Siirt
Siirt ⓘ | |
|---|---|
Belediye | |
 Şehir merkezi | |
  Siirt | |
| Koordinatlar: 37°55′30″N 41°56′45″E / 37.92500°N 41.94583°EKoordinatlar: 37°55′30″N 41°56′45″E / 37.92500°N 41.94583°E | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Güneydoğu Anadolu |
| İl | Siirt |
| Hükümet | |
| - Seçilmiş Belediye Başkanı | Berivan Helen Işık (görevden alındı) (HDP) |
| - Belediye Başkan Vekili (Siirt İl Valisi) | Ali Fuat Atik |
| Alan | |
| - Bölge | 283,87 km2 (109,60 sq mi) |
| Yükseklik | 902 m (2,959 ft) |
| Nüfus (2012) | |
| - Kentsel | 135,350 |
| - Bölge | 145,784 |
| - Bölge yoğunluğu | 510/km2 (1.300/q mi) |
| Web sitesi | www.siirt.bel.tr |
Siirt (Arapça: سِعِرْد Siʿird, Ermenice: Սղերդ s'gherd, Süryanice: ܣܥܪܬ, romanize: Siirt, Kürtçe: Sêrt, Osmanlı Türkçesi: سعرد, Yunanca: Σύρτη), Türkiye'nin güneydoğusunda bir şehir ve Siirt ilinin merkezidir. Şehrin nüfusu 2009 nüfus sayımına göre 129.188'dir. Şehir nüfusunun çoğunluğunu Kürtler oluşturmaktadır, ancak şehirde önemli bir Arap nüfus da yaşamaktadır. ⓘ
Siirt, Siirt ilinin merkezi ilçesi olan şehirdir. ⓘ
Tarihçe
Bölgeye ilk olarak yaklaşık dört bin yıl önce Hurriler yerleşmiştir. Daha sonra Hurrice konuşan halk, Siirt ilini de kapsayan ve yaklaşık M.Ö. 1500'den M.Ö. 1300'e kadar süren Mitanni Krallığı'nı kurmuştur. ⓘ
Daha önce Saird olarak bilinen Siirt, İslam öncesi dönemde Doğu Ortodoks Kilisesi'nin (Sirte, Bizans Yunancasında Σίρτη) bir piskoposluk bölgesiydi. Ortaçağda Arzen ana şehirdi ve bölgenin kontrolü için Hasankeyf ile rekabet ediyordu, Siirt ancak 14. yüzyılda bölgenin merkezi haline gelecekti. Ancak 17. yüzyıla kadar Hasankeyf'e bağlı kalmaya devam etmiştir. Paris Süryanice İncil'i olarak bilinen tezhipli bir elyazması Siirt Piskoposu'nun kütüphanesinden çıkmış olabilir, Siirtli Hıristiyanlar, Keldani Riti, Hindistan'daki diğer Doğu Hıristiyanları ve İpek Yolu boyunca Çin'e kadar uzanan Nasturiler tarafından hala kullanılan Aramice'den türemiş bir ayin dili olan Süryanice ibadet ederlerdi. Seert Kroniği şehirde korunmuştur; yedinci yüzyılın ortalarına kadar Pers krallığının dini tarihini anlatmaktadır. Şehir 1858'den 1915'e kadar Keldani Katolik Kilisesi'nin bir piskoposunun merkeziydi. Başpiskoposları Addai Scher de dahil olmak üzere kentteki Süryanilerin çoğu Süryani soykırımı sırasında öldürülmüş ve Mopsuestia'lı Theodore'un De Incarnatione adlı eserinin Süryanice el yazması kaybolmuştur. Birinci Dünya Savaşı sırasında Siirt'in Ermeni nüfusu Ermeni soykırımının kurbanı olmuştur. ⓘ
639'da Elcezire'nin fethi için görevlendirilen İlyas Bin Ganem Diyarbakır yöresini İslam mücahidlerine açtığı zaman Siirt aynı akıbete uğramıştır. Diyarbakır'ın zaptında önemli hizmetleri bulunan Halit Bin Velid Hasankeyf Savaşı'nda muzaffer olduktan sonra Siirt'e yürümüş şehrin o zamanki hakimi Hersolu itaatini arz ederek şehri teslim etmiştir. Bundan sonra Siirt Hakimliği'ne sahabeden olan Hişşam oğlu Hakem tayin olunmuştur. ⓘ
Milât öncesi dönem
Coğrafî konum olarak Anadolu ve Mezopotamya'nın kesiştiği bölgenin yüksek kısımlarında kurulan Siirt'te 1963 yılında Halet Çamlıbel ve R.J. Braidwood başkanlığında kurulan Güneydoğu Anadolu Tarih Öncesi Araştırmaları Karma Projesi kapsamında Siirt ilinde yapılan yüzey araştırmalarında Cilalı Taş, Bakır, Tunç ve Hellenistik, Roma, Bizans ve İslâm dönemlerinden Yakın Çağ'a uzanan dönemlere ait buluntular ortaya çıkarılmıştır. 3500 yıl öncesine dayandığı iddia edilen Akabe Yolu da bu kenttedir. ⓘ
Osmanlı Devleti dönemi
Yavuz Sultan Selim'in Çaldıran Seferi ile Osmanlı topraklarına katılmıştır. Cumhuriyet dönemine kadar Bitlis sancağına bağlı olarak kalmıştır. ⓘ
Hükümet
Mart 2019'da yapılan belediye seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi'nden (HDP) Berivan Helen Işık belediye başkanı seçilmiştir. Işık, 15 Mayıs 2020 tarihinde görevinden alınmış ve terör suçlamasıyla gözaltına alınmıştır. Siirt Valisi Ali Fuat Atik İçişleri Bakanlığı tarafından kayyım olarak atanmıştır. ⓘ
Anadolu Selçukluları dönemi
Malazgirt Savaşı'ndan sonra Türkler Anadolu'ya yerleşmeye başlamış ve Büyük Selçuklu Devleti'nin isteği dışında küçük Türk devletçikleri kurulmuştur. Siirt yöresi Hasankeyf Artukluların yönetimindeydi. Artuklulara bağlı göçebe Türkmenler yöreye yerleşmiş, Artuklu beyleri ve askerleri kentlerde Türkleşmenin çekirdeğini oluşturmuşlardır. Beylerinin Alp, İnanç, Yağbu gibi Türk adlarını kullanmaları; Artuklularda Türkmen geleneğinin güçlülüğünü göstermektedir. Bağlı oymaklara "Ok gönderme" biçimindeki Orta Asya geleneği de Artuklarda sürmekteydi. ⓘ
Şehrin ana eseri 1129'da, Bağdat'ta hükmeden Büyük Selçuklu Sultanı II. Mahmut tarafından inşa edilen Ulu Camii'dir. 1965 yılında restore edilmiştir. ⓘ
Önemsiz Bilgiler
Siirt, 2003-2007 yılları arasında Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın seçim bölgesiydi. Eşi Emine Erdoğan da Siirtlidir ve Başbakan 2003 yılında Siirt'te yapılan bir ara seçimde Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne seçilmiştir. ⓘ
Siirt, Türkiye'nin en yoksul şehirlerinden biri olmasına rağmen, bazı mahallelerde yeni mağazalar, bankalar ve oteller de dahil olmak üzere güzel ve modern konutlar bulunmaktadır. ⓘ
İklim
Siirt, yazları çok sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlı geçen sıcak-yaz Akdeniz iklimine (Köppen: Csa, Trewartha: Cs) sahiptir. Kış aylarında sık sık don ve zaman zaman kar yağışı görülür. ⓘ
| Siirt için iklim verileri (1991-2020, ekstremler 1939-2020) ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Rekor yüksek °C (°F) | 19.7 (67.5) |
20.6 (69.1) |
28.5 (83.3) |
32.9 (91.2) |
36.2 (97.2) |
40.2 (104.4) |
44.4 (111.9) |
46.0 (114.8) |
40.0 (104.0) |
36.6 (97.9) |
25.8 (78.4) |
24.3 (75.7) |
46.0 (114.8) |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 7.3 (45.1) |
9.3 (48.7) |
14.2 (57.6) |
19.7 (67.5) |
25.7 (78.3) |
32.8 (91.0) |
37.5 (99.5) |
37.6 (99.7) |
32.6 (90.7) |
25.2 (77.4) |
15.7 (60.3) |
9.1 (48.4) |
22.2 (72.0) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 3.3 (37.9) |
4.7 (40.5) |
9.2 (48.6) |
14.3 (57.7) |
19.8 (67.6) |
26.5 (79.7) |
30.9 (87.6) |
30.9 (87.6) |
25.8 (78.4) |
18.9 (66.0) |
10.6 (51.1) |
5.1 (41.2) |
16.7 (62.1) |
| Ortalama düşük °C (°F) | 0.4 (32.7) |
1.2 (34.2) |
5.1 (41.2) |
9.7 (49.5) |
14.3 (57.7) |
20.1 (68.2) |
24.1 (75.4) |
24.1 (75.4) |
19.4 (66.9) |
13.7 (56.7) |
6.8 (44.2) |
2.3 (36.1) |
11.8 (53.2) |
| Kayıt düşük °C (°F) | −19.3 (−2.7) |
−16.5 (2.3) |
−13.3 (8.1) |
−4.1 (24.6) |
2.0 (35.6) |
8.2 (46.8) |
13.1 (55.6) |
14.4 (57.9) |
8.5 (47.3) |
0.3 (32.5) |
−6.6 (20.1) |
−14.6 (5.7) |
−19.3 (−2.7) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 81.0 (3.19) |
98.6 (3.88) |
115.2 (4.54) |
102.2 (4.02) |
63.9 (2.52) |
9.7 (0.38) |
3.8 (0.15) |
2.2 (0.09) |
7.9 (0.31) |
49.1 (1.93) |
76.8 (3.02) |
90.3 (3.56) |
700.7 (27.59) |
| Ortalama yağış günleri | 12.73 | 12.53 | 14.83 | 14.07 | 11.33 | 4.13 | 1.53 | 1.00 | 2.47 | 8.77 | 9.07 | 11.90 | 104.4 |
| Ortalama bağıl nem (%) | 70 | 70 | 59 | 56 | 52 | 33 | 25 | 23 | 28 | 46 | 61 | 69 | 49 |
| Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 108.5 | 121.5 | 164.3 | 192.0 | 263.5 | 333.0 | 356.5 | 331.7 | 285.0 | 217.0 | 156.0 | 105.4 | 2,634.4 |
| Ortalama günlük güneş ışığı saatleri | 3.5 | 4.3 | 5.3 | 6.4 | 8.5 | 11.1 | 11.5 | 10.7 | 9.5 | 7.0 | 5.2 | 3.4 | 7.2 |
| Kaynak 1: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü | |||||||||||||
| Kaynak 2: Weatherbase | |||||||||||||
Önemli Kişiler
- Mehmet Güney (1936*), Diplomat ve yargıç
- Coşkun Aral (1956*), muhabir, foto muhabiri, televizyon gazetecisi ve belgesel film yapımcısı.
- Ethem Sancak (1958*), İşadamı
- Zübeyir Aydar (1961*), siyasetçi, avukat ve Kongra-Gel (Kürdistan Halk Kongresi) başkanı
- Yasin Aktay (1966*), Türkiye'de Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı
- Hasan Özer (1974*), futbolcu ve teknik direktör
- Kerem Gürgen (1983*), boksör
- Evin Demirhan (1995*), serbest stil güreşçi ⓘ
Galeri
Siirt'te bir köprü
Ebul Vefa Camii
Siirt Tillo'da İbrahim hakkı türbesi
Belediye binası
Siirt Tillo
Siirt Sokak manzarası
Siirt Saat Kulesi
Siirt Pazar alanı
Siirt Ulu Camii
Hacı Abdulhakim Sancak Çarşı Camii
Hacı Abdulhakim Sancak Çarşı Camii Minber ⓘ
.jpg)
Siirt'teki cas evleri mimari mirasının bir parçasıdır. ⓘ
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır ⓘ |
|---|---|---|---|
| 1965 | 39.609 | 25.480 | 14.129 |
| 1970 | 45.451 | 29.544 | 15.907 |
| 1975 | 54.958 | 35.654 | 19.304 |
| 1980 | 61.955 | 42.291 | 19.664 |
| 1985 | 75.680 | 53.884 | 21.796 |
| 1990 | 82.075 | 68.320 | 13.755 |
| 2000 | 107.313 | 98.281 | 9.032 |
| 2007 | 127.881 | 117.599 | 10.282 |
| 2008 | 132.789 | 122.463 | 10.326 |
| 2009 | 139.188 | 129.108 | 10.080 |
| 2010 | 137.126 | 127.174 | 9.952 |
| 2011 | 144.947 | 134.871 | 10.076 |
| 2012 | 145.784 | 135.350 | 10.434 |
| 2013 | 147.323 | 136.203 | 11.120 |
| 2014 | 152.539 | 140.278 | 12.261 |
| 2015 | 156.363 | 145.144 | 11.219 |
| 2016 | 158.574 | 147.271 | 11.303 |
| 2017 | 161.423 | 148.906 | 12.517 |
| 2018 | 166.332 | 153.647 | 12.685 |
| 2019 | 168.659 | 155.862 | 12.797 |
| 2020 | 169.615 | 157.714 | 11.901 |