Sincar

Sincar ⓘ
2019 Yılında Sincar
Sincar Irak içindeki konum Sincar Sincar (Yakın Doğu)
Koordinatlar: 36°19′21″N 41°51′51″E
Ülke	Irak
Valilik	Ninova
Bölge	Sincar Bölgesi
Hükümet
- Belediye Başkanı	Fahad Hamid Omar
Yükseklik	522 m (1,713 ft)
Nüfus  (2013)
- Toplam	88,023
Saat dilimi	UTC+3 (GMT)

Sincar (Arapça: سنجار, romanize edilmiştir: Sinjār; Kürtçe: شنگال, romanize edilmiştir: Şingal, Süryanice: ܫܝܓܪ, romanize edilmiştir: Şingar), Kuzey Irak'taki Ninova Valiliği'nin Sincar İlçesi'nde bulunan bir kasabadır. Sincar Dağları'nın yaklaşık beş kilometre güneyinde yer almaktadır. Nüfusu 2013 yılında 88,023 olarak tahmin edilmektedir ve ağırlıklı olarak Yezidi'dir. ⓘ

Sincar ya da Şengal (Arapça: سنجار‎, Sinjar, Kürtçe: شەنگال, Şingal), Irak'ın kuzey bölgesinde yer alan Ninova ili sınırları içinde bulunmaktadır. YBŞ ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi peşmergeleri tarafından korunmaktadır. Ezidiler'in çoğunlukta olduğu bölgede Araplar ile Süryaniler de yaşamaktadır. ⓘ

Tarihçe

Antik Çağ

Erken İslam döneminde Cezire (Yukarı Mezopotamya) vilayetinin bir haritası ⓘ

MS 2. yüzyılda Sincar, Singara adında bir askeri üs ve Roma limesinin bir parçası haline gelmiştir. Sasani'ler tarafından 360 yılında yağmalanana kadar Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kaldı. 5. yüzyılın sonlarından itibaren Sincar'ın etrafındaki dağlar bir Arap kabilesi olan Banu Taghlib'in meskeni haline gelmiştir. Altıncı yüzyılın başlarında, Kürt ya da Arap kökenli Qadišaiē (Kαδίσηνοι) adlı bir kabile burada yaşıyordu. Qadišaye putperestlikle uğraşıyordu. Erken dönem İslami edebi kaynaklara göre Singara, Sasani ve Bizans imparatorlukları arasında uzun süre çekişme konusu olmuş ve birkaç kez iki imparatorluk arasında el değiştirmiştir. Bir 6. yüzyıl kaynağı Singara nüfusunun Paganlar, Hıristiyanlar ve Yahudilerden oluştuğunu anlatmaktadır. Antik Singara kentinden günümüze çok az iz kalmıştır. ⓘ

İslami dönem

1197-1219 yılları arasında Sincar'ın Zengî hükümdarı olan Kutbüddin'in Roma İmparatoru Caracalla'yı temsil eden sikkesi, Sincar darphanesi 1199. ⓘ

Sincar 630-640'larda komutan İyad ibn Ğanm liderliğindeki Arap Müslümanlar tarafından fethedilmiş ve daha sonra Cezire vilayetinin Diyar Rabi'a bölgesine dahil edilmiştir. Şehir 970 yılında Banu Taghlib kabilesinin bir kolu olan Hamdanid hanedanı tarafından fethedildi. Yüzyılın sonlarına doğru bir başka Arap hanedanı olan Ukaylîler şehri ele geçirdi ve buraya bir kale inşa etti. 1106/07'de Türkmen atabeyi Cikirmiş'in yönetimiyle başlayan Sincar, 13. yüzyılın ortalarına kadar süren en müreffeh tarihi dönemine girmiştir. Zengî hükümdarı Nur ad-Din bölgeyi 1169 ve 1171 yıllarında fethetti; son yılda, sarayı yüksek kültürüyle dikkat çeken Zengi II (hükümdarlığı 1171-1197) yönetiminde Sincar'da Zengîlerin bir öğrenci kolu kuruldu. Bilgin İbn Şeddad (ö. 1186) Sincar'ın çift duvarla korunduğunu, bunlardan ilkinin Ukaylîler tarafından inşa edilen orijinal duvar, diğerinin ise yerel Zengî hükümdarı Kutbeddin Muhammed (hükümdarlığı 1197-1219) tarafından inşa edilen daha yeni bir duvar olduğunu kaydetmiştir. İbn Şeddad ayrıca iki cami, Hanefi ve Şafii fıkıh okulları için altı medrese, Ali ibn Ebi Talib'e adanmış bir meşhed (türbe) ve üç hankah (Sufi toplantıları için binalar) ve İbn el-Adim (ö. 1262) ayrıca bir zaviye (Sufi tekkesi) olduğunu belirtmiştir. Bu dönemden günümüze ulaşan ve 19. yüzyıl epigrafisti Max van Berchem'in dikkat çektiği bir cami minaresi, Kutbeddin'in 1201 yılında minareyi yaptırdığına dair bir kitabe içermektedir. ⓘ

Sincar Zengid Atabeği Kutbeddin Muhammed bin Zengi'nin sikkesi (1197-1219). Sincar darphanesi. Hicri 607 (M.S. 1210-1) tarihli. ⓘ

Şehir Selahaddin döneminde Eyyubi egemenliğine girdi ve Cezire'nin Diyar Bekir bölgesinin Eyyubi hükümdarı Eşref Muzafferüddin (hükümdarlığı 1210-1220) tarafından kontrol edildi. Daha sonra Musul hükümdarı Bedirüddin Lu'lu' tarafından kontrol edildi. İlhanlı Moğolları 1262'de Sincar'ın çifte duvarını ve Ali'nin meşhedini yıktı; meşhed daha sonra İlhanlıların bölgedeki Fars valisi Muhammed el-Yezdi tarafından yeniden inşa edildi. İbn al-Adim ve al-Dhahabi (ö. 1348), polymath İbn al-Akfani (ö. 1348) de dahil olmak üzere Sincar'dan selamlayan birkaç İslam aliminin listesini verir. Coğrafyacı Zekeriya el Kazvini (ö. 1283) Sincar'dan "küçük Şam" olarak bahsetmiş ve özellikle Sincar'ın mozaik kaplı zemin ve duvarları ve sekizgen taş havuzlarıyla süslü hamamlarının benzerliklerine dikkat çekmiştir. İbn Battuta (ö. 1369) şehri ziyareti sırasında, şehrin sakinlerinin "cesur ve cömert" olarak tanımladığı Kürtler olduğundan bahsetmiştir. Ayrıca Sincar'ın cemaat camisinin etrafının çok yıllık bir dere ile çevrili olduğunu belirtmiştir. ⓘ

Evliya Çelebi'nin (ö. 1682) aktardığı sözlü geleneklere göre, İlhanlıların Timurlu halefleri Sincar'ı yedi aylık bir kuşatmanın ardından ele geçirmiştir. Şehir daha sonra 1507/08'de İran'ın Safevi hanedanı tarafından alınmadan önce Ak Koyunlu ve Kara Koyunlu Türkmen aşiretleri tarafından art arda fethedildi. Osmanlı-Safevi Savaşı (1532-1555) sırasında Sincar, 1534 yılında Konstantinopolis (İstanbul) merkezli Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilmiştir. Şehir, Diyarbekir Eyaleti'ne bağlı kendi sancağının (ilçe) merkezi oldu. Daha sonra Mardin Sancağı'na bağlı kendi nahiyesinin idari merkezi haline getirilmiştir. 17. yüzyılda yazan Evliya Çelebi, Sincar şehrinin nüfusunun Banu Tayy aşiretinden Kürtler ve Araplardan oluştuğunu, Sincar Dağları'nda ise 45.000 Yezidi ve Kürt'ün yaşadığını kaydetmiştir. ⓘ

1830'dan sonra Sincar nahiyesi Musul Sancağı'nın bir parçası haline geldi. 19. yüzyıl boyunca Sincar Dağları'ndaki Yezidiler bölgedeki yolcular için sık sık tehdit oluşturdu. Bağdat Valisi Davud Paşa (1816-1831'de görevdeydi) Yezidileri bastıramadı ve 1850-1864 Yezidi isyanları, Osmanlı devlet adamı Midhat Paşa'nın diplomatik çabalarının yetkililerin bölgede vergi ve gümrük uygulamasını sağlamasının ardından sona erdi. ⓘ

Modern dönem

Önemli Çermera tapınağı ('40 Adam' anlamına gelir) Sincar Dağları'nın en yüksek zirvesinde bulunur. ⓘ

Sincar'ın eski mahallesindeki yıkık binaların üzerinde yükselen katedral. ⓘ

1974-1975 yıllarında, Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin hükümetinin "modernizasyon hamlesi" olarak adlandırdığı bir kampanya sırasında Sincar kentindeki beş mahalle Araplaştırıldı; bu mahalleler Bar Barozh, Saraeye, Kalhey, Burj ve Barshey'di ve sakinleri yeni kasabalara ya da Irak'ın başka yerlerine taşınarak yerlerine Araplar yerleştirildi. Sincar Dağları'na yerleştirilen Arapların çoğunluğu 2010 yılı itibariyle bölgede kalmaya devam etmektedir. ⓘ

13 Ağustos 2009'da Sincar'ın Kalaa mahallesindeki bir kafede düzenlenen intihar saldırısında 21 kişi öldü ve 32 kişi yaralandı. 14 Ağustos 2010 tarihinde, Irak'taki El Kaide tarafından Sincar Bölgesi'ndeki Kahtaniye ve El Cezire kasabalarında düzenlenen bir dizi bombalı kamyon saldırısında 326 Yezidi ölmüş, 530'u da yaralanmıştır. ⓘ

Sincar İlçesi'nde 2013 yılında yapılan istatistiksel araştırmaya göre Sincar kentinin nüfusu 77.926'dır. Şehrin etnik yapısı Kürtler, Araplar, Türkmenler ve Süryanilerden; dini yapısı ise Yezidiler, Sünni Müslümanlar ve Hıristiyanlardan oluşuyordu. Şehirde 23 ilkokul, üç ortaokul ve yedi ortaöğretim okulu, bir hastane, iki sağlık tesisi, üç park ve iki spor sahası bulunmaktaydı. Kasabada Süryani Ortodoks Kilisesi, Süryani Katolik Kilisesi ve Ermeni Apostolik Kilisesi olmak üzere üç kilise bulunmaktaydı ve bunların tamamı Irak Şam İslam Devleti tarafından tahrip edilmiştir. ⓘ

Kuzey Irak Taarruzu (2014)

Sözde "İslam Devleti "nin yeniden fethinden sonra Sincar, Aralık 2015 ⓘ

Irak Şam İslam Devleti (IŞİD), Ağustos 2014'teki ikinci Kuzey Irak saldırısı sırasında Ninova vilayetinin büyük bir bölümünü ele geçirdi. Kürt Peşmergelerin çekilmesinin ardından 3 Ağustos'ta Sincar şehrini ele geçirdiler. Takip eden günlerde İD militanları Sincar katliamını gerçekleştirerek 2,000 Yezidi erkeği öldürdü ve Yezidi kadınları köleleştirerek Yezidi sakinlerinin kitlesel göçüne yol açtı. Birleşmiş Milletler raporuna göre, IŞİD'in Ağustos ayındaki saldırısı sırasında 5,000 Ezidi sivil öldürüldü. Bu aynı zamanda IŞİD'in Yezidilere yönelik soykırımı olarak da bilinmektedir. Soykırım kısmen Peşmergenin IŞİD saldırısından kaçması ve Yezidileri savunmasız bırakması sonucunda gerçekleşmiştir. ⓘ

20 Aralık 2014 gecesi, Sincar'ı IŞİD militanlarından geri almak için başlatılan ilk saldırı sırasında Kürt güçleri şehre girdi. Ancak Kürtlerin Sincar'a ilerleyişi, kentin güney yarısında IŞİD militanlarının sert direnişiyle karşılaşmaları nedeniyle durdu. ⓘ

13 Kasım 2015 tarihinde, ikinci büyük saldırıyı başlattıktan bir gün sonra, ABD hava saldırılarının desteğini alan Kürt güçleri ve Yezidi milisler şehre girerek kontrolü tamamen IŞİD'den geri aldı. Geri almanın ardından Kürt güçleri Sincar kentinin doğusundaki Solagh mezrasında, IŞİD militanları tarafından infaz edildiğine inanılan Koço köyünden en az 78 Ezidi kadına ait kalıntıların bulunduğu bir toplu mezar buldu. Sincar'ın geri alınmasının ardından Yezidi gruplar Sünni Müslümanları hedef alan intikam amaçlı yağma ve yakma eylemlerinin yanı sıra misilleme cinayetlerine de girişti. ⓘ

Özerklik ilanı

Ağustos 2017'de Sincar'daki Ezidiler düzenledikleri bir basın toplantısıyla özerk yönetimlerini ilan ettiler. Peşmerge güçleri 17 Ekim 2017'de Sincar'dan çekilerek Irak Ordusu ve Halk Seferberlik Birlikleri'nin (HSB) kasabaya girmesine izin verdi. Peşmergenin çekilmesinin ardından kasabanın kontrolü Haşdi Şabi destekli "Laleş Tugayları" adlı Ezidi gruba devredildi. ⓘ

Haziran 2020'de Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Dini Özgürlükler Komisyonu Türkiye'yi Pençe-Kartal ve Pençe-Kaplan operasyonları sırasında kasabadaki evlerine dönmeye çalışan Yezidi aileleri tehdit etmekle suçladı. Türkiye bu iddiaları reddetti. ⓘ

2021 yılında Irak hükümeti Sincar'da IŞİD'e karşı savaşan yerel Yezidi koruma güçlerine geri çekilme çağrısında bulunmuş, ancak bu çağrı Yezidi yönetimi tarafından reddedilmiştir. Bu durum, Irak ordusunun gerilimi azaltması ve bölgeden çekilmesi için uluslararası çağrılara yol açtı. ⓘ

Önemli kişiler

• Ahmed Sencer, Selçuklu İmparatorluğu Sultanı ⓘ