi gelenekte, Davut'tan önce İsrail ulusuna zulmedenler için bir tür atasözü ya da ortak isim haline gelmiştir. Müslüman geleneği Golyat'la yapılan savaşı Muhammed'in Bedir savaşının bir öncülü olarak görür ve Golyat'ı Muhammed'in karşılaştığı düşmanlara paralel olarak görür. ⓘ
Uyarlamalar
Amerikalı aktör Ted Cassidy 1978 yılında Greatest Heroes of the Bible adlı TV dizisinde Golyat'ı canlandırmıştır. İtalyan aktör Luigi Montefiori, Paramount'un 1985 yapımı canlı aksiyon filmi Kral Davut'ta bir geri dönüşün parçası olarak 9 ft 0 in (2.74 m) uzunluğundaki bu devi canlandırdı. Bu filmde Filistilerin Kralı şöyle der: "Golyat İsraillilere altı kez meydan okudu ve kimse karşılık vermedi." Daha sonra yedinci seferde Davut onun meydan okumasıyla karşılaşır. ⓘ
PBS dizisi Wishbone, ilk sezonundaki "Little Big Dog" bölümünde Golyat'a yer vermiştir. ⓘ
1972'de Toho ve Tsuburaya Productions, hikayeyi nispeten yakından takip eden ancak ana karakterleri kaiju olarak yeniden canlandıran Daigoro vs. Goliath adlı bir filmde işbirliği yaptı. ⓘ
1975'te İsrailli grup Poogy, Tzafoof BaOzen albümünde hikayeye gevşek ve mizahi bir şekilde dayanan Golyat adlı bir şarkı yayınladı. ⓘ
Suzanne Vega'nın 99.9°F albümündeki Rock In This Pocket (Song Of David) adlı şarkısı hikâyeye dayanmaktadır. ⓘ
2005 yılında Lightstone Stüdyoları "One Smooth Stone" (Tek Pürüzsüz Taş) adlı, daha sonra adı "David and Goliath" (Davut ve Golyat) olarak değiştirilen, doğrudan DVD'ye aktarılan bir film müzikali yayınladı. Bu film, Kutsal Kitap hikayelerine dayanan DVD'deki film müzikalleri Liken the Scriptures (şimdi sadece Liken) serisinin bir parçasıdır. Eski bir NBA basketbol oyuncusu olan Thurl Bailey bu filmde Goliath rolünü oynamıştır. ⓘ
2009 yılında NBC, İncil'deki Kral Davut'un hikayesine dayanan, ancak kültürel ve teknolojik olarak günümüz Amerika Birleşik Devletleri'ne benzeyen bir krallıkta geçen Kings'i yayınladı. Golyat rolü, Davut'un omuzdan ateşlenen bir roketatarla yok ettiği bir tank tarafından canlandırılmaktadır. ⓘ
Golyat, 2013 yapımı TV mini dizisi The Bible'da Avustralyalı profesyonel güreşçi, dublör ve aktör Conan Stevens tarafından canlandırılmıştır. ⓘ
Todd Rippon Zeyna: Savaşçı Prenses'te Goliath'ı canlandırmıştır. ⓘ
Atalaia Nunes, Brezilya mini dizisi Rei Davi'de (Kral Davut) Goliath'ı canlandırdı. ⓘ
İtalyan Goliath film serisi (1960-1964)
İtalyanlar Goliath'ı 1960'ların başında bir dizi İncil macera filminde (peplum) bir aksiyon süper kahramanı olarak kullandılar. İnanılmaz bir güce sahipti ve filmler tema olarak Herkül ve Maciste filmlerine benziyordu. Klasik Herkül (1958) film endüstrisinde gişe rekorları kırdıktan sonra, 1959 yapımı Steve Reeves filmi Terrore dei Barbari (Barbarların Dehşeti) Amerika Birleşik Devletleri'nde Goliath and the Barbarians (Goliath ve Barbarlar) olarak yeniden adlandırıldı (Joseph E. Levine'in Herkül adının tek hakkını talep etmesinden sonra); film gişede o kadar başarılı oldu ki, İtalyan film yapımcılarına Goliath adında kaslı bir kahramanın yer aldığı dört filmlik bir seri daha yapmaları için ilham verdi, ancak filmlerin birbiriyle pek ilgisi yoktu. (Orson Welles'in başrolünü oynadığı 1960 yapımı İtalyan filmi David and Goliath bunlardan biri değildi, çünkü o film İncil'deki hikayenin basit bir uyarlamasıydı). ⓘ
İtalyan Goliath serisindeki dört başlık aşağıdaki gibiydi:
- Goliath contro i giganti/Goliath Devlere Karşı (1960) başrolde Brad Harris
- Goliath e la schiava ribelle/Goliath and the Rebel Slave (a.k.a. The Tyrant of Lydia vs. The Son of Hercules) (1963) başrolde Gordon Scott
- Golia e il cavaliere mascherato/Goliath and the Masked Rider (a.k.a. Hercules and the Masked Rider) (1964) başrolde Alan Steel
- Golia alla conquista di Bagdad/Goliath Bağdat'ın Fethinde (a.k.a. Goliath Şam'ın Fethinde, 1964) başrolde Peter Lupus ⓘ
Goliath ismi daha sonra Goliath çılgınlığından para kazanmak amacıyla Amerika Birleşik Devletleri'nde dağıtılmak üzere yeniden adlandırılan üç İtalyan kaslı adam filminin başlığına eklenmiştir, ancak bu filmler İtalya'da orijinal olarak Goliath filmleri olarak yapılmamıştır. ⓘ
Hem Goliath and the Vampires (1961) hem de Goliath and the Sins of Babylon (1963) aslında orijinal İtalyan versiyonlarında ünlü süper kahraman Maciste'yi içeriyordu, ancak Amerikalı dağıtımcılar Maciste isminin Amerikalı izleyiciler için bir anlamı olmadığını düşündüler. Goliath and the Dragon (1960) aslında The Revenge of Hercules (Herkül'ün İntikamı) adlı bir İtalyan Herkül filmiydi. ⓘ
"David ve Goliath "ın modern kullanımı
Modern kullanımda, "David ve Goliath" ifadesi, daha küçük, daha zayıf bir rakibin çok daha büyük, daha güçlü bir düşmanla karşılaştığı bir yarışma olan mazlum bir durumu ifade eden seküler bir anlam kazanmıştır; başarılı olursa, mazlum alışılmadık veya şaşırtıcı bir şekilde kazanabilir. ⓘ
İlahiyat profesörü Leonard Greenspoon, "David vs. Goliath in the Sports Pages" (Spor Sayfalarında David Golyat'a Karşı) başlıklı makalesinde, "çoğu yazar bu hikayeyi mazlum iması için kullanır (küçük adam kazanır) ... İncil yazarları için en önemli olan zıtlık gazete sayfalarında daha az görülür: Davut'un zaferi Tanrısının gücünü gösterirken, Golyat'ın yenilgisi Filist ilahlarının zayıflığını ortaya koymaktadır." ⓘ
Bu ifade, haber medyasında, dini imalar olmaksızın birçok bağlamda mazlum durumlarını kısa ve öz bir şekilde tanımlamak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Güncel başlıklar arasında şunlar yer almaktadır: spor ("Haye, Nikolai Valuev ile 'David ve Goliath' dövüşünde mazlum rolünün tadını çıkarıyor"-The Guardian); iş dünyası ("İnternette, Anlık Mesajlar Üzerinden David ve Goliath Savaşı"-The New York Times); bilim ("David ve Goliath: Küçük bir örümcek çok daha büyük bir avı nasıl yakalar"-ScienceDaily; siyaset ("Küba'da Muhalefet: David ve Goliath"-The Economist); sosyal adalet ("David-and-Goliath Saga Brings Cable to Skid Row"-Los Angeles Times). ⓘ
"Davut ve Golyat "ın yukarıdaki alegorik kullanımının yanı sıra, "Golyat "ın özellikle uzun boylu bir kişi için kullanımı da vardır. Örneğin, basketbol oyuncusu Wilt Chamberlain'e "Golyat" lakabı takılmıştı ve kendisi bu lakaptan hoşlanmazdı. ⓘ
Yahudi ve Hristiyan kaynaklarında
Tanah ve Eski Ahit'e göre Antik Filistin şehri Gat'tandır. 1. Samuel 17 bölümüne göre Antik Filistinliler, İsrail Kralı Şaul (İslam'da Tâlût) ile savaş halindeydiler ve Câlût her gün İsrail askerlerini düelloya davet ediyordu. Sadece Davud Câlût'un karşısına çıkmaya cesaret edebildi ve onu sapanıyla yendi. Yenilmez savaşçılarını kaybeden Filistinlilerin cesareti kırıldı ve savaşı bırakarak kaçtılar. Devin kolları kesilerek tapınağa konuldu. ⓘ
Câlût'u yenen Davud'un halk tarafından çok sevilmesi, adına maniler dizilmesi Kral Şaul'u endişelendirmeye başladı (1. Samuel, 18). Halkın Davud'u kral yapmak istediğini düşünmeye başladı ve onu öldürmeye karar verdi. Davud Şaul'dan kaçarken Câlût'un kılıcını yanına aldı (1. Samuel 21: 1-9). ⓘ
Tanah ve Eski Ahit'teki bir başka bölümde (2. Samuel 21: 18-22) Beytüllahimli Yareoregim'in oğlu Elhanan'ın Câlût'u öldürdüğü söylenir. Akademisyenler bunun bir elle kopyalama hatası olabileceği düşünür, zira paralel başka bir bölümde "Elhanan, Gatlı Golyat'ın kardeşi Lahmi'yi öldürdü," denir.(1. Tarihler 20:5) ⓘ
İslam'da
Bakara Sûresi'nde (249-251) Davud ve Câlût'dan kısaca bahsedilir. Câlût'un kafir bir kavimden olduğu, Davud tarafından öldürüldüğü ve Allah'ın Davud'a hükümdarlık bahşettiği söylenir. ⓘ