Suruç

Suruç ⓘ
İlçe
Suruç belediye binası
Türkiye'de bulunduğu yer
Suruç
Ülke	Türkiye
İl	Şanlıurfa
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Kenan Aktaş
• Belediye başkanı	Kenan Aktaş (Kayyum)
Yüzölçümü
• Toplam	735,19 km² (28.385 mil²)
Rakım	537 m (1.761 ft)
Nüfus
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	63800
İl alan kodu	414
İl plaka kodu	63

Suruç, Şanlıurfa ilinin bir ilçesidir. Suruç, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde (Orta Fırat Bölümü), Şanlıurfa ilinin 46 km güney batısında yer almaktadır. Suriye ile sınır teşkil eden demir yolu üzerindeki Mürşitpınar Sınır Kapısı'na 10 km uzaklıkta ve Gaziantep-Şanlıurfa kara yoluna 6 km uzaklıktadır. ⓘ

Tarihçe

İlkçağın Osrohne ülkesinin şehirlerinden, Anthemuzia veya Batnea’nın yerine geçtiği Matf Sununh; İpek Şehri’dir. Bir zamanlar, oradaki ileri ziraatın eseri olarak ipekçiliğin çok geliştiği ve sanayinin kurulduğu şehir, bugünün Suruç’udur. ⓘ

MÖ Asya’dan göç eden Sümerler, Mezopotamya’da medeniyet kurmuşlardır. Sümerler ve Akadlar, Saruğ Ova’sında Suruç ilçesini "Batna" ismi ile anmışlardır. Daha sonra İskit ve Asurlular, Sümerler ve Akadlar’ı ortadan kaldırarak, Suruç’u, “Tepartip” adıyla Birecik İlçesi’ne bağlamışlardır. Sümerler Mezopotamya’da hakimiyetlerini sürdürürken, Mısır’a akın eden Kiksos geçici bir zaman için buraya yerleşmişlerdir. Roma İmparatoru Büyük Konstantin MS 35 yılında öteki ilçelerle birlikte Suruç’u da Şanlıurfa (Rüha) İline bağlamıştır. Aradan hayli zaman geçtikten sonra Suruç, bu defa da Kudüs Krallığı’na bağlanmıştır. Tarihi eski çağlardan beri bilinen Suruç ilçesini, Romalılardan, İyat Bin Ganem, barış yoluyla almış ve Abbasilere bağlamıştır (MS 639). ⓘ

Çok eski olan bu şehrin yakınında, siyah taş üzerine yapılmış 1 metre eninde, 2 m uzunluğunda 2 adet aslan heykeli bulunmaktadır. Heykellerin bugün bulunduğu yer, Suruç’a 15 km uzaklıkta olan ve hâlen Suriye Sınırları içerisinde kalan Rıslantaş Köyü’dür. Ziyaret Köyü’nde meftun bulunan Şeyh Mesleme Bin Name Hicri 466 yılında Suruç’u, haçlılardan kurtarmıştır. ⓘ

Suruç, MS 1095’te Artuk Beyliği’nden Sokman’ın eline geçmiş ise de, 6 yıl sonra Urfa Kontu I.Bolvadin’in egemenliği altına girmiştir. M.S. 1090’da Urfa Haçlı Kontu’na (Kudüs Krallığı’na) bağlanmıştır. I. İmadeddin Zengi, 1127 yılında Suruç’u, haçlılardan geri almıştır. Suruç, Timur’un istilasına da uğramıştır. Bölge halkı, istilaya karşı koyduğundan burası Moğollarca yakılıp yıkılmıştır. Kudüs Seferi’ne çıkan Yavuz Sultan Selim 1517 yılında, Suruç’u Osmanlı topraklarına katmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Halep Vilayeti’nin Urfa Sancağı’na bağlı bir kasaba durumunda olan Suruç, 1918’de İngilizlerin, 1919’da da Fransızların istilasına uğramıştır. Fakat; Suruç halkı, büyük bir millî mücadele örneği göstererek tarihi şehrini 11 Nisan 1923’te düşmandan kurtarmıştır. ⓘ

Suruç, Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte, 1923 yılında ilçe olmuş ve Şanlıurfa iline bağlanmıştır. ⓘ

Antik dönemde Sümerler bölgede bir yerleşim yeri kurmuşlardır. Şehir bir ipekçilik merkeziydi. Sümerlerin ardından bir dizi başka Mezopotamya uygarlığı gelmiştir. ⓘ

Roma İmparatoru I. Konstantin kenti Edessa (günümüz Şanlıurfa'sı) kentinin kontrolü altına almıştır. İlçenin en ünlü sakinlerinden biri 6. yüzyıl Süryani piskoposu ve şair-ilahiyatçı Serughlu Yakup'tur. Roma Katolik Kilisesi, bölgede çok az varlık göstermelerine rağmen piskoposluğu bu kilisenin bir unvanı olarak elinde tutarken, Süryani kilisesi kasabada ayrı bir piskoposluğa sahiptir. ⓘ

Tell-Batnan, 363 yılında Antakya'dan Fırat'a doğru yürüyüşü sırasında İmparator Julian tarafından ziyaret edilmiştir. ⓘ

Kasaba 639 yılında Raşidun Araplarına teslim edilmiştir. Daha sonra Haçlılar (1098'de) ve tekrar Müslümanlar (1127'de) tarafından kontrol edilmiştir. ⓘ

Şehir daha sonra Moğol istilalarında tahrip edildi ve 1517'de bölge I. Selim tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na dahil edildi. ⓘ

Suruç 1918'de İngiliz ve 1919'da Fransız birlikleri tarafından işgal edilmiş, ancak yerel bir direniş mücadelesiyle kurtarılmıştır. Bugün Suruç'ta çoğunlukla etnik Kürtler yaşamaktadır. ⓘ

21. yüzyıl

2016'da Suruç'taki mülteci kampı ⓘ

19 Ekim 2014 tarihinde gazeteci Serena Shim Suruç'ta öldürülmüştür. ⓘ

20 Temmuz 2015 tarihinde, yaklaşık 12:50 GMT'de bir intihar saldırısı meydana gelmiştir. Amara Kültür Merkezi'nin dışında gerçekleşen saldırıda 34 kişi hayatını kaybetti ve 100'den fazla kişi yaralandı. ⓘ

24 Haziran'da yapılması beklenen 2018 Türkiye seçimleri öncesinde, Suruç'ta bir AKP adayı şehrin pazarını gezerken dört kişi öldürüldü. Kürt yanlısı kaynaklara göre, AKP'li İbrahim Halil Yıldız esnaf Hacı Esvet Şenyaşar'ın yanına gitti ve burada bir arbede yaşandı.

• Dükkândaki ilk arbede sırasında Hacı Esvet Şenyaşar'ın oğlu Celal Şenyaşar vurularak öldürüldü.
• Arbedenin ardından hastaneye giden Hacı Esvet Şenyaşar'ın oğlu Mehmet Şenyaşar saldırıya uğradı ve oksijen tüpüyle kafasına defalarca vurularak öldürüldü.
• Bakkal Hacı Esvet Şenyaşar Suruç hastanesinde linç edildi.
• Milletvekili Yıldız'ın kardeşi Mehmet Ali Yıldız Urfa Mehmet Akif İnan Hastanesi'nde hayatını kaybetti.
• Mehmet Ali Yıldız'ın korumalarından biri, Urfa'daki Mehmet Akif İnan Hastanesi'nde hayatını kaybetti.

Suruç hastanesinin kamerası hasar gördü. Bu olay, Erdoğan'ın muhalif seçmenlerin kimliklerinin tespit edilmesini ve gözlerinin korkutulmasını teşvik ederken görüntülenmesinden günler sonra meydana geldi. ⓘ

Siyaset

Eylül 2016'da "PKK-KCK'ya yardım ve destek verdiği gerekçesiyle hakkında tutuklama kararı olan ve 12 Şubat tarihinde de görevden uzaklaştırılan belediye başkanı Orhan Şansal'ın yerine 1 Eylül 2016 tarihinde yürürlüğe giren 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca vali yardımcısı Tarık Açıkgöz atanmıştı. 31 Mart 2019 Yerel Seçimlerinde HDP'li Hatice Çevik seçildi. ⓘ

Kasım 2019'da Şanlıurfa Valiliği, hakkındaki terör soruşturması kapsamında "Silahlı terör örgütüne üye olma ve terör örgütü propagandası yapmak" suçlarından gözaltına alınan HDP'li Belediye Başkanı Hatice Çevik'in yerine Suruç Kaymakamı Kenan Aktaş'ın görevlendirdi. ⓘ

Suruç belediye binası ⓘ

Hatice Çevik 31 Mart 2019 tarihinde yapılan yerel seçimlerde Belediye Başkanı olarak seçilmiştir. Kaymakamlığa ise devleti temsilen Kenan Aktaş atandı. 15 Kasım 2019 tarihinde Çevik gözaltına alındı ve ertesi gün görevden alınarak yerine Kenan Aktaş kayyım olarak atandı. ⓘ

Batnae'nin kilise tarihi

Batnae (ya da Batnæ), Roma'nın Osroene eyaletinde, başkent Edessa Metropolitliği'ne bağlı bir piskoposluk merkezi olacak kadar önemliydi, ancak zamanla yok olmaya yüz tuttu. Kentin en ünlü piskoposu Serugh'lu Yakup'tur. 451 civarında Fırat kıyısındaki Kurtam'da doğan ve Edessa'da eğitim gören büyük Süryani Hıristiyan ilahi yazarı, Serugh bölgesindeki Hawra'da rahip olmuş ve birkaç köyde gezici papazlık yapmıştır. 67 yaşındayken Batnan piskoposu olmuş ve 521 yılı civarında burada ölmüştür. Çağının teolojik tartışmalarından kaçınan Yakup, Kalkedoncu ve Kalkedoncu olmayan Hıristiyanlar tarafından eşit derecede istekle kendilerinden biri olarak kabul edilir. Birkaç ilahi, 760 vaaz ve Evagrius'un Süryanice çevirisini yazmıştır. ⓘ

Bir diğer Piskopos, Caesarea'lı Basil'in çağdaşı olan Batnae'li Abraham'dı. ⓘ

Piskoposluk, Katolik mezhebine özgü farklı kiliseler için iki farklı titüler piskoposluk şeklinde nominal olarak restore edilir. ⓘ

Süryani titular see

20. yüzyılın başlarında, defalarca değiştirilen isimler altında kurulmuştur: 'Bathna(-Jarug), Bathnan(Sarugh), Bathnae). 1933 yılında kapatılmış, 1965 yılında bugünkü adıyla yeniden kurulmuştur. ⓘ

Tümü en düşük (piskoposluk) rütbeye sahip olan aşağıdaki görevliler olmuştur:

• Teofilo Gabriele Tappouni (Dionisio) (1913.01.19 - 1921.02.24), Süryanilerin Mardin ve Amida Yardımcı Episkoposu (Türkiye) (1912.09.14 - 1921.02.24); daha önce Danaba-orum titüler piskoposu (1912.09.14 - 1913.01.19); daha sonra Süryanilerin Halep Başepiskoposu (Suriye) (1921.02. 24 - 1929.06.24), Mardin ve Amida Süryani Metropoliti (1929.06.24 - 1962), Antakya Süryani Patriği (Lübnan) ([1929.06.24] 1929.07.15 - 1968.01.29), Ss. XII Apostoli Kardinal-Papazı (1935.12.19 - 1965.02.11), Kardinal-Patrik (1965.02.11 - 1968.01.29)
• Atanasio Behnam Kalian (1921.02.26 - 1929.08.06) Süryanilerin Antakya Yardımcı Piskoposu (Lübnan) (1921.02.26 - 1929.08.06), Süryanilerin Mardin ve Amida Yardımcı Piskoposu (Türkiye) (1921.02.26 - 1929.08.06), daha sonra Süryanilerin Bağdat Başepiskoposu (Irak) (1929.08.06 - ölüm 1949.02.17)
• Piskopos seçilen Basile Pierre Habra (1963.05.01 - 1963.07.06)
• Gregorios Elias Tabé (1995.06.24 - 1996.05.25) Süryanilerin Antakya (Lübnan) Yardımcı Piskoposu (1995.06.24 - 1997), daha sonra Süryanilerin Mardin titüler piskoposu (1996.05.25 - 1999.05. 08), Süryanilerin Curia Piskoposu (1997 - 1999.05.08), Süryanilerin Şam Başepiskopos Vekili (Suriye) (1999.05.08 - 2001.06.24), Süryanilerin Şam Metropoliti Başepiskoposu (2001.06.24 - ...)
• Grégoire Pierre Abdel-Ahad (1996.06.29 - 2001.02.16) Süryanilerin Kudüs Patrik Vekili (Filistin ve Ürdün) (1978-1991 ve 1991-2000), daha sonra Süryanilerin Antakya Patriği (Lübnan) ([2001.02.16] 2001.02.24 - 2008.01.25), Süryani Katolik Kilisesi Sinod Başkanı (2001.02.24 - 2008.01.25)
• Grégoire Pierre Melki (2002.02.25 - ...), Süryanilerin Kudüs Patriklik Eksarhı (Filistin ve Ürdün, Kutsal Topraklar'da bkz.) ⓘ

Önemli kişiler

• Abdülkadir Aygan (1958-) Eski PKK Üyesi
• Ayşe Gökkan (1965-) Kürt Gazeteci
• İbrahim Halil Baran (1981-) Kürt Şair ⓘ

Ayrıca bakınız

• Suruç Su Tüneli, Türkiye'nin en uzun su tüneli ⓘ

Kaynaklar ve dış bağlantılar

• GigaCatholic - Görevli biyografi bağlantıları ile Latin titular see
• GigaCatholic - Görevli biyografi bağlantıları ile Süryani titular see ⓘ

Suruç, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde (Orta Fırat Bölümü), Şanlıurfa İlinin 46 km güney batısında yer alıyor. Suriye ile sınır teşkil eden demiryolu üzerindeki Mürşitpınar Sınır Kapısına 10 km uzaklıkta ve Gaziantep-Şanlıurfa kara yoluna 6 km uzaklıktadır. ⓘ

Etimoloji

Kaynaklarda Seruğ olarak geçen bu şehrin İbrahim Peygamberle ile çok yakın ilişkisi vardır. İbrahim Peygamber'in babası Azer, dedesi Nahor’un babası Seruğ’dur. Tarihte adı Seruğ olan bu ilçe ile İbrahim Peygamberin atası Seruğ aynı adı taşımaktadır. Seruç, bu ilçenin asıl adıdır. Bu yöre, eskiden beri cins at yetiştiriciliği ile meşhurdur. Atların eğeri ile uğraşan ve imal eden kişilere “saraç” denilmektedir. Suruç, bu kelimenin çoğulu olup, ilçenin isminin bu kelimeden geldiği tahmin edilmekte; saraçlar anlamında, Suruç olarak söylenegelmektedir. ⓘ

Tarım

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında, buğday, arpa, pamuk, mısır,mercimek ve üzüm gelmektedir. Az miktarda da Antep fıstığı, zeytin, susam, nohut ve erik yetiştirilmektedir. Hayvancılıkta küçükbaş hayvan yetiştirilir. Büyükbaş hayvancılık sadece aileye yönelik yapılmaktadır.Yarış atı yetiştiriciliği de yapılmaktadır. ⓘ

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır ⓘ
1940	25.152	3.142	22.010
1945	27.044	3.632	23.412
1950	30.022	4.214	25.808
1955	35.014	5.993	29.021
1960	38.657	6.800	31.857
1965	42.206	9.015	33.191
1970	53.158	15.033	38.125
1975	58.214	20.395	37.819
1980	50.664	18.892	31.772
1985	69.425	25.660	43.765
1990	80.202	39.905	40.297
2000	82.247	44.421	37.826
2007	102.667	64.765	37.902
2008	102.109	57.878	44.231
2009	100.831	55.780	45.051
2010	100.082	55.600	44.482
2011	100.912	56.083	44.829
2012	101.351	56.963	44.388
2013	101.366	101.366	veri yok
2014	102.164	102.164	veri yok
2015	101.964	101.964	veri yok
2016	102.356	102.356	veri yok
2017	102.237	102.237	veri yok
2018	104.302	104.302	veri yok
2019	102.265	102.265	veri yok
2020	102.944	102.944	veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır. ⓘ