Amasya

Amasya ⓘ
Şehir
Amasya Kalesi'nden görülen Amasya'nın kısmi bir görünümü.
Amasya
Koordinatlar: 40°39′00″N 35°49′59″E
Ülke	Türkiye
İl	Amasya
Hükümet
- Belediye Başkanı	Mehmet Sarı (MHP)
Alan
- Bölge	1.729,69 km2 (667,84 sq mi)
Nüfus  (2012)
- Kentsel	91,874
- Bölge	133,133
- Bölge yoğunluğu	77/km2 (200/q mi)
Web sitesi	www.amasya.gov.tr

Amasya (Türkçe telaffuz: [aˈmasja]; Yunanca: Ἀμάσεια), Türkiye'nin kuzeyinde bir şehirdir ve Karadeniz Bölgesi'nde Amasya ilinin başkentidir. Antik dönemde Amaseia veya Amasia olarak adlandırılırdı. Amasya, Karadeniz kıyısının yukarısındaki dağlarda, Yeşilırmak Nehri kıyısındaki dar bir vadide Anadolu'nun geri kalanından ayrı bir konumda yer almaktadır. Karadeniz'e yakın olmasına rağmen, bu bölge kıyıdan yüksektir ve Türkiye'nin kuzey-orta Anadolu'sundaki illerden biri olan Amasya ilinin ünlü olduğu elma yetiştirmeye çok uygun bir iç iklime sahiptir. Coğrafyacı Strabon'un memleketi ve 15. yüzyıl bilgin ve hekimi Amirdovlat Amasiatsi'nin doğum yeridir. Yeşilırmak (İris) nehrinin dar bir yarığında yer alan Amaseia'nın 7.500 yıllık geçmişi, bugün hala belirgin olan pek çok iz bırakmıştır. ⓘ

Antik dönemde Amaseia, nehrin yukarısındaki kayalıklarda yer alan müstahkem bir şehirdi. Pontus krallarından coğrafyacı Strabon'a ve Osmanlı imparatorluk hanedanının birçok nesline kadar krallar ve prensler, sanatçılar, bilim adamları, şairler ve düşünürler yetiştiren zengin bir taşra başkenti olarak uzun bir geçmişe sahiptir. Osmanlı döneminden kalma ahşap evleri ve Pontus krallarının kayalıklara oyulmuş mezarları ile Amasya, ziyaretçiler için oldukça caziptir. Son yıllarda turizme çok fazla yatırım yapılmış ve bu nedenle şehri daha fazla yabancı ve Türk turist ziyaret etmiştir. ⓘ

Erken Osmanlı yönetimi sırasında, genç Osmanlı şehzadelerinin yönetmek ve deneyim kazanmak için Amasya'ya gönderilmesi gelenekseldi. Amasya aynı zamanda Osmanlı padişahları I. Murad ve I. Selim'in de doğum yeridir. Yeşilırmak ve diğer ana tarihi binaların yakınındaki geleneksel Osmanlı evleri restore edilmiştir; bu geleneksel Yalıboyu evleri artık kafe, restoran, bar ve otel olarak kullanılmaktadır. Osmanlı ahşap evlerinin arkasında Pontus krallarının kaya mezarları görülebilir. ⓘ

Amasya'ya bakış ⓘ

1865 yılında inşa edilen tarihi Hazeranlar Konağı ve yanı başında ise Hatuniye Camii ⓘ

Akşam vaktinde yalı boyu evleri

Amasya manzarası:Yalı Boyu ⓘ

Amasya Müzesi'nde bulunan Amasya Vilayeti Osmanlı Sancağı ⓘ

Amasya, Amasya ilinin merkez şehridir. 2020 itibarıyla Amasya (merkez ilçe) 147.266 nüfusa sahiptir. ⓘ

Orta Karadeniz Bölümü'nde yer alır. Anadolu'nun eski yerleşim alanlarından biridir. Hititlerden başlayarak çeşitli uygarlıkların merkezi olmuştur. Kentin bilinen en eski adı, söylendiği biçimi ile günümüze kadar hiçbir değişikliğe uğramadan gelen Amasya'dır. Eski kayıtlarda ve buluntularda Amesseia - Amacia - Amaccia ismi okunmaktadır. Amasya isminin açık bir şekilde okunduğu, Pers, Pontos ve Roma İmparatorluğu dönemlerinde ticarette kullanılan gümüş ve bronz sikkeler (paralar) üzerinde görmek mümkündür. ⓘ

Bazı sikkeler üzerinde Amaccia veya Amacia isimlerine rastlanılmaktadır. Amasya'nın fethinden önce ve sonrasında da Türkler, Amasseia'yı veya Amaccia, Amacia Türkçede söylendiği gibi Amasya yapmışlardır. ⓘ

Tahminen MÖ 60 ve MS 19. yıllarda Amasya'da doğduğu bilinen ve Coğrafya ilminin mucidi olarak tanınan Strabon, yazdığı ünlü coğrafya kitabında Amasya'dan Amasseia olarak söz etmektedir. ⓘ

Etimoloji

Amasya ve Yeşilırmak Nehri ⓘ

Dağdaki antik Pontus mezarları ⓘ

Strabon'a göre Yunanca Ἀμάσεια adı, burada yaşadığı söylenen Amazonların kraliçesi Amasis'ten gelmektedir. İsim tarih boyunca çok az değişmiştir: Ἀμάσεια, Amaseia, Amassia ve Amasia antik Yunan ve Roma sikkelerinde bulunur ve modern Yunancada kullanılmaya devam eder. Ermenice: Ամասիա, Osmanlı Türkçesi أماصيا ve modern Türkçe Amasya aynı telaffuzu temsil eder. ⓘ

Tarih

Strabon, Amasyalı bir Yunan coğrafyacı, filozof ve tarihçiydi. ⓘ

Antik Çağ

Arkeolojik araştırmalar Amasya'ya ilk olarak Hititlerin, daha sonra Friglerin, Kimmerlerin, Lidyalıların, Yunanlıların, Perslerin ve Ermenilerin yerleştiğini göstermektedir. ⓘ

Helenistik dönem

İskender'in fetihlerinin ardından MÖ 4. yüzyılın sonunda Pers Mithridatic hanedanı tarafından başkenti Amaseia olan bağımsız bir Pontus krallığı kurulmuştur. MÖ 1. yüzyılda kısa bir süre Roma'nın Anadolu'daki hegemonyasına karşı çıkmıştır. MÖ 183'te kente Yunanlılar yerleşmiş ve sonunda MÖ 333'ten MÖ 26'ya kadar Pontus krallarının başkenti olmuştur. Bugün, şehrin merkezindeki nehir kıyısının üzerindeki kayalıklarda Pontus kral mezarları da dahil olmak üzere önemli kalıntılar bulunmaktadır. Kuzeydoğu Anadolu'da Karadeniz'e komşu antik bölge. ⓘ

Roma-Bizans dönemi

Amasya Arkeoloji Müzesi'nde bir Bizans mezarı ⓘ

Amaseia, MÖ 70 yılında Romalı Lucullus liderliğindeki bir kuvvet tarafından Ermenistan'dan ele geçirilmiş ve Pompey tarafından kısa sürede özgür bir şehir ve yeni eyaleti Bithynia ve Pontus'un idari merkezi haline getirilmiştir. Bu zamana kadar Amaseia, düşünürlerin, yazarların ve şairlerin evi olan gelişen bir şehirdi ve bunlardan biri olan Strabon, Amaseia'nın MÖ 60 ile MS 19 yılları arasındaki halinin tam bir tanımını bıraktı. M.Ö. 2 ya da 3 yıllarında, Pontus Galaticus bölgesindeki Roma eyaleti Galatia'ya dahil edilmiştir. İmparator Trajan 112 yılı civarında burayı Kapadokya eyaletinin bir parçası olarak tayin etmiştir. Daha sonra 2. yüzyılda 'metropolis' ve 'ilk şehir' unvanlarını kazanmıştır. Roma İmparatorluğu'nun imparator Diocletianus tarafından bölünmesinden sonra şehir Doğu Roma İmparatorluğu'nun (Bizans İmparatorluğu) bir parçası haline gelmiştir. Bu dönemde ağırlıklı olarak Yunanca konuşan bir nüfusa sahipti. ⓘ

Amaseia'ya Alexiad'ın ilk kitabında da atıfta bulunulmuştur. Amaseia, İmparator I. Aleksios Komnenos'un Norman general Ursel'i Türk general Tutaç'tan esir olarak aldığı şehirdi. Kitaba göre Ursel, o dönemde General Aleksios Tutaç'ı kendisini yakalamaya ikna edene kadar Bizans İmparatorluğu'nun Doğu eyaletlerini yağmalamış ve talan etmişti. Aleksios, Ursel'in yakalanması için Tutach'a "...daha önce hiç kimsenin kazanmadığı kadar çok para" ödemeyi kabul etti, ancak Aleksios'un verecek parası yoktu ve İmparator bunu finanse edemedi, bu yüzden Amaseia halkından para toplamaya çalıştı, ancak bu ciddi bir huzursuzluğa neden oldu. Ancak Aleksios'un yaptığı bir konuşmanın ardından Ursel'in sahte bir şekilde kör edilmesini sağlamış ve bu da halkın derhal bağışta bulunmasına neden olmuştur. Ancak bunun taraflı olması muhtemeldir. ⓘ

Savaşçı bir aziz olan Amasealı Aziz Theodore (ölümü 319) ve cilalı vaazlarından bazıları günümüze ulaşan yerel piskopos Amasealı Asterius (ölümü yaklaşık 410) dönemin önemli Hıristiyan figürleridir. ⓘ

2013 yılında, yasadışı bir arkeolojik kazı girişiminde bulunulan bir alanın yakınında, bir şapelin zeminine ait 24 metrekarelik bir Hıristiyan mozaiği keşfedilmiştir. Mozaikte elmalar, bir elma ağacı, keklikler ve çok sayıda geometrik figür tasvir edilmiştir. ⓘ

Erken dönem Türk hükümdarları

Amasya'da Osmanlı dönemi evleri (ön planda) ve antik Pontus mezarı (arka planda, solda) ⓘ

Amasya'da bir Osmanlı mimarisi örneği ⓘ

1075 yılında 700 yıllık Bizans egemenliğine son veren Amasya, Türkmen Danişmend emirleri tarafından fethedilmiştir. Selçuklu hükümdarı Kılıç Arslan II'nin Danişmendlilerin topraklarını ilhak etmesine kadar başkent olarak hizmet vermiştir. Arslan öldüğünde ülkesi oğulları arasında paylaştırılmış ve Amasya Nizamüddin Argun Şah'a geçmiştir. Nizamüddin Argun Şah'ın hükümdarlığı kısa sürmüş, şehri daha sonra Sultan olan kardeşi Rükneddin Süleyman Şah'a kaptırmıştır. 13. yüzyıl boyunca şehir Moğol İlhanlığı'nın kontrolüne geçti ve son Selçuklu sultanı Mesud II'nin oğlu Taceddin Altıntaş'ın kısa süreli yönetimi dışında Moğol valiler tarafından yönetildi. ⓘ

Selçuklular ve İlhanlılar döneminde şehir bir İslam kültürü merkezi haline gelmiş ve Amasyalı bir Rum olan son Abbasi halifesinin hattatı ve sekreteri Yakut el-Musta'sımi (1221-1298) gibi bazı önemli kişiler yetiştirmiştir. Bu döneme ait okullar, camiler, türbeler ve diğer mimari eserler hâlâ ayaktadır. ⓘ

1341 yılında Emir Habiloğlu, Eretnid emirliğinin egemenliğine girmeden önce şehri işgal etmiştir. Hacı Şadgeldi Paşa, Amasya'yı Ali Bey yönetimindeki Eretnalılardan almış ve Eretnalıların yerini alan Kadı Burhaneddin'in iddialarını başarıyla savuşturmuştur. Şadgeldi'nin yerine geçen oğlu Ahmed, Osmanlı yardımıyla bir süre özerkliğini korumayı başardı; ancak 1391/92'de artan baskılar onu şehri, oğlu geleceğin I. Mehmed'ini vali olarak atayan Osmanlı sultanı I. Bayezid'e bırakmaya zorladı. ⓘ

1071 yılında yaşanan Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Anadolu'nun birçok şehri gibi Amasya da 11. yüzyıl içinde Türklerin egemenliğine geçti. Artuk Bey tarafından ele geçirilen yerleşim daha sonra Danişmend Gazi 'nin denetimine bırakıldı. 1080 yılında da yeni kurulan Danişmendliler Beyliği topraklarına katıldı. Şehir II. Kılıç Arslan tarafından 1175 yılında Anadolu Selçuklu Devleti topraklarına katıldı. Kılıçarslan tarafından oğlu Nizâmeddin Argunşah'a bırakılan yerleşim 1193 yılında Kılıçarslan'ın diğer bir oğlu olan Rükneddin Süleyman tarafından ele geçirildi. 1237 yılında başlayan Babai Ayaklanması'nda isyancıların denetimine giren yerleşim 1240 yılında Selçuklu kuvvetlerince yeniden ele geçirilmiş, isyanın ele başlarından Baba İshak da yakalanarak Amasya Kalesinde idam edilmiştir. Babai Ayaklanması ile iyice güçsüzleşen Selçuklular 1243 yılında meydana gelen Kösedağ Muharebesi ile Anadolu'da güç kaybetmeye başlamış, 14. yüzyıl başlarında da Amasya şehri Moğol valilerce yönetilmeye başlanmıştır. ⓘ

Osmanlı dönemi

Bayezid Camii. ⓘ

I. Mehmed, 1402'deki feci Ankara Savaşı'ndan sonra Amasya'ya kaçmış ve burası (yakındaki Tokat ile birlikte) Osmanlı Hükümdarlığı döneminde ana ikametgâhı ve kalesi olmuştur. ⓘ

Sonuç olarak, şehir Osmanlılar altında özel bir statüye sahip olmuştur. Mehmed'den 15. yüzyılda 2. Bayezid'e ve 16. yüzyılda 3. Murat'a kadar birçok Osmanlı şehzadesi gençlik yıllarında Amasya eyaletine (Rûm Eyaleti) vali olarak gönderilmiştir. ⓘ

Kanuni Sultan Süleyman sık sık şehirde kalmış, hatta Habsburg elçisi Ogier Ghiselin de Busbecq'i burada kabul etmiştir. Selçuklular döneminde zaten seçkin bir kültür merkezi olan Amasya, artık "Anadolu'daki başlıca öğrenim merkezlerinden biri haline gelmiştir". ⓘ

1530 ve 1545 yılları arasında birkaç gezgin, şehirdeki bazı Yahudilere karşı bir kan iftirasını belgelemiştir. Yerel bir Hıristiyan'ın ortadan kaybolmasının ardından, kasabada yaşayan birkaç Yahudi ritüel nedenlerle onu öldürmekle suçlandı. Yahudiler işkence altında suçlarını itiraf ettiler ve asıldılar. Sözde kurbanın hala hayatta olduğu ortaya çıkınca, Kanuni Sultan Süleyman dini ritüellerle ilgili tüm suçlamaların yerel mahkemede değil "kraliyet" mahkemesinde yargılanmasını emretti. 1555 yılında Amasya, İran'ın Safevi Hanedanlığı ile Amasya Barışı'nın imzalandığı yer olmuştur. ⓘ

Bu dönemde Amasya'nın nüfusu Osmanlı İmparatorluğu'ndaki diğer şehirlerin çoğundan çok farklıydı, çünkü geleceğin sultanlarının İmparatorluğun her milleti hakkında bilgi edinmesi eğitimlerinin bir parçasıydı. İmparatorluğun her milleti Amasya'da belirli bir köyde temsil ediliyordu - örneğin bir Rum köyü, bir Ermeni köyü, bir Boşnak köyü, bir Tatar köyü, bir Türk köyü vb. (bkz: DİE 1927 Nüfus sayımı verileri) ⓘ

Amasya'daki Medrese, Osmanlı İmparatorluğu'nda bir İslami okul türüdür ⓘ

19. yüzyılın sonlarında şehrin 25.000-30.000 nüfusu vardı, bunların çoğu Türk'tü, ancak bazı Ermeni ve Rumlar da vardı. ⓘ

Birinci Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı

Saraydüzü Kışlası Kurtuluş Savaşı Müzesi ve Kongre Merkezi ⓘ

Amasya Köprüsü ⓘ

1919 yılında Amasya, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Türkiye Cumhuriyeti'ni kurmak için bir Türk ordusu inşa etmek üzere Mustafa Kemal Atatürk tarafından düzenlenen son planlama toplantılarının yapıldığı yerdi. Mustafa Kemal, Amasya Genelgesi'nde Türk Kurtuluş Savaşı'nın duyurusunu burada yapmıştır. Bu genelge, Türk Kurtuluş Savaşı'nı başlatan ilk yazılı belge olarak kabul edilir. Anadolu'da dağıtılan genelgede, Türkiye'nin bağımsızlığının ve bütünlüğünün tehlikede olduğu belirtilerek Sivas'ta ulusal bir konferans toplanması (Sivas Kongresi) ve ondan önce de Temmuz ayında Erzurum'da Anadolu'nun doğu illerinin temsilcilerinden oluşan bir hazırlık kongresi toplanması (Erzurum Kongresi) çağrısında bulunulmuştur. ⓘ

Birinci Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Amasya'nın Hıristiyan sakinleri (Ermeni ve Rum) mezalime uğramıştır. Saldırılardan kaçan birçok Ermeni sivil, Amasya'nın dışındaki Merzifon'da bulunan Amerikan misyoner okulu Anatolia College'a sığındı. 1921 yılında Türk birlikleri okulu kapattı ve yerel halk Yunanistan ile Türkiye arasındaki nüfus mübadelesinin ardından Selanik'e taşındı. Ayrıca, 1921 yılında, Pontus bölgesinin Rum temsilcilerini yasal bir bahaneyle öldürmek amacıyla Türk Ulusal Hareketi tarafından düzenlenen özel geçici yargılamalar olan Amasya yargılamaları yapıldı. ⓘ

19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'da başlayan Kurtuluş Savaşı'nın (Millî Mücadele)'nin ilk adımı, 12 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle atılmıştır. ⓘ

Kurtuluş mücadelesinin planları hazırlanmış, Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi'nin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919 tarihinde yayınlanan "Amasya Genelgesi" ile "Milletin İstiklâlini Yine Milletin Azim ve Kararı Kurtaracaktır" denilerek Millî Mücadele burada fiiliyata geçirilmiştir. Bu itibarla, Amasya, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda da ilk önemli adımın atıldığı yer olmuştur. ⓘ

1923 yılında yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti' nin idari taksimatı sonucunda Amasya ilinin merkez şehri oldu. ⓘ

Kilise tarihi

Amasya Saat Kulesi ⓘ

Amasea, özellikle MS 3. yüzyıldan itibaren Doğu Roma İmparatorluğu'nda bir Hıristiyan metropolit piskoposunun merkezi olmuştur. Geç Roma eyaleti Helenopontus'un başkenti olarak aynı zamanda onun Metropolit Başpiskoposluğu olmuş ve Amisus, Andrapa, Euchaitae, Ibora, Sinope, Zaliche ve Zela'yı da içine almıştır. 10. yüzyılda metropol, Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi'nin metropolleri arasında 11. sırada yer almıştır. 12. yüzyıldan itibaren Anadolu'ya yapılan Türk göçleri nedeniyle Hıristiyan unsur azalmıştır. Amasea Ortodoks metropolitliği Yunanistan ve Türkiye arasındaki nüfus mübadelesine (1923) kadar aktifti ve 1922'de 20.000'i Yunanca konuşan yaklaşık 40.000 Hıristiyan sayıyordu. Son aktif metropolit piskopos Germanos Karavangelis'tir. ⓘ

Artık bir yerleşim piskoposluğu olmayan Amasea, bugün hem Doğu Ortodoks Kilisesi hem de Katolik Kilisesi tarafından bir titular see olarak listelenmektedir. ⓘ

Titüler Latin görüşü

Roma 1600 yılı civarında bu makamı resmen ortadan kaldırmış, ancak hemen ardından en yüksek (Metropolit) rütbeye sahip Amasea başpiskoposluğuna dönüştürmüş ve bu başpiskoposluk makamında aşağıdaki kişiler görev yapmıştır:

• (Giovanni) Battista Agucchia (1623.10.23 - ölüm 1632.01.01), papalık diplomatı
• Fausto Poli (1633.03.14 - 1643.07.13), daha sonra S. Crisogono Kardinal-Papazı (1643.08.31 - ölüm 1653.10.07), Orvieto (İtalya) Piskoposu (1644.05.23 - 1653.10.07)
• Egidio Colonna, Cassinese Benedictine Cemaati (O.S.B. Cas.) (1643.12.19 - 1671.01.19); daha sonra Kudüs Latin Patriği Titüler (1636 - ölüm 1637)
• Francesco Marini (1671.01.19 - 1686.04.27), Albenga (İtalya) eski Piskoposu (1655.08.11 - 1666.03.29), Molfetta (İtalya) Piskoposu (1666.03.29 - 1670.10.06); daha sonra Theodosia Titüler Başpiskoposu (bkz.) (1686.04.27 - ?)
• Ferdinando d'Adda (1687.03.03 - 1690.02.13), İngiltere Kralı James II'nin papalık temsilcisi, ?daha sonra S. Clemente Kardinal-Papazı (1690.04.10 - 1696.01.02), tekrar S. Balbina Kardinal-Papazı (1696.01.02) olarak atandı. Balbina (1696.01.02 - 1714.04.16), Kutsal Ayin Cemaati Başkanı (1701? - ?), S. Pietro in Vincoli Kardinal-Papazı (1714.04.16 - 1715.01.21), Albano Kardinal-Piskoposu olarak terfi etti (1715.01.21 - ölüm 1719.01.27)
• Agostino Cusani (1696.04.02 - 1711.10.14), Fransa Apostolik Elçisi (1706.05.22 - 1711.10.14), Pavia Piskoposu (İtalya) (1711.10.14 - 1724.07.12), S. Maria del Popolo Kardinal-Papazı (1713.01.30 - ölüm 1730.12.27)
• Fabritius Aurelius de Agostini (1712.10.05 - 1712.12.06)
• Giovanni Crisostomo Battelli (1716.10.05 - 1725.07.30)
• Giovanni Battista Gamberucci (1725.09.05 - 1738.11.28) ⓘ

1742.02.15 tarihinde (sadece bir unvan olarak) Pavia (İtalya) yerleşim Piskoposluğu ile birleştirilmiştir. ⓘ

1819.11.19'dan bu yana tekrar bu şekilde bastırılmış ve nominal olarak Metropolit Titüler başpiskoposluk (yine en yüksek rütbe) olarak restore edilmiştir. O zamandan beri aşağıdaki başpiskoposluk görevlileriyle on yıllardır boştur:

• Jean-Paul-Gaston de Pins (1824.05.03 - 1850.11.30)
• József Krivinai Lonovics (1861.03.29 - 1866.11.27)
• Jean-Baptiste-François Pompallier, Maristler (S.M.) (1869.04.19 - 1871.12.21)
• Silvestre Guevara y Lira (1877.01.09 - 1882.02.20)
• Giuseppe Macchi (1889.04.09 - 1897.08.19)
• Paul Rubian (1900.02.24 - 1911.04.16)
• Bertram Orth (1908.10.01 - 1931.02.10)
• Frantisek Kordác (1931.07.21 - 1934.04.26)
• Gustavo Testa (1934.06.04 - 1959.12.14) Mısır ve Arabistan Apostolik Delegesi (papalık diplomatik elçisi) (1934.06.04 - 1945), daha sonra S. Girolamo dei Croati Kardinal-Papazı (1959.12.17 - ölüm 1969.02.28), Apostolik Makamının Miras İdaresi Pro-Başkanı (1961. 10.04 - 1969.02.28), Doğu Kiliseleri Kutsal Cemaati Sekreteri (1962.08.02 - 1965), Doğu Kiliseleri Kutsal Cemaati Başkan Yardımcısı (1965 - 1967.08.15) ve bir sonraki Doğu Kiliseleri Kutsal Cemaati Başkanı (1967.08.15 - emekli 1968.01.13)
• Gaetano Malchiodi (1960.01.26 - 1965.01.22)
• James Patrick Carroll (1965.10.15 - 1995.01.14) ⓘ

Ferhat ile Şirin Efsanesi

Doğu folklorunun bu klasik hikâyesi, Türkçe versiyonunda Amasya'da geçtiği kabul edilir. Yakındaki Ferhat dağı, efsanenin kahramanı Ferhat'ın (Türkçe yazılışı Ferhat) adını taşır; Ferhat, prenses Şirin'e (Türkçe yazılışı Şirin) olan aşkı uğruna babasının gözüne girmeye çalışmış ve sarayına kaynak suyu getirmek için dağda tünel kazarak babasının iznini almaya çalışmıştır. Ne yazık ki çalışırken Şirin'in öldüğüne dair yanlış bir haber almış ve bunun üzerine üzüntüsünden kendini kayalıklara atmış. Çok sevdiği prensesi de kısa süre sonra ölmüş. Bu öykü Nâzım Hikmet tarafından oyunlaştırılmış, Talip Apaydın tarafından romanlaştırılmış ve Arif Melikov tarafından opera haline getirilmiştir. ⓘ

İklim

Amasya, Köppen sınıflandırmasına göre sıcak yaz Akdeniz iklimine (Csa) ve Trewartha sınıflandırmasına göre sıcak yaz okyanus iklimine (Doa) sahiptir. Ayrıca Amasya, İç Anadolu'ya göre daha sıcaktır ve kış aylarında havası o kadar soğuk değildir. Karadeniz'in okyanusal iklimi ile karasal ve Akdeniz iklimi arasında bir geçiş iklimine sahiptir. Ancak bu dar vadi Amasya'nın ılıman bir iklime sahip olmasına neden olmaktadır. Bu etki, iklimini ılımanlaştıran Yeşilırmak nehrinden kaynaklanmaktadır. ⓘ

Amasya için iklim verileri (1991-2020, ekstremler 1961-2020) ⓘ
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Rekor yüksek °C (°F)	21.3 (70.3)	24.8 (76.6)	31.2 (88.2)	35.8 (96.4)	37.5 (99.5)	41.8 (107.2)	45.0 (113.0)	42.2 (108.0)	43.5 (110.3)	36.0 (96.8)	29.7 (85.5)	22.9 (73.2)	45.0 (113.0)
Ortalama yüksek °C (°F)	7.4 (45.3)	10.2 (50.4)	15.0 (59.0)	20.6 (69.1)	25.6 (78.1)	29.3 (84.7)	31.9 (89.4)	32.3 (90.1)	28.6 (83.5)	22.7 (72.9)	14.6 (58.3)	8.9 (48.0)	20.6 (69.1)
Günlük ortalama °C (°F)	2.8 (37.0)	4.6 (40.3)	8.5 (47.3)	13.3 (55.9)	17.8 (64.0)	21.6 (70.9)	24.2 (75.6)	24.4 (75.9)	20.5 (68.9)	15.2 (59.4)	8.2 (46.8)	4.4 (39.9)	13.8 (56.8)
Ortalama düşük °C (°F)	−0.7 (30.7)	0.2 (32.4)	3.3 (37.9)	6.9 (44.4)	11.1 (52.0)	14.7 (58.5)	17.0 (62.6)	17.3 (63.1)	13.4 (56.1)	9.2 (48.6)	3.3 (37.9)	1.1 (34.0)	8.1 (46.6)
Rekor düşük °C (°F)	−21.0 (−5.8)	−20.4 (−4.7)	−15.3 (4.5)	−5.1 (22.8)	−0.1 (31.8)	4.8 (40.6)	8.5 (47.3)	8.8 (47.8)	3.0 (37.4)	−2.9 (26.8)	−9.5 (14.9)	−12.7 (9.1)	−21.0 (−5.8)
Ortalama yağış mm (inç)	46.2 (1.82)	36.7 (1.44)	50.2 (1.98)	51.9 (2.04)	61.3 (2.41)	41.0 (1.61)	12.9 (0.51)	12.9 (0.51)	21.3 (0.84)	36.4 (1.43)	44.6 (1.76)	53.8 (2.12)	469.2 (18.47)
Ortalama yağış günleri	10.60	9.50	12.17	13.50	14.00	9.23	3.33	2.93	5.33	8.33	8.20	11.40	108.5
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri	68.2	93.2	136.4	180.0	229.4	264.0	297.6	282.1	222.0	155.0	105.0	62.0	2,094.9
Ortalama günlük güneş ışığı saatleri	2.2	3.3	4.4	6.0	7.4	8.8	9.6	9.1	7.4	5.0	3.5	2.0	5.7
Kaynak: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

Amasya bugün

Amasya ili yüksek kaliteli, küçük, iyi aromalı elma üretimiyle tanınır. Amasya-Tokat bölgesi ana üretim alanıdır. Şehir endüstriyel açıdan çok gelişmiş değildir, ancak özellikle sisin vadiyi doldurduğu bir kış akşamında özel bir gizeme sahip olan nehir kenarında otururken çekici ve iyi korunmuştur. Turistler (ve yerel üsten gelen askerler) esnafa değerli bir gelir katkısında bulunmaktadır. Sivas'tan Samsun'a giden demiryolu hattı Amasya'dan geçmektedir ve burada Osmanlı döneminden kalma çekici bir tren istasyonu bulunmaktadır. ⓘ

Amasya'da başta ziyaretçiler için barlar ve kafeler olmak üzere gece hayatı ve bazı basit restoranlar bulunmaktadır. Diğer orta ve doğu Anadolu şehirlerinin aksine çok muhafazakâr bir şehir değildir. Kısmen turizmin de etkisiyle bu şehirde sosyal hayat özellikle yaz döneminde daha hareketli hale gelmektedir. Birçok uluslararası sirk grubu bu şehri ziyaret etmektedir. 12 Haziran Amasya için bir festival tarihidir ve bu dönemde pek çok kültürel ve sportif etkinlik düzenlenmektedir. ⓘ

Yöresel mutfağı, sıcak veya soğuk içilen yoğurtlu bir çorba olan yöresel spesiyalite toyga çorbasını içerir. Diğer spesiyaller arasında haşhaşlı börekler ve nehir kenarında servis edilen çay yer almaktadır. ⓘ

İlçede 2008 yılından bu yana sivil uçuşlara açık olan bir havaalanı bulunmaktadır. Daha önce sadece askeri amaçlarla kullanılıyordu. İstanbul'a her gün bir saatlik uçuşlar yapılmaktadır. ⓘ

Amasya panoraması ⓘ

Turizm

Osmanlı Şehzade Müzesi ⓘ

Osmanlı Şehzade Müzesi'nin iç mekanı ⓘ

Amasya Kalesi ⓘ

Turizm giderek artmaktadır. 2011 yılında 11.000'i yabancı olmak üzere 500.000 turist; 2012 yılında 22.000'i yabancı olmak üzere 600.000 turist; 2013 yılında toplam 750.000 turist; 2014 yılı için ise 1 milyon turist öngörülmektedir. Yabancı turistler çoğunlukla Almanlar ve başta Japonya ve Güney Kore olmak üzere Doğu Asyalılardan oluşmaktadır. Bunun sonucu olarak, başta butik oteller olmak üzere birçok otel açılmaktadır. Birçok geleneksel Osmanlı ahşap evi restore edilmiş ve şimdi butik otel, kafe, bar olarak kullanılmaktadır. ⓘ

Yarığın kayalık yüzündeki kale kalıntıları, 2000 yıllık su kanallarını, 1000 yıllık köprüleri, bir akıl hastanesini, bir Osmanlı Pontus kralını barındırıyor ve bunlar şehrin çekiciliğine çok katkıda bulunuyor. Geceleri, aydınlatıldıklarında, manzara unutulmazdır. Saray ve gizli bir yeraltı geçidi. Kaya yüzlerinde etkileyici kaya mezarları vardır. Şehirde ayrıca tarihi ve mimari açıdan değerli birçok yapı bulunmaktadır; Ferhat su kanalı, 13. yüzyıl Selçuklu Burmalı Camii, 15. yüzyıl Yıldırım Beyazıt Camii ve Külliyesi; kapısının etrafında güzel kabartmalar bulunan 14. yüzyıl İlhanlı Bimarhane Akıl Hastanesi, olağanüstü sekizgen Kapı Ağa Medresesi (ilahiyat okulu), Torumtay Türbesi ve Gök Medrese. Türk mimarisinin en iyi örneklerini sergileyen ve iyi korunmuş geleneksel Türk konakları bulunmaktadır. 19. yüzyıldan kalma Hazeranlar Konağı mükemmel bir şekilde restore edilmiştir ve şimdi birinci katında bir sanat galerisi ve ikinci katında bir etnografya müzesi ile büyük ilgi görmektedir. Amasya Arkeoloji Müzesi, Amasya'nın İlhanlı hükümdarlarının mumyalarını da içeren ilginç bir koleksiyona sahiptir. ⓘ

• Şehrin yukarısındaki Harşena kayalığında, kraliyet sarayının teraslı alanı ve Pontus krallarının mezarları (geceleri aydınlatılan), en iyi durumda tutulmamasına rağmen, şehirden etkileyici bir manzaradır. Amasya Kalesi'nin yamacına yerleştirilmiş ve hepsi de kireçtaşı kayalara oyulmuş beş adet birim mezar bulunmaktadır. Yapım ve konum özellikleriyle düz bir duvar gibi uzanırlar ve ilk bakışta dikkat çekerler. Ana kayadan tamamen ayrılıncaya kadar çevreleri oyulmuş, daha sonra merdivenlerle ana kayaya tekrar birleşmişlerdir Bazıları büyük, bazıları küçük toplam 18 adet kaya mezar ünitesi mevcuttur Amasya doğumlu ünlü coğrafyacı Strabon (MÖ 63 - MS 5) Kaya mezarlarının Pontus Krallarına ait olduğu bilgisini vermektedir.
• Aynalı Mağara (Kaya Mezarı) şehir merkezine yaklaşık üç kilometre uzaklıkta, Ziyaret mahallesi yolu üzerinde, Samsun'a doğru çevredeki yüksek yollardan sağa ayrılan yol üzerindedir. Diğer Kral Kaya Mezarları arasında en iyi dekore edilmiş ve tamamlanmış mezardır. Tonoz bölümünde sağ ve sol duvarlarda 12 havariyi simgeleyen altışar resim, batı ve doğu duvarlarında kadın ve erkek figürleri yer almakla birlikte doğu duvarında İsa, Meryem Ana ve Havari'yi içeren bir kompozisyon figürü bulunmaktadır.
• Harsene Kalesi - Strabon tarafından bahsedilen ve ortaçağda büyük ölçüde yeniden inşa edilen bir sur da kasabanın yukarısındaki kayalık bir çıkıntıda harabe halinde yatmaktadır. Nerkis ilçesinde ise bir başka kalenin, Enderun Kalesi'nin bazı kalıntıları bulunmaktadır. Yeşilırmak nehrinin ve şehir merkezinin batısında Harşane Dağı olarak adlandırılan değerli kayaların üzerinde yer almaktadır. Kalede Belkıs, Saray, Maydonos ve Meydan olarak adlandırılan dört ana kapı bulunmaktadır. Kalede Cilanbolu adında bir su kuyusu da bulunmaktadır, ayrıca kalede su kuyusu ve zindan mevcuttur Kaleden M.Ö. 3. yüzyıla tarihlenen kral mezarlarına doğru nehrin 70 metre altına kadar uzanan merdivenli bir yer altı yolu.
• Şehrin kendisi, Ferhat su kemeri, 13. yüzyıl Selçuklu Burmalı Camii, kapısının etrafında güzel kabartmalar bulunan 14. yüzyıl İlhan Bimarhane Akıl Hastanesi, 15. yüzyıl alimi Pir İlyas'ın türbesi ve 15. yüzyıl Yıldırım Beyazıt Camii gibi tarihi ve mimari açıdan değerli birçok yapıya sahiptir. Ne yazık ki Amasya, birçok anıta zarar veren (en son 1939'da) depremlere karşı savunmasızdır.
• Türk ev mimarisinin en iyi örneklerinden bazıları olan çok sayıda iyi korunmuş geleneksel Osmanlı Türk konakları bulunmaktadır. 19. yüzyıldan kalma Hazeranlar Konağı özenle restore edilmiş olup küçük bir sanat galerisi ve etnografya müzesi içermektedir. Diğer ahşap evler de otel ve konuk evi olarak restore edilmektedir. Yalı boyu (yalı karşısı) evleri dizisinin en güzel konağı olan Hazeranlar Konağı, Defterdar Hasan Talat Efendi tarafından 1872 yılında kız kardeşi Hazeran Hanım adına yaptırılan Osmanlı dönemi konaklarının en zarif sivil mimari örneklerinden biridir.
• Amasya Arkeoloji Müzesi, Amasya'nın İlhanlı hükümdarlarının mumyaları da dahil olmak üzere antik çağın birçok dönemine ait eserlerden oluşan geniş ve ilginç bir koleksiyona sahiptir.
• Saraydüzü Kasrı, bu bina 2009 yılında yeniden inşa edilerek hizmete açılmıştır. Saraydüzü Kasrı'nın önemi, 12 Haziran 1919 tarihinde Amasya Genelgesi'nin bu tarihi binada imzalanmış olmasıdır. Atatürk Amasya Genelgesi'ni burada kaleme almıştır. Günümüzde Saraydüzü Kasrı Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak ve konferans, toplantı, konuşma vb. etkinlikler için kullanılmaktadır. Temel olarak bir kongre merkezi olarak kullanılmaktadır.
• Yatır adı verilen bir dizi Müslüman evliya türbesinin iyileştirici güçler yaydığı söylenir. Hastalar ve ölmek üzere olanlar havayı solumak ve yakındaki kaynakların sularını içmek için gelirler.
• Ferhat Su Kanalı Helenistik Dönem'de şehrin su ihtiyacını karşılamak için inşa edilmiştir, yaklaşık 75 genişliğinde ve 18 kilometre uzunluğundadır.
• Borabay Gölü (Amasya'nın 65 km kuzeydoğusunda Taşova ilçesinde) etkileyici bir manzaraya ve temiz havaya sahip bir krater gölüdür. Balık tutmak (özellikle alabalık), piknik yapmak ve spor yapmak için mükemmel bir alandır.
• Amasya'dan diğer gezi yerleri arasında Yedikir baraj gölü ve Omarca Milli Parkı bulunmaktadır.
• Terziköy kaplıcası ilin en önemli kaplıcalarından biridir Gözlek kaplıcası, Hamamözü (Arkut Bey) kaplıcası ve Ilısu kaplıcası Amasya'nın diğer kaplıcalarıdır.
• Amasya aynı zamanda 11 Ağustos 1999 tarihinde gerçekleşen 20. yüzyılın son tam güneş tutulmasının en iyi izlendiği Türk şehirlerinden biri olmuştur. Çok sayıda ziyaretçi bu muhteşem olaya tanıklık etmek için şehre gelmiştir. 29 Mart 2006'da yerel saatle 14:06'da bir başka tam güneş tutulması bu şehirde görülmüştür. ⓘ

Ekonomi

Amasya Arkeoloji Müzesi ⓘ

Amasya'da Kapı-Ağası-Medresesi ⓘ

Bölgenin vadi yapısı ve bu vadi yapısı birçok meyve yetiştiriciliği için ılıman bir iklim sağlamaktadır. Bölgedeki diğer ekonomik faaliyetler arasında madencilik, tekstil ve çimento üretimi yer almaktadır. İl ekonomisinin büyük bir kısmı tarım ve tarım ürünlerinden gelmektedir, aynı şekilde yeşillik ve meyve üretimi de Amasya ekonomisi için önemli gelirlerdir. Köylerin Amasya'nın ilçeleri ile ekonomik olarak yoğun ilişkileri vardır. Son yıllarda Amasya'nın Merzifon ilçesinde elektrikli makine üretimi ve ev aletleri (ankastre, mutfak aletleri, aspiratör, kürek kutusu), su ürünleri ve ağaç işleri makineleri, tekstil ve gıda sanayi gelişmiştir. ⓘ

Kentin tarımsal ürünleri çoğunlukla elma, kiraz, bamya, soğan, haşhaş tohumu, mercimek, fasulye ve şeftali gibi ürünlerden oluşmaktadır. Ayrıca tarıma dayalı sanayiler de yerel ekonomi için önemli bir yere sahiptir. Sakkaroz, süt ürünleri, yumurta, ayçiçek yağı, provender, un, maya Amasya'daki başlıca tarıma dayalı sanayilerdir; sanayi ürünleri nispeten sınırlıdır. En önemli sanayi dalları kireç, tuğla, mermer, ankanstre mutfak aletleri, mobilya, linyit kömürü, metal ve plastik sanayi ürünleridir. Bu ürünler yurt içinde ticarete konu olmakta ve ihraç edilmektedir. Mermer ihracatı kent ekonomisi için önemli bir yer tutmaktadır. Amasya mermer ihracatında ülke ikincisidir. Bunun yanı sıra Amasya sanayide çalışan istihdamında ülke ortalamasının altındadır. ⓘ

Amasya Üniversitesi 2006 yılında kurulmuştur (19 Mayıs'ta Samsun Üniversitesi'ne bağlanmadan önce). ⓘ

Amasya, Avrupa ve İran uluslararası yolu üzerinde bir şehirdir ve Samsun limanını ülkenin iç bölgelerine bağlamaktadır. Amasya-Merzifon havaalanı 2008 yılında açılmıştır. Buna bağlı olarak kültür turizmi önemli bir yer edinmiştir. Amasya, ülke içindeki Karadeniz turlarının başlangıç noktasıdır. Kapadokya turları da Amasya ilini kapsamaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı ülke genelinde Amasya'nın da içinde bulunduğu 15 marka şehir belirlemiştir. Bu gelişmeler şehrin ekonomisini de olumlu yönde etkiliyor çünkü turizm diğer sektörleri de tetikliyor ancak Amasya şehri hala istediği yerde değil. ⓘ

Mutfak

Keşkek, UNESCO tarafından Türkiye'nin Somut Olmayan Kültürel Mirası olarak kabul edildi ⓘ

Birçok medeniyete başkentlik yapmış, Osmanlı'nın gelecekteki sultanlarına akademi olarak hizmet etmiş, Şehzade Şehri olarak da bilinen Amasya, karakteristik tadı, görünümü ve kalitesiyle muhteşem bir mutfak geliştirmiştir. Yöresel yemeklere örnek olarak her zaman bölgenin en popüler yemeklerinden biri olan keşkek verilebilir. Bakla dolması (etli ve baklalı dolma) bir diğer karakteristik yerel spesiyalitedir. ⓘ

Kremalı pastalar eski saray menüsünün bir diğer vazgeçilmeziydi. Yerel ekmek çeşitleri arasında vişneli ekmek yer alır ve bayat ekmek dilimleri Unutma Beni ("Unutma beni" anlamına gelir) adı verilen bir tatlının yapımında kullanılır. ⓘ

Önemli yerliler

• Sabuncuoğlu Serafeddin, 15. yüzyıl, Türk Hekim ve Süryani
• Amasyalı Amirdovlat, 15. yüzyıl Ermeni hekim ve yazar
• Hamdi Apaydın, Türkiye'nin ilk parlamentosunun milletvekili
• Uğur Dağdelen, futbolcu
• Mahmut Demir, dünya, olimpiyat ve Avrupa şampiyonu güreşçi
• Serkan Erdoğan, basketbolcu
• Hamit Kaplan, dünya ve olimpiyat şampiyonu güreşçi
• Adem Ören, basketbolcu
• İlkay Özdemir, sahne sihirbazlığı yapan kadın sanatçı
• Okan Öztürk, futbolcu
• Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Osmanlı askeri lideri ve sadrazamı
• Amasyalı Bayezid Paşa, Osmanlı İmparatorluğu Sadrazamı
• Tahsin Şahinkaya, Türk Asker-General
• Yavuz Sultan Selim (I.Selim), Osmanlı Padişahı
• Strabon, antik coğrafyacı ve tarihçi (MS 23 yılında öldü)
• Aziz Theodore Teron, Hıristiyan Aziz (MS 306 yılında şehit edilmiştir)
• Erdem Türetken, basketbolcu
• Léon Arthur Tutundjian, Ermeni ressam
• Ahmet Yıldırım, futbolcu
• Eulalius (Εὐλάλιος), Amasia piskoposu ⓘ

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır ⓘ
1940	70.656	13.635	57.021
1945	75.801	13.344	62.457
1950	85.959	14.470	71.489
1955	83.282	17.560	65.722
1960	83.361	28.525	54.836
1965	93.718	34.168	59.550
1970	98.276	36.646	61.630
1975	102.125	41.496	60.629
1980	113.671	48.066	65.605
1985	120.607	53.431	67.176
1990	121.082	57.288	63.794
2000	133.207	74.393	58.814
2007	132.646	85.851	46.795
2008	128.703	82.200	46.503
2009	132.010	86.667	45.343
2010	143.635	99.905	43.730
2011	133.158	90.665	42.493
2012	133.133	91.874	41.259
2013	134.434	96.220	38.214
2014	135.950	98.935	37.015
2015	137.549	101.813	35.736
2016	139.732	104.629	35.103
2017	143.781	109.240	34.541
2018	149.084	113.932	35.152
2019	150.828	117.103	33.725
2020	147.266	114.366	32.900

2012 yılında şehrin daimi nüfusu 91.874'tür. Amasya'nın doğum oranı düşüktür, bu nedenle nüfusu yavaş artmaktadır. Nüfus mevsimsel olarak değişmektedir, çoğu insan yaz turizm sezonunda buradadır. ⓘ

Coğrafya

Karadeniz ile İç Anadolu arasında, Tersakan, Çekerek ve Yeşilırmak nehirlerinin suladığı verimli ovaların bulunduğu bir bölgede yer alan Amasya, neredeyse dikey uçurumlar ile Canik ve Pontus dağlarının yüksek zirveleri tarafından sınırlanan güzel ve dar bir nehir vadisinde yer almaktadır. Dağlık konumuna rağmen deniz seviyesinden çok yüksekte değildir. Bu da iklimini daha ılıman hale getirmektedir. ⓘ

Nehrin üzerinden beş köprü geçmektedir ve kasabanın çoğu nehir boyunca yayılmış güney kıyısında yer almaktadır. Yüksek yerlere tırmanış çok diktir ve vadi duvarlarını neredeyse yaşanmaz hale getirir. Kasaba, nehirdeki keskin bir virajı takip ettiği için 'v' harfi şeklindedir. ⓘ

Amasya Karadeniz'in hemen gerisinde yer alır. Şehir vadi tabanı üzerine kurulmuştur. Anadolu'nun iç kesimlerini Samsun Limanı'na bağlayan yol üzerinde bulunan Amasya, 1930'da inşa edilen demiryolu ile Samsun’a bağlanmaktadır. ⓘ

Bölgedeki yerleşim yerleri

İlçeler

• Aydınca
• Doğantepe
• Ezinepazar
• Uygur
• Yassıçal
• Yeşilyenice
• Ziyaret ⓘ

Köyler

• Abacı
• Ağılönü
• Aksalur
• Aktaş
• Akyazı
• Alakadı
• Albayrak
• Ardıçlar
• Avşar
• Aydoğdu
• Aydınlık
• Bayat
• Bağlarüstü
• Bağlıca
• Beke
• Beldağı
• Boğaköy
• Boğazköy
• Bulduklu

∗ Büyükkızılca

• Böke
• Çatalçam
• Çavuşköy
• Çengelkayı
• Çivi
• Çiğdemlik
• Dadıköy
• Damudere
• Değirmendere
• Direkli
• Duruca
• Eliktekke
• Eskikızılca
• Fındıklı
• Gökdere
• Gözlek
• İbecik
• İlgazi
• İlyas
• İpekköy
• Halifeli
• Hasabdal
• Kaleboğazı
• Kaleköy
• Kapıkaya
• Karaali
• Karaibrahim
• Karakese
• Karaköprü
• Karaçavuş
• Karsan
• Kayabaşı
• Kayacık
• Keçili
• Keşlik
• Kutlu
• Kuzgeçe
• Köyceğiz
• Küçükkızılca
• Kızseki
• Kızılca
• Kızılkışlacık
• Mahmatlar
• Meşeliçiftliğiköyü
• Musaköy
• Ormanözü
• Ortaköy
• Ovasaray
• Özfındıklı
• Saraycık
• Sarayözü
• Sarıalan
• Sarıkız
• Sarılar
• Sarımeşe
• Sarıyar
• Sazköy
• Selimiye
• Sevincer
• Sıracevizler
• Şeyhsadi
• Tatar
• Toklucak
• Tuzluçal
• Tuzsuz
• Ümük
• Vermiş
• Yavru
• Yaylacık
• Yağcıabdal
• Yağmur
• Yeşildere
• Yeşiltepe
• Yeşilöz
• Yolyanı
• Yuvacık
• Yuvaköy
• Yıkılgan
• Yıldızköy ⓘ

İkiz şehirler

• Berat, Arnavutluk
• Brindisi, İtalya
• Bursa, Türkiye
• Lecce, İtalya
• Manisa, Türkiye
• Oş, Kırgızistan
• Prizren, Kosova
• Sapporo, Japonya
• Şamahı, Azerbaycan
• Solingen, Almanya
• Tulcea, Romanya ⓘ

Kaynak: ⓘ

Ayrıca bakınız

• Rum Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu ⓘ

Kaynaklar ve dış bağlantılar

• Wikivoyage'dan Amasya gezi rehberi
• İl valiliği resmi web sitesi
• Belediye resmi web sitesi
• Şehrin ve turistik yerlerin 500'den fazla fotoğrafı
• GCatholic ile titüler görevli biyografi bağlantıları

Eğitim

Amasya Üniversitesi Rektörlüğü ⓘ

2006 yılında kurulan Amasya Üniversitesi 8 fakülte, 1 yüksekokul, 3 enstitü, 8 meslek yüksekokulu ile faaliyetlerini sürdürmektedir. ⓘ

İlde ilk ve orta seviyede eğitim-öğretim, Millî Eğitim Müdürlüğüne ne bağlı okullarda yapılmaktadır. Yaygın eğitim ise Halk Eğitim Merkezi aracılığıyla yürütülmektedir. ⓘ

Kültür

Yeşilırmak kıyısında balık-ekmek. ⓘ