Süleymaniye
Süleymaniye
سلێمانی Silêmanî ⓘ | |
|---|---|
Şehir | |
      Üst-alt, R-L: Süleymaniye üzerinden görünüm Süleymaniye Müzesi - Sherwana Kalesi Roma amfi tiyatrosu - Sharafkhan Bidlisi heykeli Gece Süleymaniye | |
  Süleymaniye  Süleymaniye | |
| Koordinatlar: 35°33′26″N 45°26′08″E / 35.55722°N 45.43556°EKoordinatlar: 35°33′26″N 45°26′08″E / 35.55722°N 45.43556°E | |
| Ülke |  Irak |
| Bölge |  Kürdistan Bölgesi |
| Valilik | Süleymaniye Valiliği |
| Hükümet | |
| - Tip | Konsey yöneticisi |
| - Vali | Haval Abubakir |
| Yükseklik | 882 m (2,895 ft) |
| Nüfus (2018 Tahmini) | |
| - Toplam | 878,146 |
| Saat dilimi | UTC+3 (UTC+3) |
| - Yaz (DST) | gözlemlenmedi |
| Web sitesi | https://slemani.gov.krd/ |
Süleymaniye (Arapça: السليمانية, romanlaştırılmış: as-Sulaymāniyyah Kürtçe: سلێمانی, romanize edilmiştir: Silêmanî,), Slemani olarak da adlandırılır, Irak Kürdistan Bölgesi'nin doğusunda, İran-Irak sınırından uzak olmayan bir şehirdir. Kuzeydoğuda Azmar, Goizha ve Qaiwan Dağları, güneyde Baranan Dağı ve batıda Tasluja Tepeleri ile çevrilidir. Şehir, yazları çok sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlı geçen yarı kurak bir iklime sahiptir. ⓘ
Süleymaniye, kuruluşundan itibaren Nalî, Mahvî ve Piramerd gibi büyük şairlerin, yazarların, tarihçilerin, siyasetçilerin, âlimlerin ve şarkıcıların merkezi olmuştur. Modern Süleymaniye şehri, 1784 yılında Osmanlı-Kürt prensi İbrahim Paşa Baban tarafından kurulmuş ve buraya babası Süleyman Paşa'nın adını vermiştir. Süleymaniye, 1784'ten 1850'ye kadar tarihi Baban Beyliği'nin başkentiydi. ⓘ
Süleymaniye (Arapça: السليمانية as-Sulaimāniyya; Kürtçe: سلێمانی Silêmanî), Irak'ın Süleymaniye İline bağlı şehir ve ilin yönetim merkezi. ⓘ
Şehrin nüfusu 2.000.000 civarındadır. ⓘ
Tarihçe
Süleymaniye bölgesi, 1784 yılında modern şehrin kurulmasından önce Zamwa olarak biliniyordu. Süleymaniye'den önce Kürt Baban Beyliği'nin (1649-1850) başkenti "Qelaçiwalan" adlı bir bölgeydi. Babani'nin yönetimi sırasında Safevi hanedanı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında büyük çatışmalar vardı. Qelaçiwalan iki rakip için bir savaş alanı haline geldi. ⓘ
Stratejik bir öneme sahip olan ve Safevi topraklarının derinliklerinde yer alan Qelaçiwalan'ın, Babani'nin Safevilere askeri destek vermemesi durumunda saldırıya uğrayacağı ve ele geçirileceği endişesi vardı, çünkü hem Sultan Mahmud II hem de Nadir Şah dağınık Kürt Emirliklerinin desteğini kazanmaya çalışıyordu. Bu durum Babanlı Mahmud Paşa'yı 1781'de emirliğin merkezini daha güvenli bir yere taşımayı düşünmek zorunda bıraktı. Siyasi ve silahlı birlikleri için bir dizi serah inşa etmek üzere o zamanlar bir köy olan ama şimdi Süleymaniye'nin merkezinde bir ilçe olan Melkendî'yi seçti. ⓘ
1783 yılında İbrahim Paşa Baban emirliğin başına geçti ve bir zamanlar Osmanlı Sultanı Süleyman tarafından inşa ettirilen (Süleymaniye ismi onun adından gelmektedir) ve başkent olacak şehrin yeniden inşasına başladı. 1784 yılında, ticaret için kullanılan ve hamam olarak da kullanılan bir dizi saray ve çarşı inşa etmeyi bitirdi ve çevre köylerden ve emirliklerden insanları yeni kurulan şehre taşınmaya davet etmeye başladı. Başlangıçta şehrin kendisi olması planlanan Melkendî, çok geçmeden şehrin mahallelerinden biri haline geldi. Yeni Süleymaniye şehrine, Şarezûr vilayetinin kontrolünü ele geçiren ilk Baban prensi olan Süleyman Baba'nın adı verildi. Süleyman Baba, 1694 yılında komşu Kürt vasallığı Ardalan'ı işgal ederek güçlerini yenilgiye uğrattı. Osmanlı Sultanı Mustafa II ona Baban bölgesini tahsis etti. ⓘ
1800'lerin başında Ardalan'dan Süleymaniye'ye, aralarında krallığın hükümdarı Xosraw Xanî Erdalan'ın dul eşi Mastura Ardalan'ın da bulunduğu mülteciler taşındı. Erdalan Farsça bir Kürt tarihi kitabı yazdı ve 1848'de öldüğünde Süleymaniye'de gömüldü. ⓘ
Süleymaniye, 1922'den 1924'e kadar, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Iraklı Kürtler tarafından ilan edilen kısa ömürlü tanınmayan bir devlet olan Kürdistan Krallığı'nın başkentiydi. ⓘ
Demografi
1820 yılında, şehrin kuruluşundan sadece 36 yıl sonra, Rech adında bir İngiliz şehri ziyaret etmiş ve nüfusunun on binden fazla olduğunu, 2.000'i Müslüman, 130'u Yahudi ve 14'ü Hıristiyan olmak üzere 2.144 aileden oluştuğunu tahmin etmiştir. ⓘ
1907'ye ait Osmanlı belgeleri, o dönemde şehirde 8.702 Müslüman ve 360 gayrimüslim sakinin yaşadığını göstermektedir. ⓘ
Süleymaniye'de 1920 yılında dağıtılan Peşkawtin gazetesi nüfusun on bin civarında olduğunu tahmin ediyordu. ⓘ
Irak hükümet belgelerine göre, 1947'de kent sakinlerinin sayısı 23.475'e; 1998'de 548.747'ye ve 2015'te tahmini olarak 656.100'e yükselmiştir. Süleymaniye'deki Irak Amerikan Üniversitesi, 2016'daki nüfus sayısını 800.000 olarak tahmin etmiştir. ⓘ
Coğrafya ve iklim
Şehir Kuzey Irak ve Güney Kürdistan'da yer almaktadır. Ülkedeki başlıca nüfus merkezlerinden biri olan şehir, daha serin yaz sıcaklıkları ve daha yağışlı kışları ile karakterize edilir. Ortalama sıcaklıklar 0 ila 39 °C (32-102 °F) arasında değişir. Kışları önemli miktarda kar yağışı olabilir. Her yıl ya da iki yılda bir kar yağar. ⓘ
Köppen-Geiger iklim sınıflandırma sistemi, iklimini sıcak-yaz Akdeniz iklimi (Csa) olarak sınıflandırır. ⓘ
| Süleymaniye için iklim verileri ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 7.8 (46.0) |
10.3 (50.5) |
15.5 (59.9) |
20.8 (69.4) |
28.4 (83.1) |
35.0 (95.0) |
38.8 (101.8) |
38.8 (101.8) |
34.7 (94.5) |
28.2 (82.8) |
18.7 (65.7) |
11.1 (52.0) |
24.0 (75.2) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 3.8 (38.8) |
5.6 (42.1) |
10.4 (50.7) |
15.2 (59.4) |
21.4 (70.5) |
27.6 (81.7) |
31.3 (88.3) |
31.4 (88.5) |
27.2 (81.0) |
21.1 (70.0) |
13.1 (55.6) |
6.7 (44.1) |
17.9 (64.2) |
| Ortalama düşük °C (°F) | −0.2 (31.6) |
1.0 (33.8) |
5.3 (41.5) |
9.7 (49.5) |
14.5 (58.1) |
20.3 (68.5) |
23.9 (75.0) |
24.1 (75.4) |
19.7 (67.5) |
14.1 (57.4) |
7.6 (45.7) |
2.3 (36.1) |
11.9 (53.3) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 129 (5.1) |
146 (5.7) |
132 (5.2) |
100 (3.9) |
41 (1.6) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
13 (0.5) |
74 (2.9) |
110 (4.3) |
745 (29.2) |
| Kaynak: Climate-Data.org (rakım: 849m) | |||||||||||||
Süleymaniye'nin kuzey ve İran sınırındaki bölümlerinde karasal iklimin soğuk ve kar yağışlı kışları, güneyinde ise sıcak ve kurak yazları görülebilir. Süleymaniye'nin kuzeyi ve İran sınırı dağlık olduğu için Karasal iklim hakimdir, güneyi ise genellikle düzlüklerden oluştuğu için sıcak iklim hakimdir. ⓘ
 Süleymaniye iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 7,8 | 10,3 | 15,5 | 20,8 | 28,4 | 35 | 38,8 | 38,8 | 34,7 | 28,2 | 18,7 | 11,1 | 24,1 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 3,8 | 5,6 | 10,4 | 15,2 | 21,4 | 27,6 | 31,3 | 31,4 | 27,2 | 21,1 | 13,7 | 6,7 | 17,95 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −0,2 | 1 | 5,3 | 9,7 | 14,5 | 20,3 | 23,9 | 24,1 | 19,7 | 14,1 | 7,6 | 2,3 | 11,86 |
| Ortalama yağış (mm) | 129 | 146 | 132 | 100 | 41 | 0 | 0 | 0 | 0 | 13 | 74 | 110 | 745 |
Eğitim
Süleymaniye Üniversitesi 1968 yılında Kürtçe, Arapça ve İngilizce dillerinde eğitim vermek üzere açılmıştır. Mühendislik, ziraat, sanat, bilim ve tıp fakültelerine sahiptir. Kürdistan Bölgesi'ndeki en büyük üniversitedir. Kürtçe, İngilizce ve Arapça eğitim veren ikinci bir üniversite olan Süleymani Politeknik Üniversitesi 2012 yılında kurulmuştur. ⓘ
2007 yılında Orta Doğu'daki Amerikan üniversiteleri arasına yeni katılan Irak Amerikan Üniversitesi - Süleymaniye (AUI-S) 2016 yılında beşinci sınıfını mezun etmiştir. Bu özel, kâr amacı gütmeyen liberal sanatlar üniversitesinde eğitim yalnızca İngilizcedir ve İkinci Dil Olarak İngilizce (ESL) alanında ABD tarafından akredite edilmiş bir programa sahiptir. Başka özel üniversiteler de bulunmaktadır. ⓘ
Bitki örtüsü
Süleymaniye'nin iklim şartları, topoğrafik ve dağlık yapısı nedeniyle, ilde bitki örtüsü olarak bozkır ve orman bulunur. Şehrin kuzeyindeki dağlık bölgede kavak, Söğüt ve Meşe ağaçları bulunur. ⓘ
Kültür
Süleymaniye'de iki bağımsız gazete Hawlati ve Awena ile iki bağımsız siyasi dergi Lvin ve Shock yayınlanmakta ve dağıtılmaktadır. Şehirde 2016 yılından bu yana Süleymaniye Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi tarafından düzenlenen bir Uluslararası Film Festivali düzenlenmektedir. ⓘ
Süleymaniye, Güney Kürdistan'da Dünya Müzik Günü ya da Fête de la Musique'i düzenli olarak kutlayan tek şehirdir. BBC için çalışan bir gazeteci şehre yaptığı bir gezide Süleymaniye'nin kendine özgü kültürü hakkında şunları yazdı: "Kültür Kürt halkı için çok önemli, özellikle de Süleymaniye'de, ancak batıya doğru güçlü bir çekim var - modernleşme ve tüketimcilik - belki de kendi işlerini yürütmeye başladıklarından beri erişebildikleri uydu televizyonları tarafından yönlendiriliyor... Ve üniversitede öğrenciler kampüste birbirleriyle sohbet ederek ve sınavları için son dakika çalışarak dolaşıyorlar. Savaş dersleri sadece birkaç haftalığına durdurdu. Muhtemelen erkeklerden daha fazla kadın var ve isteyen herkese görüşlerini açıklamaktan mutluluk duyuyorlar." ⓘ
Süleymaniye, Kürdistan ve Mezopotamya kültürü İslam dini ve geleneksel Kürt kültürü etrafında biçimlenmiştir. Buna karşın, Süleymaniye şehri çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir. İslam etkisi Kürt kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir. ⓘ
Ekonomi
Süleymaniye 2003 yılından bu yana büyüyen bir yerel ekonomiye sahiptir. Bugün Süleymaniye'nin ekonomisi turizm, tarım ve çoğu inşaat sektöründe faaliyet gösteren bir dizi küçük fabrikaya dayanmaktadır. ⓘ
2004 yılında Irak'ta Kapsamlı Gıda Güvenliği ve Kırılganlık Analizi, Süleymaniye Valiliği'nin her bir şehrini inceledikleri derinlemesine bir anket yayınladı. Bu araştırmada, daha önce bahsedilen 2003 yılındaki ekonomik patlama görülebilir. ⓘ
Süleymaniye ili verimli ovalara ve çok bereketli topraklara sahiptir. Süleymaniye'de Tarım olarak Başta buğday ve diğer tarım ürünlerini de ekilmektedir. ⓘ
Süleymaniye'nin ekonomisini tarım, turizm, alışveriş ve petrol ihracatı oluşturmaktadır. ⓘ
Turizm
.jpg)
Şehir 2009 yılında 60,000'den fazla turist tarafından ziyaret edilmiştir. Süleymaniye 2010'un ilk çeyreğinde 15,000'den fazla İranlı turistin ilgisini çekmiş olup, bu turistlerin çoğu kendi ülkelerinde karşılaşılan katı yasalara tabi olmamasından etkilenmiştir. 2010 Newroz'unu bölgede kutlamayı tercih eden İranlı turistlerin akınına uğramıştır. ⓘ
Müze
- Süleymaniye Müzesi: Bağdat'taki ulusal müzeden sonra en büyük ikinci müzedir. MÖ 1792-1750 yıllarına kadar uzanan birçok Mezopotamya, Kürt ve antik Pers eserine ev sahipliği yapmaktadır.
- Amna Suraka Müzesi
- Modern Sanat Müzesi (Mozehanai Hunari Howchah)
- Süleymaniye Arkeoloji Müzesi ⓘ
Slemani'den (Süleymaniye) Önemli Kişiler
.jpg)
- Barham Salih, Irak'ın 8. Cumhurbaşkanı ⓘ
- Hâlid-i Bağdâdî (1779-1827), mutasavvıf ve İslam düşünürü
- Salim (1800-1866), şair
- Nalî (1800-1873), şair
- Mahwi (1830-1906), şair
- Kürt Said Paşa, (1834-1907), Osmanlı devlet adamı
- Şerif Paşa, (1865-1951), Osmanlı diplomatı, büyükelçi ve devlet adamı
- Mustafa Yamulki (1866-1936), Kürdistan Krallığı Eğitim Bakanı
- Haji Mala Saeed Kirkukli Zada (1866-1937), Kürdistan Krallığı Adalet Bakanı
- Piramerd Tawfeq Mahmoud Hamza, (1867-1950), şair ve gazeteci
- Mevlanzade Rifat Bey, (1869 - 1930), gazeteci ve siyasetçi
- Muhamed Emin Zeki (1880-1948), tarihçi, devlet adamı ve siyasetçi
- Taufiq Wahby (1891-1984), dilbilimci, siyasetçi ve şair
- Şeyh Nuri Şeyh Salih Şeyh Gani Barzinji (1896-1958), gazeteci ve şair
- Ahmad Mukhtar Baban (1900-1976), 1958 Irak Başbakanı
- Abdulla Goran (1904-1962), modern Kürt şiirinin kurucusu
- İbrahim Ahmad (1914-2000), romancı, şair ve çevirmen
- Cemal Nebez (1933-2018), Kürt dilbilimci, matematikçi, siyasetçi, yazar, çevirmen ve yazar.
- Nawshirwan Mustafa (1944-2017), siyasetçi, tarihçi ve medya sahibi
- Ahmed Hardi (1922-2006), şair
- Şerko Bekaş (1940-2013), çağdaş şair
- Bahtiyar Ali (d. 1960), roman yazarı
- Muhammed Salih Dilan (1927-1990), müzisyen ve şair
- Şahap Şeyh Nuri (1932-1976), siyasetçi
- Dilshad Meriwani, (1947-1989), aktör, şair, yazar ve gazeteci
- Rizgar Mohammed Amin (d. 1958), yargıç
- Mahmoud Othman (d. 1938), siyasetçi
- Celal Talabani (1933-2017), Irak'ın 6. Cumhurbaşkanı ⓘ
Siteler
Politika
Son yıllarda Kürdistan İşçi Partisi'nin yükselişte olması nedeniyle Süleymaniye'deki pek çok kişi Kürt milliyetçiliğinden uzaklaştı. ⓘ
İkiz şehirler - kardeş şehirler
Tucson, Arizona.
Süleymaniye mutfağı
Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup kentin her yerinde döner lokantalarından Süleymaniye otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilmektedir. Hızlı yiyecekler, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Kürt mutfağı Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlar, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle Kürt mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, lahmacunlar, etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir. Fast-Food tarzı Batı kültürünün de arttığı bu devirlerde, fast-food'la yarışabilir hızlı hazırlanabilen bir mutfaktır. ⓘ
Giyim ve kurallar
Süleymaniye'de insanların birçoğu yöresel Kürt kıyafeti ve Arap elbisesi olan kandura giyerler. Bu giyim biçimleri, Süleymaniye'nin çok sıcak ve nemli veya çok soğuk olan iklimine göre değişmektedir. ⓘ
Görüntüler
Dukan Gölü
Şeref Han heykeli
Süleymaniye'de Kürdistan bayrağı
Grand Millennium Hotel
Süleymaniye'de Kürt çocuklar
Peshraw Tüneli
Süleymaniye Müzesi
Süleymaniye'de bir park
Süleymaniye
Süleymaniye ⓘ
.jpg)
.jpg)
