Konyak

Konyak ⓘ

Tip	Brandy
Menşe ülke	Fransa
Menşe bölgesi	Nouvelle-Aquitaine
Hacimce alkol	40%
Lezzet	Değişkendir, ancak tipik olarak fındık, meyve, karamel, bal, vanilya veya diğer baharatları birleştiren özelliklere sahiptir
Varyantlar	VS, VSOP, XO
İlgili ürünler	Armagnac
Web sitesi	cognac.fr/tr

Konyak (/ˈkɒnjæk/ KON-yak, ayrıca ABD: /ˈkoʊn-, ˈkɔːn-/ KOHN-, KAWN-, Fransızca: [kɔɲak] (dinle)), adını Fransa'nın Cognac komününden alan bir brendi çeşididir. Charente ve Charente-Maritime departmanlarındaki şarap yetiştirme bölgesinde üretilir. ⓘ

Konyak üretimi, Fransız appellation d'origine contrôlée (AOC) tanımı kapsamındadır ve üretim yöntemleri ile isimlendirmenin belirli yasal gereklilikleri karşılaması gerekmektedir. Belirtilen üzümler arasında en yaygın olarak yerel olarak Saint-Émilion olarak bilinen Ugni blanc kullanılır. Brendi bakır kaplarda iki kez damıtılmalı ve Limousin ya da Tronçais Fransız meşe fıçılarında en az iki yıl dinlendirilmelidir. Konyak, viskiler ve şarapların fıçıda yaşlandırılmasıyla aynı şekilde olgunlaşır ve çoğu konyak minimum yasal gereklilikten çok daha uzun bir süre "odun üzerinde" kalır. ⓘ

Fransız konyağı ⓘ

Martell V.S. ⓘ

Konyak bir brendi türüdür ve damıtıldıktan sonra ve yıllandırma sürecinde eau de vie olarak da adlandırılır. Belirlenen yetiştirme bölgelerinden herhangi birinde üretilen üzümün iki kez damıtılmasıyla üretilir. ⓘ

Üretim süreci

Konyak bir brendi türüdür ve damıtma işleminden sonra ve yıllandırma işlemi sırasında eau de vie olarak da adlandırılır. Belirlenmiş yetiştirme bölgelerinden herhangi birinde üretilen üzümlerin iki kez damıtılmasıyla üretilir. ⓘ

Üzümler

Konyak yapımında kullanılan beyaz şarap çok sek, asidik ve incedir; "neredeyse içilemez" olarak nitelendirilse de damıtma ve yıllandırma için mükemmeldir. Yalnızca katı bir üzüm çeşidi listesinden yapılabilir. Gerçek bir cru olarak kabul edilmesi için şarabın en az %90 Ugni blanc (İtalya'da Trebbiano olarak bilinir), Folle blanche ve Colombard olması gerekirken, kullanılan üzümlerin en fazla %10'u Folignan, Jurançon blanc, Meslier St-François (Blanc Ramé olarak da adlandırılır), Sélect, Montils veya Sémillon olabilir. Bir cru adını taşımaması gereken konyaklar, izin verilen üzüm çeşitlerinde daha serbesttir; en az %90 Colombard, Folle blanche, Jurançon blanc, Meslier Saint-François, Montils, Sémillon veya Ugni blanc ve en fazla %10 Folignan veya Sélect gerekir. ⓘ

Fermantasyon ve damıtma

Charentais tarzı bir imbik konyak küpü ⓘ

Üzümler sıkıldıktan sonra, meyve suyu 2-3 hafta boyunca mayalanmaya bırakılır, bölgenin yerel, yabani mayaları meyve şekerlerini alkole dönüştürür; ne şeker ne de kükürt eklenebilir. Bu noktada, elde edilen şarap yaklaşık %7 ila 8 oranında alkol içerir. ⓘ

Damıtma işlemi, tasarım ve boyutları yasal olarak da kontrol edilen geleneksel Charentais bakır imbiklerinde gerçekleştirilir. İki damıtma yapılmalıdır; elde edilen eau de vie yaklaşık %70 alkol içeren renksiz bir içkidir. ⓘ

Yaşlanma

Damıtma işlemi tamamlandıktan sonra, halka satılmadan önce en az iki yıl Limousin meşe fıçılarında bekletilmelidir. Fıçılara genellikle %70 civarında hacimsel alkol oranında konur. Konyak meşe fıçı ve hava ile etkileşime girdikçe, her yıl yaklaşık %3 oranında buharlaşarak yavaş yavaş hem alkol hem de su kaybeder (daha uçucu olduğu için birincisi daha hızlıdır). Bu olaya yerel olarak la part des anges veya "meleklerin payı" denir. Meşe fıçıda on yıldan fazla zaman geçtiğinde, konyağın alkol içeriği hacim olarak %40'a düşer. Konyak daha sonra "bonbon adı verilen büyük cam şişelere" aktarılır ve ileride "harmanlanmak" üzere saklanır. Meşe fıçılar kırk ya da elli yıl sonra lezzete katkıda bulunmayı bıraktığından, daha uzun yaşlandırma süreleri faydalı olmayabilir. ⓘ

Harmanlama

Konyağın yaşı, karışımda kullanılan en genç bileşenin yaşı olarak hesaplanır. Karışım genellikle farklı yaşlarda ve (daha büyük ve ticari üreticiler söz konusu olduğunda) farklı yerel bölgelerden elde edilir. Farklı eaux de vie'lerin bu şekilde harmanlanması veya evlendirilmesi, tek bir damıtımevi veya bağdan elde edilen bir eau de vie'de bulunmayan tatların karmaşıklığını elde etmek için önemlidir. Her konyak evinin, içkilerin harmanlanmasından sorumlu bir usta tadımcısı (maître de chai) vardır, böylece bir şirket tarafından üretilen konyak tutarlı bir ev stiline ve kalitesine sahip olur. Bu açıdan, tutarlı bir marka lezzeti elde etmek için viski veya vintage olmayan Şampanya harmanlama sürecine benzer. Guillon Painturaud ve Moyet gibi çok az sayıda üretici, nihai ürünlerini farklı yaşlardaki eaux de vie'lerden harmanlamaz ve böylece "daha saf" bir lezzet üretir. Cognac AOC bölgesindeki yüzlerce üzüm bağı kendi konyaklarını satmaktadır. Bunlar da aynı şekilde farklı yılların eaux de vie'lerinden harmanlanır, ancak yıldan yıla ve üreticinin zevkine göre biraz değişiklik gösteren, dolayısıyla daha iyi bilinen ticari ürünlerin öngörülebilirliğinden yoksun olan tek bağ konyaklarıdır. Pazarlamadaki başarılarına bağlı olarak, küçük üreticiler ürünlerinin daha büyük veya daha küçük bir kısmını bireysel alıcılara, şarap satıcılarına, barlara ve restoranlara satabilir, geri kalanı ise harmanlama için daha büyük konyak evleri tarafından satın alınır. ⓘ

Sınıflar

VS (Çok Özel) konyak en az iki yıl fıçıda bekletilir ⓘ

XO (Extra Old) konyak en az on yıl yıllandırılmıştır ⓘ

"Champagne konyağı" Fransa'nın Cognac bölgesinin Grande Champagne ve Petite Champagne bölgelerinde yetiştirilen üzümlerden üretilir ⓘ

Bureau National Interprofessionnel du Cognac'a (BNIC) göre konyağın resmi kalite dereceleri şunlardır:

• V.S. (Çok Özel) veya ✯✯✯ (üç yıldız), en genç konyağın bir fıçıda en az iki yıl yıllandırıldığı bir karışımı belirtir.
• V.S.O.P. (Very Superior Old Pale) veya Reserve, en genç brendinin bir fıçıda en az dört yıl bekletildiği bir karışımı belirtir.
• Napoléon, en genç brendinin en az altı yıl yıllandırıldığı bir karışımı belirtir.
• XO (Extra Old) Bir XO harmanında kullanılan en genç konyağın minimum yaşı Nisan 2018'de 10 yıla çıkarılmıştır; bu kuralın ilk olarak 2016'da uygulanması planlanmış, ancak yetersiz stoklar nedeniyle ertelenmiştir. Daha önce resmi olmayan Napolyon tanımı, revize edilen XO tanımını karşılamayan minimum altı yıllık karışımları özellikle belirtmek için kullanılmaktadır.
• XXO (Extra Extra Old) en az 14 yıl yıllandırılmış şarap içkilerine verilen özel bir işarettir.
• Hors d'âge (Yaşın Ötesinde), BNIC'in XO'ya eşit olduğunu belirttiği bir tanımlamadır, ancak pratikte bu terim üreticiler tarafından resmi yaş skalasının ötesinde yüksek kaliteli bir ürünü pazarlamak için kullanılır. ⓘ

Özellikle 18. yüzyılda tarihi konyak ticareti önemli ölçüde İngilizleri içerdiği için çoğu sınıf adı İngilizcedir. ⓘ

Konyak üretimi, belirli yasal gereklilikleri karşılamak için gerekli üretim yöntemleri ve adlandırma ile Fransız "appellation d'origine contrôlée" (AOC) tanımına girer. Fransa'da konyak üretimini ve üreticilerini denetleyen BNIC (Bureau national interprofessionnel du cognac) "Ulusal konyak meslek birliği"'nin belirlediği sınıflar:

• VS: Very Special veya ✯✯✯ (üç yıldızlı)
• VSO: Very Special Old
• VSOP: Very Special Old Pale ⓘ

Meslek birliği tarafından belirlenmiş bu sınıfların dışında, üreticilerin kendi belirledikleri sınıflandırmalar da mevcuttur. ⓘ

• Napoleon
• Extra
• XO
• Vieux
• Vieille Réserve
• Hors d'âge ⓘ

Üretim bölgeleri

Konyak bölgesi haritası ⓘ

Konyak ayrıca üzümlerin yetiştirildiği sıkı bir şekilde tanımlanmış coğrafi bölgeler olan crus'lara göre sınıflandırılır. Kendilerine özgü toprakları ve mikro iklimleri, bulundukları yere özgü özelliklere sahip eaux de vie üretir. ⓘ

• Grande Champagne (13.766 hektar, 34.020 dönüm) Grande Champagne ve Petite Champagne'deki topraklar sığ kil-kireçtaşı, kireçtaşı ve tebeşir olarak karakterize edilir.
• Petite Champagne (16.171 hektar, 39.960 dönüm) Petite Champagne eaux de vie'leri Grande Champagne'dekilere benzer özelliklere sahiptir. Grande ve Petite Champagne eaux de vie (en az %50 Grande Champagne) karışımından yapılan konyaklar "Fine Champagne" olarak pazarlanabilir.
• Borderies (4.160 hektar, 10.300 dönüm) En küçük cruise. Bu sınıfın toprağı, kireçtaşının ayrışmasından kaynaklanan kil ve çakmaktaşı taşları içerir.
• Fins Bois (34.265 hektar, 84.670 dönüm) Bazı harmanlanmış konyakların temelini oluşturmak için ideal olan daha ağır ve daha hızlı yaşlanan eaux de vie. Buradaki topraklar ağırlıklı olarak kırmızı kil-kireçtaşı ve çok taşlı veya başka türlü ağır killi topraklardır.
• Bons Bois ve Bois Ordinaires (birlikte 19.979 hektar, 49.370 dönüm). Dört merkezi büyüme bölgesinden daha uzakta bu iki yetiştirme bölgesi bulunmaktadır. Daha fakir bir toprağa sahip olan ve deniz ikliminden çok etkilenen bu alan 20.000 hektardır.
• Bois à terroirs Les Bois (Bons Bois, Bois Ordinaires ve Bois à terroirs) toprakları kumludur ve kıyı bölgeleri ile bazı vadileri kapsar. ⓘ

Champagne olarak adlandırılan konyak üreten bölgeler, ortak bir etimolojiyi paylaşmalarına rağmen, bu isimle köpüklü şarap üreten bir şarap bölgesi olan Champagne'nin kuzeydoğu bölgesi ile karıştırılmamalıdır. ⓘ

Şirketler ve markalar

200'e yakın konyak üreticisi bulunmaktadır. 2008 yılında yapılan bir tahmine göre konyağın büyük bir yüzdesi (ABD pazarı için %90'dan fazlası) sadece dört üreticiden gelmektedir: Courvoisier (Beam Suntory'ye ait), Hennessy (LVMH), Martell (Pernod Ricard) ve Rémy Martin (Rémy Cointreau). Konyak için AOC kriterlerini karşılayan diğer markalar arasında Bache-Gabrielsen/Dupuy, Braastad, Camus, La Fontaine de La Pouyade, Château Fontpinot, Delamain, Pierre Ferrand, Frapin, Gautier, Hine, Marcel Ragnaud, Monnet, Moyet, Otard, Meukow ve Cognac Croizet bulunmaktadır. ⓘ

2017 yılında Avrupa Birliği ile Ermenistan arasında, Ermeni üreticilerin 2043 yılından itibaren koruma altındaki coğrafi "konyak" adını kullanmaktan vazgeçmelerini öngören bir anlaşma imzalandı. "Konyak" ismi 2032 yılından itibaren Ermenistan iç pazarında yasaklanacaktır. ⓘ

Konyak bazlı içecekler

• Alexander
• Çarşaflar Arasında
• Chambord: siyah ve kırmızı ahududu ve Madagaskar vanilyası ile aşılanmış konyaktan yapılan bir likör
• Domaine de Canton: konyak bazlı bir zencefil likörü
• Fransız Bağlantısı
• Grand Marnier: konyak ve damıtılmış acı portakal özünden yapılan bir likör
• Pineau des Charentes: Charente bölgesinde yapılan, eau-de-vie ve üzüm şırasından oluşan tatlı bir apéritif
• Sazerac
• Sidecar: geleneksel olarak konyak, portakal likörü ve limon suyu ile yapılan bir kokteyl
• Stinger ⓘ

Üreticiler

200 kadar üretici bulunmakla birlikte "büyük dörtlü" olarak anılan şirketler, Rémy Martin, Courvoisier, Hennessy ve Martell, üretimin büyük bir kısmını kotarmaktadır. ⓘ

Cognac dışındaki yerlerde üretilen içeceklerin, "konyak" ismini kullanmaları meslek birliği tarafından yasaklanmıştır ve bu içkiler hakikî "konyak" değildir. Örneğin, Ermenistan'nın Erivan şehrindeki Erivan Brendi Firması'nda üretilen ve eski SSCB ülkelerinde "Ermeni konyağı" olarak bilinen Ararat gerçek "konyak" değildir. Türkiye'nin Çanakkale Tekel Kanyak Fabrikası'nda üretilen "Tekel Konyağı" da "konyak" değildir. ⓘ

Üreticiler

• Alizé
• Braastad
• Bache-Gabrielsen
• Camus Cognac
• Cognac Croizet
• Cognac Gautier
• D'usse
• Delamain
• Fine Champagne
• Frapin
• Fromy, Rogée & Co
• Grand Marnier
• Grande Champagne
• Thomas Hine & Co.
• Kizlyar Konyak Fabrikası
• La Fontaine de La Pouyade Cognac
• Louis XIII (konyak)
• Monnet Cognac
• Moyet
• Navan likörü
• Noy (brendi)
• Otard
• Petite Champagne
• Renault (konyak)
• Rome De Bellegarde
• Sève Fournier
• Three Barrels ⓘ