Zile
| Zile ⓘ | |
|---|---|
|
İlçe | |
 | |
 Türkiye'de yeri | |
 Tokat İli Siyasi Haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Tokat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mehmet Ali Akyüz |
| • Belediye başkanı | Şükrü Sargın (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.542 km² (595 mil²) |
| Rakım | 740 m (2.420 ft) |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 60400 |
| İl alan kodu | 0356 |
| İl plaka kodu | 60 |
|
Resmî site www.zile.bel.tr | |
Zile, Tokat ilinin 67 km batısında yer alan bir ilçedir. Zile ilçesinin doğusunda Turhal ilçesi, güneyinde Artova ilçesi ve Yozgat iline bağlı Kadışehri ilçesi, batısında Yozgat ilinin Çekerek ilçesi ve Amasya'nın Göynücek ilçesi, kuzeyinde ise Amasya ili vardır. Zile ilçesi coğrafi konumu itibarıyla 40 derece 19 dakika kuzey enlemi, 35 derece 45 dakika doğu boylamı arasında yer almaktadır. Zile'nin bağlı olduğu Tokat ili, Karadeniz Bölgesinin orta Karadeniz bölümünde yer almaktadır. İl toprakları 35° 27’ ve 37° 39’ doğu boylamları ile 39° 52’ ve 40° 55’ kuzey enlemleri arasında kalır. Kuzeyden Samsun, kuzeydoğudan Ordu, güneyden Sivas ve Yozgat, batıdan Amasya illeriyle çevrilidir. Trafik kod numarası 60’tır. Tokat il merkezine 66 km uzaklıkta olup, Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden birisidir. ⓘ
İlçenin adı ile anılan Zile Ovası, ilçe merkezinin kuzeybatısında yer alır. ⓘ
Jül Sezar'ın "Veni, vidi, vici" yani "Geldim, gördüm, yendim" sözünü söylediği yer olduğu iddia edilmektedir. ⓘ
Tarihçe
Tarihsel olarak Zile, Zela (Yunanca: Ζῆλα), Zelitis (Yunanca: Ζηλίτις), Zelid, Anzila, Gırgırıye (Karkariye), Zīleh, Zilleli, Zeyli ve Silas (Yunanca: Σίλας) olarak bilinmektedir. Anadolu'daki tek sağlam kale olan Zile kalesi, Romalı komutan Lucius Cornelius Sulla tarafından yaptırılmıştır. Kale, Amanos tapınağını barındırır ve "saygın" anlamına gelen silla olarak adlandırılır. Semra Meral'in Her Yönüyle Zile adlı eserinde "Zile" adının "Silla "dan gelen "Zela "dan geldiği iddia edilmektedir. ⓘ
Antik Kent
Son arkeolojik araştırmalara göre, Zile'de Neolitik dönemden beri insan yerleşimine dair kanıtlar bulunmaktadır. Strabon, Geographica adlı kitabında Zela'nın efsanevi Asur kraliçesi Semiramis tarafından kurulduğunu iddia etmiştir. MÖ 548 yılına gelindiğinde Zela ve Anadolu'nun büyük bölümü Ahameniş Pers İmparatorluğu'nun egemenliği altındaydı. Pers yönetimi, bölgede Kraliyet Yolu'nun bir kısmının ve kentte Pers tanrıları Anahita, Vohu-Mano ve Anadates için tapınakların inşasına tanık oldu. Pers Kralı I. Darius, dönemin en büyük Anadolu eyaleti olan Kapadokya'yı ikiye bölerek Zela'yı kuzey bölgesi olan Pontus Kapadokya'sında bırakır. ⓘ
Klasik Dönem
Yaklaşık 200 yıl süren Pers egemenliğinin ardından Büyük İskender, Granikos Savaşı (MÖ 334) sonucunda Zela'yı Pers Darius III'ün elinden almıştır. İskender'in MÖ 323'teki ölümünün ve imparatorluğunun çöküşünün ardından Zela, Büyük İskender'in egemenliğinin Helenistik bir ardıl devleti olan Seleukos İmparatorluğu'na geçti. Bölgeyi 200 yıl boyunca kontrol etti, ancak MÖ 100'de bölgedeki gücü çökmeye başladı. Bunun sonucunda Pontus Kralı Mithridates VI, MÖ 88 yılında Zela'ya saldırarak ele geçirmiş ve burada yaşayan tüm Romalıların öldürülmesini emretmiştir. Bu durum yakınlardaki Kapadokyalıların Roma'dan yardım istemesine yol açtı. Sulla'nın komutasındaki Roma ordusu Birinci Mithridatik Savaş'ta Mithradates'le savaştı ve onu yendi. Mithridates MÖ 67'de Ermeni müttefiki Büyük Ermenistan Kralı Büyük Tigranes'in yardımıyla Zela'ya tekrar saldırdı ve Pompeius Magnus komutasındaki Romalıların zaferi ve Mithridates'in MÖ 63'te intiharıyla sonuçlanan Üçüncü Mithridatik Savaşı başlattı. Pompeius'un Pontus'a yerleşmesiyle Zela sivil bir anayasaya ve büyük bir toprak parçasına sahip oldu ve böylece önceki tapınak alanı statüsünden bir şehre dönüştü. ⓘ
MÖ 49 yılında Julius Caesar ve Pompey arasında iç savaş patlak verdi. Romalıların dikkati bu olayla dağılmışken, Mithridates'in oğlu Pontuslu Pharnaces II bu fırsatı değerlendirmeye ve babasının intikamını almaya karar verdi. Zela'ya yaptığı saldırı Julius Caesar tarafından kanlı Zela Savaşı'nda (MÖ 47) durduruldu. Sezar'ın ordusu büyük kayıplar verirken, Pharnaces'in ordusu beş saat içinde tamamen yok edildi. Bu zaferin ardından Sezar, Roma Senatosu'na ünlü mesajını gönderdi: "Veni Vidi Vici", yani "Geldim, gördüm, fethettim". Sezar'ın sözleri silindirik bir mermer sütun üzerine yazılmış ve şehir kalesine yerleştirilmiştir. ⓘ
Strabon'a göre Zela'da Ermeniler tarafından da saygı duyulan Anaïtis'in (Yunanca: ἱερὸν τῆς Ἀναΐτιδος) tapınağı vardı. ⓘ
Orta Çağ
241 yılında Sasani kralı I. Şapur, Romalılara saldırmış ve Roma İmparatoru Valerian'ı yenerek Zela'yı ele geçirmiştir. 241'den 1071'e kadar Zile, Bizanslılar ve Sasaniler tarafından birçok kez fethedilmiştir. Bizans yönetimi altında Zile, eski Roma eyaleti Helenopontus'ta (aşağıya bakınız) Amasya'ya bağlı bir Küçük Asya piskoposluğu (şimdi Titüler Latin) olmuştur. ⓘ
Zela, 1071 yılında Danişmend Melik Ahmet Gazi tarafından fethedilmiş ve o tarihten itibaren piskoposluğu ortadan kaldıran Türklere ait olmuştur. 1174 yılında Anadolu Selçukluları, İzzettin II Kılıçaslan yönetimindeki Danişmendlilerden şehri ele geçirmişlerdir. Anadolu Selçukluları'nın yıkılmasından sonra 1335 yılında Zile ilçesinde Eretna Emirliği kurulmuştur. Osmanlılar, 1397 yılında Sultan I. Bayezid yönetiminde Ertanları yenerek Zile'yi imparatorluklarına kattılar. ⓘ
Modern Tarih
1919-1922 Türk-Yunan Savaşı (Türk Kurtuluş Savaşı olarak da bilinir) sırasında bazı şeriat yanlıları Zile'de iktidarı ele geçirmiş ve yeni Türkiye Cumhuriyeti ordusunun kışlalarına saldırmıştır. Askerler şehir kalesine çekilmek zorunda kalmış ve bunun üzerine Çorum taburundan yardım istemişlerdir. Çorum taburu dört gün içinde şehre ulaşmış ve isyancıları teslim olmaya zorlamak için şehri bombalamaya başlamıştır. Ağır bombardıman sonucunda Zile büyük bir yangına maruz kaldı ve altyapısının üçte ikisini ve orman örtüsünün çoğunu kaybetti. Sonunda ordu isyanı bastırmayı başardı ve kontrolü yeniden ele geçirdi. O zamandan beri Zile, Türkiye Cumhuriyeti'nin Tokat iline bağlı kırsal bir ilçedir. ⓘ
Kilise tarihi
Zela, Roma'nın Helenopontus eyaletinde (Pontus sivil piskoposluğu), Konstantinopolis Patrikhanesi'ne bağlı Amasea Metropolit Başpiskoposluğu'nun bir süfraganıydı. Aşağıdaki Zela Suffragan Piskoposları tarihsel olarak belgelenmiştir :
- Herakleios 314 yılındaki Ancyra Konsili'ne ve 325 yılındaki ekümenik Birinci İznik Konsili'ne katılmıştır.
- Bir Ariusçu (sapkın) olan Bitinicusus, 340 yılında Gangra sinoduna katılmış ve 343/344 yılında Philippopolis'teki Ariusçu 'conciliabolum'a müdahale etmiştir
- Atticus 451 yılında Kalkedon Konsili'ne katıldı
- Hyperechius, Kıpti çetelerin İskenderiye Patriği Proterius'u linç etmesinin ardından 458 yılında Helenopontus'un piskoposluğunun Bizans imparatoru Trakyalı I. Leo'ya yazdığı mektubu imzaladı
- Georgius 692 yılında Trullo'daki 'Soyguncu' Konseyindeydi
- Constantinus 787 yılında İkinci İznik Konsili'ne katılmıştır
- Paulus 869-870 yıllarındaki Konstantinopolis Konsili'ne ve Konstantinopolis Patriği Photius'un itibarını iade eden 879-880 yıllarındaki Konstantinopolis Konsili'ne katılmıştır. ⓘ
Titüler görüş
Piskoposluk nominal olarak en geç 18. yüzyılda Zela Latin Titüler Piskoposluğu (Latince = Curiate İtalyanca) / Zeliten(us) olarak restore edilmiştir. ⓘ
Onlarca yıldır boş olan kilisede aşağıdaki görevliler bulunmuştur:
- Francisco San Andrés, Hieronymites (O.S.H.) (1758.10.02 - ölüm 1766.01.20) Salamanca (İspanya) Yardımcı Piskoposu olarak (1758.10.02 - 1766.01.20)
- Giovanni Devoti (1804.03.26 - 1804.05.29); daha önce Anagni (İtalya) Piskoposu (1789.03.30 - 1804.03.26); daha sonra Kartaca Titüler Başpiskoposu olarak emeritate 'terfi' etti (1804.05.29 - 1820.09.18'de öldü)
- Anton Kavčič, Cizvit Tarikatı (S.J.) (1805.09.23 - 1807.07.15) Viyana (Viyana, Avusturya) Yardımcı Piskoposu olarak (1805.09.23 - 1807.07.15); daha sonra Ljubljana (Slovenya, şimdi Metropolitan) Piskoposu (1807.07.15 - ö. 1814.03.17)
- Jean-Louis Florens (羅), M.E.P. (1807.09.08 - ölüm 1814.12.14) Szechwan 四川 (Çin) Havarisel Vekili olarak (1807.09.08 - 1814.12.14)
- Giuseppe Pezzella, Augustinians (O.E.S.A.) (1828.06.23 - 1830?) Calvi (İtalya) Yardımcı Piskoposu (1828.06.23 - 1830?) ve Teano (İtalya) Yardımcı Piskoposu (1828.06.23 - 1830?); daha sonra hem Calvi Piskoposu (1830? - 1833.01.03) hem de Teano Piskoposu (1830? - 1833.01.03 öldü) olarak görev yaptı
- Peter Paul Lefevère (1841.07.23 - ölüm 1869.03.04) (Belçikalı) Detroit (ABD) Yardımcı Piskoposu olarak (1841.07.23 - 1869.03.04)
- Manuel María León González y Sánchez (1876.01.28 - 1877.06.22)
- Pierre-Noël-Joseph Foucard (富于道), M.E.P. (1878.08.13 - 1889.03.31)
- Peder Laurent Blettery, M.E.P. (1890.09.02 - 1891.08.17)
- Hermann Joseph Schmitz (1893.08.25 - 1899.08.21)
- Marie-Félix Choulet (蘇裴理斯), M.E.P. (1901.02.21 - 1923.07.31)
- Basil Tatach (1924.05.20 - 1948.05.13)
- Alejandro Olalia (daha sonra Başpiskopos) (1949.05.14 - 1950.05.06)
- José María García Lahiguera (daha sonra Başpiskopos) (1950.05.17 - 1964.07.07) ⓘ
Demografik Bilgiler
Zile'nin 2004 nüfus sayımına göre nüfusu 110.139'dur; 52.640'ı şehir merkezinde, geri kalanı ise civardaki 116 köyde yaşamaktadır. Ancak Zile'nin nüfusu, yüksek işsizlik oranı nedeniyle yaşanan göçler sonucunda azalmaktadır. 2007 nüfus sayımına göre 68.937 nüfusa sahip olan Zile'nin sadece 36.154'ü şehir merkezinde, geri kalan 32.783'ü ise çevre köylerde yaşamaktadır. ⓘ
Gezilecek Yerler
Kalenin merkezinde birkaç sütun var, ancak bazı araştırmacılar Sezar'ın ünlü sözlerinin yazılı olduğu asıl sütunun çalındığını ve hırsızların henüz bulunamadığını iddia ediyor. Zile'de Hititler, Likyalılar, Persler, Yunanlılar, Romalılar ve Türklere ait daha birçok tarihi yapı ve eser bulunmaktadır. Bunlar arasında Zile kalesi, Roma tiyatrosu, Ulu Camii ve Çifte Hamam en ünlüleridir. Kaya Mezarı, Kuşyuva, Çay Pınarı, İmam Melikiddin Türbesi, Şeyh Musa Fakih Türbesi, Elbaşı Camii, Mast Tümülüsü, Namlı Hisar Kale, Anzavur Mağaraları, Hacı Boz Köprüsü, Koç Taşı ve Kuruçay'daki Manastır da popülerdir. ⓘ
Roma tiyatrosunun kalıntıları, bazı kaya mezarları ile birlikte kale tepesinin doğusunda görülebilir. İki Osmanlı hamamı, Yeni Hamam ve Çifte Hamam, 16. ve 17. yüzyıllardan kalmadır ve Hasan Ağa Medresesi 1497 yılında inşa edilmiştir. Stalaktiform dua nişi ile Boyacı Hasan Ağa Camii 1479'dan kalmadır ve Şeyh Musa Fakih Türbesi de 1106 veya 1305 olası yapım tarihleri ile çok eskidir. ⓘ
Zile'de bulunan antik bir alan olan Mast Tümülüsü, bir Hitit hükümdarının sarayına, toprak kaplara ve Hitit hiyerogliflerine ev sahipliği yapması nedeniyle özel bir öneme sahiptir. ⓘ
Coğrafya
Zile, şehir sınırları içinde 1.512 kilometrekarelik (584 sq mi) bir alanı kaplar ve 710 metre (2.330 ft) yüksekliğe sahiptir. Turhal, Çekerek, Artova, Kadışehri ve Amasya, Zile'nin yakınında bulunan ilçelerdir. Şehir çoğunlukla Yeşil Nehir'in geçtiği Zile Ovası adı verilen verimli bir ovayla çevrilidir ve yılda iki kez hasat yapılabilmektedir. Şehrin güneyinde ise Deveci Dağları (1.892 m / 6.207 ft yüksekliğinde), Güvercin Çalı ve Hüseyin Gazi Tepesi bulunmaktadır. Zile bir zamanlar ovanın büyük bir bölümünü kaplayan büyük bir ormana sahipti, ancak 1950'lerde aşırı keçi yetiştiriciliği ve ısınma amaçlı odun kullanımı nedeniyle şehir ormanlarının çoğunu kaybetti. Bununla birlikte, bölgede yeniden ağaçlandırma planlamak için yakın zamanda bir çalışma yapılmıştır. ⓘ
Şehrin su kaynağı Zile'den Çekerek'e akan Çekerek Nehri ve Çatak Nehri üzerinde inşa edilen Büyükaköz Barajı'ndan sağlanmaktadır. Süreyyabey Barajı ve hidroelektrik santrali yapım aşamasındadır ve bölgede elektrik ve sulama için su sağlayacaktır. ⓘ
İklim
Zile'nin hava durumu, kuzeyde Karadeniz Bölgesi'nin nem getiren dar kıyı arazisinden ve güneyde düşük yağış ve soğuk kışları ile İç Anadolu iç platosundan etkilenir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise kar yağışlı ve soğuk geçer. Ortalama yaz maksimumunun 28 °C (83 °F) ve ortalama minimumun 13 °C (56 °F) olduğu Haziran-Eylül ayları boyunca hava sıcaktır ve ortalama kış maksimumunun 7 °C (45 °F) ve ortalama minimumun -3 °C (27 °F) kadar düşük olduğu Aralık-Şubat ayları boyunca hava soğuktur. Kuzeyden esen rüzgarlar Nisan-Haziran ayları arasında nemli bir iklimin oluşmasına neden olur. Genellikle Nisan, Mayıs, Haziran, Kasım ve Aralık aylarında yağmurludur. ⓘ
| Zile için iklim verileri ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 5.6 (42.1) |
7.2 (45.0) |
11.7 (53.1) |
17.8 (64.0) |
22.5 (72.5) |
25.6 (78.1) |
28.3 (82.9) |
28.3 (82.9) |
25.6 (78.1) |
19.4 (66.9) |
12.2 (54.0) |
7.2 (45.0) |
17.6 (63.7) |
| Ortalama düşük °C (°F) | −2.8 (27.0) |
−2.8 (27.0) |
0 (32) |
4.4 (39.9) |
7.8 (46.0) |
11.1 (52.0) |
13.3 (55.9) |
13.3 (55.9) |
10 (50) |
6.7 (44.1) |
1.7 (35.1) |
−0.6 (30.9) |
5.2 (41.3) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 36 (1.4) |
34 (1.3) |
38 (1.5) |
29 (1.1) |
21 (0.8) |
10 (0.4) |
5 (0.2) |
3 (0.1) |
8 (0.3) |
30 (1.2) |
41 (1.6) |
40 (1.6) |
295 (11.5) |
| Kaynak 1: Hava Durumu Atlası | |||||||||||||
| Kaynak 2: meteoblue | |||||||||||||
Ekonomi
Tarihsel olarak Zile'de kömür madenciliği yapılmıştır. ⓘ
Tarım, ticaret ve hayvancılık Zile'nin başlıca ekonomik faaliyetleridir. Zile bir tahıl üretim merkezidir, öyle ki Karadeniz bölgesindeki en büyük buğday, arpa, mercimek ve adi fiğ ihracatçılarından biridir. Zile üzüm, leblebi, kiraz ve meyve bahçeleriyle ünlüdür. Tokat, Sivas ve Yozgat'ta her yıl düzenlenen Kiraz Festivali çok ünlüdür. Zileliler üzümlerinden şarap değil, farklı meyve sularının karıştırılmasıyla elde edilen şurup benzeri bir sıvı olan pekmez üretirler. ⓘ
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Zile Dinçerler Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu öğrencileri şehrin ekonomik faaliyetlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Zile'nin sanayisi hızla gelişmektedir. 1996 yılından bu yana tarımdan sanayiye doğru büyük bir hareketlilik yaşanmaktadır. Anadolu Kaplanları, başlıca ürünleri tekstil, şeker pancarı, mobilya, domates sosu, leblebi, mermer ve ayakkabı olan 55 fabrika inşa etti. ⓘ
Belediye ve Avrupa Birliği, Zile'nin turizm potansiyelini artırmak ve kenti bir turizm destinasyonuna dönüştürmek için ortak bir proje yürütmektedir. AB tarafından finanse edilen proje, reklamların yanı sıra yerel halkın turizm konusunda eğitilmesini de içeriyor. ⓘ
Eğitim
Şehir merkezinde %100, çevre köylerde ise %90'ın üzerinde okuryazarlık oranına sahip olan şehirde devlet okulları ve İmam Hatip okulları bulunmakta ve öğrenci-öğretmen oranı yaklaşık 1:27'dir. Toplam 126 ilk ve ortaokulda 14.373 öğrenci ve 540 öğretmen bulunmaktadır. Zile'de Zile Dinçerler Lisesi, Dinçerler 75. Yıl Anadolu Lisesi ve Anadolu Öğretmen Lisesi lise eğitimi vermektedir. Ayrıca teknik eğitim veren dört meslek lisesi bulunmaktadır. Gaziosmanpaşa Üniversitesi'ne bağlı Zile Dinçerler Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu da Zile'de bulunmaktadır. Okul, 2008 yılı sonunda Şerafettin ve Cemalettin Dinçer'in bağışlarıyla, öğrencilerin uygulamalı eğitim için de kullanabilecekleri modern ve lüks bir otel binası da dahil olmak üzere tamamen yeni bir eğitim binasına kavuşacaktır. ⓘ
Medya ve sosyal yaşam
Zile'de tiyatro ve konserler 850 kişi kapasiteli bir sinema salonunda gerçekleştirilmektedir. Ulusal TV kanalları ve radyoların yanı sıra, Zile halkını güncel olaylardan haberdar eden bir yerel TV kanalı ve iki radyo istasyonu bulunmaktadır. Zile'de üç yerel günlük gazete (Özhaber, Zile Postası, Gündem) bulunmakta ve günlük gazeteler yaklaşık 4000 adet satılmaktadır. ⓘ
Galeri
Zile 2004 1866
Zile 2004 1863
Zile 2004 1854
Zile 153
Zile 2004 1858
Zile 2004 1869
Zile 2004 1878
Zile 2004 1868
Zile 2004 1847
Zile 2004 1845
Zile 158
Zile 027
Zile 157
Zile 155
Zile 030
Zile 023
Zile 025 ⓘ
Ulaşım
Zile, Tokat ve Amasya illerine karayolu ile bağlıdır ve Sivas-Samsun demiryolunun yakınındadır. ⓘ
Kaynaklar ve dış bağlantılar
- Bibliyografya - kilise tarihi
- Pius Bonifacius Gams, Series episcoporum Ecclesiae Catholicae, Leipzig 1931, s. 442
- Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Paris 1740, cilt I, coll. 541-542
- Konrad Eubel, Hierarchia Catholica Medii Aevi, cilt 6, s. 450 ⓘ
- Daha fazla okuma
- Braund, D., T. Sinclair, D. Braund, R. Talbert, T. Elliott, S. Gillies. "Yerler: 857382 (Zela)". Pleiades. Erişim tarihi: 8 Mart 2012.: CS1 maint: multiple names: authors list (link) ⓘ
Zile, Türkiye'nin Tokat ilinde ⓘ | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İlçeler |
|  | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Büyükşehir belediyeleri kalın harflerle gösterilmiştir. | |||||||||||||||||||||||||||
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır ⓘ |
|---|---|---|---|
| 1927 | 53.478 | 15.377 | 38.101 |
| 1935 | 50.385 | 15.168 | 35.217 |
| 1940 | 52.479 | 14.873 | 37.606 |
| 1945 | 55.090 | 16.269 | 38.821 |
| 1950 | 61.466 | 17.103 | 44.363 |
| 1955 | 67.749 | 21.415 | 46.334 |
| 1960 | 74.120 | 21.339 | 52.781 |
| 1965 | 81.793 | 26.113 | 55.680 |
| 1970 | 83.758 | 27.429 | 56.329 |
| 1975 | 92.144 | 32.157 | 59.987 |
| 1980 | 90.288 | 30.637 | 59.651 |
| 1985 | 98.596 | 37.097 | 61.499 |
| 1990 | 107.973 | 46.090 | 61.883 |
| 2000 | 110.139 | 52.640 | 57.499 |
| 2007 | 68.937 | 36.154 | 32.783 |
| 2008 | 67.224 | 35.017 | 32.207 |
| 2009 | 65.245 | 35.417 | 29.828 |
| 2010 | 63.201 | 35.717 | 27.484 |
| 2011 | 61.619 | 35.330 | 26.289 |
| 2012 | 61.765 | 34.442 | 27.323 |
| 2013 | 59.744 | 34.708 | 25.036 |
| 2014 | 58.147 | 34.291 | 23.856 |
| 2015 | 56.727 | 34.204 | 22.523 |
| 2016 | 56.185 | 34.100 | 22.085 |
| 2017 | 55.131 | 33.668 | 21.463 |
| 2018 | 55.673 | 33.168 | 22.505 |
| 2019 | 54.297 | 32.959 | 21.338 |
| 2020 | 54.368 | 33.513 | 20.855 |
İdari yönetim
Belediye başkanları
- Cimbiloğlu Hamdi Efendi 1921-1923
- Bahri Uğur 1923 - 1926
- Muharrem Alacalı 1926 - 1932
- Fevzi Eken 1932 - 1934
- Zihni Aksoy 1934 - 1938
- Fuat Akman
- Sıtkı Eken 1942 - 1943
- Kazım Kaleli 1943 - 1944
- Kazım Ahçıoğlu 1944 - 1946
- Salim Eken 1946 - 1948
- Rahmi Kayran 1948 - 1950
- Ahmet Vanlı 1950 - 1954
- İsmail Odabaş 1954 - 1955
- Macit Rüştü Gürsoy 1955 - 1957
- İhsan Sarısoy 1957 - 1960
- Mehmet Güçlü 1960 - 1962
- Hüseyin Erdoğan 1962 - 1963
- Osman Çetin 1963 - 1972 - YTP, AP
- Sabri Ünal Erkol 1972 - 1975 - CHP
- Ahmet Vanlı 1975 - 1977 - AP
- Arslan Nihat Çamsoy 1977 - 1980 - AP
- Nurettin Kocaman, 12 Eylül 1980 - 1984
- Nurettin Türkyılmaz 1984 - 1991 - ANAP
- Şükrü Serimer 1991 - 1994 - MHP
- Murat Tezcan 1994 - 1999 - CHP
- Murat Ayvalıoğlu 1999 - 2009 - MHP
- Lütfi Vidinel 2009 - 2019 - AKP
- Şükrü Sargın 2019 - CHP ⓘ