Himen
| Hymen ⓘ | |
|---|---|
 İnsan dişisinin dış genital organları | |
| Detaylar | |
| Tanımlayıcılar | |
| Latince | kızlık zarı |
| Anatomik terminoloji [Vikiveri'de düzenle] | |
Kızlık zarı, dış vajinal açıklığı çevreleyen veya kısmen örten ince bir mukozal doku parçasıdır. Vulvanın veya dış genital organın bir parçasını oluşturur ve yapı olarak vajinaya benzer. ⓘ
Çocuklarda kızlık zarının yaygın görünümü hilal şeklindedir, ancak birçok şekil mümkündür. Ergenlik döneminde östrojen, kızlık zarının görünümünün değişmesine ve çok elastik hale gelmesine neden olur. Ergenlik sonrası kızlık zarının normal varyasyonları ince ve esnekten kalın ve biraz sert olana kadar değişir. Ya da çok nadiren tamamen yok olabilir. ⓘ
Kızlık zarı ilk penetratif ilişki sırasında yırtılabilir veya yırtılabilir, bu da genellikle ağrı ve bazen hafif geçici kanama veya lekelenme ile sonuçlanır. Kaynaklar, ilk ilişkiden sonra yırtılma veya kanamanın ne kadar yaygın olduğu konusunda farklılık göstermektedir. Kızlık zarının durumu bekaretin güvenilir bir göstergesi değildir, ancak "bekaret testi" bazı kültürlerde yaygın bir uygulama olmaya devam etmektedir ve bazen bekaret görüntüsü vermek için kızlık zarının cerrahi olarak onarılması da buna eşlik etmektedir. Kızlık zarındaki küçük yaralanmalar kendiliğinden iyileşebilir ve cerrahi müdahale gerektirmeyebilir. ⓘ
Himen veya halk arasında bilinen adıyla kızlık zarı, kadınlarda vajinal açıklığı çevreleyen veya kısmen kaplayan zarımsı bir doku. Genellikle 1–2 cm kadar içeride ve 2–3 mm kalınlığındadır. Oldukça çeşitli şekiller alabilen bu doku genellikle hilal şeklindedir ve kılcal damarlarla çevrilidir. Himen adı Eski Yunan'daki evlilik ve düğün tanrısı Hymenaeus'tan gelir. Kızlık zarının yenilenmesi için himenoplasti plastik cerrahisi yaygındır. ⓘ
Kızlık zarı, isminden dolayı zar gibi düşünülse de aslında bir zar değildir. Gebeliğin 7-12. haftaları arasında embriyoda dış cinsiyetin gelişmesi gözlenir. Bu sırada embriyodaki genital duvarlar birleşip yapışarak erkeklerde testis torbasını oluştururken kadınlarda bu duvarlar ayrılarak küçük (labia minora) ve büyük (labia majora) dış dudakları oluştururlar. Ayrılma sonucunda ortada kalan zarımsı doku kızlık zarı adı verilen yapıları oluşturur ⓘ
Gelişim ve histoloji
Genital sistem embriyogenez sırasında, gebeliğin üçüncü haftasından ikinci trimestere kadar gelişir ve vajinayı takiben kızlık zarı oluşur. Yedinci haftada urorektal septum oluşur ve rektumu ürogenital sinüsten ayırır. Dokuzuncu haftada Müllerian kanallar ürogenital sinüse ulaşmak için aşağı doğru hareket ederek uterovajinal kanalı oluşturur ve ürogenital sinüse girer. On ikinci haftada Müllerian kanallar birleşerek unaleria adı verilen ilkel bir uterovajinal kanal oluşturur. Beşinci ayda vajinal kanalizasyon tamamlanır ve sinovajinal bulbusların (Müllerian kanalların ürogenital sinüsle birleştiği yer) proliferasyonundan fetal hymen oluşur ve normalde doğumdan önce veya kısa bir süre sonra perfore olur. ⓘ
Kızlık zarı yoğun bir innervasyona sahiptir. Yeni doğan bebeklerde, hala annenin hormonlarının etkisi altında olan kızlık zarı kalın, soluk pembe ve fazlalıktır (kendi üzerine katlanır ve çıkıntı yapabilir). Yaşamın ilk iki ila dört yılı boyunca bebek bu etkiyi devam ettiren hormonlar üretir. Kızlık zarı açıklığı dairesel (çevresel) olma eğilimindedir. ⓘ
Yenidoğan evresinden sonra, kızlık zarı açıklığının çapı (kızlık zarı halkası içinde ölçülür) her yaş için yaklaşık 1 mm genişler. Ergenlik döneminde östrojen, kızlık zarının çok elastik ve fimbriated hale gelmesine neden olur.
Ergenlik sonrası kızlık zarı. Görünüm oldukça değişkendir.
Oklar, ergenlik sonrası bir bireyde kızlık zarının carunculae myrtiformes'ini ("kalıntılar") göstermektedir.
Kızlık zarı çeşitli davranışlar sonucunda, tampon veya adet kabı kullanımı, spekulum ile pelvik muayene, cinsel ilişki, vajinaya birden fazla parmak veya eşya sokulması ve jimnastik ("splits" yapmak), ata binme veya "straddle yaralanması" nedeniyle oluşan travma gibi aktiviteler sonucunda gerilebilir veya yırtılabilir. Kızlık zarı kalıntıları carunculae myrtiformes olarak adlandırılır. ⓘ
Kızlık zarının veya yırtılma derecesinin yakından incelenmesi için Glaister Keen çubuğu adı verilen, bir ucunda 10 ila 25 mm arasında değişen çapta bir küre bulunan 6 mm çapında cam veya plastik bir çubuk kullanılır. Adli tıpta, sağlık otoriteleri tarafından ergenlik öncesi bir kızın bu bölgesine yakın bir yerden örnek alması gereken bir hekimin kızlık zarından kaçınması ve bunun yerine dış vulval vestibülden örnek alması önerilmektedir. Şüpheli tecavüz veya çocuk cinsel istismarı vakalarında, kızlık zarının ayrıntılı bir muayenesi yapılabilir, ancak kızlık zarının durumu tek başına genellikle yetersizdir. ⓘ
Anatomik varyasyonlar
Kızlık zarının normal varyasyonları ince ve esnekten kalın ve biraz sert olana kadar değişir. İmperfore kızlık zarı her 1000 bebekten 1-2'sinde görülür. Tıbbi müdahale gerektirebilecek tek varyasyon, adet sıvısının geçişini tamamen engelleyen veya önemli ölçüde yavaşlatan imperfore kızlık zarıdır. Her iki durumda da, adet sıvısının geçmesine veya cinsel ilişkinin gerçekleşmesine izin vermek için cerrahi müdahale gerekebilir. ⓘ
Ergenlik öncesi kızlık zarı açıklıkları hormonal ve aktivite düzeyine bağlı olarak birçok şekilde olabilir, en yaygın olanı hilal şeklindedir (arka kenar): saat 12 pozisyonunda doku yoktur; saat 1-2'den 10-11'e kadar hilal şeklinde doku bandı, saat 6 civarında en geniş halindedir. Ergenlikten itibaren, östrojen ve aktivite seviyelerine bağlı olarak, kızlık zarı dokusu daha kalın olabilir ve açıklık genellikle fimbriated veya düzensiz şekillidir. Küçük çocuklarda, yırtılmış bir kızlık zarı tipik olarak çok hızlı iyileşir. Ergenlerde, kızlık zarı açıklığı doğal olarak uzayabilir ve şekil ve görünümdeki varyasyon artar. ⓘ
Kadın üreme yolundaki varyasyonlar agenezi veya hipoplazi, kanalizasyon defektleri, lateral füzyon ve rezorpsiyon başarısızlığından kaynaklanabilir ve çeşitli komplikasyonlara neden olabilir.
- İmperfore: kızlık zarı açıklığı mevcut değildir; adet sıvılarının dışarı çıkmasına izin vermek için ergenlik çağına kadar kendini düzeltmemişse küçük bir ameliyat gerektirecektir.
- Kribriform veya mikroperforat: bazen imperforat ile karıştırılır, kızlık zarı açıklığı yok gibi görünür, ancak yakından incelendiğinde küçük delikler vardır.
- Septat: Kızlık zarı açıklığı boyunca uzanan bir veya daha fazla doku bandı vardır. ⓘ
Travma
Tarihsel olarak, ilk cinsel ilişkinin kızlık zarı için mutlaka travmatik olduğuna ve her zaman kızlık zarının "kırılması" veya yırtılmasıyla sonuçlanarak kanamaya neden olduğuna inanılırdı. Ancak, Batı toplumlarındaki kadınlar üzerinde yapılan araştırmalar, ilk ilişki sırasında kanamanın her zaman meydana gelmediğini ortaya koymuştur. Kültürler arası bir çalışmada, tüm kadınların yarısından biraz fazlası ilk ilişki sırasında kanama olduğunu bildirmiş ve köken bölgelerine bağlı olarak önemli ölçüde farklı ağrı ve kanama seviyeleri bildirilmiştir. Tüm kadınlar acı çekmez ve bir çalışmada heyecan, gerginlik veya korku gibi güçlü duyguların yaşanması ile ilk ilişki sırasında acı çekme arasında bir ilişki bulunmuştur. ⓘ
Ergenlik çağındaki kadın tecavüz mağdurları üzerinde yapılan ve hastaların cinsel saldırının ardından hastanede muayene edildiği birkaç çalışmada, bakire mağdurların yarısında veya daha azında kızlık zarında herhangi bir yaralanma olduğu görülmüştür. Kızlık zarı yırtılması vakaların dörtte birinden daha azında meydana gelmiştir. Bununla birlikte, bakirelerde kızlık zarında yaralanma görülme olasılığı bakir olmayanlara göre önemli ölçüde daha yüksektir. ⓘ
Daha önce rızaya dayalı cinsel ilişkiye girmiş ergenler üzerinde yapılan bir çalışmada, vakaların yaklaşık yarısında kızlık zarında travma izine rastlanmıştır. Kızlık zarı travması, nadir olmakla birlikte, rızaya dayalı cinsel ilişkinin ardından bakire olmayan yetişkinlerde de görülebilir. Kızlık zarı travması görünür bir yaralanma belirtisi olmadan iyileşebilir. Ergen cinsel saldırı mağdurları üzerinde yapılan gözlemsel bir çalışmada, kızlık zarındaki yaraların çoğunun görünür bir yaralanma belirtisi olmadan iyileştiği bulunmuştur. ⓘ
Kızlık zarı travmasının, tampon veya adet kabı kullanımı, spekulumla pelvik muayene, mastürbasyon, jimnastik veya ata binme gibi çeşitli diğer davranışların bir sonucu olarak meydana geldiği varsayılmaktadır, ancak bu faaliyetlerin bir sonucu olarak travmanın gerçek prevalansı belirsizdir. ⓘ
Kültürel önem
Kızlık zarı, kadının bekaretiyle ilişkilendirildiği için bazı toplumlarda kültürel açıdan önemli bir yere sahiptir. Bu kültürlerde, bekaretin bir kanıtı olduğu inancıyla evlilikte sağlam bir kızlık zarına büyük değer verilir. Bazı kadınlar bu nedenle kızlık zarlarını onarmak için hymenorrhaphy yaptırmaktadır. ⓘ
Ekim 2018'de BM İnsan Hakları, BM Kadın Birimi ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bekaret testinin "acı verici, aşağılayıcı ve travmatik bir uygulama olduğu ve kadınlara yönelik şiddet teşkil ettiği" gerekçesiyle sona erdirilmesi gerektiğini belirtmiştir. ⓘ
Rahim öfkesi
16. ve 17. yüzyıllarda tıp araştırmacıları kızlık zarının varlığını ya da yokluğunu yanlışlıkla "rahim öfkesi", yani (kadın) histerisi gibi fiziksel hastalıkların temel kanıtı olarak görüyorlardı. O dönemde çalışan doktorlara göre, rahim öfkesi tedavi edilmezse ölümle sonuçlanırdı. ⓘ
Diğer hayvanlar
Benzer üreme sistemi gelişimi nedeniyle, şempanzeler, filler, denizayıları, balinalar, atlar ve lamalar da dahil olmak üzere birçok memelinin hymensi vardır. ⓘ
Konumu
Kızlık zarı tüm kadınlarda yaklaşık olarak aynı yerdedir. Küçük dudakların arkasında, vajenin hemen girişinde, tabanı vajen duvarında olan ince bir deri kıvrımıdır. İlk ilişki ile olan ağrı, kanamanın en büyük nedeni, beden ve zihindeki gerginliğin tüm bedenle birlikte vajen kaslarını da kasması, buna bağlı girişin daralması ve hatta kapanmasıdır. Oysa vajen esneyebilen ve uzayabilen bir yapıdadır. Vajen esnediğinde onun bir parçası olan kızlık zarı da esner ve açılır. Bu durumda ilişkide ağrı ve acı olmaz. ⓘ