Ketboğa
Kitbuqa Noyan, Kitbogha veya Ketbugha olarak da yazılır (ö. 1260), Moğol İmparatorluğu'na bağlı bir grup olan Naiman kabilesinden Nasturi bir Hristiyandı. Moğol İlhan Hulagu'nun teğmeni ve sırdaşıydı ve Orta Doğu'daki fetihlerinde ona yardımcı oldu. Hülagu, Moğolistan'daki bir törene katılmak üzere kuvvetlerinin büyük kısmını beraberinde geri götürdüğünde, Suriye'nin kontrolü Kitbuqa'ya bırakıldı ve güneye, Mısır'a doğru yapılan Moğol akınlarından sorumlu oldu. 1260'ta Ayn Calut Savaşı'nda öldürüldü. ⓘ
Ketboğa Noyan (Türkçe: Ketboğa, Moğolca: Хитбух), 13. yüzyılda yaşamış Hıristiyanlık dinine bağlı Türk kökenli komutan. Moğol Büyük Hanları'ndan Hülagû Han'ın yakın arkadaşı ve komutanı idi. Nasturi Hristiyanlık dinine bağlıydı. 1260 yılında Memlük ordusu ile Moğollar arasında yapılan Ayn Calut Savaşı'nda Moğol ordusunun başkomutanı idi. Bu savaşta öldürüldü. ⓘ
Biyografi
.jpeg)
1252 yılında Möngke Han, Kitbuqa'ya Nizari İsmaililerinin kalelerine karşı Hülagü'nün ordusunun öncü muhafızlarına liderlik etmesini emretti. Hülagü ile birlikte Batı İran'a ilerleyerek bir dizi kuşatma gerçekleştirdi ve 1260'ta Şam'ın fethine yardım etmeden önce Bağdat'ı yağmalayan kanatlardan birine komuta etti. Ortaçağ tarihçisi Surlu Templar'ın yazılarından alıntı yapan tarihsel anlatılar, üç Hıristiyan hükümdarın (Ermenistanlı I. Hetoum, Antakyalı VI. Bohemond ve Kitbuqa) Şam şehrine birlikte zaferle girdiklerini anlatır, ancak modern tarihçiler bu hikayeyi uydurma olarak nitelendirmiştir. ⓘ
Hulagu Han, Moğol İmparatorluğu'ndaki iç olaylara (Hulagu'nun kardeşi Büyük Möngke Han'ın ölümü) tepki olarak kuvvetlerini geri çektiğinde, Kitbuqa Orta Doğu'da kalan Moğol ordusunun başında bırakıldı:
"Hulagu tarafından Suriye ve Filistin'de bırakılan Kitbuqa, Ülkeyi barış ve dinlenme halinde tuttu. Hıristiyanları çok sever ve onurlandırırdı çünkü Efendimizin doğuşuna tapınmak için Beytüllahim'e gelen Doğulu Üç Kral'ın soyundan geliyordu. Kitbuqa Kutsal Toprakları kurtarmak için çalıştı"
- Monk Hayton, La flor des estoires de la terre d'Orient (1307). ⓘ
Ain Jalut Savaşı
Kitbuqa, 10.000 Moğol askerinden oluşan bir kuvvete komuta ederek Moğolların Mısır'a doğru ilerleyişini sürdürmeye çalıştı. Ancak Memlükler Haçlılarla pasif bir ateşkes anlaşması yaparak Memlüklerin Haçlı topraklarından kuzeye doğru ilerlemesine ve Haçlıların kalesi Akka yakınlarında ikmal için kamp kurmasına izin verdiler. Bu şekilde Memlükler, çok önemli Ain Jalut Savaşı'nda (Goliath'ın baharı) Celile yakınlarında tükenmiş Moğol ordusuyla çarpışabildiler. Moğollar bozguna uğratıldı ve Kitbuqa esir alındı. Bağlanmış olarak Memlük sultanının huzuruna çıkarıldığında meydan okuyarak galiplerin başına gelecek Moğol intikamını anlattı. Memlük emirleriyle alay ederek, kendisinin her zaman efendisine sadık kaldığını, onların ise ihanet ettiklerini söyledi. Kitbuqa, emektar Memlük Cemaleddin Akuş el-Şemsi'nin ellerinde katledildi. ⓘ
Memlük tarihleri Kitbuqa'dan saygıyla bahseder ve onu Ayn Calut'ta Moğollar açıkça yenilirken geri çekilmeyi reddeden ve savaşta ölümü geri çekilmeye ve utanca tercih eden büyük bir savaşçı olarak resmeder. Kitbuqa'nın ölümünün intikamının Hulagu tarafından alınması bekleniyordu, ancak Hulagu ile Moğol Altın Orda'dan kuzeni Berke arasındaki bir iç çatışma bunun gerçekleşmesini engelledi. Kitbuqa'nın ölümü ve Moğolların Ayn Calut'taki yenilgisi, Moğol İmparatorluğu'nun batıya doğru genişlemesi için sonun başlangıcı oldu. Moğollar ilk kez kesin bir yenilgiye uğramış ve böyle bir mağlubiyetin intikamını alamamış olsalar da, sonraki birkaç on yıl boyunca Suriye, Japonya, Macaristan, Polonya ve Güneydoğu Asya'yı istila etmeye devam ettiler. ⓘ