Pomakça

Pomak dili (Yunanca: πομακική γλώσσα, pomakiki glosa veya πομακικά, pomakika; Bulgarca: помашки език, pomaški ezik; Türkçe: Pomakça), Yunanistan'da Batı Trakya'da ve Türkiye'de Doğu Trakya'da Pomaklar tarafından konuşulan Bulgar dilinin bazı Rup lehçelerini ifade etmek için Yunanistan ve Türkiye'de kullanılan bir terimdir. Bu lehçeler Bulgaristan'da da yereldir ve Smolyan alt lehçesinin bir parçası olarak sınıflandırılır. Tüm Pomaklar bu lehçeyi ana dilleri olarak konuşmazlar. ⓘ

Pomakça, (Pomaški) Hint-Avrupa dil ailesinden Güney Slav dillerine bağlı bir dil. ⓘ

Pomakça

Pomakça, Bulgarcaya çok yakın bir dildir ve bu iki dil arasında karşılıklı anlaşabilirlik mümkündür. Fakat Pomakça'da çok miktarda Arapça, Farsça ve Türkçe kelimeler bulunması sebebiyle Bulgarca bilenler Pomakça'yı anlamakta kısmen güçlük çeker. Pomakça'nın eğitim dili olmaması nedeniyle izole kalmış ve bölgedeki diğer Slav dilleriyle ayrımı belirginleşmiştir. ⓘ

Dil

Pomaklar'ın konuştukları dil Güney Slav Dilleri grubunun bir şivesidir. Pomakça'da harf yapısı aynı Bulgarca'da olduğu gibidir. Kiril Alfabesi ile ve Latin alfabesi ile yazımı mümkündür. ⓘ

1. Pomakça metin örneği: Isojzek kitape zafatih da go pisovam iki bin bešte, aga čuh dve-tri dumi at stareh insana faf Mustafčevo. Seftja gi čuešo inezi stari dumi i pačudih so oti trjabava da ima ešte mlogo stari dumi, aga gi nema nikade izpisani. Mifko godini napreš mlozi insan, ne Pomaci, zafatiho da spisavot Pomackoso dumene i kakna sa pravet Pomacise ešte at starite godini. Ja so pačudih, oti naj-napreš nie, Pomacise, trabjava da zafatime da pisavame našoso dumene i našise adeteve i tačila. At kak izpisah isozek kitape, vjaravom oti pamagom i ja Mifko da so na zabaravi pomackoso dumene. Sas isozek kitape ištom da kažom kak dumet bugjun Pomacise ad Mustafčevo nadol da Skeče. Za mone isazi kitap bešo kakta adin borč za majko, za bubajka i za mone deti. Našise deti na možot ešte da so učot faf mečitene Pomackokse ezika. Faf Mjusljumanckise mečiteve učot Urumckokse ezika (I trjabava da go učot, oti živeme faf Janana). Ala učot našise dečija zorlo i turckokse ezika i nikutri na pita nami: „Ištete li našise deti da so učat na turcki?" Turckoso so ne mehne le hič sas pomackoso. Pǎk nie sme Pomaci. Oti da so učime turcki? Za kakna ni e turckoso, at kak živeme faf Janana? Hane da dojde adin den da možame pres straha i pres srama da dumime kakna so dumili našite djadove i da pisavame na našokse ezika. Sebadin Karahođa, Skeča ⓘ

2. Sayılar ⓘ

• 1 - Edin
• 2 - Dva
• 3 - Tri
• 4 - Četri
• 5 - Pet
• 6 - Šest
• 7 - Sedem
• 8 - Osem
• 9 - Devet
• 10 -Deset
• 20 - Dvedeset
• 50 - Petdeset
• 100 - Sto
• 200 - Dvesto
• 500 - Petsto
• 1000 - Hiljada ⓘ

3. Pratik Cümleler

• Znaješ li pomaški? - Pomakça bilir misin?
• Je sam Pomak - Ben Pomakım.
• Da, ubavo znajem - Evet, iyi bilirim.
• Da prikazvaš pomaški znaješ li? - Pomakça anlatmayı bilir misin?
• Je samo malko pomaški znajem - Ben sadece biraz Pomakça bilirim.
• Kak ta zuvat? - Adın nedir?
• Zuvot ma Sulejman - Adım Süleyman.
• Kolko si godini? - Kaç yaşındasın?
• Je sam na sedem godini - Ben yedi yaşındayım.
• Va den vremeto je 'nogo ubavo - Bu gün hava çok güzeldir.
• Kade ideš - Nereye gidiyorsun?
• Je vodam na seloto - Ben köye gidiyorum.
• Je še varvim na kasabota - Ben kasabaya döneceğim. ⓘ

4. Kelimeler

• Bulgarski - Bulgarca
• Grcki - Yunanca
• Turcki - Türkçe
• Semejstvo - Aile
• Majka - Anne
• Bubajko - Babacık
• Nina - Nine
• Deda - Dede
• Koašta - Ev
• Daje, dajčo - Dayı
• Midžu- Amca
• Tetja - Teyze
• Inište - Enişte
• Kaka - Abla ⓘ

Tarihçe

Danimarkalı dilbilimci Pedersen tarafından 1907 yılında yayınlanan Rup lehçelerinin bazı gramer biçimleri Ermenicenin gramer biçimleriyle çarpıcı benzerliklere sahiptir. Ayrıca, Rup lehçeleri, Bulgar Tran lehçesinden ve modern standart Makedon dilinden biraz farklı gösterme eklerine (iyelik zamirlerinin işlevlerini de yerine getiren) sahiptir. Rup lehçelerinin kelime dağarcığı ve 15. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar Pavlikanların yaşadığı bölgelerle örtüşen Ermeni kökenli antroponimlerle ilgili yayınlar bulunmaktadır. ⓘ

Türkiye'deki 1935 nüfus sayımına göre Doğu Trakya'da 3881 kişi anadilini Bulgarca, 18.382 kişi ise Pomakça olarak tanımlamıştır. 1935'teki genel istatistik, 41.041 kişinin Pomakçayı anadili veya ikincil bir lehçe olarak konuştuğunu göstermektedir. ⓘ

Örnekler

Bazı ifadeler ve kelimeler ⓘ

İngilizce	Rodop Pomak Ağzı (Ksanthi, Komotini, Alexandroupoli) ⓘ
Merhaba	Dobar den (Resmi), Zdravej (Gayri Resmi)
Ben Pomak/Bulgar/Bulgar Müslüman'ım (erkek)	Ja sam Pomak/Balgarin/Balgarski Mohamedanin
Ben bulgarca biliyorum.	Ja lafim balgarcko
Nasılsın?	Kak si?
Teşekkür ederim.	Blagodarja
İyi günler.	Dobar den
Çocuklar	Detine
Bu sandalye	Aisos skemle
O teyze	Ainos lelka
İbrahim benim amcam.	Ibrahim e moj amiđa
Hatice benim kız kardeşim.	Hatiđa e moja sestra
Babam	Mojet bubajko
Ne yapıyorsun?	Kina rabutaš?
Biliyordum.	Ja znajeh
Biliyor musun?	Znaješ li ti?
O iyi bir adamdı.	Toj beše dobar čilak
Ben Xanthi'denim.	Ja sam ot Skeča
Yeni köyden bir kadın	Enna žena ot novoto selo
Bir gün ve bir gece	Edin den i enna nošt
Geçen yıl	Lani

Pomak dilindeki bazı kelime ve deyimler Türkçe, Yunanca ve diğer dillerden ödünç alınmıştır. ⓘ

Gramerden bir örnek ⓘ

Adılların ve Ad Değiştiricilerin Uzam-Pragmatik ve Zamansal-Kipsel Kullanımları ⓘ

Üç deiktik (-s-, -t- ve -n-) adıllarda uzam-pragmatik ve zamansal-kipsel referans için kullanılır. Bu belirteçler diğerlerinin yanı sıra belirli artikeller ve göstericiler gibi isim değiştiricilerde de kullanılır: Kedi (konuşmacıya yakın, burada ve şimdi): Koteso. ⓘ

Kedi (muhataba yakın veya gerçek geçmiş): Koteto. ⓘ

Kedi (uzak, realis future, irrealis veya habitual): Koteno. ⓘ

Bu büyük babanın yılanı: Aisos e dedvasa zmie. ⓘ

Bu büyük babanın sandalyesi: Ainos e dedvasa skemle. ⓘ