Üzüm
Üzüm, çiçekli bitki cinsi Vitis'in yaprak döken odunsu asmalarının bir meyvesi, botanik olarak bir duttur. ⓘ
Üzüm, sofralık üzüm olarak taze yenebilir, şarap, reçel, üzüm suyu, jöle, üzüm çekirdeği özü, sirke ve üzüm çekirdeği yağı yapımında kullanılabilir veya kuru üzüm, kuş üzümü ve çekirdeksiz kuru üzüm olarak kurutulabilir. Üzüm, genellikle salkımlar halinde meydana gelen, klimakterik olmayan bir meyve türüdür. ⓘ
| Besin değeri 100 g (3,5 oz) başına | |
|---|---|
| Enerji | 288 kJ (69 kcal) |
Karbonhidratlar | 18.1 g |
| Şekerler | 15.48 g |
| Diyet lifi | 0.9 g |
Şişman | 0.16 g |
Protein | 0.72 g |
| Vitaminler | Miktar %DV† |
| Tiamin (B1) | 6% 0,069 mg |
| Riboflavin (B2) | 6% 0.07 mg |
| Niasin (B3) | 1% 0.188 mg |
| Pantotenik asit (B5) | 1% 0.05 mg |
| B6 Vitamini | 7% 0.086 mg |
| Folat (B9) | 1% 2 μg |
| Kolin | 1% 5,6 mg |
| C Vitamini | 4% 3.2 mg |
| E Vitamini | 1% 0.19 mg |
| K Vitamini | 14% 14,6 μg |
| Mineraller | Miktar %DV† |
| Kalsiyum | 1% 10 mg |
| Demir | 3% 0,36 mg |
| Magnezyum | 2% 7 mg |
| Manganez | 3% 0.071 mg |
| Fosfor | 3% 20 mg |
| Potasyum | 4% 191 mg |
| Sodyum | 0% 2 mg |
| Çinko | 1% 0.07 mg |
| Diğer bileşenler | Miktar |
| Su | 81 g |
| |
| †Yüzdeler, yetişkinler için ABD önerileri kullanılarak kabaca hesaplanmıştır. Kaynak: USDA FoodData Central | |
| Üzüm ⓘ | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Beyaz üzüm
| ||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Türler
| ||||||||||||||||
|
Metne bakınız. |
Üzüm dünyada kültürü yapılan en eski meyve türlerinden biridir. ⓘ
Tarih
Orta Doğu genellikle üzümün anavatanı olarak tanımlanır ve bu bitkinin yetiştirilmesi 6.000-8.000 yıl önce burada başlamıştır. Evcilleştirilen en eski mikroorganizmalardan biri olan maya, üzümlerin kabuklarında doğal olarak oluşur ve şarap gibi alkollü içeceklerin keşfedilmesine yol açar. Şarap yapımının insan kültüründe baskın bir konuma sahip olduğuna dair en eski arkeolojik kanıtlar 8.000 yıl önce Gürcistan'da ortaya çıkmıştır. ⓘ
Bilinen en eski şaraphane ise Ermenistan'da M.Ö. 4000'lere tarihlenen bir yerde bulunmuştur. MS 9. yüzyıla gelindiğinde Şiraz kentinin Orta Doğu'nun en iyi şaraplarından bazılarını ürettiği bilinmektedir. Bu nedenle Syrah kırmızı şarabının adını, üzümün Şirazi şarabı yapmak için kullanıldığı İran'daki bir şehir olan Şiraz'dan aldığı öne sürülmüştür. ⓘ
Eski Mısır hiyeroglifleri mor üzüm yetiştiriciliğini kaydetmektedir ve tarih eski Yunanlıların, Kıbrıslıların, Fenikelilerin ve Romalıların hem yemek hem de şarap üretimi için mor üzüm yetiştirdiklerini göstermektedir. Üzüm yetiştiriciliği daha sonra Avrupa'nın diğer bölgelerinin yanı sıra Kuzey Afrika'ya ve nihayetinde Kuzey Amerika'ya da yayılmıştır. ⓘ
2005 yılında bir arkeolog ekibi, 1930'larda Kıbrıs'ta keşfedilen Kalkolitik döneme ait bazı şarap küplerinin, M.Ö. 3.500 yılına tarihlenen, dünyadaki türünün en eskisi olduğu sonucuna varmıştır. Ayrıca, Kıbrıs'tan gelen tatlı bir şarap olan Commandaria, kökenleri M.Ö. 2000 yılına kadar uzanan, dünyanın en eski imal edilmiş şarabıdır. ⓘ
Kuzey Amerika'da, Vitis cinsinin çeşitli türlerine ait yerli üzümler kıtada vahşi doğada çoğalır ve birçok Amerikan yerlisinin diyetinin bir parçasıydı, ancak erken Avrupalı sömürgeciler tarafından şarap için uygun olmadığı düşünülüyordu. 19. yüzyılda Concord, Massachusetts'ten Ephraim Bull, yabani Vitis labrusca asmalarından tohumlar yetiştirerek Amerika Birleşik Devletleri'nde önemli bir tarımsal ürün haline gelecek olan Concord üzümünü yarattı. ⓘ
Tanımı
Üzüm 15 ila 300 salkım halinde yetişen bir meyve türüdür ve kıpkırmızı, siyah, lacivert, sarı, yeşil, turuncu ve pembe olabilir. "Beyaz" üzümler aslında yeşil renklidir ve evrimsel olarak mor üzümden türemiştir. Beyaz üzümlerin iki düzenleyici genindeki mutasyonlar, mor üzümlerin renginden sorumlu olan antosiyaninlerin üretimini kapatır. Mor üzümlerdeki antosiyaninler ve daha geniş polifenol ailesinin diğer pigment kimyasalları, kırmızı şaraplardaki morun değişen tonlarından sorumludur. Üzümler tipik olarak prolate sferoide benzeyen elipsoid bir şekle sahiptir. ⓘ
Beslenme Değerleri
Üzümün %81 su, %18’i karbonhidrat, %1’i protein ve ihmal edilebilir miktarı da yağdır. 100-gram (3 1⁄2-ounce) üzüm, başka mikro besin içermeyen 288 kilojoule (69 kilokalori) gıda enerjisi ve orta miktarda da K vitamini (Günlük Değerin %14'ü kadar) kaynağıdır. ⓘ
| Besin değeri ⓘ | |
| Enerji 290 kJ (70 kcal) | |
|---|---|
| Yağ | 0.16 g |
| Protein | 0.72 g |
| Su | 81 g |
| Riboflavin (Vit. B2) | 0.07 mg (%5) |
| B6 vitamini | 0.086 mg (%7) |
| C vitamini | 3.2 mg (%5) |
| E vitamini | 0.19 mg (%1) |
| K vitamini | 14.6 μg (%14) |
| Kalsiyum | 10 mg (%1) |
| Fosfor | 20 mg (%3) |
| Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. | |
Üzüm asmaları
Evcilleştirilmiş üzümlerin çoğu, Akdeniz ve Orta Asya'ya özgü bir asma türü olan Vitis vinifera'nın çeşitlerinden gelmektedir. Az miktarda meyve ve şarap, aşağıdaki gibi Amerikan ve Asya türlerinden gelmektedir:
- Vitis amurensis, en önemli Asya türü
- Vitis labrusca, bazen şarap için kullanılan Kuzey Amerika sofra ve üzüm suyu asmaları (Concord çeşidi dahil), Doğu Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'ya özgüdür.
- Mississippi, Alabama, Louisiana, Teksas ve Oklahoma'da bulunan Vitis mustangensis (mustang üzümü)
- Kuzey Amerika'nın yabani bir asması olan Vitis riparia, bazen şarap yapımı ve reçel için kullanılır. Doğu Amerika Birleşik Devletleri'nin tamamına ve Quebec'in kuzeyine özgüdür.
- Reçel ve şarap için kullanılan Vitis rotundifolia (muscadine), Delaware'den Meksika Körfezi'ne kadar Güneydoğu Amerika Birleşik Devletleri'ne özgüdür. ⓘ
Dağılımı ve üretimi
Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 'ya göre, dünyanın 75,866 kilometrekaresi üzümlere ayrılmıştır. Dünya üzüm üretiminin yaklaşık %71'i şarap, %27'si sofralık ve %2'si kurutulmuş meyve olarak kullanılır. Üzüm üretiminin bir kısmı, "ilave şeker içermeyen ve "%100 doğal" konserve meyveler için yeniden yapılandırılacak üzüm suyu üretimine gider. ⓘ
Üzüm bağlarına ayrılan alan yılda yaklaşık %2 artmaktadır. ⓘ
Üzüm üretimini çeşitlere göre ayıran güvenilir istatistikler yoktur. En çok ekilen çeşidin kendisine ayrılmış en az 3,600 km 2 (880,000 dönüm) ile Çekirdeksiz Thompson olarak da bilinen Sultaniye üzümü olduğuna inanılır. En yaygın ikinci tür Airén 'dir. Cabernet Sauvignon, Sauvignon blanc, Cabernet Franc, Merlot, Grenache, Tempranillo, Riesling ve Chardonnay diğer popüler çeşitler arasındadır. ⓘ
| Ülke | Alan (km2) |
|---|---|
 İspanya
|
11.750 |
 Fransa
|
8.640 |
 İtalya
|
8.270 |
 Türkiye
|
8.120 |
 ABD
|
4.150 |
 İran
|
2.860 |
 Romanya
|
2.480 |
 Portekiz
|
2.160 |
 Arjantin
|
2.080 |
 Şili
|
1.840 |
 Avustralya
|
1.642 |
 Ermenistan
|
1.459 |
| Sıra | Ülke | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | Ülke | 2020 ⓘ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Çin |
8,038,703 | 8,651,831 | 9,174,280 | 9,600,000 F | Çin | 14,769,088 |
| 2 | ABD |
6,629,198 | 6,777,731 | 6,756,449 | 6,661,820 | İtalya | 8,222,360 |
| 3 | İtalya |
8,242,500 | 7,787,800 | 7,115,500 | 5,819,010 | İspanya | 6,817,770 |
| 4 | Fransa |
6,101,525 | 5,794,433 | 6,588,904 | 5,338,512 | Fransa | 5,884,230 |
| 5 | İspanya |
5,535,333 | 6,107,617 | 5,809,315 | 5,238,300 | Birleşik Devletler | 5,388,679 |
| 6 | Türkiye |
4,264,720 | 4,255,000 | 4,296,351 | 4,275,659 | Türkiye | 4,208,908 |
| 7 | Şili |
2,600,000 | 2,903,000 | 3,149,380 | 3,200,000 F | Hindistan | 3,125,000 |
| 8 | Arjantin |
2,181,567 | 2,616,613 | 2,750,000 | 2,800,000 F | Şili | 2,772,561 |
| 9 | İran |
2,305,000 | 2,225,000 | 2,240,000 | 2,150,000 F | Arjantin | 2,055,746 |
| 10 |  Güney Afrika |
1,748,590 | 1,743,496 | 1,683,927 | 1,839,030 | Güney Afrika | 2,028,185 |
| — | Dünya | 58,521,410 | 58,292,101 | 58,500,118 | 67,067,128 | Dünya | 78,034,332 |
Sofralık ve şaraplık üzümler
Ticari olarak yetiştirilen üzümler, tüketim amaçlarına göre genellikle sofralık veya şaraplık üzümler olarak sınıflandırılabilir: çiğ olarak yenir (sofralık üzümler) veya şarap yapımında kullanılır (şaraplık üzümler). Neredeyse tamamı aynı tür olan Vitis vinifera'ya ait olsa da, sofralık ve şaraplık üzümler, seçici yetiştirme yoluyla ortaya çıkan önemli farklılıklara sahiptir. Sofralık üzüm çeşitleri nispeten ince kabuklu, büyük, çekirdeksiz meyvelere (aşağıya bakınız) sahip olma eğilimindedir. Şaraplık üzümler daha küçük, genellikle çekirdekli ve nispeten kalın kabukludur (şaraptaki aromanın çoğu kabuktan geldiği için şarap yapımında arzu edilen bir özelliktir). Şaraplık üzümler aynı zamanda çok tatlı olma eğilimindedir: meyve sularının ağırlıkça yaklaşık %24 şeker olduğu zamanda hasat edilirler. Buna kıyasla, sofralık üzümlerden ticari olarak üretilen "%100 üzüm suyu" genellikle ağırlıkça %15 şeker civarındadır. ⓘ
Çekirdeksiz üzümler
Çekirdeksiz çeşitler artık sofralık üzüm ekimlerinin ezici çoğunluğunu oluşturmaktadır. Asmalar vejetatif olarak çeliklerle çoğaltıldığından, tohum eksikliği üreme için bir sorun teşkil etmemektedir. Bu durum, ya dişi ebeveyn olarak tohumlu bir çeşit kullanmak ya da doku kültürü tekniklerini kullanarak embriyoları gelişimin erken dönemlerinde kurtarmak zorunda olan yetiştiriciler için bir sorundur. ⓘ
Tohumsuzluk özelliğinin birkaç kaynağı vardır ve esasen tüm ticari yetiştiriciler bunu üç kaynaktan birinden alır: Thompson Seedless, Russian Seedless ve Black Monukka, bunların hepsi de Vitis vinifera çeşitleridir. Şu anda bir düzineden fazla çekirdeksiz üzüm çeşidi bulunmaktadır. Einset Seedless, Benjamin Gunnels'in Prime seedless üzümleri, Reliance ve Venus gibi birkaç tanesi, özellikle kuzeydoğu Amerika Birleşik Devletleri ve güney Ontario'nun nispeten soğuk iklimlerinde dayanıklılık ve kalite için yetiştirilmiştir. ⓘ
Çekirdeksizliğin iyileştirilmiş yeme kalitesine karşılık, üzüm çekirdeklerinin zenginleştirilmiş fitokimyasal içeriğinin sağladığı potansiyel sağlık faydalarının kaybı söz konusudur (bkz. Sağlık iddiaları, aşağıda). ⓘ
Kuru üzüm, kuş üzümü ve sultani üzüm
Avrupa ve Kuzey Amerika'nın çoğunda kuru üzümler "kuru üzüm" veya yerel eşdeğeri olarak adlandırılır. Birleşik Krallık'ta üç farklı çeşit tanınmaktadır ve bu da AB'yi resmi belgelerde "kurutulmuş asma meyvesi" terimini kullanmaya zorlamaktadır. ⓘ
Kuru üzüm herhangi bir kurutulmuş üzümdür. Kuru üzüm Fransızca'dan alıntı bir kelime olsa da, Fransızca'daki kelime taze meyveyi ifade eder; grappe (İngilizce üzümün türetildiği) salkımı ifade eder (une grappe de raisins'de olduğu gibi). ⓘ
Frenk üzümü kurutulmuş bir Zante Siyah Korint üzümüdür, adı Fransızca raisin de Corinthe'nin (Korint üzümü) bozulmuş halidir. Üzümle ilgisi olmayan iki meyve olan siyah ve kırmızı frenk üzümü, şimdi daha çok siyah frenk üzümü ve kırmızı frenk üzümü isimleri bu kullanımdan türetilmiştir. Benzer görünümdeki diğer bazı meyveler de bu şekilde adlandırılır, örneğin Avustralya frenk üzümü, yerli frenk üzümü, Hint frenk üzümü. ⓘ
Sultaniye aslen Türk kökenli Sultana üzümlerinden (Amerika Birleşik Devletleri'nde Thompson Seedless olarak bilinir) yapılan bir kuru üzümdür, ancak kelime artık beyaz üzümlerden veya geleneksel sultaniye benzeyecek şekilde ağartılmış kırmızı üzümlerden yapılan kuru üzümlere uygulanmaktadır. ⓘ
Meyve suyu
Üzüm suyu, üzümlerin ezilerek bir sıvı haline getirilmesinden elde edilir. Meyve suyu genellikle mağazalarda satılır veya fermente edilerek şarap, brendi veya sirke haline getirilir. Pastörize edilen ve doğal olarak oluşan mayadan arındırılan üzüm suyu steril tutulduğu takdirde mayalanmaz ve dolayısıyla alkol içermez. Şarap endüstrisinde, %7-23 oranında posa, kabuk, sap ve çekirdek içeren üzüm suyu genellikle "şıra" olarak adlandırılır. Kuzey Amerika'da en yaygın üzüm suyu mor renkte olup Concord üzümlerinden yapılırken, beyaz üzüm suyu genellikle Niagara üzümlerinden yapılır; her ikisi de Avrupa şaraplık üzümlerinden farklı bir tür olan yerli Amerikan üzümlerinin çeşitleridir. Kaliforniya'da Sultana (orada Thompson Seedless olarak bilinir) üzümleri bazen beyaz meyve suyu üretmek için kuru üzüm veya sofra pazarından yönlendirilir. ⓘ
Pomace ve fitokimyasallar
Kırmızı ve beyaz üzüm eti ve kabuklarından şarap yapımı, genellikle kompost olarak kullanılan ezilmiş kabukları, çekirdekleri, sapları ve yaprakları içeren ve toplu olarak prina (ayrıca "marc") olarak adlandırılan önemli miktarlarda organik kalıntı üretir. Üzüm posası - ezilen toplam üzüm kütlesinin yaklaşık %10-30'u - fermente olmamış şekerler, alkol, polifenoller, tanenler, antosiyaninler gibi çeşitli fitokimyasallar ve bazıları ticari uygulamalar için hasat edilen ve ekstrakte edilen çok sayıda başka bileşik içerir (bazen posanın "değerlenmesi" olarak adlandırılan bir süreç). ⓘ
Deri
Antosiyaninler mor üzümlerde ana polifenolikler olma eğilimindeyken, flavan-3-oller (yani kateşinler) beyaz çeşitlerde daha bol bulunan polifenol sınıfıdır. Toplam fenolik içeriği, beyaz üzüm kabuğundaki antosiyanin yokluğuna kıyasla mor üzüm kabuğundaki neredeyse tamamen antosiyanin yoğunluğu nedeniyle mor çeşitlerde daha yüksektir. Üzüm kabuğunun fenolik içeriği çeşit, toprak bileşimi, iklim, coğrafi köken ve yetiştirme uygulamaları veya mantar enfeksiyonları gibi hastalıklara maruz kalma ile değişir. ⓘ
Muscadine üzümleri koyu renkli üzümler arasında nispeten yüksek fenolik içeriğe sahiptir. Muscadine kabuklarında, ellagic asit, myricetin, quercetin, kaempferol ve trans-resveratrol başlıca fenoliklerdir. ⓘ
Flavonoller syringetin, syringetin 3-O-galactoside, laricitrin ve laricitrin 3-O-galactoside de mor üzümde bulunur ancak beyaz üzümde yoktur. ⓘ
Çekirdekler
Muscadine üzüm çekirdeği, kabukların toplam polifenol içeriğinin yaklaşık iki katını içerir. Ezilmiş tohumlardan elde edilen üzüm çekirdeği yağı, kozmetik ve cilt bakım ürünlerinde kullanılmaktadır. Üzüm çekirdeği yağı, tokoferoller (E vitamini) ve yüksek miktarda fitosteroller ve linoleik asit, oleik asit ve alfa-linolenik asit gibi çoklu doymamış yağ asitleri içerir. ⓘ
Resveratrol
Bir stilben bileşiği olan resveratrol, üzüm çeşitleri arasında, öncelikle kabuklarında ve çekirdeklerinde olmak üzere geniş ölçüde değişen miktarlarda bulunur. Muscadine üzümleri, posadan yaklaşık yüz kat daha yüksek stilben konsantrasyonuna sahiptir. Taze üzüm kabuğu gram başına yaklaşık 50 ila 100 mikrogram resveratrol içerir. ⓘ
Sağlık iddiaları
Fransız paradoksu
Batılı ülkeler arasında diyetleri karşılaştıran araştırmacılar, Fransızların daha yüksek oranda hayvansal yağ tüketme eğiliminde olmalarına rağmen, Fransa'da kalp hastalığı görülme sıklığının düşük olduğunu keşfetti. Fransız paradoksu olarak adlandırılan bu olgunun, diğer diyet uygulamalarının yanı sıra düzenli olarak kırmızı şarap tüketmenin koruyucu faydalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ölçülü alkol tüketimi, küçük antikoagülan etkisi ve vazodilatasyon yoluyla kardiyoprotektif olabilir. ⓘ
Şarap tüketiminin benimsenmesi genellikle sağlık yetkilileri tarafından tavsiye edilmese de, bazı araştırmalar kadınlar için günde bir kadeh, erkekler için iki kadeh kırmızı şarap gibi orta düzeyde tüketimin sağlık açısından faydalar sağlayabileceğini göstermektedir. Alkolün kendisi de kardiyovasküler sistem üzerinde koruyucu etkilere sahip olabilir. ⓘ
Köpeklerde üzüm ve kuru üzüm toksisitesi
Üzüm ve kuru üzüm tüketimi köpekler için potansiyel bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır. Köpekler için toksisiteleri, hayvanın anüri (idrar üretimi eksikliği) ile akut böbrek yetmezliği (böbrek yetmezliğinin ani gelişimi) geliştirmesine neden olabilir ve ölümcül olabilir. ⓘ
Dinde
Hıristiyanlar geleneksel olarak ibadet sırasında günahların bağışlanması için dökülen İsa Mesih'in kanını hatırlamak amacıyla şarap kullanmışlardır. Alkollü içeceklerin içilmesine karşı çıkan Hıristiyanlar bazen Rab'bin Sofrası'nda "kadeh" ya da "şarap" olarak üzüm suyu kullanırlar. ⓘ
Katolik Kilisesi Efkaristiya kutlamalarında şarap kullanmaya devam etmektedir çünkü bu, İsa Mesih'in Son Akşam Yemeği'nden başlayarak çağlar boyunca aktarılan geleneğin bir parçasıdır ve Katolikler, kutsanmış ekmek ve şarabın gerçek anlamda İsa Mesih'in bedeni ve kanı haline geldiğine inanmaktadırlar, bu da transubstantiation olarak bilinen bir dogmadır. Şarap (üzüm suyu değil) hem Kutsal Yazılardaki güçlü kökleri nedeniyle hem de ilk Hıristiyan Kilisesi tarafından belirlenen geleneği takip etmek için kullanılır. Katolik Kilisesi Kanunnamesi (1983), Canon 924, kullanılan şarabın doğal olması, asma üzümlerinden yapılması ve bozuk olmaması gerektiğini söyler. ⓘ
Galeri
Çiçek tomurcukları
Çiçekler
Olgunlaşmamış meyve
İran'da Üzüm
Şaraplık üzümler
Trodos Dağları'nda üzüm bağı
çekirdeksiz üzüm
La Union, Filipinler'de üzümler ⓘ
Edebiyatta Üzüm
Üzüm bazı inançlarda insanlığa verilmiş kutsal bir armağandır. Hatta Yunan mitolojisinde üzüm ve şarap için ayrı bir tanrının dahi olduğu gözlemlenmektedir. Üzümün anavatanının Ortadoğu olduğu kabul edilmektedir ve bu bölgede yaşamış pek çok kadim toplum üzüme ayrı bir önem atfetmiştir. Üzüm eski Arap kültüründe de önemli bir yere sahiptir. İslam öncesinde Arapların üzüm ziraatıyla uğraştıkları bilinmektedir. Hadramut mıntıkasında, üzüm ziraatı yapıldığı anlaşılmaktadır. Kadim Araplar üzüm motifini şiirlerinde genellikle hamriyyatta kullanmışlardır. Bu durum, eski Arapların şarabı beğeniyle tüketmeleriyle paralellik göstermektedir. Şairler bu minvaldeki şiirlerinde hem üzümden bahsetmekte hem de üzüm ziraatının çeşitli merhalelerinden ve terminolojisinden bahis açmaktadır. Mutasavvıf şairlerin şiirlerinde de bu durumun örneklerine rastlamak mümkündür. Bu hususa İbn Farid örnek gösterilebilir. ⓘ
Tarihi
Tarihçesi MÖ 5000 yılına kadar dayanır. Anavatanı Anadolu'yu da içine alan Küçük Asya, Kafkasya'yı da kapsayan bölgedir. ⓘ
Diğer meyvelerle kıyaslandığında en fazla çeşide sahip olan türlerden biri olan üzümün 15,000'nin üzerinde çeşidi bulunduğu tahmin edilmektedir. Anavatanı Anadolu olan üzüm çeşitlerinin sayısı 1,200'den fazladır. Bu çeşitlerden oluşturulmuş Millî Koleksiyon Bağı, Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsünde bulunmaktadır. Bunların 50-60 kadarının ekonomik üretimi yapılmaktadır. ⓘ
Türkiye'de yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinin özellikleri
| Çeşit | Tanenin rengi | Biçimi | Kullanım şekli ⓘ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adakarası | Siyah | Yuvarlak | Şaraplık | ||||
| Aküzüm | Kırmızımsı | Yuvarlak | Sofralık | ||||
| Bornova misketi | Sarımtrak | Beyzi | Şaraplık | ||||
| Çavuş | Yeşil-sarımsı | Yuvarlak-beyzi | Sofralık | ||||
| Çekirdeksiz | Açık sarı | Yuvarlak-beyzi | Sofralık, kurutmalık | ||||
| Doruktar | Siyahımsı | Yuvarlak-beyzi | Pekmezlik | ||||
| Emir | Açık sarı | Yuvarlak | Şaraplık | ||||
| Gülüzümü | Pembe | Orta büyüklük | Sofralık | ||||
| Hamburg misketi | Siyah-morumsu | Büyük-beyzi | Sofralık | ||||
| Horozkarası | Koyu mor | İrice | Sofralık | ||||
| İrikara | Siyah | İrice | Sofralık | ||||
| Kadınparmağı | Sarı-yeşil | Çok iri-beyzi | Sofralık, kurutmalık | ||||
| Kişmiş | Kırmızı | Çok küçük-yuvarlak | Sofralık | ||||
| Kozak | Yeşilimsi | İri-yuvarlak | Sofralık | ||||
| Merlot | Lacivert | yuvarlak | Şaraplık | ||||
| Misket | Beyaz | yuvarlak, orta büyüklük | Şaraplık, sofralık | ||||
| Müşküle | Beyaz-kehribar | Beyzi | Sofralık | ||||
| Narince | Kirli yeşil | İri beyzi | Sofralık, kurutmalık | ||||
| Razakı | Sarımsı yeşil | İri beyzi | Sofralık, kurutmalık | ||||
| Yapıncak | Sarımsı yeşil | Yuvarlak | Sofralık, şaraplık | ||||
| Yediveren | Siyah-kırmızı | Çok iri-yuvarlak | Sofralık | ||||
| Kalecik Karası | Siyahımsı kırmızı | Şaraplık | |||||
| Narince | Siyah | Orta yuvarlak | Şaraplık | ||||
| Öküzgözü | Siyah | Şaraplık | |||||
| Boğazkere | Siyah | Şaraplık | |||||
| Red Globe | Siyah | Sofralık | Karalahna | Siyah | Şaraplık | ||
| Vasilaki | Sarı-yeşil | Şaraplık |
Üzümün; anti-oksidan, anti-aging, kan yapımına yardımcı ve kanserden koruyucu etkileri bilinmektedir. Siyah üzüm kabuğundaki 'Resveratrol' maddesi, anti-kanserojen ve anti-oksidan olma özelliklerini taşımakta ve beyin hücrelerini korumaktadır. Üzümün çekirdeğindeki 'Quersetin' ise, kan yapımına yardımcı olmaktadır. Bu yolla damar sağlığını da yararlıdır. ⓘ
Üzümün güçlü anti-oksidan özelliği, E vitamininden 50 kat, C vitamininden ise 30 kat daha fazladır. Üzüm şırasında; su (%70-80), karbonhidratlar (%15-25), organik asitler (%0,3-1,5), tanenler (%0,01-0,10), azotlu bileşikler (%0,03-0,17), mineral bileşikler (%0,3-0,5) bulunur. ⓘ
Basılı Kaynaklar
Ayyıldız, Esat. “The Grape Motif in Classical Arabic Poetry”. International Anatolian Grape Conference: Abstracts Book. ed. Mustafa Latif Emek. Adıyaman: Iksad Global Publishing House, 2022. s. 83. ⓘ