Avanos
| Avanos | |
|---|---|
|
İlçe | |
 Avanos panoraması | |
 Arma | |
 Türkiye'de yeri | |
 Avanos Siyasi Haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Nevşehir |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Olgun Öner |
| • Belediye başkanı | Celal Alper İbaş (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 996 km² (384 mil²) |
| Rakım | 920 m (3.010 ft) |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 50500 |
| İl alan kodu | 0384 |
| İl plaka kodu | 50 |
|
Resmî site Avanos Kaymakamlığı | |
Avanos, Nevşehir İline bağlı bir ilçedir. Nevşehir'in 18 km kuzeyinde olan yerleşiminin, Antik Devirdeki adı Venessa, Zuwinasa ya da Ouenasadır. Çok sayıda çanak çömlek atölyesi bulunan ilçede seramik yapım geleneği Hititlerden beri süregelmektedir.Merkez bucağına bağlı 3, Özkonak bucağına bağlı 10 ve Topaklı bucağına bağlı 5 köyü vardır. ⓘ
Avanos, Nevşehir ⓘ | |
|---|---|
 Avanos şehir merkezi | |
 Avanos'un Nevşehir İli İçindeki Konumu | |
  Avanos, Nevşehir | |
| Koordinatlar: 38°43′N 34°51′E / 38.717°N 34.850°E | |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Orta Anadolu |
| İl | Nevşehir |
| Hükümet | |
| - Vali | Aylin Kırcı Duman |
| - Belediye Başkanı | İsmet İnce (CHP) |
| Alan | |
| - Bölge | 993,54 km2 (383,61 sq mi) |
| Yükseklik | 920 m (3,020 ft) |
| Nüfus (2012) | |
| - Kentsel | 13,210 |
| - Bölge | 34,475 |
| - Bölge yoğunluğu | 35/km2 (90/q mi) |
| Saat dilimi | UTC+2 (EET) |
| - Yaz (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Posta kodu | 50500 |
| Alan kodu(ları) | 0384 511 |
| Plaka | 50 |
| İklim | Csb |
| Web sitesi | www.avanos.gov.tr |
Avanos, Türkiye'nin İç Anadolu bölgesinde, Nevşehir iline bağlı bir kasaba ve ilçedir ve ilin başkenti Nevşehir'in 18 km (11 mil) kuzeyinde yer almaktadır. Kapadokya'nın tarihi ve turistik bölgesi içinde yer alır. 2000 yılı nüfus sayımına göre ilçenin nüfusu 35.145 olup, bunun 12.288'i Avanos ilçesinde yaşamaktadır. İlçe 994 km2 (384 sq mi)'lik bir alanı kaplamaktadır ve ortalama yüksekliği 920 m (3,018 ft) olup, en yüksek noktası 1,756 m (5,761 ft) ile İsmail Sivrisi Dağı'dır. ⓘ
Antik çağdaki adı Venessa olan eski Avanos şehri, Türkiye'nin en uzun nehri olan ve Avanos'u Kapadokya'nın geri kalanından da ayıran Kızılırmak'a bakmaktadır. ⓘ
Avanos'un bugün hala geçerliliğini ve görünürlüğünü koruyan en ünlü tarihi özelliği, toprak çanak çömlek üretimidir; bu aynı zamanda kasabadaki en ekonomik faaliyettir. Bu ilçedeki seramik ticareti ve sayısız çömlek fabrikası Hititlere kadar uzanmaktadır ve Kızılırmak'ın kırmızı alüvyonundan elde edilen seramik çamuru her zaman kullanılmıştır. Arnavut kaldırımlı sokakları ve nehir manzarası ile çekici eski kenti nedeniyle popüler bir destinasyondur. ⓘ
Tarihçe
Arkeoloji
Yerel halk tarafından "Gir-Gör" olarak adlandırılan yaklaşık 5.000 yıllık üç katlı bir yeraltı şehri 2019 yılında ortaya çıkarıldı. Beş kilometre uzunluğundaki şehir üç kat, evler, tüneller, ibadet yerleri ve küçük bir insan figüründen oluşuyordu. Yerlilere göre, site "şifalı su" ve "Ceasar'ın banyosu" kaynağı olarak kabul ediliyordu. ⓘ
İklim
Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. ⓘ
Ziyaret edilecek yerler
- Zelve
Avanos'a yaklaşık 5 km (3 mil) ve Paşabağları'na 1 km (1 mil) mesafede bulunan Zelve ören yeri, Aktepe'nin dik kuzey yamaçlarında kurulmuştur. Üç ayrı vadiden oluşan Zelve ören yeri, Kapadokya'da peri bacalarının en yoğun olduğu bölgedir. Burada özellikle sivri uçları ve kalın gövdeleri vardır. Zelve dışında Uçhisar, Göreme, Cavuşin gibi bölgedeki diğer yerlerde de yaygın olan bir yaşam tarzı olan kayaya oyulmuş konutlarda insanların ne zaman yaşamaya başladığı tam olarak bilinmemektedir. Zelve'de önemli bir Hıristiyan cemaatinin yaşadığı ve 9. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar bölgenin dini merkezi olduğu, rahipler için ilk dini seminerlerin bu civarda düzenlendiği bilinmektedir. ⓘ
- Çavuşin (Nicephorus Phocas) Kilisesi
Bu kilise Göreme-Avanos yolu üzerinde, Göreme'den 2,5 km (1,6 mil) uzaklıkta yer almaktadır. Kilisenin narteksi eksiktir. Tünel tonozlu, yüksek nefli ve 3 apsislidir. MS 964-965 yılları arasına tarihlenmektedir. ⓘ
- Güllüdere (Aziz Agathangelus) Kilisesi
Çavuşin köyünden yaklaşık 2 km (1 mil) uzaklıkta, Güllüdere vadisinin en sol çukurunda yer almaktadır. Dik bir yamacın üstündeki çukurun ağzında kurulmuştur. ⓘ
Nefin tasarımı düz tavanlı kare şeklindedir ve tek bir geniş apsisi vardır. Apsis, 6.-7. yüzyıla tarihlenen ana yapıya 9. veya 10. yüzyılda eklenmiştir. Apsiste düzenli olarak boyandığını gösteren iki ya da üç kat fresk bulunmaktadır. İncil yazarlarının sembolleri simetrik olarak çizilmiştir ve tahta oturmuş İsa'nın sağında ve solunda oturmaktadır. ⓘ
Düz tavanın ortasında, palmiye yaprakları ve çelenklerle çevrili bir dairenin ortasında bir haç kabartması yer almaktadır. Bu tür bir kabartma büyük olasılıkla İkonoklastik döneme aittir. Bölge halkı haça karşı büyük bir sevgi beslemiş ve Kudüs'teki "Kutsal Haç "ı sembolize ettiği için İkonoklastik dönemden sonra da motif olarak kullanılmaya devam etmiştir. ⓘ
- Özkonak Yeraltı Şehri ⓘ
Avanos'un 14 km (9 mil) kuzeydoğusunda yer alan bu yeraltı şehri, İdis Dağı'nın kuzey yamaçlarında, çok sayıda volkanik granit tabakanın bulunduğu bir alanda inşa edilmiştir. Şehrin geniş galerileri geniş bir alana yayılmış ve birbirlerine tünellerle bağlanmıştır. Kaymaklı ve Derinkuyu'daki yeraltı şehirlerinden farklı olarak, şehrin farklı katları arasında iletişimi sağlamak için kullanılan çok dar (5 cm) ve uzun delikler bulunmaktadır. Özenle oyulmuş bu odaların havalandırılması, şehir düşmanlara karşı kapatıldığında bu delikler tarafından sağlanıyordu. ⓘ
Şehir, 1972 yılında yerel müezzin ve çiftçi Latif Acar tarafından, ekinleriyle ilgilenirken suyun nereye kaybolduğunu bulmaya çalışırken keşfedildi. İlk olarak bir yeraltı odası bulan Acar, daha sonra bu odayı kazdığında üç aya kadar 60.000 kişiyi barındıran koca bir şehir ortaya çıkarmıştır. Şu anda sadece dördü açık olmasına rağmen, 40 metre derinliğe kadar toplam 10 kat keşfedildi. ⓘ
Bu bölgedeki diğer yeraltı şehirlerinden farklı olarak, yuvarlanan taş kapıların yanı sıra, tünellerin üzerinde düşman üzerine kızgın yağ dökmek için kullanılan delikler vardı. Kaymaklı ve Derinkuyu'da olduğu gibi Özkonak'ta da havalandırma sistemi, su kuyusu, şaraphane ve döner taş kapılar bulunmaktadır. ⓘ
1926'da da dilbilimci Emil Forrer, Boğazköy Hitit Kraliyet Arşivler'inde yaptığı araştırmalar sırasında bir tablette Zuwinasa şehrinin adını okudu Nenessa ve Zu-Winasa, Nicole Thierry'nin çalışmalarına göre, Venassa ve Avanos'a dönüşmüştür. Osmanlı belgelerinde Avanos, Enes ve Evenez olarak geçer. ⓘ
Avanos yakınlarında, Kızılırmak'ın hemen kenarındaki bir Roma mezarlığında ele geçen mermerden lahit, merkez Kapadokya bölgesi'nde bugüne kadar ele geçen tek lahit olması açısından ilginçtir. Lahit, 1971 yılında tesadüfen ortaya çıkmış. ⓘ
Avanos'un Sarılar kasabası yakınlarındaki Prof. Gökberk'in başkanlığındaki Zank Höyük'te yapılan arkeolojik kazılarda Eski Tunç Çağı'ndan Geç Roma Dönemi'ne kadar değişik kültürlere ait kalıntılar açığa çıkarılmıştır. Avanos'ta 13. yüzyıl Selçuklu Dönemi'ne tarihlenen Sarıhan kervansarayı ve Alaaddin Camii bulunmaktadır. ⓘ
1954 yılına kadar Kırşehir iline bağlı idi, belediyesi 1884'te kurulmuştur. 1954'te Nevşehir ilinin kuruluşuna beraber ilçe olmuştur. ⓘ
Çömlekçilik
Avanos'ta da Hititler'den beri çarkla çanak-çömlek yapıldığı bilinmektedir. Bu el sanatı kavimden kavime, babadan oğula geçerek günümüze kadar gelmiştir. Avanos'un dağlarından ve Kızılırmak'ın eski yataklarından yumuşak ve yağlı kil topraklar elenir ve iyice yoğurularak çamur haline getirilir. Çark adı verilen ve ayakla döndürülen tezgâh üzerindeki çamurun maharetle şekillendirilmesiyle istenilen çanak yapılmış olur. İşlik denilen atölyelerde üretilen çanaklar önce güneşte, daha sonra da gölgede kurutulduktan sonra, saman ve talaşla yakılan fırınlarda 800 dereceden başlayıp 1200 derece sıcaklık arasında özenle pişirilir. ⓘ
Türkiye'nin en uzun nehri Kızılırmak, Avanos yakınlarında suladığı tüflü, killi topraklar nedeniyle eski zamanlarda adına yakışır bir kızıllığa bürünüyor. Barajlar yaptıktan sonra bu özelliği genelde yokolmuştur. Yörede yemek kapları, su testileri, kışlık yiyecek saklamak için çömlekler ve küpler, su küpleri tanınan çanak ürünleridir... ⓘ
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır ⓘ |
|---|---|---|---|
| Avanos ilçesi (Kırşehir) | |||
| 1940 | 29.343 | 4.403 | 24.940 |
| 1945 | 31.002 | 4.583 | 26.419 |
| 1950 | 32.203 | 5.174 | 27.029 |
| Avanos ilçesi (Nevşehir) | |||
| 1955 | 25.172 | 5.428 | 19.744 |
| 1960 | 26.226 | 5.663 | 20.563 |
| 1965 | 28.018 | 5.675 | 22.343 |
| 1970 | 33.473 | 6.890 | 26.583 |
| 1975 | 35.072 | 8.635 | 26.437 |
| 1980 | 34.614 | 8.927 | 25.687 |
| 1985 | 36.985 | 9.320 | 27.665 |
| 1990 | 39.661 | 10.010 | 29.651 |
| 2000 | 43.131 | 11.921 | 31.210 |
| 2007 | 35.120 | 11.744 | 23.376 |
| 2008 | 35.230 | 11.647 | 23.583 |
| 2009 | 35.832 | 11.872 | 23.960 |
| 2010 | 35.145 | 12.288 | 22.857 |
| 2011 | 34.725 | 12.497 | 22.228 |
| 2012 | 34.475 | 13.210 | 21.265 |
| 2013 | 34.015 | 13.250 | 20.765 |
| 2014 | 33.875 | 13.533 | 20.342 |
| 2015 | 33.328 | 13.505 | 19.823 |
| 2016 | 32.917 | 13.436 | 19.481 |
| 2017 | 32.278 | 13.390 | 18.888 |
| 2018 | 32.618 | 13.482 | 19.136 |
| 2019 | 32.742 | 13.972 | 18.770 |
| 2020 | 32.932 | 14.361 | 18.571 |
Bağcılık ve Tarım
İlçede önemli uğraşlardan biri de bağcılıktır. Elde edilen üzümler sofralık olarak kullandığı gibi, mağaralarda, doğal depolarda şarap üretiminde kullanılır. Üzümlerin şeker oranı çok yüksektir. Bu nedenle Özellikle el yapımı şarapları Dünyanın her yerinden rağbet görmektedir. Şarap üretiminin yanı sıra bölge kurutmalık üzümleri, kayısı, elma kışlık besin maddeleri üretimi yapılır. Ayrıca ilçe ve köylerinde üzümden elde edilen şıra ile pekmez , köftür gibi geleneksel yiyecek maddeleri üretilir Avanos merkeze bağlı Ayhanlar köyünde patlıcan üretimi yaygındır. Avanos ile çevresindeki bölgenin taze sebze ürünleri ihtiyacının büyük bölümü bu köyden sağlanmaktadır.Ayrıca Kızılırmak nehrinde yapılan balıkçılıkta da yaygındır.Daha çok sazan balığı bulunmakla beraber yayın ,çapak,öksürük gibi balık türleri de mevcuttur. ⓘ