Abitur
Abitur (kısaca Abi), Alman ortaöğretim sisteminde eyalete göre 12 veya 13 yıl eğitim ve son sınıfta yapılan beş ayrı merkezi sınav sonrasında ulaşılabilen en yüksek lise diplomasıdır. Almanya'da yüksekokul veya üniversite eğitimini mümkün kılan bu diploma, Avrupa Birliği'ndeki başka ülkelerde de (İngiltere, Avusturya, İsviçre vb.) tanınmış, üniversite eğitimi için yerel diplomalara (Matura, A-level, IB vb.) denk tutulmuştur. Kelime anlamı olarak başarılı öğrenim dışında, yetişkinlik anlamına da gelmektedir. ⓘ
Abitur diplomasına sahip öğrenciler, tabi oldukları uyruğa bakılmaksızın, Avrupa Birliği vatandaşı öğrencilerle aynı haklara sahip olur (EU-Bildungsinländer). Bu bağlamda henüz tam üye sıfatını alamamış Türkiye sınırlarında doğup, sadece bu uyruğa sahip öğrenciler, Avrupa'daki eğitimleri süresince herhangi bir zorlukla karşılaşmamaktadır. Abitur'un Avrupa'daki bu geniş çaplı avantajlarının yanında ABD'deki birçok üniversite de başvuru aşamasında Abitur'u bir artı puan olarak değerlendirmekte, Abitur derslerinin notlarına göre kredi muafiyeti de vermektedir. Türkiye'deki çeşitli vakıf üniversiteleri de son yıllarda benzer bir tavır içine girmiştir (ek burs, kredi muafiyeti, hazırlık atlama vb.). ⓘ
Abitur (Almanca: [abiˈtuːɐ̯]), genellikle halk dilinde Abi olarak kısaltılır, Almanya'da ortaöğretimin sonunda verilen bir yeterliliktir. Genellikle on iki veya on üç yıllık eğitimin ardından ISCED 3'ün sonunda final sınavlarını geçen öğrencilere verilir (ayrıca bkz. Almanya için on iki yıldan sonra Abitur). Almanca'da Abitur teriminin kökleri arkaik Abiturium kelimesine dayanmaktadır ve bu kelime de Latince abiturus'tan (abire'nin gelecekteki aktif ortacı, dolayısıyla "ayrılacak biri") türetilmiştir. ⓘ
Bir olgunlaşma sınavı olarak Abitur, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi'nde 4. seviye olarak sıralanan A seviyeleri, Matura veya Uluslararası Bakalorya Diploması ile karşılaştırılabilir. ⓘ
Almanya'da
Abitur aslen ikiye ayrılmaktadır: Bağımsız Abitur (allgemeine Hochschulreife) ve Bağımlı Abitur (fachgebundene Hochschulreife). Türkiye'de, seçmeli olarak sadece İstanbul Özel Alman Lisesi'nde ve İstanbul Erkek Lisesi'nde verilmekte olan Abitur diplomaları bağımsızdır. Almanya'da ise öğrenciler, Bağımlı diploma sayesinde istedikleri derste (Beden Eğitimi, Müzik, Tarih, Resim vb.) uzmanlaşarak, Abiturlarını bu derse bağımlı alabilirler. ⓘ
Genel Bakış
Zeugnis der Allgemeinen Hochschulreife ("üniversiteye giriş için genel yeterlilik belgesi"), genellikle Abiturzeugnis ("Abitur sertifikası") olarak anılır, adaylar son sınavlarını geçtikten ve hem son hem de ikinci son okul yılında uygun notlara sahip olduktan sonra verilir, notlarını içeren ve resmi olarak üniversiteye devam etmelerini sağlayan belgedir. Böylece hem okul mezuniyet belgesinin hem de üniversite giriş sınavının işlevlerini kapsar. ⓘ
Almanya'da bu eğitim belgesi için kullanılan resmi terim Allgemeine Hochschulreife'dir; Abi kısaltması günlük kullanımda yaygındır. 2005 yılında Almanya'da toplam 231.465 öğrenci Abitur sınavını geçmiştir. Bu sayı giderek artmış ve 2012 yılında toplam 305.172 öğrenci Allgemeine Hochschulreife diplomasını almıştır. Ancak bu sayı, lisede geleneksel Abitur'u geçenleri yansıttığı için toplam sayıdan daha düşüktür. Mesleki eğitim okullarından Hochschulreife alan 51.912 öğrenci de eklendiğinde (2012 yılı için) toplam sayı 357.084'e yükselmektedir. Fachhochschulreife (2012'de 144.399) alanlar da eklenirse, bir üniversite veya Fachhochschule'de okuma hakkı elde edenlerin toplamı 501.483'tür (2012). ⓘ
Tarih
On sekizinci yüzyıla kadar her Alman üniversitesinin kendi giriş sınavı vardı. 1788 yılında Prusya, Almanya'da ilk kez Abitur'u resmi bir yeterlilik olarak belirleyen bir yasa olan Abiturreglement'i yürürlüğe koydu. Daha sonra diğer Alman eyaletlerinde de kuruldu. 1834 yılında Prusya'daki tek üniversite giriş sınavı haline geldi ve 2004 yılına kadar Almanya'nın tüm eyaletlerinde bu şekilde kaldı. O zamandan beri Hessen eyaleti, Fachhochschulreife (aşağıya bakınız) sahibi öğrencilerin bu eyaletteki üniversitelerde okumasına izin vermektedir. ⓘ
Denklik
Abitur'un akademik seviyesi Uluslararası Bakalorya, GCE Advanced Level ve Advanced Placement sınavları ile karşılaştırılabilir. Aslında, Uluslararası Bakalorya'nın çalışma şartları Alman sınav şartlarından çok az farklılık göstermektedir. Almanya'nın tüm eyaletlerinde, mezun olan kişinin (veya Abiturient) doğrudan üniversiteye geçmesine izin veren tek okul bitirme sertifikasıdır. Diğer okul bitirme sertifikaları olan Hauptschulabschluss ve Realschulabschluss, sahiplerine üniversiteye giriş hakkı tanımaz. Hauptschulabschluss veya Realschulabschluss sertifikası alanlar, bir Berufsschule'den mezun olduktan sonra Berufsoberschule'ye devam ederlerse veya bir Fachoberschule'den mezun olurlarsa, uzmanlaşmış bir Fachhochschulreife veya Abitur kazanabilirler. ⓘ
Ancak, Abitur üniversite eğitimine giden tek yol değildir, çünkü bazı üniversiteler kendi giriş sınavlarını düzenlemektedir. Bir "Begabtenprüfung" ("yetenek testi") sınavını başarıyla geçen öğrenciler de bu sınava katılabilirler. Abitur'a denk sayılmayan bir lise bitirme belgesine (Amerikan lise diploması gibi) sahip olan ve ACT veya SAT testinde yeterince başarılı olan diğer ülkelerden gelen öğrenciler de Alman üniversitelerine girebilirler. Abitur derecesine sahip olmayan ve yetenek sınavına girmeyen bir kişi, en az 10. sınıfı tamamlayarak ve bir IQ testinde başarılı olarak üniversiteye kabul edilebilir (bkz. Hochbegabtenstudium). ⓘ
Günlük kullanımda Abitur olarak adlandırılan diğer nitelikler
Almanca'da Avrupa Bakaloryası europäisches Abitur, Fransız-Alman Bakaloryası deutsch-französisches Abitur ve Uluslararası Bakalorya internationales Abitur olarak adlandırılır ve Alman Abitur'u ile karıştırılmamalıdır. ⓘ
Fachabitur terimi 1990'lara kadar tüm Batı Almanya'da Abitur'un bir varyasyonu için kullanılmıştır; Alman yeterliliği için resmi terim fachgebundene Hochschulreife'dir. Bu yeterlilik sadece bir yabancı dil (genellikle İngilizce) içerir. Buna karşın Abitur genellikle iki yabancı dil gerektirir. Fachabitur ayrıca mezunun bir üniversitede okumaya başlamasına izin verir, ancak Fachabitur sınavlarında ele alınan belirli konulara bağlı olarak belirli bir dizi ana dalla sınırlıdır. Ancak mezunun bir Fachhochschule'de (Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, bazı yönlerden politekniklerle karşılaştırılabilir) tüm branşlar için eğitim almasına izin verilir. Günümüzde, okul bitirme sertifikası fachgebundenes Abitur ('kısıtlı konu Abitur') olarak adlandırılmaktadır. ⓘ
Artık Almanya'nın çoğu yerinde Fachhochschulreife (FHR) için Fachabitur terimi kullanılmaktadır. Batı Almanya'da 1970'lerde Fachhochschulen ile birlikte kullanılmaya başlanmıştır. Mezunun bir Fachhochschule'de ve Hessen'de aynı zamanda bu eyaletteki bir üniversitede okumaya başlamasını sağlar. Bazı eyaletlerin Gymnasium'larında Abitur'a ulaşılmadan önceki yıl verilir. Bununla birlikte, Fachhochschulreife almanın normal yolu, 1970'lerde tanıtılan bir meslek lisesi olan Alman Fachoberschule'den mezun olmaktır. ⓘ
Notabitur ('acil durum Abitur'u) terimi sadece Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sırasında kullanılan bir yeterliliği tanımlamaktadır. Mezun olmadan önce gönüllü olarak askere giden erkek Alman Gymnasium öğrencilerine ve Gymnasium eğitimlerini planlandığı gibi tamamlayamadan büyük şehirlerden tahliye edilen genç kadınlara verilmiştir (savaş sırasında yaklaşık üç ila beş milyon çocuk ve gencin tahliye edilmesi gerekmiştir). Birinci Dünya Savaşı sırasında Notabitur, kabaca Abitur sınavına eşdeğer bir sınav içeriyordu. Buna karşılık İkinci Dünya Savaşı Notabitur'u sınavsız olarak veriliyordu. Savaştan sonra bu durum ilgili öğrenciler için büyük bir dezavantaj oldu, çünkü I. Dünya Savaşı'ndaki muadilinin aksine, sertifika genellikle Batı Almanya'da tanınmadı ve Doğu Almanya'da hiç tanınmadı. Üniversiteler Abitur'un en az iki yabancı dili (neredeyse her zaman Latince ve Fransızca, bazen de İngilizce) içeren yazılı sınavlardan oluşmasını talep etti. İkinci Dünya Savaşı sırasında Notabitur alan öğrencilere, savaş sona erdikten sonra sınava hazırlanmaları ve girmeleri için okula yeniden girmeleri teklif edildi. Bu özel Abitur hazırlık sınıfları farklı yaş ve cinsiyetteki genç yetişkinlerden oluşuyordu ki bu o zamanlar çok alışılmadık bir durumdu. ⓘ
Diğer ülkelerde eşdeğer lise mezuniyet belgesi
Çek Cumhuriyeti, Avusturya, Polonya, İtalya ve diğer kıta Avrupası ülkelerinde eşdeğer mezuniyet belgesi Matura; İngiltere, Galler, Kuzey İrlanda, Hong Kong, Singapur ve Batı Hint Adaları'nda A-level; İskoçya'da Higher Grade; İrlanda Cumhuriyeti'nde ise Leaving Certificate'dir; Yunanistan ve Kıbrıs'ta "apolytirion" (bir tür lise diploması); Malta'da Matriculation Certificate (MATSEC), Macaristan'da "érettségi bizonyítvány" olarak adlandırılır ve Avusturya-Macaristan Monarşisinden kaynaklandığı için kabaca Almanca Zeugnis der Allgemeinen Hochschulreife ifadesine eşdeğerdir. ⓘ
Avustralya'da lise öğrencilerine verilen mezuniyet sertifikası Senior Secondary Certificate of Education'dır (SSCE). Ancak SSCE'nin adı eyaletten eyalete değişmektedir. Victoria'da Victoria Eğitim Sertifikası (VCE); Yeni Güney Galler'de Yüksek Okullar Sertifikası (HSC) olarak adlandırılır. ⓘ
Hindistan'da çeşitli eyaletler bunu farklı şekilde adlandırmaktadır. Her Hindistan eyaletinin kendi sınav kurulu, bazı eyaletlerin ise kendi giriş sınavı sistemi vardır. Belirlenen sınavı geçen öğrenci bir üniversitede lisans programına girmeye hak kazanır. Örneğin, Andhra Pradesh ve Telangana eyaletlerinde bu, Ara Sınav Kurulu (BIE) olarak bilinir. ⓘ
Profesyonel, uzmanlık programları ve iyi tanınan kurumlar için giriş sınavları vardır. Mühendislik için tüm Hindistan düzeyinde yapılan Ortak Mühendislik Girişi Ortak Giriş Sınavı vardır. Tıp lisans MBBS programları için tüm Hindistan'da yapılan NEET-UG Ulusal Uygunluk ve Giriş Testi olarak bilinen ulusal bir uygunluk ve giriş testi vardır. Ayrıca Ortaöğretim Merkez Kurulu CBSE tarafından yürütülen tüm Hindistan düzeyinde bir sınav vardır ve sertifika Yüksek Ortaöğretim Sertifikası (HSC) olarak bilinir. ⓘ
Final sınavlarında (Abiturprüfungen) öğrenciler dört ya da beş dersten (en az biri sözlü olmak üzere) sınava tabi tutulurlar. Prosedürler eyalete göre değişmektedir. ⓘ
| Kurs | Muayene türü ⓘ |
|---|---|
| 1. ileri düzey kurs | Yazılı |
| 2. ileri düzey kurs | Yazılı |
| Temel kurs veya 3. ileri kurs | Yazılı |
| Temel kurs | Sözlü |
| Temel kurs | Sözlü, sunum veya BLL (kelimenin tam anlamıyla "olağanüstü öğrenme başarısı", 20 sayfalık bir makale veya tanınmış bir yarışmada başarı) |
Test edilen bazı konular öğrenci tarafından seçilse de, üç alanın kapsanması zorunludur:
- Dil, edebiyat ve sanat
- Almanca, Sorbça (Saksonya ve Brandenburg'da), yabancı diller (genellikle İngilizce, Fransızca, Latince, Eski Yunanca, İspanyolca, İtalyanca veya Rusça; nadiren Hollandaca, Çince, Japonca, Eski İbranice, Türkçe, Modern Yunanca, Portekizce veya Lehçe).
- Müzik, görsel veya sahne sanatları, edebiyat
- Sosyal bilimler
- Matematik, doğa bilimleri ve teknoloji
- Spor
Zaman zaman okullar (özellikle berufsorientierte Gymnasien) pedagoji, işletme bilişimi, biyoteknoloji ve makine mühendisliği gibi mesleki dersler sunmaktadır. ⓘ
Final sınavları genellikle Mart ayından Mayıs veya Haziran ayına kadar yapılır. Her bir yazılı temel seviye sınavı yaklaşık üç saat sürer; ileri seviye sınavlar dört buçuk saat sürer ve yazılı sınavlar kompozisyon formatındadır. Sözlü sınavlar yaklaşık 20 dakika sürmektedir. Sınav kağıtları okuldaki en az iki öğretmen tarafından notlandırılır. Almanya'nın bazı bölgelerinde öğrenciler bir sunum, araştırma ödevi hazırlayabilir veya bir yarışmaya katılabilir ve yazılı sınavın zayıf olması durumunda Abitur'u geçmek için ek sözlü sınavlara girebilirler. ⓘ
Yeniden birleşmeden önce, Abitur sınavları Batı Almanya'da yerel olarak yapılıyordu, ancak Bavyera 1854'ten beri merkezi sınavlar (Zentralabitur) yapıyordu. Yeniden birleşmeden sonra, eski Doğu Almanya'nın çoğu eyaleti merkezi sınavlara devam etti ve 21. yüzyılın başında birçok eyalet merkezi sınavları benimsedi. 2013 yılında Rheinland-Pfalz dışındaki diğer tüm eyaletler de en azından temel derslerde (Almanca, matematik ve ilk yabancı dil, genellikle İngilizce) merkezi yazılı sınavları uygulamaya koymuştur. Sınavlar aşağıdaki gibi yapılandırılmıştır:
- Almanca: 3 görevden 1'ini seçin. Konular genellikle lirik şiir, klasik ve çağdaş edebiyat veya dilbilimdir (tarih ve dildeki değişiklikler). Her görev genellikle iki veya üç bölüme ayrılır.
- İngilizce: 3 görevden 1 tanesini seçin. Konular değişebilir ancak genellikle kişisel kimlik ve çok kültürlülük, bilim ve teknoloji veya çevresel değişim ve küreselleşme (politika, ekonomi ve kültür) ile bağlantılıdır. Klasik edebiyat nadiren öğretilir ve öğrenciler öncelikle geçen yüzyılın edebiyatıyla ilgilenirler. Her ödev üç bölümden oluşur: anlama (özet), analiz ve yorumlama ile yorum ve tartışma.
- Matematik: Her alanda bir tane olmak üzere altı görevden üçünü seçin: diferansiyel ve integral hesap, analitik geometri ve lineer cebir ve olasılık teorisi. Her görev genellikle beş veya altı küçük göreve bölünmüştür. ⓘ
Bazı eyaletlerdeki Kultusministerkonferenz (KMK) sınavları fen bilimleri ve sosyal bilimleri de kapsayacak şekilde genişletmiştir. Fizik ve kimya sınavları, gerçekleştirilmesi ve analiz edilmesi gereken bir deney içerir. ⓘ
Puanlama
Son iki yılda çalışılan bir dersin her dönemi, ileri düzey derslerin iki kat sayıldığı bir öğrenci için en fazla 15 puan kazandırır. Final sınavlarının her biri dört kat sayılır. ⓘ
Kesin puanlama sistemi, Abitur'un alındığı Bundesland'a göre değişmektedir. Abitur'u geçmek genellikle en az %50'lik bir bileşik puan gerektirir. Bu minimum puanın altında kalan öğrenciler başarısız olur ve Abitur alamazlar. Öğrencinin Abitur alabilmesi için yerine getirmesi gereken başka koşullar da vardır: belirli ders alanlarında zorunlu dersler almak ve temel derslerde başarısız not sayısına sınırlama getirmek. Son olarak, öğrenciler genellikle gerekli minimum dersten daha fazla ders almışlarsa, bazı dersleri bileşik puanlarından çıkarma seçeneğine sahiptirler. ⓘ
Mümkün olan en iyi not olan 1.0, 823 ile 900 puan arasında elde edilebilir; bu puana ulaşan öğrencilerin oranı, zaten seçici olan Abitur adayları arasında bile normalde yalnızca %0,2-%3 civarındadır. Abitur adaylarının yaklaşık %12 ila %30'u 1.0 ila 1.9 arasında notlar almaktadır. ⓘ
| Alman Gymnasium not sistemi ⓘ | ||||
|---|---|---|---|---|
| Eğitime göre notlar | Tanımlayıcı | Eşdeğer | ||
| Notlandırma | Abitur notu | ABD sistemi (yaklaşık olarak)) | Birleşik Krallık sistemi (yaklaşık olarak) | |
| 15 puan | 1.0 | "sehr gut" (çok iyi: olağanüstü bir başarı) | A | A* |
| 14 puan | ||||
| 13 puan | 1.3 | A | ||
| 12 puan | 1.7 | "gut" (iyi: ortalama gerekliliklerin önemli ölçüde üzerinde bir başarı) | ||
| 11 puan | 2.0 | A- | B | |
| 10 puan | 2.3 | |||
| 9 puan | 2.7 | "befriedigend" (tatmin edici: ortalama gereksinimlere karşılık gelen bir başarı) | B+ | C |
| 8 puan | 3.0 | B | ||
| 7 puan | 3.3 | B- | ||
| 6 puan | 3.7 | "ausreichend" (yeterli: gereksinimleri ancak karşılayan bir başarı) | C | D |
| 5 puan | 4.0 | D | E | |
| 4 puan | N/A | "mangelhaft" / "ungenügend" / "nicht bestanden" (yeterli değil / başarısız: gereksinimleri karşılamayan bir başarı) | F | U (Derecelendirilmemiş) |
| 3 puan | ||||
| 2 puan | ||||
| 1 puan | ||||
| 0 puan | ||||
İstatistikler
Tarihsel olarak, Almanya'da çok az kişi Abitur almıştır, çünkü birçok cazip iş Abitur gerektirmemektedir. Abitur sahibi kişilerin sayısı 1970'lerden bu yana istikrarlı bir şekilde artmıştır ve genç iş sahiplerinin Abitur sahibi olma olasılığı yaşlılara göre daha yüksektir. Yükseköğrenim için nitelikli öğrencilerin yüzdesi hala OECD ortalamasından düşüktür. ⓘ
Abitur veya FHR ile mezun olan öğrencilerin yüzdesi (Studienberechtigtenquote):
| Yıl | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 ⓘ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yüzde | 37.2% | 36.1% | 38.2% | 39.2% | 41.5% | 42.5% | 43.4% | 44.5% | 45.1% | 46.5% | 49.0% |
Almanya'da Hauptschulabschluss, Realschulabschluss veya Abitur sahibi 'iş sahiplerinin' yüzdesi:
| 1970 | 1982 | 1991 | 2000 ⓘ | |
| Hauptschulabschluss | 87.7% | 79.3% | 66.5% | 54.9% |
| Realschulabschluss | 10.9% | 17.7% | 27% | 34.1% |
| Abitur | 1.4% | 3% | 6.5% | 11% |
Uluslararası Abitur
Uluslararası Abitur, Almanya dışında Alman hükümeti tarafından akredite edilmiş okullarda verilmektedir. Beş Abitur sınavı (üç yazılı sınav ve iki sözlü sınav) aşağıdaki konularda yapılır: Alman edebiyatı, Avrupa tarihi veya ekonomi veya matematik veya bir doğa bilimi veya bir dil. Son sınıfın (12. sınıf) Şubat ayında, tüm öğrenciler Almanca dahil üç dersten Uluslararası Alman Abitur'u için yazılı sınavlara girerler. İlkbaharın sonlarında öğrenciler, bir Alman eğitim yetkilisi tarafından denetlenen iki dersten zorunlu sözlü sınavlara girerler. Final not ortalaması, beş Abitur sınavının yanı sıra hem birinci hem de son sınıftaki notları içerir. Öğrencilerin bu sınavları başarıyla tamamladıktan sonra aldıkları nihai diploma, Almanya'daki üniversitelere kabul edilmeye hak kazanmalarını sağlar. ⓘ