Femur

Kemik: Femur ⓘ

Femurun önden görünümü
Türkçe	Uyluk kemiği
Gray's	subject #59 242
Başlangıcı	gastrocnemius , vastus lateralis, vastus medialis, vastus intermedius
Tutunduğu yer	tensor fasciae latae, gluteus medius, gluteus minimus, gluteus maximus, iliopsoas
Eklemleri	kalça: üstte pelvisin acetabulumu diz: altta tibia ve patella ile
MeSH	Femur

Femur veya uyluk kemiği, memelilerin vücutlarındaki en uzun, en hacimli ve en güçlü kemiktir. Kalçanın ve dizin bir bölümünü oluşturur. ⓘ

Femur sözcüğü, uyluk sözcüğünün Latince’sidir. Femur kemiği olarak kullanım femurdan daha düzgündür, çünkü femur uyluğa karşılık geldiğinden femur kemiği, uyluğun içindeki kemiği nitelemektedir. Kemiğin kendisinin adı os femoristen gelir, fakat çağdaş, tıbbi kullanımında femur terimine çoğunlukla uyluğa değil kemiğe karşılık başvurulmaktadır. Tıbbi Latince’deki hali her zaman femoristir ancak klasik Latince’deki hali genelde feministir ve kadın anlamına gelen femina ile karıştırılmamalıdır. ⓘ

Yapısı

Femur üst bacaktaki tek kemiktir. İki femur dizlere doğru medialde birleşir ve burada tibianın proksimal uçlarıyla eklemleşir. Femurların yakınlaşma açısı, femoral-tibial açının belirlenmesinde önemli bir faktördür. İnsan dişileri daha kalın pelvik kemiklere sahiptir, bu da femurlarının erkeklere göre daha fazla birleşmesine neden olur. ⓘ

Genu valgum (çarpık diz) durumunda femurlar o kadar çok birbirine yaklaşır ki dizler birbirine temas eder. Bunun tam tersi ise genu varum'dur (çarpık bacaklılık). Genu valgum ya da genu varum olmayan genel popülasyonda femoral-tibial açı yaklaşık 175 derecedir. ⓘ

Uyluk kemiği insan vücudundaki en büyük ve en kalın kemiktir. Bazı ölçümlere göre, aynı zamanda insan vücudundaki en güçlü kemiktir. Bu, gücü hesaplamak için alınan ölçümün türüne bağlıdır. Bazı güç testleri kafatasındaki şakak kemiğinin en güçlü kemik olduğunu göstermektedir. Uyluk kemiği uzunluğu ortalama olarak bir kişinin boyunun %26,74'ü kadardır; bu oran hem erkeklerde hem de kadınlarda ve çoğu etnik grupta yalnızca sınırlı farklılıklarla bulunur ve antropolojide yararlıdır çünkü eksik bir iskeletten bir kişinin boyunun makul bir tahminine temel oluşturur. ⓘ

Femur uzun bir kemik olarak sınıflandırılır ve bir diyafiz (şaft veya gövde) ile kalça ve dizdeki komşu kemiklerle eklemleşen iki epifizden (ekstremite) oluşur. ⓘ

Üst kısım

Sağ femurun üst ekstremitesi arkadan ve yukarıdan bakıldığında baş, boyun, büyük ve küçük trokanter görülüyor ⓘ

Üst veya proksimal ekstremite (gövdeye yakın) baş, boyun, iki trokanter ve komşu yapıları içerir. Üst ekstremite en kısa femoral ekstremite, alt ekstremite ise en kalın femoral ekstremitedir. ⓘ

Pelvis kemiğinin asetabulumuyla eklemleşen femur başı, bir kürenin üçte ikisini oluşturur. Yuvarlak bağ aracılığıyla asetabular çentiğin kenarlarına bağlanan küçük bir oluğu veya foveası vardır. Femur başı, boyun ya da kollum aracılığıyla şafta bağlanır. Boyun 4-5 cm. uzunluğundadır ve çapı önden arkaya doğru en küçüktür ve ortasında sıkışmıştır. Kolum, şaft ile yaklaşık 130 derecelik bir açı oluşturur. Bu açı oldukça değişkendir. Bebeklerde yaklaşık 150 derecedir ve yaşlılıkta ortalama 120 dereceye düşer. Açıdaki anormal artış coxa valga, anormal azalma ise coxa vara olarak bilinir. Femurun hem başı hem de boynu büyük ölçüde kalça kas sistemine gömülüdür ve doğrudan palpe edilemez. Uyluk lateral olarak döndürülmüş zayıf kişilerde femur başı, femoral arter için derin (derin) bir direnç olarak hissedilebilir. ⓘ

Baş ve boyun arasındaki geçiş bölgesi, kasların ve kalça eklemi kapsülünün bağlanması nedeniyle oldukça pürüzlüdür. Burada iki trokanter, büyük ve küçük trokanter bulunur. Büyük trokanter neredeyse kutu şeklindedir ve femurun en lateral çıkıntısıdır. Büyük trokanterin en yüksek noktası kolumdan daha yukarıda bulunur ve kalça ekleminin orta noktasına ulaşır. Büyük trokanter kolayca hissedilebilir. Trokanterik fossa, büyük trokanterin medial yüzeyinde intertrokanterik krest tarafından posteriorda sınırlanan derin bir çöküntüdür. Küçük trokanter femur boynunun en alt kısmının koni şeklinde bir uzantısıdır. İki trokanter arka tarafta intertrokanterik kret ve ön tarafta intertrokanterik çizgi ile birleşir. ⓘ

Bazen intertrokanterik kretin ortasından başlayan ve vücudun arka kısmı boyunca yaklaşık 5 cm. boyunca dikey olarak aşağıya doğru uzanan hafif bir çıkıntı görülür: buna linea quadrata (veya quadrate çizgisi) denir. ⓘ

İntertrokanterik krestin üst üçte biri ile alt üçte ikisinin birleştiği yerde kuadrat tüberkülü bulunur. Tüberkülün boyutu değişkenlik gösterir ve her zaman intertrokanterik kret üzerinde yer almaz ve büyük trokanterin arka yüzeyi veya femur boynu gibi komşu bölgeler de kuadrat tüberkülün bir parçası olabilir. Küçük bir anatomik çalışmada epifiz hattının doğrudan kuadrat tüberkülden geçtiği gösterilmiştir. ⓘ

Vücut

Uyluk kemiğinin gövdesi (ya da şaftı) büyük, kalın ve neredeyse silindirik biçimlidir. Yukarıda merkeze göre biraz daha geniştir, aşağıda önden geriye doğru genişler ve biraz düzleşir. Önde dışbükey ve arkada içbükey olacak şekilde hafifçe kavislidir, burada belirgin bir uzunlamasına çıkıntı, proksimalde ve distalde medial ve lateral çıkıntı olarak ayrılan linea aspera ile güçlendirilmiştir. Proksimalde linea aspera'nın lateral çıkıntısı gluteal tüberositeye dönüşürken, medial çıkıntı pektineal çizgi olarak devam eder. Linea aspera dışında şaftın iki sınırı daha vardır; lateral ve medial sınır. Bu üç sınır şaftı üç yüzeye ayırır: Bir anterior, bir medial ve bir lateral. Uyluktaki geniş kas yapısı nedeniyle şaft palpe edilemez. ⓘ

Üçüncü trokanter, proksimal femurda gluteal tüberositenin üst sınırına yakın bir yerde zaman zaman bulunan kemiksi bir çıkıntıdır. Mevcut olduğunda, dikdörtgen, yuvarlak veya konik şekildedir ve bazen gluteal sırt ile devamlılık gösterir. İnsanlarda küçük öneme sahip bir yapı olan üçüncü trokanterin görülme sıklığı etnik gruplar arasında %17-72 arasında değişmektedir ve sıklıkla kadınlarda erkeklerden daha yaygın olduğu bildirilmektedir. ⓘ

Alt kısım

Sağ uyluk kemiğinin alt ekstremitesi alttan görülüyor. ⓘ

Sol diz eklemi arkadan, iç bağlar gösteriliyor. ⓘ

Femurun alt ekstremitesi (veya distal ekstremitesi) en kalın femoral ekstremitedir, üst ekstremite ise en kısa femoral ekstremitedir. Biçim olarak biraz küboiddir, ancak transvers çapı antero-posteriorundan (önden arkaya) daha büyüktür. Kondil olarak bilinen iki dikdörtgen çıkıntıdan oluşur. ⓘ

Ön tarafta, kondiller hafifçe belirgindir ve patellar yüzey adı verilen pürüzsüz, sığ bir eklem çukuruyla ayrılır. Posteriorda, önemli ölçüde çıkıntı yaparlar ve aralarında derin bir çentik, femurun interkondiler fossası bulunur. Lateral kondil daha belirgindir ve hem antero-posterior hem de transvers çapları bakımından daha geniştir. Medial kondil daha uzundur ve femur gövdesi dik olacak şekilde tutulduğunda daha düşük bir seviyeye çıkıntı yapar. Bununla birlikte, femur doğal eğik pozisyonundayken, iki kondilin alt yüzeyleri hemen hemen aynı yatay düzlemde uzanır. Kondiller birbirlerine tam olarak paralel değildir; lateralin uzun ekseni neredeyse doğrudan antero-posteriordur, ancak medialinki geriye ve mediale doğru uzanır. Karşılıklı yüzeyleri küçük, pürüzlü ve içbükeydir ve interkondiloid fossanın duvarlarını oluşturur. Bu çukur yukarıda bir çıkıntı olan interkondiloid çizgi ile, aşağıda ise patellar yüzeyin arka kenarının orta kısmı ile sınırlıdır. Diz ekleminin arka çapraz bağı fossanın medial duvarının alt ve ön kısmına, ön çapraz bağı ise lateral duvarının üst ve arka kısmındaki bir baskıya bağlanır. ⓘ

Femurun alt ucunun eklem yüzeyi kondillerin ön, alt ve arka yüzeylerini kaplar. Ön kısmı patellar yüzey olarak adlandırılır ve patella ile eklemleşir; interkondiloid fossaya kadar uzanan medyan bir oluk ve laterali daha geniş, daha belirgin ve medyale göre daha yukarı uzanan iki konveksite sunar. ⓘ

Her bir kondilin üzerinde epikondil adı verilen bir yükselti bulunur. Medial epikondil, diz ekleminin tibial kollateral bağının bağlandığı büyük bir dışbükey çıkıntıdır. Üst kısmında adduktor tüberkül bulunur ve arkasında gastroknemiusun medial başının kökenini veren kaba bir iz vardır. Medialden daha küçük ve daha az belirgin olan lateral epikondil, diz ekleminin fibular kollateral ligamentine bağlanır. ⓘ

Gelişim

Femur, ektoderm ve altta yatan mezoderm arasındaki etkileşimlerin bir sonucu olarak uzuv tomurcuklarından gelişir, oluşum kabaca gelişimin dördüncü haftası civarında gerçekleşir. ⓘ

Gelişimin altıncı haftasında, femurun ilk hiyalin kıkırdak modeli kondrositler tarafından oluşturulur. Endokondral kemikleşme embriyonik dönemin sonunda başlar ve gelişimin 12. haftasında femur da dahil olmak üzere tüm uzun bacak kemiklerinde primer kemikleşme merkezleri mevcuttur. Arka bacak gelişimi ön bacak gelişiminin 1-2 gün gerisinde kalır. ⓘ

Fonksiyon

Femur uyluktaki tek kemik olduğundan, kalça ve diz eklemleri üzerinde kuvvet uygulayan tüm kaslar için bir bağlantı noktası görevi görür. Gastroknemius ve plantaris kasları gibi iki eklemden geçen bazı biartiküler kaslar da femurdan kaynaklanır. Toplamda 23 ayrı kas ya uyluk kemiğinden çıkar ya da uyluk kemiğine yapışır. ⓘ

Enine kesitte uyluk, her biri kas içeren ve fasya ile bölünmüş üç ayrı fasiyal kompartmana ayrılır. Bu bölmeler uyluk kemiğini bir eksen olarak kullanır ve sert bağ dokusu zarları (veya septa) ile ayrılır. Bu bölmelerin her biri kendi kan ve sinir kaynağına sahiptir ve farklı bir kas grubu içerir. Bu kompartmanlar anterior, medial ve posterior fasiyal kompartmanlar olarak adlandırılır. ⓘ

Kas bağlantıları

Kas bağlantıları
(önden görülüyor)

Kas bağlantıları
(arkadan görülüyor) ⓘ

Kas	Yön	Eklenti ⓘ
İliakus kası	Yerleştirme	Küçük trokanter
Psoas major kası	Yerleştirme	Küçük trokanter
Gluteus maksimus kası	Yerleştirme	Gluteal tüberozite
Gluteus medius kası	Yerleştirme	Büyük trokanterin lateral yüzeyi
Gluteus minimus kası	Yerleştirme	Büyük trokanterin ön kısmı
Piriformis kası	Yerleştirme	Büyük trokanterin üst sınırı
Gemellus superior kası	Yerleştirme	Obturator internus tendonunun üst kenarı (dolaylı olarak büyük trokanter)
Obturator internus kası	Yerleştirme	Büyük trokanterin medial yüzeyi
Gemellus inferior kası	Yerleştirme	Obturator internus tendonunun alt kenarı (dolaylı olarak büyük trokanter)
Quadratus femoris kası	Yerleştirme	İntertrokanterik kret
Obturator externus kası	Yerleştirme	Trokanterik fossa
Pektineus kası	Yerleştirme	Pektineal çizgi
Addüktör longus kası	Yerleştirme	Linea asperanın medial çıkıntısı
Addüktör brevis kası	Yerleştirme	Linea asperanın medial çıkıntısı
Addüktör magnus kası	Yerleştirme	Linea aspera ve adduktor tüberkülün medial çıkıntısı
Vastus lateralis kası	Köken	Büyük trokanter ve linea asperanın lateral çıkıntısı
Vastus intermedius kası	Köken	Femurun ön ve yan yüzeyi
Vastus medialis kası	Köken	İntertrokanterik çizginin distal kısmı ve linea asperanın medial çıkıntısı
Biseps femorisin kısa başı	Köken	Linea asperanın lateral çıkıntısı
Popliteus kası	Köken	Lateral epikondilin altında
Articularis genu kası	Köken	Ön femurun alt 1/4'ü vastus intermedius'a kadar derin
Gastroknemius kası	Köken	Adduktor tüberkülün arkasında, lateral epikondil ve popliteal fasiyes üzerinde
Plantaris kası	Köken	Lateral kondil üzerinde

Klinik önemi

Kırıklar

Femur başı, femur boynu veya femur şaftının küçük trokanterin hemen altını içeren bir femur kırığı, özellikle osteoporoz ile ilişkili olduğunda kalça kırığı olarak sınıflandırılabilir. Femur kırıkları hastane öncesi ortamda traksiyon ateli kullanılarak tedavi edilebilir. ⓘ

Hayvanlar arasında çeşitlilik

Moa yavrularının femurları. ⓘ

İlkel tetrapodlarda, femur boyunca ana kas bağlantı noktaları iç trokanter ve üçüncü trokanter ile femur şaftının ventral yüzeyi boyunca addüktör krest olarak adlandırılan bir çıkıntıdır. Femur boynu genellikle minimaldir ya da en ilkel formlarda yoktur, bu da asetabuluma basit bir bağlantıyı yansıtır. Büyük trokanter, soyu tükenmiş arkozorların yanı sıra modern kuşlar ve memelilerde de mevcuttu ve ilkel yayılma yürüyüşünün kaybıyla ilişkiliydi. Küçük trokanter, hem iç hem de dördüncü trokanterden yoksun olan memelilere özgü bir gelişmedir. Addüktör kret de memelilerde genellikle yoktur ya da alternatif olarak kemiğin yüzeyi boyunca bir dizi kırışıklığa indirgenmiştir. Üçüncü trokantere benzer yapılar, bazı primatlar da dahil olmak üzere memelilerde mevcuttur. ⓘ

Bazı balina türleri, yılanlar ve diğer yürüyemeyen omurgalılarda körelmiş femurlar bulunur. Bazı yılanlarda pelvik mahmuzun çıkıntılı ucu, iskeletin geri kalanına bağlı olmayan körelmiş bir pelvis ve femur kalıntısı, çiftleşmede rol oynar. Çiftleşmedeki bu rolün, iyi tanımlanmış femurları, alt bacakları ve ayakları olan soyu tükenmiş bir balina ailesi olan Basilosauridae'de muhtemelen meydana geldiği varsayılmaktadır. Bazen, daha uzun ekstremiteleri kodlayan genler modern bir balinanın minyatür bacaklar geliştirmesine neden olur (atavizm). ⓘ

Uyluk kemiğine sahip olduğu bilinen en eski omurgalılardan biri, Geç Devoniyen dönemine ait tarih öncesi lob yüzgeçli bir balık olan eusthenopteron'dur. ⓘ

Viral metagenomik

Yakın zamanda yapılan bir çalışma, kemiğin daha önce algılanandan çok daha zengin bir kalıcı DNA virüsü kaynağı olduğunu ortaya koymuştur. Parvovirüs 19 ve hepatit B virüsünün yanı sıra, herpes ve poliomavirüs ailelerinin birkaç üyesinin yanı sıra insan papillomavirüs 31 ve torque teno virüsü olmak üzere on virüs daha keşfedilmiştir. ⓘ

Omurgasızlar

Omurgasız zoolojisinde femur adı artropodolojide görülür. Kullanım omurgalı anatomisi ile homolog değildir; "femur" terimi basitçe analoji yoluyla benimsenmiştir ve uygun olduğunda, eklembacaklıların bacaklarının en uzun iki eklemli segmentinin (genellikle) en proksimalini ifade eder. Femurdan önceki iki bazal segment coxa ve trochanter'dir. Bu kural karsinolojide takip edilmez ancak araknoloji ve entomolojide geçerlidir. Myriapodolojide başka bir segment olan prefemur, trokanter ve femuru birbirine bağlar. ⓘ

Ek ortamlar

İnsan femurunun konumu (kırmızı ile gösterilmiştir). Pelvis ve patella yarı saydam olarak gösterilmiştir.
Arkadan görünüm.
Önden görünüm.
3D görüntü
Uzun kemik (femur)
Uyluk kasları. Yandan görünüm.
Uyluk kasları. Enine kesit.
Uyluk kemiğinin dağılım kuvvetleri
Femur Anatomisi ⓘ

Kırıklar

Uyluk kemiği kırıkları, sürekli sakatlığa neden olur çünkü uyluk kasları, kırıkları birbiri üzerine binecek şekilde çeker ve kırıklar yanlış birleşir. Bunu önlemek için, femur kırığı olan hastalar, kırık parçaları düzgünce aynı hizaya getiren traksiyona konulmalıdır. Modern tıp yöntemleriyle de (Antegrade [kalçadan] veya Retrograde [dizden] femoral sisleme) ameliyat yoluyla parçaları birbirine eklemek mümkün. Femur kırığı mağdurları artık tamamen iyileşmeyi, kemiğin boyutuna göre 3 aydan 6 aya kadar değişse de, genel olarak umabilir. Hastalar, iyileşme sürecini uzatmamak için ortopedi cerrahının izni olmadan bacaklarının üzerine ağırlık yüklememelidirler. Uyluk genelde alçıya alınmaz çünkü cerrahi donanım, kemiği düzleştirme ve kırıkları iyileşirken bir arada tutma işini yapmaktadır. Bu yöntemin sürekli komplikasyonları eklem-içi sepsis, artrit (mafsal iltihabı) ve dizde sertleşme riski taşır. Kemik iyileştikten sonra, donanıma daha fazla gerek kalmaz fakat bazı hastalarda devamlı olarak bırakıldığı durumlarda ve bunların arasından hareketli bir hayat tarzı olanlarda, donanımın diz kasına çıkıntı yaptığı yerde rahatsızlık meydana gelir, böyle durumlarda donanım hastane dışı cerrahi ile çıkarılır. ⓘ

Fossa intercondylaris

Fossa intercondylaris (kondiller arası çukur), femurun distal ucunda, iki kondil arasında bulunur. Tibial düzlükteki e. intercondylarise (kondiller arası tümsek) ek olarak, ligamentum cruciatum anterius ve ligamentum cruciatum posteriusun tutunması için sırasıyla fossa intercondylaris anterius ve posterius bulunmaktadır. ⓘ

Hayvanlarda

Aynı isimli paralel yapılar kompleks hayvanlarda da bulunmaktadır. Femur ismi ayrıca, eklembacaklıların bacağının en proksimal, tam uzunlukta eklemli parçasına da verilmiştir. ⓘ

Ek resimler

Diz şeması.
Image:Gray243.png

Sağ femurun üst ekstremitesi, arka-yukarıdan görünüm.
Image:Gray244.png

Sağ femur. Ön yüzey.
Image:Gray245.png

Sağ femur. Arka yüzey.
Image:Gray346.png

Sağ diz-eklemi. Arkadan görünüm.
Image:Gray348.png

Sol diz-eklemi, arkadan, interior ligamentler gösteriliyor.
Image:Gray350.png

Sağ diz-ekleminin dikine kesiti.
Image:Gray351.png

Sağ diz-ekleminin kapsülü (şişmiş). Lateral görünüm.
Image:Gray352.png

Sağ diz-ekleminin kapsülü (şişmiş). Arkadan görünüm.
Image:Gray432.png

Uyluğun ortasından yatay kesit.
Image:Gray433.png

Medial femoral bölgenin derin kasları. ⓘ