Gazimağusa
| Gazimağusa Mağusa / Αμμόχωστος / Famagusta | |
|---|---|
|
Gazimağusa | |
 Lala Mustafa Paşa Camii | |
|
Gazimağusa resmî sembolü Belediye logosu | |
  Gazimağusa Gazimağusa'nın Kıbrıs adasındaki konumu | |
| Ülke |
de jure  Kıbrıs Cumhuriyetide facto  KKTC |
| Bölge / İlçe |
Mağusa kazası Gazimağusa İlçesi |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı |
Simos Yoannu İsmail Arter |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 40,920 |
| • Kent | 50,465 |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
Gazimağusa ya da Mağusa (Yunanca: Αμμόχωστος Ammohostos), Kıbrıs Adası'nda bir liman kenti. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Mağusa kazası'nın ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa İlçesi'nin yönetim merkezi. ⓘ
Mağusa, Akdeniz'in en fazla güçlendirilmiş limanlarından biridir. Yakındoğu ile Avrupa arasında bir basamak oluşturur. ⓘ
Mağusa'nın esas gelişimi Lüzinyanlar devrine rastlar. Yakındoğu'dan şehre yerleşenler, kültür ve değerleriyle kent sakinlerine yeni bir güç ve dinamizm kattılar. ⓘ
2011 nüfus sayımına göre kent, 40.920 kişilik nüfusa sahiptir. ⓘ
Doğu Akdeniz Üniversitesi de burada bulunmaktadır. Gazimağusa'nın altın kumsalları dünyanın en iyi bilinen plajları arasındadır. Şehirde her yıl düzenli olarak Gazimağusa Belediyesi ve Doğu Akdeniz Üniversitesi'nce gerçekleştirilen Uluslararası Mağusa Kültür ve Sanat Festivali yapılmaktadır. ⓘ
Ülke (de facto)Gazimağusa
| |
|---|---|
Lala Mustafa Paşa Camii | |
Gazimağusa | |
| Koordinatlar: 35°07′30″N 33°56′30″E / 35.12500°N 33.94167°EKoordinatlar: 35°07′30″N 33°56′30″E / 35.12500°N 33.94167°E | |
| Ülke (de jure) |  Kıbrıs |
| - Bölge | Gazimağusa Bölgesi |
 Kuzey Kıbrıs ⓘ | |
| - Bölge | Gazimağusa İlçesi |
| Hükümet | |
| - Belediye Başkanı | İsmail Arter Simos Ioannou (sürgünde) |
| Nüfus (2019) | |
| - Belediye | 55,648(District:91,307) |
| Saat dilimi | UTC+2 (EET) |
| - Yaz (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Web sitesi | Gazimağusa Türk Belediyesi (Gazimağusa'da) Kıbrıs Rum belediyesi (sürgünde) |
Gazimağusa (/ˌfæməˈɡʊstə, ˌfɑː-/; Yunanca: Αμμόχωστος, romanize edilmiştir: Ammochostos yerel olarak [aˈmːoxostos]; Türkçe: Gazimağusa [ɡaːzimaˈusa] veya Mağusa [maˈusa]) Kıbrıs'ın doğu kıyısında bir şehirdir. Lefkoşa'nın doğusunda yer alır ve adanın en derin limanına sahiptir. Orta Çağ boyunca (özellikle Cenova ve Venedik denizci cumhuriyetleri döneminde) Mağusa adanın en önemli liman kenti ve İpek Yolu tüccarlarının mallarını Batı Avrupa'ya taşıdıkları Levant limanlarıyla ticaret için bir geçitti. Surlarla çevrili eski şehir ve modern şehrin bazı bölümleri Kıbrıs'ın hak iddia ettiği Kuzey Kıbrıs'ın fiili kontrolü altındadır. Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs'ın Gazimağusa ilçesinin başkentidir. ⓘ
İsim
Antik dönemde kasaba, Mısır'ın Yunan kraliçesi Arsinoe II'den sonra Arsinoe (Antik Yunanca: Ἀρσινόη) olarak biliniyordu ve Strabon tarafından bu isimle anılıyordu. 3. yüzyıla ait Stadiasmus Maris Magni kitabında Ammochostos (Αμμόχωστος) olarak yazılmıştır, "kumda saklı" anlamına gelmektedir ve Yunanlılar hala bu şekilde adlandırmaktadır. Bu isim, Batı Avrupa dillerinde kullanılan Famagusta (aslen Fransızca'da Famagouste ve İtalyanca'da Famagosta) ve Türkçe adı olan Mağusa'ya dönüşmüştür. Türkçe'de şehre Gazimağusa da denmektedir; Gazi Türkçe'de savaşçı anlamına gelmektedir (Arapça'dan gelmektedir ve kutsal bir savaşta savaşan kişi anlamına gelmektedir) ve şehir 1974'ten sonra resmi olarak bu unvanı almıştır (Gaziantep ile karşılaştırınız). Eski şehre "365 kiliseli şehir" lakabının verilmesinin nedeni, Gazimağusa'nın en parlak döneminde yılın her günü için bir kiliseye sahip olduğuna dair bir efsanedir. ⓘ
Türkçedeki "Magosa" kullanımı yerlilerin tepkisini çeken yanlış bir kullanımdır. ⓘ
Tarihçe
Kent, Salamis'in bir depremde ciddi hasar görmesinin ardından MÖ 274 civarında Ptolemaios II Philadelphus tarafından kurulmuş ve kız kardeşine atfen "Arsinoe" olarak adlandırılmıştır. Arsinoe, MÖ birinci yüzyılda Strabon tarafından Geographica adlı eserinde bir "balıkçı kasabası" olarak tanımlanmıştır. Uzun süre küçük bir balıkçı köyü olarak kalmıştır. Daha sonra, I. Muaviye önderliğindeki Arap istilası nedeniyle Salamis'in kademeli olarak boşaltılması sonucunda küçük bir limana dönüşmüştür. ⓘ
Ortaçağ Mağusa'sı
Gazimağusa için dönüm noktası 1192 yılında Lüzinyan egemenliğinin başlamasıdır. Bu dönemde Mağusa tam teşekküllü bir kent olarak gelişmiştir. Doğal limanı ve iç kentini koruyan surları nedeniyle Doğu Akdeniz'deki önemi artmıştır. Nüfusu artmaya başlamıştır. Bu gelişme 13. yüzyılda kentin hem Doğu hem de Batı için bir ticaret merkezi haline gelmesiyle hızlandı. Filistin'de Akka'nın düşmesinden (1291) kaçan Hıristiyan mültecilerin akını, burayı küçük bir köyden Hıristiyan âleminin en zengin şehirlerinden birine dönüştürdü. ⓘ
Liman 1372 yılında Cenova ve 1489 yılında Venedik tarafından ele geçirilmiştir. Bu ticari faaliyet Mağusa'yı tüccarların ve gemi sahiplerinin lüks bir yaşam sürdüğü bir yere dönüştürdü. 14. yüzyılın ortalarında Mağusa'nın dünyanın en zengin vatandaşlarına sahip olduğu söyleniyordu. İnsanların zenginliğinin inşa ettirdikleri kiliselerle ölçülebileceği inancı, bu tüccarlara farklı tarzlarda kiliseler inşa ettirmeleri için ilham verdi. Halen varlığını sürdüren bu kiliseler, Gazimağusa'nın "kiliseler bölgesi" olarak anılmasına neden olmuştur. Şehrin gelişimi varlıklı insanların sosyal yaşamlarına odaklanmış ve Lüzinyan sarayı, katedral, meydan ve liman üzerinde yoğunlaşmıştır. ⓘ
Cenova Cumhuriyeti'nin toprakları, kolonileri ve ticaret yolları
Venedik Cumhuriyeti'nin toprakları, kolonileri ve ticaret yolları
Beschreibung der Reise von Konstanz nach Jerusalem'den 1480'lerde Mağusa'nın görünümü ⓘ
Osmanlı Gazimağusa'sı
1570-1571 yıllarında Mağusa, Venedik Kıbrıs'ında Mustafa Paşa komutasındaki Türklere karşı direnen son kaleydi. On üç ay süren bir kuşatmaya ve korkunç bir bombardımana direndi ve sonunda garnizon teslim oldu. Osmanlı kuvvetleri, aralarında Mustafa Paşa'nın oğlunun da bulunduğu 50.000 askerini kaybetmişti. Teslim şartlarında Venedik kuvvetlerinin evlerine dönmelerine izin verilmesi öngörülmesine rağmen, Venedikli komutan Marco Antonio Bragadin'in diri diri derisi yüzüldü, teğmeni Tiepolo asıldı ve diğer birçok Hıristiyan öldürüldü. ⓘ
Osmanlı yönetiminin gelişiyle birlikte Latinler Mağusa'daki ayrıcalıklı statülerini kaybetmiş ve şehirden kovulmuşlardır. Yerli Kıbrıslı Rumların başlangıçta kentte mülk edinmelerine ve satın almalarına izin verildi, ancak 1573-74 yıllarında suriçi kentten sürüldüler ve daha sonra Maraş'a dönüşecek olan bölgeye yerleşmek zorunda kaldılar. Anadolu'dan gelen Türk aileler surlarla çevrili şehre yeniden yerleştirildi ancak daha önce 10.000 kişilik bir nüfusa ev sahipliği yapan binaları dolduramadılar. Bu durum Mağusa'nın nüfusunda ciddi bir azalmaya neden oldu. Çoğunluğunu sürgün edilen Latinlerin oluşturduğu Mağusalı tüccarlar Larnaka'ya yerleşmiş ve Larnaka geliştikçe Mağusa bir ticaret merkezi olarak önemini yitirmiştir. Zamanla Maraş, bataklıklardan uzak konumu sayesinde müreffeh bir tarım kasabasına dönüşürken, surlar içindeki şehir harap bir halde kalmıştır. ⓘ
Surlarla çevrili şehirde bazı binalar Müslüman nüfusun çıkarlarına hizmet edecek şekilde yeniden tasarlandı: Aziz Nikolaos Katedrali camiye dönüştürüldü (şimdi Lala Mustafa Paşa Camii olarak biliniyor), bir çarşı geliştirildi, hamamlar, çeşmeler ve sakinlerin ihtiyaçlarını karşılamak için bir ilahiyat okulu inşa edildi. Bir Osmanlı kent özelliği olan çıkmaz sokaklar şehre ithal edildi ve küçük üst sınıfın yaşadığı az sayıda iki katlı evin yaygın tek katlı evlerle bir arada bulunduğu bir komünal ruh gelişti. ⓘ
İngiliz yönetimi
İngilizlerin yönetimi devralmasıyla birlikte Mağusa bir liman ve ekonomik merkez olarak yeniden önem kazandı ve İngiliz planlarında özellikle geliştirilmesi hedeflendi. İngilizler adayı devralır almaz, şehrin sokaklarının ve harap binalarının yeniden inşası ve geliştirilmesinin yanı sıra daha iyi hijyen sağlanmasını amaçlayan bir Mağusa Kalkınma Yasası çıkarıldı. Liman 1903 ve 1906 yılları arasında geliştirildi ve genişletildi. 1904 yılında Kıbrıs Hükümet Demiryolu, Mağusa'da son bulacak şekilde inşa edilmeye başlandı. Larnaka bir süre daha adanın ana limanı olarak kullanılmaya devam ederken, Mağusa'nın I. Dünya Savaşı'nda askeri üs olarak kullanılmasından sonra ticaret önemli ölçüde Mağusa'ya kaymıştır. Surların dışındaki şehir, Maraş etrafında yoğunlaşan gelişimle birlikte hızlı bir şekilde büyüdü. İngilizlerin karargâhlarını ve konutlarını buraya taşımasıyla Maraş idari merkez haline gelmiş ve İngiliz yönetiminin son yıllarında turizm önemli ölçüde büyümüştür. Surların dışındaki şehirde çömlekçilik, narenciye ve patates üretimi de önemli ölçüde artarken, surlarla çevrili şehir içinde tarım yok denecek kadar azaldı. İngiliz yönetiminin sonlarına doğru artan nüfusu barındırmak için yeni yerleşim alanları inşa edildi ve 1960 yılına gelindiğinde Gazimağusa, Maraş'ın ve suriçi kentinin çok ötesine uzanan modern bir liman kenti haline geldi. ⓘ
İngiliz döneminde kentte önemli bir demografik değişim de yaşanmıştır. 1881 yılında Hıristiyanlar kent nüfusunun %60'ını oluştururken, Müslümanlar %40'ta kalıyordu. 1960 yılına gelindiğinde Kıbrıslı Türklerin nüfusu toplam nüfusun %17.5'ine düşerken, Kıbrıslı Rumların nüfusu %70'e yükselmiştir. Şehir aynı zamanda Holokost'tan kurtulan yaklaşık 50,000 Yahudi'nin Filistin'e göç etmeye çalıştığı İngiliz toplama kamplarından birinin de yeriydi. ⓘ
Bağımsızlıktan Türk işgaline kadar
1960'taki bağımsızlıktan 1974'te Türkiye'nin Kıbrıs'ı işgaline kadar Mağusa, bir turizm merkezi olarak Maraş'ın güney batısına doğru gelişmiştir. 1960'ların sonlarında Mağusa tanınmış bir eğlence ve turizm merkezi haline gelmiştir. Gazimağusa'nın 1974 yılına kadar ülkenin ekonomik faaliyetlerine yaptığı katkı, ülke içindeki oransal boyutlarını çok aşmıştır. Nüfusu ülke toplamının sadece %7'sini oluştururken, Gazimağusa 1974'te Kıbrıs'ın toplam sanayi istihdamı ve üretiminin %10'undan fazlasını oluşturmuş, esas olarak bir turizm merkezi olarak faaliyetleriyle uyumlu hafif sanayiye yoğunlaşmış ve yiyecek, içecek ve tütünden giyim, ayakkabı, plastik, hafif makine ve ulaşım ekipmanlarına kadar yüksek kaliteli ürünler üretmiştir. İş birimlerinin %19,3'üne katkıda bulunmuş ve adada ticaretle uğraşan toplam kişi sayısının %21,3'ünü istihdam etmiştir. Otellerin %31,5'ine ve Kıbrıs'ın toplam yatak kapasitesinin %45'ine ev sahipliği yaparak Kıbrıs'ın ana turizm merkezi olarak hareket etmiştir. Maraş ana turistik ve iş merkezi olarak faaliyet göstermiştir. ⓘ
Bu dönemde Gazimağusa'nın kentleşmesi yavaşlamış ve kırsal alanların gelişimi hızlanmıştır. Bu nedenle, ekonomik büyüme Gazimağusa şehri ile ana ürünleri narenciye, patates, tütün ve buğday olan dengeli bir tarımsal ekonomiye sahip olan ilçe arasında paylaşılmıştır. Gazimağusa bu hinterland ile iyi iletişimini sürdürmüştür. Şehrin limanı adanın ana limanı olarak kaldı ve 1961'de artan ihracat ve ithalat hacmini karşılamak için kapasitesini iki katına çıkaracak şekilde genişletildi. Liman, Kıbrıs ihracatının %42,7'sini, ithalatın %48,6'sını ve yolcu trafiğinin %49'unu karşılıyordu. ⓘ
1960'tan bu yana resmi bir nüfus sayımı yapılmamıştır ancak 1974'te kentin nüfusunun, çevre köylerden ve banliyölerden Gazimağusa'da çalışmak için her gün gidip gelen yaklaşık 12,000-15,000 kişiyi saymazsak, 39,000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Yaz turizminin en yoğun olduğu dönemde, başta İngiltere, Fransa, Almanya ve İskandinav ülkeleri olmak üzere çok sayıda Avrupa ülkesinden gelen turistlerin akınıyla kentte kalanların sayısı yaklaşık 90,000-100,000'e ulaşıyordu. Şehir nüfusunun çoğunluğunu Kıbrıslı Rumlar (26,500), 8,500'ünü Kıbrıslı Türkler ve 4,000'ini de diğer etnik gruplardan insanlar oluşturuyordu. ⓘ
Türk istilasından günümüze
Türkiye'nin 14 Ağustos 1974'te Kıbrıs'ı işgalinin ikinci aşamasında Mesaoria ovası Türk tankları tarafından istila edilmiş ve Gazimağusa Türk uçakları tarafından bombalanmıştır. Türk Ordusu'nun şehri işgal etmesi iki gün sürmüş, öncesinde Mağusa'nın tüm Kıbrıslı Rum nüfusu çevredeki tarlalara kaçmıştı. Bu Kıbrıslı Rumların çoğu, ilk şiddet olayları yatıştığında geri dönmelerine izin verileceğine inanıyordu. ⓘ
Türk hava saldırıları sonucunda aralarında turistlerin de bulunduğu düzinelerce sivil hayatını kaybetti. ⓘ
Kıbrıs'ın Türk kontrolündeki diğer bölgelerinin aksine, Gazimağusa'nın Maraş banliyösü ele geçirildikten hemen sonra Türk ordusu tarafından çitlerle çevrildi ve KKTC'nin bazı sokakları yeniden ziyaretçilere açtığı Ekim 2020'ye kadar çitlerle çevrili kaldı. Maraş'tan kaçan bazı Kıbrıslı Rumların kenti görmesine ve gazetecilerin kente girmesine izin verilmiştir. ⓘ
BM Güvenlik Konseyi'nin 550 (1984) sayılı kararı, Gazimağusa'nın herhangi bir bölümüne, sakinleri dışındaki kişiler tarafından yerleşim girişiminde bulunulmasını kabul edilemez olarak değerlendirmekte ve bu bölgenin BM yönetimine devredilmesi çağrısında bulunmaktadır. BM Güvenlik Konseyi'nin 789 (1992) sayılı kararı da 550 (1984) sayılı kararın uygulanması amacıyla, halen Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nün kontrolü altında bulunan bölgenin Maraş'ı da kapsayacak şekilde genişletilmesini talep etmektedir. ⓘ
Şehir Manzarası
Gazimağusa'nın tarihi şehir merkezi, kabaca dikdörtgen bir şekle sahip olan ve esas olarak 15. ve 16. yüzyıllarda Venedikliler tarafından inşa edilen Gazimağusa surları ile çevrilidir, ancak surların bazı bölümleri 1211 yılına kadar daha eski tarihlere dayanmaktadır. Eski şehirdeki bazı önemli simge yapılar ve ziyaretçi çeken yerler şunlardır:
- Lala Mustafa Paşa Camii
- Othello Kalesi
- Palazzo del Provveditore - eski Lüzinyan kraliyet sarayının yerine inşa edilen Venedik vali sarayı
- Aziz Francis Kilisesi
- Sinan Paşa Camii
- Yunanlı Aziz George Kilisesi
- Latinlerin Aziz George Kilisesi
- İkiz Kiliseler
- Nasturi Kilisesi (Exiler Aziz George Kilisesi)
- Namık Kemal Zindanı
- Agios Ioannis Kilisesi
- Venedik Evi
- Akkule Mescidi
- Mustafa Paşa Camii
- Ganchvor Manastırı ⓘ
Küresel Miras Fonu, Ekim 2010 tarihli Kaybolmakta Olan Mirasımızı Kurtarmak başlıklı raporunda, "Haçlı krallarının deniz antik kenti" olan Gazimağusa'yı, yetersiz yönetim ve kalkınma baskılarını gerekçe göstererek, telafisi mümkün olmayan kayıp ve yıkımın eşiğindeki 12 alan arasında saymıştır. ⓘ
Ekonomi
Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs'ın önemli bir ticaret merkezidir. Şehirdeki başlıca ekonomik faaliyetler turizm, eğitim, inşaat ve sanayi üretimidir. Seyahat ve ticaret için Kuzey Kıbrıs'ın en önemli limanı olan 115 dönümlük bir serbest limana sahiptir. Kuzey Kıbrıs'a uygulanan ambargo nedeniyle ticaret hacmi kısıtlanmış olsa da, liman şehir için önemli bir gelir ve istihdam kaynağıdır. Surlarla çevrili Salamis kenti, Othello Kalesi ve Aziz Barnabas Kilisesi gibi tarihi mekânları ve çevresindeki kumsallar kenti turistik bir cazibe merkezi haline getirmektedir; ayrıca kentin uluslararası kongreler için daha cazip hale getirilmesine yönelik çalışmalar da devam etmektedir. Doğu Akdeniz Üniversitesi de önemli bir işverendir ve inşaat sektörü için fırsatların yanı sıra önemli gelir ve faaliyet sağlamaktadır. Üniversite ayrıca kentin sanayisini canlandıran ve iletişim endüstrisini uygulanabilir kılan nitelikli bir işgücü yetiştirmektedir. Şehirde iki sanayi bölgesi bulunmaktadır: Büyük Sanayi Bölgesi ve Küçük Sanayi Bölgesi. Şehir aynı zamanda bir balıkçı limanına da ev sahipliği yapmaktadır, ancak limanın yetersiz altyapısı bu sektörün büyümesini kısıtlamaktadır. Şehirdeki sanayi geleneksel olarak tarımsal ürünlerin işlenmesine yoğunlaşmıştır. ⓘ
Tarihsel olarak liman, özellikle 1974'ten hemen sonra kent için birincil gelir ve istihdam kaynağı olmuştur. Ancak, çeşitli nedenlerden dolayı çalışanların Gazimağusa nüfusu içindeki payı azaldıkça, ekonomideki önemini giderek kaybetmiştir. Bununla birlikte, 2013 yılında Kuzey Kıbrıs'a gelen gemilerin yarısından fazlasının Gazimağusa'ya gelmesiyle, Kuzey Kıbrıs'taki ticaret için hala birincil limandır. Yolcular için Girne'den sonra en popüler ikinci limandır ve 2013 yılında yaklaşık 20,000 yolcu limanı kullanmıştır. ⓘ
Siyaset
Gazimağusa'nın sürgündeki belediye başkanı Simos Ioannou'dur. İsmail Arter, Kıbrıs Cumhuriyeti anayasal sistemi altında toplum temelli bir organ olarak yasallığını koruyan Gazimağusa'nın Kıbrıs Türk belediye yönetimine başkanlık etmektedir. Kıbrıslı Rumlar 1974'ten bu yana iki toplumlu görüşmeler kapsamında Maraş'ın BM idaresine iadesi, eski sakinlerinin geri dönüşüne izin verilmesi ve Mağusa limanının her iki toplumun kullanımına açılması için bir dizi öneri sunmuşlardır. Maraş, 2004 Annan Planı'nın bir parçası olarak, plan Kıbrıslı Rum seçmenler tarafından kabul edilmiş olsaydı, Kıbrıslı Rumların kontrolüne iade edilmiş olacaktı. ⓘ
Kültür
Gazimağusa'nın surlarla çevrili kenti birçok eşsiz bina içermektedir. Gazimağusa, turistler arasında popüler olan bir suriçi kentine sahiptir. Gazimağusa'da her yıl Uluslararası Gazimağusa Sanat ve Kültür Festivali düzenlenmektedir. Festivalde konserler, dans gösterileri ve tiyatro oyunları yer almaktadır. ⓘ
Turizmdeki büyüme ve kentin üniversitesi, Gazimağusa'nın canlı gece hayatının gelişmesini sağlamıştır. Şehirdeki gece hayatı özellikle Çarşamba, Cuma ve Cumartesi geceleri ve Nisan ayından başlayarak yılın en sıcak aylarında hareketlenmektedir. Şehirdeki büyük otellerin müşterilerine hizmet veren kumarhaneleri vardır. Salamis Yolu, Gazimağusa'da öğrencilerin ve yerli halkın uğrak yeri olan barların yoğunlaştığı bir bölgedir ve özellikle yaz aylarında çok hareketlidir. ⓘ
Gazimağusa'nın Othello Kalesi, William Shakespeare'in Othello oyununun geçtiği yerdir. Şehir aynı zamanda Victoria Hislop'un 2015 tarihli romanı The Sunrise ve Michael Paraskos'un 2016 tarihli romanı In Search of Sixpence'in de mekânıdır. Şehir, Rönesans proto-romanı Fortunatus'un isimsiz kahramanının doğum yeridir. ⓘ
Spor
Gazimağusa, Türk istilası nedeniyle şehri terk eden ve hala orijinal isimlerini taşıyan birçok Kıbrıslı Rum spor takımına ev sahipliği yapmıştır. Şehrin en önemli futbol kulüpleri, şu anda Larnaka'da bulunan Kıbrıs Birinci Lig takımlarından Anorthosis Famagusta FC ve Nea Salamis Famagusta FC'dir. Genellikle Anorthosis Famagusta taraftarları siyasi olarak sağ görüşlü iken Nea Salamis taraftarları sol görüşlüdür. ⓘ
Mağusa, Kıbrıs Türk Birinci Ligi'nde Mağusa Türk Gücü tarafından temsil edilmektedir. Dr. Fazıl Küçük Stadyumu Mağusa'daki en büyük futbol stadyumudur. Kıbrıs'taki toplumlararası şiddet nedeniyle Güney Kıbrıs'ı terk eden birçok Kıbrıslı Türk spor takımının merkezi Mağusa'dadır. ⓘ
Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs Birinci Voleybol Ligi'nde DAÜ Spor Kulübü ve Magem Spor Kulübü tarafından temsil edilmektedir. Gazimağusa Türk Maarif Koleji, Gazimağusa'yı Kuzey Kıbrıs Liselerarası Voleybol Ligi'nde temsil etmektedir. ⓘ
Gazimağusa, Mağusa Arena adında modern bir voleybol stadyumuna sahiptir. ⓘ
Eğitim
Doğu Akdeniz Üniversitesi 1979 yılında kentte kurulmuştur. İstanbul Teknik Üniversitesi 2010 yılında kentte bir kampüs kurdu. ⓘ
Kıbrıs Sanat Koleji 1969 yılında Kıbrıslı sanatçı Stass Paraskos tarafından Gazimağusa'da kurulmuş, yerel otelcilerin şehirdeki sanat öğrencilerinin varlığının tatilcileri kaçırdığı yönündeki protestolarının ardından 1972 yılında Baf'a taşınmıştır. ⓘ
Sağlık Hizmetleri
Gazimağusa'da üç genel hastane bulunmaktadır. Bir devlet hastanesi olan Gazimağusa Devlet Hastahanesi şehrin en büyük hastanesidir. Gazimağusa Tıp Merkezi ve Gazimağusa Yaşam Hastahanesi ise özel hastanelerdir. ⓘ
Kişilikler
- Aziz Barnabas, Salamis, Gazimağusa'da doğdu ve öldü
- Chris Achilleos, BBC çocuk dizisi Doctor Who'nun kitap versiyonlarının illüstratörü
- Costas Montis, Gazimağusa'da doğmuş etkili ve üretken bir Kıbrıslı Rum şair, romancı ve oyun yazarıydı.
- Beran Bertuğ, Gazimağusa eski Valisi, bu pozisyonda görev yapan ilk Kıbrıslı kadın
- Derviş Eroğlu, Kuzey Kıbrıs eski Cumhurbaşkanı
- Alexis Galanos, Temsilciler Meclisi 7. Başkanı ve sürgündeki Gazimağusa Belediye Başkanı (2006-2019) (Kıbrıs Cumhuriyeti)
- Xanthos Hadjisoteriou, Kıbrıslı ressam
- Oktay Kayalp, eski Kıbrıslı Türk Gazimağusa Belediye Başkanı (Kuzey Kıbrıs)
- Dimitris Papadakis, Avrupa Parlamentosu Üyesi olarak görev yapmış Kıbrıslı Rum siyasetçi.
- Hal Özsan, aktör (Dawson's Creek, Kyle XY)
- Öz Karahan, siyasi aktivist, Kıbrıslılar Birliği Başkanı
- Vamık Volkan, Psikiyatri Emeritus Profesörü
- Marios Constantinou Kıbrıslı eski uluslararası futbol orta saha oyuncusu ve şu anki teknik direktör.
- Ṣubḥ-i Azal, İranlı dini lider, Mağusa'da sürgünde yaşadı ve öldü
- George Vasiliou, Kıbrıs eski Cumhurbaşkanı
- Derviş Zaim, film yönetmeni
- Touker Suleyman (doğum adı Türker Süleyman) Kıbrıslı Türk İngiliz moda perakende girişimcisi, yatırımcı ve reality televizyon kişiliği.
- Harry Luke İngiliz diplomat.
- Eleftheria Eleftheriou, Kıbrıslı şarkıcı. ⓘ
Uluslararası ilişkiler
İkiz şehirler - kardeş şehirler
Gazimağusa ile kardeştir:
- İzmir, Türkiye (1974'ten beri)
- Korfu, Yunanistan (1994'ten beri)
- Patras, Yunanistan (1994'ten beri)
- Antalya, Türkiye (1997'den beri)
- Salamina (şehir), Yunanistan (1998'den beri)
- Struga, Kuzey Makedonya
- Atina, Yunanistan (2005'ten beri) ⓘ
İzmir, Türkiye- Antalya, Türkiye
Struga, Kuzey Makedonya<ref ⓘ