Akabe
Akabe
العَقبة ⓘ | |
|---|---|
Şehir | |
 Sol üstten saat yönünde: Akabe'nin silueti, Akabe Kalesi ve Akabe Tarlaları, Down Town'daki Al-Hammamat Al-Tunisyya Caddesi, Akabe'deki Tatil Köyü, Ayla eski Şehri, Akabe Limanı, Akabe Bayrak Direği. | |
| Takma ad(lar): Kızıldeniz'in Gelini | |
 | |
  Akabe | |
| Koordinatlar: 29°31′55″N 35°00′20″E / 29.53194°N 35.00556°EKoordinatlar: 29°31′55″N 35°00′20″E / 29.53194°N 35.00556°E | |
| Ülke |  Ürdün |
| Valilik | Akabe Valiliği |
| Kuruldu | MÖ 4000 |
| Otorite | 2001 |
| Alan | |
| - Toplam | 375 km2 (145 sq mi) |
| Yükseklik | 6 m (20 ft) |
| Nüfus (2015) | |
| - Toplam | 148,398 |
| - Yoğunluk | 502/km2 (1.300/q mi) |
| Demonim(ler) | Aqabawi |
| Saat dilimi | +2 Doğu Avrupa Standart Saati |
| - Yaz (DST) | +3 Arabistan Standart Saati |
| Posta kodu | 77110 |
| Alan kodu(ları) | +(962)3 |
| Web sitesi | Akabe Özel Ekonomik Bölge İdaresi Akabe Turizm Resmi Web Sitesi |
Akabe (İngilizce: /ˈækəbə/, ayrıca ABD: /ˈɑːk-/; Arapça: العقبة, romanize: al-ʿAqaba, al-ʿAgaba, telaffuz [æl ˈʕæqaba, alˈʕagaba]) Ürdün'deki tek kıyı şehri ve Akabe Körfezi'ndeki en büyük ve en kalabalık şehirdir. Ürdün'ün en güneyinde yer alan Akabe, Akabe Valiliği'nin idari merkezidir. Şehrin 2015 yılı nüfusu 148.398 ve yüzölçümü 375 kilometrekaredir (144,8 sq mi). Günümüzde Akabe, canlı ticaret ve turizm sektörleri aracılığıyla Ürdün ekonomisinin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Akabe Limanı bölgedeki diğer ülkelere de hizmet vermektedir. ⓘ
Akabe'nin Kızıldeniz'in kuzeydoğu ucunda, Asya ve Afrika kıtaları arasındaki stratejik konumu, binlerce yıl boyunca limanını önemli kılmıştır. ⓘ
Antik kentin adı Elath olup Latince'ye Aela, Arapça'ya ise Ayla olarak geçmiştir. Stratejik konumu ve bakır madenlerine yakınlığı onu Kalkolitik dönemde bakır üretimi ve ticareti için bölgesel bir merkez haline getirmiştir. Aela, Bizans yönetimi altında bir piskoposluk haline gelmiş ve daha sonra İslami fetihten sonra MS 650 civarında Ayla olarak bilinen bir Latin Katolik unvanı olmuştur; Akabe adı geç ortaçağdır. Arabistanlı Lawrence filminde tasvir edilen Büyük Arap İsyanı'nın Akabe Savaşı, Arap güçlerinin Osmanlı savunucularına karşı zaferiyle sonuçlanmıştır. ⓘ
Akabe'nin Wadi Rum ve Petra'nın yanında yer alması onu Ürdün'ün altın turizm üçgenine yerleştirmiş, bu da şehrin dünya haritasındaki yerini güçlendirmiş ve Ürdün'deki başlıca turistik merkezlerden biri haline getirmiştir. Şehir, Akabe'yi düşük vergili, gümrüksüz bir şehir haline getiren ve Ayla Oasis, Saraya Aqaba, Marsa Zayed ve Akabe Limanı'nın genişletilmesi gibi birçok mega projeyi çeken Akabe Özel Ekonomik Bölge İdaresi tarafından yönetilmektedir. Bu projelerin kenti bölgede önemli bir turizm merkezi haline getirmesi beklenmektedir. Ancak, ülkenin tek limanı olan kentin stratejik konumu nedeniyle endüstriyel ve ticari faaliyetler önemini korumaktadır. Şehir, aynı şekilde İsrail'in Kızıldeniz'deki tek limanı olan Eilat'ın hemen karşısında yer alıyor. 1994 İsrail Ürdün Barış Antlaşması'ndan sonra sınır ötesi bir turizm ve ekonomik alan kurma planları ve umutları vardı, ancak bu planların çok azı meyvesini verdi. ⓘ
7. yüzyılda Müslümanların idaresine geçen şehir, 1115 yılında haçlıların hakimiyetine girdi. Selahaddin Eyyubi Akabe'yi 1170 yılında haçlılardan geri aldı. Yavuz Sultan Selim'ın Mısır seferi sırasında 1516 tarihinde Osmanlı topraklarına katılan şehirde hac yolarının emniyeti için bir kale inşa edildi. Osmanlıların yaptırdığı bu kale Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. ⓘ
Osmanlı topraklarından Hacca gidenlerin Şam'dan sonra ikinci durağı olan Akabe aynı zamanda Şam ile Mısır üzerinden gelen hacıların buluşma noktasıydı. 1869 yılında Süveyş Kanalı'nın, 1908'de Hicaz Demiryolu'nun açılmasıyla Akabe eski önemini kaybetti. ⓘ
I. Dünya Savaşı'ndan sonra Arabistanlı Lawrence lakaplı Thomas Edward Lawrence'ın kışkırtmasıyla ayaklanan Arap göçebelerinin Türk kalesine saldırması ile İngilizlerin eline geçen Akabe 1946 yılında Ürdün'ün bir şehri haline geldi. 1948'deki Arap-İsrail savaşından sonra gelen Filistinli mültecilerle şehrin nüfusu hızla arttı. Günümüzde Ürdün'ün önemli bir gelir kaynağı olan fosfat Akabe limanından ihrac edilmektedir. Bu sebeple önemli bir ticaret merkezi olan şehirde aynı zamanda lüks oteller ve bir de havalimanı mevcuttur. ⓘ
İsim
Şehrin adı eskiden Elath, Ailath idi. Bu isim muhtemelen Pistacia cinsinden bir ağacın Sami dilindeki isminden türetilmiştir. Akabe'nin yaklaşık 5 km kuzeybatısında yer alan modern Eilat (kuruluşu 1947) da adını antik yerleşimden almaktadır. Helenistik dönemde Berenice (Yunanca Βερενίκη) olarak değiştirildi, ancak orijinal isim hayatta kaldı ve Roma egemenliği altında Aila, Aela veya Haila formlarında yeniden tanıtıldı, Bizans Yunancasında Άιλα Aila ve Arapça'da Ayla (آيلا) olarak kabul edildi. Haçlılar şehre Elyn adını vermişlerdir. ⓘ
Günümüzdeki al-ʿAqaba (العقبة) adı, ilk kez 12. yüzyılda İdrisi tarafından, yerleşimin büyük ölçüde askeri bir kaleye indirgendiği bir dönemde bahsedilen ʿaqabat Aylah (عقبة آيلة) "Ayla'nın dağ geçidi "nden kısaltılmıştır, yerleşim yerinin hemen kuzey doğusundaki geçide atıfta bulunmaktadır (29°33′32″N 35°05′42″E / 29.559°N 35.095°Eşimdi Akabe Otoyolu tarafından geçilmektedir). ⓘ
Tarihçe
Yakındaki Kalkolitik alanlar
Günümüz Akabe şehrinin birkaç kilometre kuzeyinde yer alan Tall Hujayrat Al-Ghuzlan ve Tall Al-Magass adlı iki höyükte yapılan kazılar, Kalkolitik dönemde M.Ö. 4000'li yıllara ait yerleşim yerlerini ve büyük ölçekte bakır üretimini ortaya çıkarmıştır. Bu dönem, yazılı tarihi kaynakların yokluğu nedeniyle büyük ölçüde bilinmemektedir. Ürdün Üniversitesi Arkeologlar, duvarlarında insan ve hayvan çizimleri bulunan küçük bir bina keşfetmişlerdir; bu da binanın dini bir alan olarak kullanıldığını düşündürmektedir. Bölgede yaşayan insanlar, çoğunlukla üzüm, zeytin ve buğdaydan oluşan mahsullerini sulamak için kapsamlı bir su sistemi geliştirmişlerdi. Ayrıca, bakır üretiminin bölgede önemli bir endüstri olduğunu ve bu kapların bakırın eritilmesi ve yeniden şekillendirilmesinde kullanıldığını gösteren farklı boyutlarda kil kaplar da bulunmuştur. Bölgede yapılan bilimsel çalışmalar, iki deprem geçirdiğini ve bunlardan ikincisinin bölgeyi tamamen tahrip ettiğini ortaya koymuştur. ⓘ
Erken tarih
Elath
Ölü Deniz'in hemen güneyindeki Edom'da hüküm süren Edomluların MÖ 1500 civarında Akabe'de Elath adlı ilk limanı inşa ettikleri ve Fenikelilerin denizcilik ekonomilerini geliştirmelerine yardımcı olmasıyla burayı bakır ticareti için önemli bir merkez haline getirdikleri düşünülmektedir. Asya ve Afrika arasındaki ticaret yollarının kavşağındaki stratejik konumundan yararlandılar. ⓘ
Tell el-Kheleifeh
Arkeologlar Akabe'nin hemen batısında yer alan Tell el-Kheleifeh'de M.Ö. 8. ve 4. yüzyıllar arasında iskân edilmiş bir Demir Çağı yerleşimini araştırmışlardır. ⓘ
Tanımlanmamış
MÖ 735 civarında şehir Asur İmparatorluğu tarafından fethedilmiştir. Asurluların doğudaki savaşları nedeniyle ticaret yolları şehre yönlendirildi ve liman göreceli bir refaha tanık oldu. MÖ 600 yılında Babilliler tarafından fethedilmiştir. Bu süre zarfında Elath, şehrin konumunun ne kadar önemli olduğunu fark eden yöneticilerinin ticari geçmişine atfedilen büyük bir ekonomik büyümeye tanık oldu. Pers Ahameniş İmparatorluğu şehri MÖ 539 yılında ele geçirmiştir. ⓘ
Klasik antik dönem
Helenistik dönem
Büyümeye ve gelişmeye devam eden şehir, Büyük İskender'in savaşlarından sonra M.Ö. 300'de Yunan egemenliğine girdiğinde önemli bir ticaret merkezi haline gelmiş ve bir Yunan tarihçi tarafından "Arap dünyasının en önemli ticaret şehirlerinden biri" olarak tanımlanmıştır. Ptolemaik Yunanlılar buraya Berenice adını vermişlerdir. ⓘ
Nabatean krallığının başkenti şehrin kuzeyinde, Petra'daydı. ⓘ
Roma dönemi
MÖ 64 yılında, Roma fethini takiben şehri ilhak ettiler ve Aela (ayrıca Haila, Aelana, Yunanca Αἴλα Aila) olarak adlandırdılar. ⓘ
Hem Petra hem de Aela, Roma egemenliğine rağmen güçlü Nabatean etkisi altındaydı. Aela, Roma döneminde en parlak dönemini yaşamıştır; Via Traiana Nova adlı uzun yol Bostra'dan Amman'a kadar güneye uzanır ve Paralia ve Roma Mısır'ına giden batı yolu ile birleştiği Aela'da son bulurdu. ⓘ
MS 106 civarında Aela Romalılar için ana limanlardan biriydi. ⓘ
Geç Roma ve Bizans dönemleri
Akabe Kilisesi 293 ve 303 yılları arasında Roma egemenliği altında inşa edilmiştir ve dünyanın bilinen en eski amaca yönelik inşa edilmiş Hıristiyan kilisesi olarak kabul edilmektedir. Eusebius'un zamanında Aela, Kudüs'ten Aela'ya taşınan Legio X Fretensis'in garnizonu haline gelmiştir. ⓘ
Arap alfabesiyle yazılmış bilinen en eski metinlerden biri Akabe'nin 50 kilometre (31 mil) doğusundaki Jabal Ram'da bulunan 4. yüzyıl sonlarına ait bir yazıttır. ⓘ
Şehir erken bir dönemde bir Hıristiyan piskoposluğu haline gelmiştir. Piskoposu Petrus, 325 yılında ilk ekümenik konsey olan Birinci İznik Konsili'nde hazır bulunmuştur. Beryllus 451'deki Kalkedon Konsili'nde, Pavlus ise 536'da Kudüs Patriği Petrus tarafından İskenderiye Patriği I. Anthimus'a karşı çağrılan ve Aela'nın da dahil olduğu Geç Roma eyaletleri Palaestina Prima, Palaestina Secunda ve Palaestina Tertia'nın piskoposlarının katıldığı sinodda hazır bulunmuştur. ⓘ
Bölgede ayrıca Roma güney savunma sisteminin odak noktası haline gelen bir kale inşa edilmiştir. ⓘ
6. yüzyılda Caesarea'lı Procopius, Eilat ve çevresinde I. Justinianus (527-565) zamanına kadar özerkliğe sahip olan bir Yahudi nüfusundan bahsetmiştir. ⓘ
İbn İshak'a göre, Muhammed 630'daki Tebük seferi sırasında Aila'ya ulaşmış ve şehirden haraç almıştır. ⓘ
Geç Bizans ve hatta Erken İslam döneminde Aila, Ayla-Axum amforaları olarak bilinen amforaların kökeniydi. ⓘ
Erken Müslüman dönemi
Aila 650 yılında İslam ordularının eline geçti ve antik yerleşim çürümeye terk edilirken, Osman ibn Affan döneminde surlarının dışında Ayla (Arapça: آيلا) olarak bilinen yeni bir Arap şehri kuruldu. ⓘ
Erken dönem Müslüman şehri 1986 yılında Chicago Üniversitesi'nden bir ekip tarafından kazılmıştır. Eserler şu anda Amman'daki Akabe Arkeoloji Müzesi ve Ürdün Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir. Müstahkem şehir, 170 × 145 metrelik bir dikdörtgen şeklinde, 2,6 metre kalınlığında ve 4,5 metre yüksekliğinde duvarlara sahipti ve 35 × 55 metrelik bir alanı kaplayan müstahkem bir yapıyı çevreliyordu. Şehri 24 kule savunuyordu. Şehrin dört tarafında, merkezde kesişen iki ana hattı tanımlayan dört kapısı vardı. Bu iki caddenin kesişme noktası, daha sonra onuncu yüzyıla tarihlenen fresklerle süslü lüks bir konut binasına dönüştürülen bir tetrapylon (dört yönlü bir kemer) ile gösterilmiştir. MSIR olarak adlandırılan bu tür bir kentsel yapı, erken dönem İslami müstahkem yerleşimlerin tipik bir örneğidir. ⓘ
Erken Dönem Müslüman Ayla
Erken Dönem Müslüman Ayla ⓘ
Şehir, 661'den 750'ye kadar Ümeydiler ve sonrasında Abbasiler (750-970) ve Fatımiler (970-1116) döneminde zenginleşmiştir. Ayla, Akdeniz ile Arap Yarımadası arasında, Hindistan ve Arap baharatlarına (buhur, mür) giden yolda önemli bir basamak olarak kilit konumundan yararlandı. Şehirden Binbir Gece Masalları'nda da bahsedilmektedir. ⓘ
Coğrafyacı Şems Eddin Mukaddasi, Ayla'yı yıkık antik kentin yakınında olarak tanımlar. ⓘ
Ortaçağ Arap kaynaklarında kentin Yahudi ve Hıristiyanlardan oluşan karma bir nüfusa sahip olduğundan bahsedilmektedir. Daha sonra Mekke'ye giden hacı kervanları için önemli bir istasyon haline gelmiştir. ⓘ
Haçlı/Eyyubi ve Memlük dönemleri
Kudüslü I. Baldwin 1115 yılında fazla bir direnişle karşılaşmadan şehri ele geçirdi. Şehrin merkezi daha sonra sahil boyunca 500 metre güneye taşındı ve Kudüs Krallığı'nın Şam, Mısır ve Arabistan arasındaki tüm yollara hakim olmasını sağlayan, Haçlı devletlerini doğudan koruyan ve bölgeden geçen ticaret kervanlarına karlı baskınlar yapılmasına izin veren Elyn Haçlı kalesi inşa edildi. Bu stratejik konumu güvence altına almak için Baldwin, Akabe'nin yaklaşık 7 kilometre (4 mil) batısında Mısır karasularındaki modern Cezîret Fir'aun olan Firavun Adası'nda (Franklar tarafından Île de Graye olarak adlandırılır) bir kale inşa etti ve garnizon kurdu. ⓘ
Elyn garnizonu (şu anda esas olarak askeri bir karakol olarak hizmet vermektedir) 1142'de Oultrejourdain Lordu Kâhya Pagan tarafından daha da güçlendirildi. Ancak bölgede Avrupalıların geniş çaplı bir yerleşimi olmadı ve Ölü Deniz ile Akabe Körfezi arasındaki bölgede çoğunlukla Oultrejourdain Lordluğu'na haraç ödemekle yükümlü Bedeviler yaşamaya devam etti. Bölgeyi tahkim etmek için gösterilen tüm çabalara rağmen şehir 1170 yılında Selahaddin'in Gazze'yi kuşatırken gönderdiği bir filo tarafından ele geçirildi; 1182 yılında Châtillonlu Raynald tarafından başarılı bir şekilde yağmalandıysa da Haçlılar tarafından asla geri alınamadı. ⓘ
Eski kale, 16. yüzyılın başlarında Memlük sultanı El-Eşref Kanuh El-Guri tarafından Akabe Kalesi olarak yeniden inşa edilmiştir. Sonraki dört yüzyıl boyunca burası çok az öneme sahip basit bir balıkçı köyü olarak kaldı. ⓘ
Modern tarih
Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı kuvvetleri, T. E. Lawrence ve Auda Abu Tayi ile Şerif Nasır'ın Arap kuvvetleri tarafından yönetilen Akabe Savaşı'nın ardından 1917'de Akabe'den çekilmek zorunda kaldı. Akabe'nin ele geçirilmesi İngilizlerin Arap güçlerine ikmal yapmasını sağladı. 1918'de Akabe ve Ma'an bölgeleri resmi olarak Hicaz Krallığı'na dahil edildi. 1925'te Nejd hükümdarı İbn Suud, Vahhabi İhvan birliklerinin yardımıyla Hicaz'ı başarıyla ilhak etti, ancak Ma'an ve Akabe'yi İngiliz himayesindeki Trans Ürdün'e bıraktı. ⓘ
Arabistanlı Lawrence 1917'de Akabe'de deve üzerinde
1937 yılında Akabe
Eduard Rüppell'in 1822 tarihli bölge haritası, modern sınırlar üst üste bindirilmiş. Onun "Ruines d'Elana" haritası Tell el-Kheleifeh'in bulunduğu yerdir. ⓘ
._Akkaba._Closer_view_LOC_matpc.17054.jpg)
Ürdün'de 1961 yılında yapılan nüfus sayımına göre Akabe'de 8.908 kişi yaşamaktadır. ⓘ
1965 yılında Kral Hüseyin, Suudi Arabistan'la yaptığı bir takas anlaşmasıyla, Ürdün topraklarındaki 6.000 kilometrekarelik (2.317 mil kare) çöl arazisini, Akabe'nin güneyindeki muhteşem Yamanieh mercan resifini de içeren 12 kilometrelik (7 mil) birinci sınıf kıyı şeridi uzantısı da dahil olmak üzere diğer topraklar karşılığında verdi. Akabe, 1980'lerde Basra Körfezi Savaşı'na kadar Irak mallarının ithalatı için önemli bir yerdi. ⓘ
Coğrafya
Şehir, Ürdün'ün en güney noktasında, Kızıldeniz'in ucunda uzanan Akabe Körfezi'nde yer almaktadır. Stratejik konumu, İsrail, Mısır ve Suudi Arabistan ile sınır komşusu olmasının yanı sıra Asya ve Afrika kıtalarının kesişme noktasında yer almasından da anlaşılmaktadır. ⓘ
İklim
Akabe, kışları ılık ve yazları sıcak ve kurak geçen sıcak bir çöl iklimine (Köppen iklim sınıflandırması BWh) sahiptir. Birkaç yılda bir sıfırın altında sıcaklıklar görülebilir. Hindistan cevizi ağaçları gibi tropikal bitkiler için ölümcüldür. Rekor düşük sıcaklık olan -3,9 °C (25,0 °F) 16 Ocak 2008 tarihinde Eilat'ta görülmüştür.
| Akabe için iklim verileri ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 20.5 (68.9) |
22.3 (72.1) |
25.9 (78.6) |
31.0 (87.8) |
35.3 (95.5) |
38.5 (101.3) |
40.0 (104.0) |
39.6 (103.3) |
36.7 (98.1) |
32.5 (90.5) |
27.0 (80.6) |
22.0 (71.6) |
30.9 (87.6) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 14.9 (58.8) |
16.4 (61.5) |
19.7 (67.5) |
24.3 (75.7) |
28.3 (82.9) |
31.3 (88.3) |
33.1 (91.6) |
33.0 (91.4) |
30.5 (86.9) |
26.6 (79.9) |
21.2 (70.2) |
16.4 (61.5) |
24.6 (76.3) |
| Ortalama düşük °C (°F) | 9.3 (48.7) |
10.5 (50.9) |
13.4 (56.1) |
17.6 (63.7) |
21.3 (70.3) |
24.0 (75.2) |
26.1 (79.0) |
26.3 (79.3) |
24.2 (75.6) |
20.6 (69.1) |
15.3 (59.5) |
10.8 (51.4) |
18.3 (64.9) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 4.5 (0.18) |
3.7 (0.15) |
3.4 (0.13) |
1.8 (0.07) |
1.0 (0.04) |
0.0 (0.0) |
0.0 (0.0) |
0.0 (0.0) |
0.0 (0.0) |
3.0 (0.12) |
2.4 (0.09) |
4.9 (0.19) |
24.7 (0.97) |
| Ortalama yağış günleri | 2.0 | 1.4 | 1.5 | 0.8 | 0.5 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.6 | 0.9 | 1.9 | 9.6 |
| Kaynak: Ürdün Meteoroloji Dairesi | |||||||||||||
Yerel yönetim
Ağustos 2000'de, idari, mali, düzenleyici ve ekonomik sorumluluklarla yetkilendirilmiş yasal kurum olarak hareket eden Akabe Özel Ekonomik Bölge İdaresi (ASEZA) kurulmuştur. ⓘ
İdari bölümler
Ürdün, her biri Valilik olarak adlandırılan 12 idari bölüme ayrılmıştır. Akabe Valiliği 3 İlçeye ayrılır, bunlardan bazıları Nahiyelere ve daha sonra köylere ayrılır. ⓘ
Ekonomi
Konumundan ve Ürdün'ün özel ekonomik bölgesi olma statüsünden yararlanan Akabe'nin ekonomisi turizm ve liman endüstrisi sektörlerine dayanmaktadır. Akabe'deki ekonomik büyüme, ülkedeki ortalama ekonomik büyümeden daha yüksektir. Özel ekonomik bölge statüsü altında bazı yatırımlar ve ticaretler vergiden muaf tutulmakta, bunun sonucunda yeni tatil köyleri, konut inşaatları ve perakende satış mağazaları inşa edilmektedir. Tala Bay ve Saraya al Aqaba gibi yeni projeler, hem yerli hem de yabancılara üst düzey tatil ve konut evleri sağlamak amacıyla inşa edilmektedir. ⓘ
Akabe'nin Wadi Rum ve Petra'nın yanında yer alması onu Ürdün'ün altın turizm üçgenine yerleştirmiş, bu da şehrin dünya haritasındaki konumunu güçlendirmiş ve Ürdün'deki başlıca turistik merkezlerden biri haline getirmiştir. Şehir, Akabe'yi düşük vergili, gümrüksüz bir şehir haline getiren ve Ayla Oasis, Saraya Aqaba, Marsa Zayed ve Akabe Limanı'nın genişletilmesi gibi birçok mega projeyi çeken Akabe Özel Ekonomik Bölge İdaresi tarafından yönetilmektedir. Bu projelerin kenti bölgede önemli bir turizm merkezi haline getirmesi beklenmektedir. Bununla birlikte, kentin ülkenin tek limanı olarak stratejik konumu nedeniyle endüstriyel ve ticari faaliyetler önemini korumaktadır. ⓘ
Özel Ekonomik Bölge'nin kurulduğu 2001 yılından bu yana Akabe'ye 20 milyar ABD dolarının üzerinde yatırım yapılmıştır. Turizm projelerinin yanı sıra Akabe, APM Terminals ve Agility gibi küresel lojistik şirketlerini de lojistik alanında yatırım yapmaya çekmiş, bu da kentin bir ulaşım ve lojistik merkezi olma statüsünü güçlendirmiştir. Akabe'de çok sayıda otel bulunmaktadır ancak yeni oteller de yapım aşamasındadır. ⓘ
Akabe Ürdün'ün tek limanıdır, dolayısıyla Ürdün'ün ihracatının neredeyse tamamı buradan yapılmaktadır. Land Rover Akabe Montaj Fabrikası gibi Akabe'de bulunan bölgesel montaj fabrikaları ile ağır makine endüstrisi de kentte gelişmektedir. 2008 yılı itibariyle ASEZ 18 milyar dolarlık yatırım çekerek 2020 yılına kadar 6 milyar dolarlık hedefini üçte bir oranında ve on yıldan daha kısa bir sürede aşmıştır. Hedef 2020 yılına kadar 12 milyar dolar daha getirecek şekilde ayarlandı, ancak sadece 2009 yılında 14 milyar dolar değerinde anlaşma imzalandı. Şu anda yapım aşamasında olan bazı projeler şunlardır:
- 10 milyar dolarlık Marsa Zayed, hem Ürdün'de hem de bölgede şimdiye kadar öngörülen en büyük mega karma kullanımlı kalkınma projesidir. Marsa Zayed, konut mahalleleri, ticari satış noktaları ve kolaylıklar, eğlence mekanları, finans ve iş tesisleri ve bir dizi otel gibi tesislere ev sahipliği yapacak. Ayrıca tesiste marinalar ve bir yolcu gemisi terminali de bulunacak. Marsa Zayed, 6,4 milyon metrekare inşaat alanını kapsayacaktır.
- Saraya Aqaba, insan yapımı bir lagün, lüks oteller, villalar ve şehir evlerinden oluşan 1,5 milyar dolarlık bir tatil köyü olup 2017 yılına kadar tamamlanacaktır.
- Ayla Oasis, insan yapımı bir lagünün etrafında oteller, villalar ve Greg Norman tarafından tasarlanmış 18 delikli bir golf sahası bulunan 1,5 milyar dolarlık bir tatil köyü. Ayrıca, sadece yürüyüş yolu veya tekne ile erişilebilen kanallar boyunca inşa edilmiş apartman binaları ile bir Arap Venedik temasına sahiptir. Bu proje 2017 yılına kadar tamamlanacaktır.
- Tala Bay, Tala Bay, Ürdün ve bölge mimarisini harmanlayan kendine özgü bir mimari tarzda geliştirilmiş olup toplam maliyeti 680 milyon ABD dolarıdır. Bu tek toplumlu tatil köyünün bir diğer ayırt edici özelliği de Kızıldeniz'deki iki kilometrelik özel kumsaldır.
- Dünyanın tek Star Trek temalı parkı olan 1,5 milyar dolar değerindeki Kızıldeniz Astraryumu (TRSA) 2014 yılında tamamlanacaktı ancak 2015 yılında iptal edildi.
- Limanın taşınması. Akabe'nin mevcut limanı ilin en güneyinde Suudi sınırına yakın bir yere taşınacak. Limanın kapasitesi mevcut limanın kapasitesini aşacak. Proje 5 milyar dolara mal olacak ve 2013 yılına kadar tamamlanacak.
- Akabe, 2013 yılına kadar tamamlanacak olan ulusal demiryolu sistemi ile birbirine bağlanacaktır. Demiryolu projesi Akabe'yi Ürdün'ün tüm ana şehirlerine ve ekonomik merkezlerine ve Suudi Arabistan, Irak ve Suriye gibi çeşitli ülkelere bağlayacaktır.
- Akabe Konteyner Terminali (ACT) 2008 yılında bir önceki yıla göre %41,6'lık bir artışla 587.530 yirmi ayak eşdeğer birim (TEU) elleçlemiştir. Akabe Kalkınma Şirketi (ADC), konteyner taşımacılığının artan popülaritesi ve Irak'ta istikrara kavuşan siyasi durum nedeniyle ticaretteki artışı karşılamak için yeni bir liman planladığını açıkladı. Limanın 20 kilometre (12 mil) güneye taşınması tahmini olarak 600 milyon dolara mal olacak ve altyapıyı iyileştirirken kentte kalkınma için yer açacak. Kral Hüseyin Uluslararası Havalimanı'nın (KHIA) iyileştirilmesi ve bir lojistik merkezinin geliştirilmesi planları da Akabe'nin ticaret ve ulaşım için bölgesel bir merkez olarak konumlandırılmasına yardımcı olacak. ⓘ
Turizm
Akabe'de, 20 km güneydeki Tala Bay beldesi de dahil olmak üzere, plajlarda eğlenmenin yanı sıra tüplü dalış için gelenlere hizmet veren bir dizi lüks otel bulunmaktadır. Ayrıca çöl konumundan yararlanan aktiviteler de sunmaktadır. Birçok kafesinde mansaf ve künefe ile baklava tatlıları sunulmaktadır. Bir diğer popüler mekân ise MS 306 yılında inşa edilen ve hem yerel halkın hem de ziyaretçilerin sıcak bir günün ardından dinlenmek için geldiği Türk Hamamı'dır. ⓘ
2006 yılında Akabe Özel Ekonomik Bölge Otoritesi (ASEZA) Turizm Bölümü 2006 yılında bölgeyi ziyaret eden turist sayısının bir önceki yıla göre %5'lik bir artışla yaklaşık 432.000'e yükseldiğini bildirmiştir. Bu sayının yaklaşık %65'ini, yani 293,000'ini Ürdünlüler oluşturmuştur. Yabancı turistler arasında Bölgeyi en çok ziyaret eden Avrupalılar olmuş ve yaklaşık 98,000 kişi Bölgeyi ziyaret etmiştir. yıl boyunca. Birim, Avrupa Birliği'nin desteğiyle turizm reklamları ve medya kampanyalarını finanse etmiştir. ⓘ
Ulusal tatillerde, başta Amman ve İrbid olmak üzere kuzeyden Ürdünlüler Akabe'nin lüks tatil köylerine ve kumsallarına akın etmektedir. Bu tatil hafta sonlarında otellerin doluluk oranı %100'e ulaşmaktadır. ⓘ
Akabe, yeni insan yapımı su yapıları, yeni yüksek katlı konut ve ofis binaları ve Akabe'yi yatırım haritasına yerleştirmek ve bölgedeki diğer sahil geliştirme merkezlerine meydan okumak için daha fazla turizm hizmeti ile Akabe'yi yeniden inşa edecek yeni bir sahil inşa projesi için seçilmiştir. ⓘ
Akabe 2011 yılının Arap Turizm Şehri seçilmiştir. ⓘ
Ramazan ve Kurban Bayramlarının sonundaki 5 günlük tatil süresince Ürdünlü ve batılı gurbetçiler şehre akın etmekte ve ziyaretçi sayısı 50.000'e ulaşmaktadır. Bu süre zarfında çoğu otelin doluluk oranı %90'a kadar ulaşmakta ve genellikle tamamen dolu olmaktadır. ⓘ
Akabe'de şu anda gerçekleşmekte olan çeşitli kalkınma projelerinin (Ayla, Saraya vb.), şehirdeki temsilciliklerini genişletmek isteyen yerel halk için "güçlenme fırsatları" sunduğunu belirtmek gerekir. Fulbright bursiyeri Kimberly Cavanagh'a göre kalkınma projeleri, küresel-yerel ortaklıkların ve bunun sonucunda ortaya çıkan kültürel alışverişlerin karşılıklı olarak faydalı sonuçlar doğurabileceğini göstermeye yardımcı olacaktır. ⓘ
Demografi
Akabe şehri 2011 yılında Ürdün'deki en yüksek nüfus artış oranlarından birine sahiptir ve şehirdeki binaların sadece %44'ü 1990 yılından önce inşa edilmiştir. Ürdün İstatistik Dairesi tarafından 2007 yılında Akabe şehri için özel bir nüfus sayımı yapılmıştır. 2007 nüfus sayımına göre Akabe'nin toplam nüfusu 98.400'dür. 2011 nüfus tahmini ise 136,200'dür. Sayımın sonuçları ulusal düzeyle karşılaştırıldığında aşağıdaki gibi belirtilmiştir:
| Akabe şehrinin demografik verilerinin (2007) ülke genelindeki Ürdün Krallığı ile karşılaştırılması ⓘ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Akabe Şehri (2007) | Ürdün (2004 nüfus sayımı) | |||||||||
| 1 | Toplam nüfus | 98,400 | 5,350,000 | |||||||
| 2 | Büyüme oranı | 4.3% | 2.3% | |||||||
| 3 | Erkek/Kadın oranı | 56,1 - 43,9 | 51,5 - 48,5 | |||||||
| 4 | Ürdünlülerin Yabancı Uyruklulara Oranı | 82,1 - 17,9 | 93 - 7 | |||||||
| 5 | Hane halkı sayısı | 18,425 | 946,000 | |||||||
| 6 | Hane başına düşen kişi sayısı | 4.9 | 5.3 | |||||||
| 7 | Nüfusun 15 yaş altı yüzdesi | 35.6% | 37.3% | |||||||
| 8 | 65 yaş üstü nüfusun yüzdesi | 1.7% | 3.2% | |||||||
Din
Akabe'de nüfusun çoğunluğunu İslam oluştursa da Hıristiyanlık bugün de varlığını sürdürmektedir. Şehirde yaklaşık 5.000 Hristiyan aile yaşamaktadır. Şehirde çok sayıda kilise ve aralarında Rosary Sisters School Aqaba'nın da bulunduğu çok sayıda Hristiyan okulu bulunmaktadır. ⓘ
Şehir manzarası
Akabe'deki konut binaları, kumtaşı ya da kireçtaşı ile kaplı 4 kattan oluşmaktadır. Şehirde yüksek bina bulunmamaktadır; ancak Marsa Zayed projesinin otellere, konutlara, ofislere ve kliniklere ev sahipliği yapan birkaç yüksek kulenin inşası yoluyla bu gerçeği önemli ölçüde değiştirmesi planlanmaktadır. ⓘ
Kültür
Müzeler
Akabe'deki en büyük müze Akabe Arkeoloji Müzesi'dir. ⓘ
Yaşam Tarzı
Akabe son zamanlarda, özellikle 2000'li yıllarda turist sayısındaki dramatik artış sırasında gece hayatında büyük bir büyüme yaşamıştır. ⓘ
Mutfak
Şehrin Ürdün'deki tek kıyı şehri olması, diğer Ürdün şehirlerine göre kendine özgü bir mutfak yaratmıştır. Ana yemekler arasında Arap kıyı şehirlerinde yaygın olan pirinç, balık ve baharat karışımı Sayadeyah yer almaktadır. Kishnah balık, domates ve soğanın birlikte pişirilmesinden oluşur. Buhari pirinç, et, humus fasulyesi, yağ ve düğün törenlerinde popüler olan baharatlardan oluşur. Akabavi tatlıları arasında fındık veya hurma ile doldurulmuş hamur işi katmanlarından oluşan ve daha sonra yağda kızartılıp şeker şurubuna batırılan Al-Hooh yer almaktadır. Hurma ve yağ, yağa batırılmış taze hurmadan oluşan ve genellikle misafirlere sunulan basit bir tatlıdır. ⓘ
Taşıma
Demiryolu
Akabe demiryolu sistemi sadece kargo taşımacılığı için kullanılmakta ve Wadi Rum'a giden güzergah haricinde artık yolcular için işlev görmemektedir. Eilat'a bir İsrail demiryolu inşa edilirse ve edildiğinde, Ürdün sınırı boyunca uzatılabilir veya Gush Dan'dan Akabe'ye seyahat eden yolcuların sınırı karayolu taşımacılığı yoluyla geçmesine olanak sağlayabilir. ⓘ
Havaalanları
Kral Hüseyin Uluslararası Havalimanı, Akabe'nin kuzeyinde yer alan, ülkenin Amman dışındaki tek sivil havalimanıdır. Şehir merkezine arabayla 20 dakika uzaklıktadır. Royal Jordanian Airlines ve Jordan Aviation Airlines tarafından hizmet verilen Amman'dan Akabe'ye ortalama 45 dakikalık uçuş süresiyle düzenli uçuşlar yapılmaktadır. Birçok uluslararası havayolu şirketi şehri İstanbul, Dubai, İskenderiye, Şarm El-Şeyh ve Asya ve Avrupa'daki diğer destinasyonlara bağlamaktadır. 1994 yılında İsrail ve Ürdün arasında imzalanan Barış Anlaşması'ndan bu yana bölgede ortaklaşa havalimanı altyapısı geliştirme planları vardı. Ancak İsrail, Akabe'nin yaklaşık 30 km (20 mil) kuzeybatısında Ramon Havaalanı'nı inşa ettiğinde, bu Ürdün tarafına danışılmadan gerçekleşti ve bu da iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin biraz bozulmasına neden oldu. İki havaalanı birbirinden sadece 12 km (7 mil) uzaklıkta olup, aralarında büyük bir daire mesafesi bulunmaktadır ⓘ
Yollar
Akabe, 8.000 kilometrelik (5.000 mil) modern bir otoyol sistemi ile çevre ülkelere bağlanmaktadır. Şehir, Çöl Otoyolu ve Ölü Deniz'deki tatil köyleri ve yerleşim yerlerine erişim sağlayan Kral Otoyolu ile Ürdün'ün geri kalanına bağlanmaktadır. Akabe, Wadi Araba geçidinden geçen taksi ve otobüs seferleriyle İsrail'deki Eilat'a bağlanmaktadır. Suudi Arabistan'daki Haql'a ise Durra Sınır Kapısı ile bağlanmaktadır. Akabe ile Amman ve Ürdün'deki diğer büyük şehirler arasında birçok otobüs seferi vardır, JETT ve Trust International en yaygın hatlardır. Bu turist otobüsleri geniştir ve klima ve banyo ile donatılmıştır. ⓘ
Liman
Akabe Limanı Ürdün'deki tek limandır. Taba'ya her gün düzenli olarak feribot seferleri düzenlenmekte ve Sindbad for Marine Transportation ve Arab Bridge Maritime gibi çeşitli şirketler tarafından işletilmektedir. Bu seferler çoğunlukla Taba ve Sharm Al Sheikh gibi körfezdeki Mısır kıyı şehirlerine hizmet vermektedir. Liman 2006 yılında Lloyd's List tarafından Orta Doğu'nun "En İyi Konteyner Terminali" seçilmiştir. Liman, diğer komşu ülkeler için transit yük olması, dört ülke ve üç kıta arasındaki konumu, yerel pazar için özel bir geçit olması ve son zamanlarda tanık olduğu gelişmeler nedeniyle seçilmiştir. ⓘ
Vahşi Yaşam
Akabe körfezi deniz yaşamı açısından oldukça zengindir; körfezde aslan balığı ve ahtapot gibi birçoğu yerleşik olan yaklaşık 500 balık türü yaşarken, dünyanın en hızlı balığı olan yelken balığı ve dünyanın en büyük balığı olan balina köpekbalığı gibi diğerleri göçmen olup çoğunlukla yaz aylarında ortaya çıkmaktadır. Deniz memelileri ve sürüngenler de yaz aylarında körfezde yaşamakta, şahin gagalı deniz kaplumbağaları ve şişe burunlu yunuslar da Akabe körfezini evleri olarak görmektedir. Akabe körfezinde eskiden çok sayıda yırtıcı köpekbalığı türü yaşardı, aşırı balıkçılık ve kirlilik nedeniyle Akabe'deki köpekbalığı nüfusu azalmaktadır, bunlar çoğunlukla kaplan köpekbalığı, harmanlayıcı köpekbalığı gibi derin su köpekbalıkları ve az sayıda resif köpekbalığıdır. Akabe'de balıkçılar tarafından yakalanan en yaygın köpekbalığı, aynı zamanda dünyanın en hızlı köpekbalığı olan kısa yüzgeçli mako köpekbalığı iken, yerel olarak Battan olarak bilinen balina köpekbalıkları en yaygın görülen türdür. Koruma uzmanları Akabe'nin köpekbalığı nüfusunu korumak için çok çalışmaktadır. ⓘ
Dalgıçlar genellikle sarı ağızlı müren balıkları, mavi benekli vatozlar, kartal vatozları, Napoleon wrasse, kurbağa balıkları, orfozlar, barakuda, palyaço balıkları ve daha birçok renkli ve egzotik türle karşılaşırlar. ⓘ
Akabe Körfezi, büyük flamingo, büyük beyaz pelikan ve pembe sırtlı pelikan gibi göçmen kuşlar da dahil olmak üzere 390'dan fazla kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Eğitim
Akabe'deki üniversiteler ve enstitüler:
|
İkiz şehirler - kardeş şehirler
Akabe ile kardeştir:
Alcamo, İtalya
Basra, Irak
Hammamet, Tunus
Saint Petersburg, Rusya
Şarm El-Şeyh, Mısır
Ürümqi, Çin ⓘ
Galeri
Akabe Manzarası
Ayla harabelerinin Doğu Kapısı
Gün batımı
Şehir manzarası
4 Haziran 2003'te Mahmud Abbas, George W. Bush ve Ariel Şaron
