Bahâîlik
Bir serinin parçası olarak ⓘ |
Bahai İnancı |
---|
|
Bahai Dini, tüm dinlerin temel değerini ve tüm insanların birliğini öğreten nispeten yeni bir dindir. Bahaullah tarafından 19. yüzyılda kurulmuş olup, başlangıçta İran'da ve Orta Doğu'nun bazı bölgelerinde gelişmiş ve başlangıcından bu yana sürekli zulümle karşı karşıya kalmıştır. Dinin, Bahailer olarak bilinen ve dünyanın birçok ülkesine ve bölgesine yayılmış 5-8 milyon taraftarı olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ
Dinin üç merkezi figürü vardır: Báb (1819-1850), takipçilerine Tanrı'nın yakında İsa veya Muhammed'e benzer bir peygamber göndereceğini öğreten bir müjdeci olarak kabul edildi ve 1850'de İranlı yetkililer tarafından idam edildi; Bahaullah (1817-1892), 1863'te bu peygamber olduğunu iddia etmiş ve hayatının büyük bölümünde sürgün ve hapisle karşı karşıya kalmıştır; ve oğlu ʻAbdu'l-Bahá (1844-1921), 1908'de hapisten çıkmış ve Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'ne öğretim gezileri yapmıştır. Abdülbaha'nın 1921'deki ölümünden sonra dinin liderliği torunu Şoghi Efendi'ye (1897-1957) geçti. Bahailer her yıl dinin işlerini yöneten yerel, bölgesel ve ulusal Ruhani Meclisleri seçerler ve her beş yılda bir İsrail'in Hayfa kentinde, Babil Mabedi'nin yakınında bulunan ve dünya çapındaki Bahai toplumunun dokuz üyeli en yüksek yönetim kurumu olan Evrensel Adalet Evi için seçim yapılır. ⓘ
Bahai öğretilerine göre din, tarih boyunca büyük dünya dinlerinin kurucuları olan Tanrı Mazharları aracılığıyla tek bir Tanrı tarafından düzenli ve aşamalı bir şekilde vahyedilir; Buda, İsa ve Muhammed, Bâb ve Bahaullah'tan önce bunların en sonuncusu olarak belirtilir. Bahailer dünyanın başlıca dinlerini, sosyal uygulamaları ve yorumları farklı olsa da, temelde amaçta birleşik olarak görürler. Bahai Dini, ırkçılığı, cinsiyetçiliği ve milliyetçiliği açıkça reddederek tüm insanların birliğini vurgular. Bahai öğretilerinin merkezinde, tüm ulusların, ırkların, inançların ve sınıfların refahını sağlayan birleşik bir dünya düzeni hedefi vardır. ⓘ
Bahaullah tarafından yazılan ve bazı devlet başkanları da dâhil olmak üzere çeşitli kişilere gönderilen mektuplar toplanmış ve Bahai kutsal metinlerinin bir kanonu haline getirilmiştir. Bu kutsal kitap koleksiyonu, oğlu Abdülbaha'nın ve Bahaullah'ın öncüsü olarak kabul edilen Bab'ın eserlerini de içerir. Bahai edebiyatının önde gelen eserleri arasında Kitâb-ı Akdes, Kitâb-ı Íqân, Bazı Cevaplanmış Sorular ve Şafak Söktürenler yer alır. ⓘ
Makale serilerinden ⓘ |
Bahailik |
---|
Bahâîlik, 19. yüzyılda Bahâullah tarafından İran'da kurulmuştur. Bahâullah, Bâbî hareketiyle olan ilişkisi sebebiyle hapsedilmiş ve İran'dan Osmanlı İmparatorluğu'na sürgün edilmiştir. Öldüğü zaman kırk yıldan fazla bir süredir resmî olarak hâlâ ev hapsinde idi. Din, oğlu Abdülbaha'nın önderliğinde Avrupa'da ve Amerika'da ilerleme kaydetti, fakat doğduğu yerde, o zamanın İran'ında hâlen yoğun bir zulme maruzdu. Abülbaha'nın ölümünden sonra ise Bahâî toplumunun liderliği, bir kişiden hem seçilmiş yapılar hem atanmış kişilerden oluşan bir idarî düzene evrilerek yeni bir safhaya girdi. Bugün dünyada 200'den fazla ülkede 5 milyonun üzerinde Bahai olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ
Bahâî öğretisine göre din tarihi, her biri zamanın ihtiyaçlarına ve insanların kapasitesine uygun bir din kuran ilahî elçiler dizisi sayesinde ortaya çıkmış olarak görülmektedir. Kutsal Bahâî yazıları özellikle Musa, İsa ve Muhammed gibi İbrahimî şahsiyetlerden bahseder ve ayrıca diğer Bahâî yazını Krişna, Buda ve başkaları gibi Dharma dinlerindeki şahsiyetlerden de söz eder. Bahâîler için en son gelen elçiler Bâb ve Bahâullah'tır; fakat gelecekte, geleceğin ihtiyaçlarına ve insan kapasitesine göre yeni elçiler gönderilecektir. Bahâî inancına göre art arda gelen her peygamber, sonra gelecek peygamberin haberini vermiş ve Bahâullah'ın hayatı ve öğretileri önceki kutsal kitapların zamanın sonu vaatlerini yerine getirmiştir. İnsanlığın kolektif bir evrim sürecinde olduğu anlayışı vardır ve şimdiki zamanın ihtiyacı barışın, adaletin ve birliğin küresel boyutta aşama aşama kurulmasıdır. ⓘ
Etimoloji
Bahai (بهائی) kelimesi ya Bahai İnancına atıfta bulunmak için bir sıfat olarak ya da Bahaullah'ın bir takipçisi için bir terim olarak kullanılır. Dinin özel adı Bahai İnancı'dır, Bahai ya da Bahailik değil (bir zamanlar akademisyenler arasında yaygın olan sonuncusu Bahailer tarafından aşağılayıcı olarak kabul edilir). Bahaullah'ın kendisi için seçtiği bir isim olan ve Tanrı'nın 'görkemine' veya 'ihtişamına' atıfta bulunan Arapça Baháʼ (بهاء) kelimesinden türetilmiştir. İngilizce'de bu kelime genellikle ba-HIGH (/bəˈhaɪ/) olarak telaffuz edilir, ancak Arapça'nın daha doğru okunuşu bah-HA-ee (/bəˈhɑːʔiː/) şeklindedir. ⓘ
Harflerin üzerindeki uzun ünlüleri temsil eden vurgu işaretleri, 1923 yılında Bahailer tarafından benimsenen ve o zamandan beri neredeyse tüm Bahai yayınlarında kullanılan Arapça ve Farsça yazıyı çevirme sisteminden kaynaklanmaktadır. Bahailer Baháʼí, Báb, Baháʼu'lláh ve ʻAbdu'l-Bahá imlalarını tercih ederler. "Bahai", "Bahailer", "Bahai", "Bab", "Bahaullah" ve "Bahaʼullah" vurgu işaretlerinin kullanılamadığı durumlarda sıklıkla kullanılır. ⓘ
İnançlar
Bahaullah'ın öğretileri Bahai inancının temelini oluşturur. Bu öğretilerin merkezinde üç ilke yer alır: Tanrı'nın birliği, dinin birliği ve insanlığın birliği. Bahailer, Tanrı'nın, amacı insanlığın karakterini dönüştürmek ve cevap verenlerde ahlaki ve ruhani nitelikler geliştirmek olan ilahi elçiler aracılığıyla iradesini periyodik olarak açıkladığına inanırlar. Din bu nedenle düzenli, birleşik ve çağdan çağa ilerleyen bir olgu olarak görülür. ⓘ
Tanrı
Bahai yazıları, evrendeki her şeyin yaratıcısı olan tek, kişisel, erişilemez, her şeyi bilen, her yerde hazır ve nazır, ölümsüz ve her şeye kadir bir Tanrı'yı tarif eder. Tanrı'nın ve evrenin varlığının başlangıcı ya da sonu olmaksızın ebedi olduğu düşünülür. Doğrudan erişilemez olsa da, Tanrı yine de yaratılışın bilincinde, Tanrı Mazharları adı verilen elçiler aracılığıyla ifade edilen bir irade ve amaca sahip olarak görülür. ⓘ
Bahai öğretileri, Tanrı'nın insanların tam olarak kavrayamayacağı veya kendi başlarına tam ve doğru bir imajını oluşturamayacağı kadar büyük olduğunu belirtir. Bu nedenle, insanların Tanrı'yı anlaması, O'nun Mazharları aracılığıyla vahyedilmesi yoluyla gerçekleşir. Bahai Dini'nde Tanrı'dan genellikle unvanlar ve sıfatlarla bahsedilir (örneğin, Her Şeye Gücü Yeten veya Her Şeyi Seven) ve tektanrıcılığa önemli bir vurgu vardır. Bahai öğretileri, Tanrı'ya atfedilen sıfatların, Tanrısallığı insani terimlere çevirmek ve insanların ruhani yollarındaki potansiyellerini geliştirmek için Tanrı'ya ibadet ederken kendi sıfatlarına odaklanmalarına yardımcı olmak için kullanıldığını belirtir. Bahai öğretilerine göre insanın amacı dua, tefekkür ve başkalarına hizmet gibi yöntemlerle Tanrıʼyı tanımayı ve sevmeyi öğrenmektir. ⓘ
Din
Bahailerin ilerlemeci dini vahiy kavramları, kurucuları ve merkezi figürleri Tanrı'nın Mazharları olarak görülen dünyanın tanınmış dinlerinin geçerliliğini kabul etmeleriyle sonuçlanır. Din tarihi, her bir tezahürün kutsal metin haline getirilen ve tarih boyunca az ya da çok güvenilirlikle aktarılan, ancak en azından ifade edildiği zaman ve mekana uygun, özünde doğru olan biraz daha geniş ve daha gelişmiş bir vahiy getirdiği bir dizi yayılma olarak yorumlanır. Belirli dini sosyal öğretiler (örneğin, dua yönergesi veya diyet kısıtlamaları) daha sonraki bir tezahür tarafından iptal edilebilir, böylece zaman ve yer için daha uygun bir gereklilik oluşturulabilir. Buna karşılık, bazı genel ilkelerin (örneğin, komşuluk veya hayırseverlik) evrensel ve tutarlı olduğu görülür. Bahai inancında, bu aşamalı vahiy süreci sona ermeyecektir; ancak bunun döngüsel olduğuna inanılır. Bahailer, Bahaullah'ın vahyinden sonraki 1000 yıl içinde Tanrı'nın yeni bir tecellisinin ortaya çıkmasını beklemezler. ⓘ
Bahai inançları bazen daha önceki dini inançların senkretik kombinasyonları olarak tanımlanır. Ancak Bahailer, dinlerinin kendi kutsal metinleri, öğretileri, yasaları ve tarihi olan ayrı bir gelenek olduğunu savunurlar. Din, kökenleri nedeniyle başlangıçta İslam'ın bir mezhebi olarak görülmüştür. Çoğu din uzmanı artık onu bağımsız bir din olarak görmekte ve Şii İslam'daki dini arka planı, Hıristiyanlığın kurulduğu Yahudi bağlamına benzer olarak görülmektedir. Bahailer kendi inançlarını bağımsız bir dünya dini olarak tanımlamakta, diğer geleneklerden göreceli yaşı ve Bahaullah'ın öğretilerinin modern bağlama uygunluğu açısından ayrılmaktadırlar. Bahaullah'ın bu öncü inançların Mesih beklentilerini yerine getirdiğine inanılır. ⓘ
İnsanoğlu
Bahai yazıları, insanın "rasyonel bir ruha" sahip olduğunu ve bunun, türe Tanrı'nın konumunu ve insanlığın yaratıcısıyla olan ilişkisini tanımak için eşsiz bir kapasite sağladığını belirtir. Her insanın Tanrı'yı Elçileri aracılığıyla tanımak ve onların öğretilerine uymak gibi bir görevi olduğu görülür. Bahai yazıları, tanıma ve itaat, insanlığa hizmet ve düzenli dua ve ruhani uygulama yoluyla ruhun Bahai inancındaki ruhani ideal olan Tanrı'ya daha yakın hale geldiğini belirtir. Bahai inancına göre bir insan öldüğünde ruh bedenden kalıcı olarak ayrılır ve kişinin fiziksel dünyadaki eylemlerine göre yargılanacağı öteki dünyada yaşamına devam eder. Cennet ve Cehennem, ölümden sonra ulaşılan fiziksel ödül ve ceza yerleri değil, bu dünyadaki ve öteki dünyadaki ilişkileri tanımlayan Tanrı'ya yakınlık veya uzaklığın ruhani durumları olarak öğretilir. ⓘ
Bahai yazıları insanların temel eşitliğini ve önyargıların ortadan kaldırılmasını vurgular. İnsanlık çok çeşitli olmasına rağmen özünde bir olarak görülür; ırk ve kültür çeşitliliği takdir edilmeye ve kabul edilmeye değer olarak görülür. Irkçılık, milliyetçilik, kast, sosyal sınıf ve cinsiyete dayalı hiyerarşi doktrinleri birliğin önündeki yapay engeller olarak görülür. Bahai öğretileri, insanlığın birleşmesinin mevcut dünyanın dini ve siyasi koşullarında en önemli mesele olduğunu belirtir. ⓘ
Toplumsal ilkeler
Abdülbaha 1911-1912 yıllarında Avrupa ve Amerika'ya ilk seyahatini gerçekleştirdiğinde, Bahai öğretilerinin hızlı bir özeti için sıklıkla listelenen bazı ilerici ilkeler üzerine dersler vermiştir. Yetkili bir liste yoktur ve çeşitli nüanslara sahip çeşitli listeler dolaşmaktadır. Aşağıdaki bir örnektir.
- Her kişi gerçeği kendisi için bağımsız olarak aramalıdır.
- Tüm ilahi dinler birdir. Herkes aynı Tanrı'ya ibadet eder.
- İnsanın ilerlemesi yalnızca maddi şeylerle gerçekleşmez.
- Gerçek ilerleme maneviyattan gelir.
- Bilim ve akıl din ile uyum içindedir.
- Tüm insan ırkı birdir.
- Aşırı zenginlik ve yoksulluk ortadan kaldırılmalıdır.
- Kadınlar erkeklerle eşittir ve başta eğitim fırsatı olmak üzere hak eşitliğine sahip olmalıdır.
- Tüm çocuklar temel eğitim almalıdır.
- Tek bir ekonomisi ve tek bir dili olan tek bir dünya federasyonu olmalıdır. ⓘ
Bahaullah, dünya barışı arayışıyla ilgili olarak, Bahai öğretilerinde Küçük Barış olarak adlandırılan geçici bir barış döneminin kurulması için dünyayı kucaklayan kolektif bir güvenlik düzenlemesi öngörmüştür. Kalıcı bir barışın (En Büyük Barış) tesisi ve "ezici Bozgunculukların" temizlenmesi için tüm dünya insanlarının evrensel bir İnanç altında evrensel olarak birleşmesi gereklidir. ⓘ
Antlaşma
Bahailer birliğe çok değer verirler ve Bahaullah toplumu bir arada tutmak ve anlaşmazlıkları çözmek için açıkça kurallar koymuştur. Bu çerçevede, hiçbir bireysel takipçi kutsal metinlerin 'ilham edilmiş' veya 'yetkili' yorumlarını öneremez ve bireyler Bahai kutsal metinlerinde belirlenen otorite çizgisini desteklemeyi kabul ederler. Bu uygulama Bahai toplumunu bir bütün haline getirmiş ve herhangi bir ciddi parçalanmayı önlemiştir. Evrensel Adalet Evi, Bahailer arasındaki her türlü anlaşmazlığı çözecek nihai mercidir ve bir düzine kadar bölünme girişiminin hepsi ya yok olmuş ya da sayıları birkaç yüzü geçmeyecek kadar küçük kalmıştır. Bu tür bölünmelerin takipçileri Ahdi bozanlar olarak kabul edilir ve dışlanırlar. ⓘ
Shoghi Efendi'nin özeti
Metinler ve kutsal yazılar Bahai Dini'nin ⓘ |
---|
Bahaullah'tan |
|
Báb'dan |
|
Abdülbaha'dan |
|
Shoghi Efendi'den |
|
1921'den 1957'ye kadar dinin başı olan Shoghi Effendi, Bahaullah'ın öğretilerinin ayırt edici ilkeleri olarak gördüğü ve Kitâb-ı Akdes'in kanun ve emirleriyle birlikte Bahai Dini'nin temelini oluşturduğunu söylediği şeylerin aşağıdaki özetini yazmıştır:
Batıl inançlar veya gelenekler tarafından engellenmeyen bağımsız hakikat arayışı; Emrin temel ilkesi ve temel doktrini olan tüm insan ırkının birliği; tüm dinlerin temel birliği; dini, ırksal, sınıfsal veya ulusal olsun her türlü önyargının kınanması; din ve bilim arasında var olması gereken uyum; insan kuşunun üzerinde yükselebileceği iki kanat olan kadın ve erkek eşitliği; zorunlu eğitimin getirilmesi; evrensel bir yardımcı dilin benimsenmesi; Zenginlik ve yoksulluk uçurumlarının ortadan kaldırılması; uluslar arasındaki anlaşmazlıkların karara bağlanması için bir dünya mahkemesinin kurulması; hizmet ruhuyla yapılan çalışmanın ibadet mertebesine yükseltilmesi; insan toplumunda egemen ilke olarak adaletin ve tüm halkların ve ulusların korunması için bir siper olarak dinin yüceltilmesi; ve tüm insanlığın en yüce amacı olarak kalıcı ve evrensel bir barışın kurulması - bunlar [Bahaullah'ın ilan ettiği] temel unsurlar olarak öne çıkmaktadır. ⓘ
Kutsal metinler
Bahai Dini'nin kanonik metinleri, Bab, Bahaullah, Abdülbaha, Şoghi Efendi ve Evrensel Adalet Evi'nin yazıları ve Abdülbaha'nın doğrulanmış konuşmalarıdır. Báb ve Bahaullah'ın yazıları ilahi vahiy, ʻAbdu'l-Bahá'nın yazıları ve konuşmaları ve Şoghi Efendi'nin yazıları yetkili yorum ve Evrensel Adalet Evi'nin yazıları yetkili yasama ve açıklama olarak kabul edilir. Tüm bu metinler için bir ölçüde ilahi rehberlik varsayılır. ⓘ
Bahaullah'ın en önemli yazılarından bazıları, bireyler ve toplum için birçok kanun ve uygulamayı tanımlayan Kitâb-ı Akdes ("En Kutsal Kitap"), Bahai inancının çoğunun temeli haline gelen Kitâb-ı Íqán ("Kesinlik Kitabı") ve daha fazla doktrinel temel içeren İlahi Gizemlerin Cevherleri'dir. Bahai öğretilerinin sosyal ve etik konulara güçlü bir vurgusu olmasına rağmen, bazı temel metinler mistik olarak tanımlanmıştır. Bunlar arasında Yedi Vadi ve Dört Vadi yer alır. Yedi Vadi, İranlı Müslüman şair ʻAttar'ın üslubuyla bir Sufizm takipçisine yazılmıştır ve ruhun Tanrı'ya doğru yolculuğunun aşamalarını ortaya koymaktadır. İlk olarak 1906 yılında İngilizceye çevrilmiş ve Bahaullah'ın Batı'ya ulaşan en eski kitaplarından biri olmuştur. Bahaullah'ın aynı dönemde yazdığı bir başka kitap olan Saklı Sözler, Bahaullah'ın bazı ruhani hakikatlerin temel özünü aldığını ve bunları kısa bir biçimde yazdığını iddia ettiği 153 kısa pasaj içerir. ⓘ
Tarih
1817 | Bahaullah İran'ın Tahran şehrinde doğdu
|
1819 | Bab, İran'ın Şiraz kentinde doğdu
|
1844 | Bâb, İran'ın Şiraz kentinde misyonunu ilan eder
|
1850 | Bab, İran'ın Tebriz kentinde halka açık bir şekilde idam edildi
|
1852 | Binlerce Bábí idam edildi |
Bahaullah hapsedildi ve sürgüne zorlandı
| |
1863 | Bahaullah ilahi vahiy iddiasını ilk olarak Bağdat, Irak'ta duyurur. |
Bağdat'tan İstanbul'a, oradan da Edirne'ye gitmek zorunda kalır.
| |
1868 | Bahaullah Filistin'deki Akka'da daha sert bir hapsedilmeye zorlanır
|
1892 | Bahaullah ʻAkká yakınlarında öldü |
Vasiyeti, Abdülbaha'yı halef olarak atadı
| |
1908 | ʻAbdu'l-Bahá hapishaneden serbest bırakıldı
|
1921 | ʻAbdu'l-Bahá Hayfa'da öldü |
Vasiyeti üzerine Shoghi Efendi'yi Koruyucu olarak atadı
| |
1957 | Shoghi Efendi İngiltere'de öldü
|
1963 | Evrensel Adalet Evi ilk kez seçildi |
Bahai İnancı, başlangıcını Bab'ın dinine ve ondan hemen önce gelen Şeyhi hareketine dayandırır. Báb, 1844 yılında Tanrı'dan gelen yeni bir vahyin taşıyıcısı olduğunu vaaz etmeye başlayan bir tüccardı, ancak İran'daki İslam din adamlarının geneli tarafından reddedildi ve sapkınlık suçu nedeniyle halka açık bir şekilde idam edildi. Bab, Tanrı'nın yakında yeni bir elçi göndereceğini öğretmiştir ve Bahailer de Bahaullah'ı bu kişi olarak kabul ederler. Her ne kadar farklı hareketler olsalar da, Bâb, Bahai teolojisi ve tarihi ile o kadar iç içe geçmiştir ki, Bahailer onun doğumunu, ölümünü ve ilanını kutsal günler olarak kutlarlar, Bahaullah'ı (Bahaullah ve Abdülbaha ile birlikte) üç temel figürlerinden biri olarak kabul ederler ve Bahai hareketinin tarihi anlatımı (Şafak Kıranlar) her Bahai'nin "ustalaşması" ve "tekrar tekrar" okuması gereken üç kitaptan biri olarak kabul edilir. ⓘ
Bahai toplumu, Bahaullah'ın 1892'deki ölümüne kadar çoğunlukla İran ve Osmanlı imparatorluklarıyla sınırlıydı; bu tarihte Asya ve Afrika'da 13 ülkede takipçileri vardı. Oğlu ʻAbdu'l-Bahá'nın liderliğinde, din Avrupa ve Amerika'da bir temel kazandı ve hala yoğun zulüm gördüğü İran'da pekiştirildi. Abdülbaha'nın 1921'deki ölümü, Bahailerin dinin "kahramanlık çağı" olarak adlandırdıkları dönemin sonunu işaret eder. ⓘ
Báb
22 Mayıs 1844 akşamı, Şirazlı Siyyid ʻAlí-Muhammed ilk din değiştiren kişi oldu ve daha sonra Şii İslam'ın Mehdi'si olduğu iddiasına atıfta bulunarak "Báb" (الباب "Kapı") unvanını aldı. Bu nedenle takipçileri Bábíler olarak biliniyordu. İslam din adamlarının küfür olarak gördüğü Bab'ın öğretileri yayıldıkça, takipçileri artan zulüm ve işkenceye maruz kaldı. Çatışmalar birkaç yerde Şah'ın ordusu tarafından askeri kuşatmaya kadar tırmandı. Bâb'ın kendisi hapsedildi ve sonunda 1850 yılında idam edildi. ⓘ
Bahailer, Bab'ı Bahai inancının öncüsü olarak görürler, çünkü Bab'ın yazıları, Bahailere göre gelişi dünyanın tüm büyük dinlerinin kutsal kitaplarında bildirilen ve Bahai Dini'nin kurucusu Bahaullah'ın olduğunu iddia ettiği mesihsel bir figür olan "Tanrı'nın tezahür ettireceği kişi" kavramını tanıtmıştır. Bâb'ın İsrail'in Hayfa kentinde bulunan mezarı, Bahailer için önemli bir hac yeridir. Bahaullah'ın kalıntıları İran'dan gizlice Kutsal Topraklara getirilmiş ve sonunda Bahaullah tarafından özel olarak belirlenen bir yerde onlar için inşa edilen türbeye defnedilmiştir. Babil'in İngilizce'ye çevrilen başlıca yazılı eserleri, tahminen 135 eserden oluşan Selections from the Writings of the Báb (Babil'in Yazılarından Seçmeler) adlı kitapta toplanmıştır. ⓘ
Bahaullah
Mírzá Husayn ʻAlí Núrí, Báb'ın ilk takipçilerinden biriydi ve daha sonra Bahaullah unvanını aldı. Babiller, 1852-53 yıllarında birkaç Babil'in Şah'a başarısız bir suikast girişiminde bulunmasının ardından zirveye ulaşan bir zulüm dönemiyle karşı karşıya kaldılar. Tek başlarına hareket etmelerine rağmen, hükümet toplu cezalandırmayla karşılık verdi ve birçok Babiliyi öldürdü. Bahaullah hapse atıldı ve sürgüne gönderilmeden önce üç gün boyunca ne yemek ne de su verildi. ⓘ
Kısa bir süre sonra İran'dan kovuldu ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Bağdat'a gitti. Bağdat'taki liderliği İran'da zulüm gören Bab'ın takipçilerini yeniden canlandırdı, bu nedenle İranlı yetkililer onun görevden alınmasını talep etti ve bu da Osmanlı Sultanı'nın Konstantinopolis'e (şimdiki İstanbul) çağrılmasına neden oldu. Bahaullah, 1863 yılında Bağdat'tan uzaklaştırıldığı sırada, yıllar önce Tahran'da bir zindandayken kendisine geldiğini söylediği peygamberlik iddiasını ilk kez ailesine ve takipçilerine duyurdu. İran'dan ilk sürgün edildiği andan itibaren, Bahaullah'ın iddiasını tanımayan Babillerin atanmış lideri Subh-ı Azal ile arasında gerginlik arttı. Bahaullah hayatının geri kalanı boyunca, Bahailer olarak bilinen Babileri'nin neredeyse tamamının bağlılığını kazanırken, Babileri'nin bir kalıntısı da Azaliler olarak tanındı. ⓘ
Konstantinopolis'te dört aydan daha kısa bir süre geçirdi. Bahaullah'tan azarlayıcı mektuplar aldıktan sonra, Osmanlı yetkilileri ona karşı döndüler ve onu Edirne'de (şimdiki Edirne) ev hapsine aldılar. 1868 tarihli bir kraliyet kararnamesi tüm Babileri ya Kıbrıs'a ya da Akka'ya sürgüne gönderene kadar dört yıl burada kaldı. ⓘ
Bahaullah hayatının geri kalanını Osmanlı ceza kolonisi olan ve bugünkü İsrail'de bulunan Akka'da veya yakınlarında geçirdi. Başlangıçta katı ve sert bir şekilde hapsedildikten sonra, hala resmi olarak o şehrin bir mahkûmu iken, Akka yakınlarındaki bir evde yaşamasına izin verildi. Orada 1892 yılında öldü. Bahailer onun Bahai'deki istirahatgâhını her gün dua ettikleri Kıble olarak kabul ederler. ⓘ
Yaşamı boyunca hem Arapça hem de Farsça olarak 18.000'den fazla eser üretti ve bunların sadece %8'i İngilizceye çevrildi. Edirne'de bulunduğu dönemde, aralarında Papa Pius IX, Napolyon III ve Kraliçe Victoria'nın da bulunduğu dünyanın dini ve seküler yöneticilerine yazdığı mektuplarla Allah'ın Elçisi olarak misyonunu ilan etmeye başladı. ⓘ
ʻAbdu'l-Bahá
Abbas Efendi, Bahaullah'ın ʻAbdu'l-Bahá (Baha'nın Hizmetkârı) unvanıyla bilinen en büyük oğluydu. Babası, ʻAbdu'l-Bahá'yı Bahai toplumunun lideri olarak atayan bir vasiyet bıraktı. Abdülbaha, babasının 1908'deki Jön Türk Devrimi'nin bir sonucu olarak serbest bırakılmasına kadar devam eden uzun sürgün ve hapis hayatını paylaşmıştı. Serbest bırakılmasının ardından seyahat ederek, konuşarak, öğreterek, inanan topluluklar ve bireylerle yazışmalar yaparak Bahai Dini'nin ilkelerini açıkladığı bir yaşam sürdü. ⓘ
Abdülbaha'nın çoğu mektup olmak üzere günümüze ulaşan 27.000'den fazla belgesi vardır ve bunların sadece bir kısmı İngilizceye çevrilmiştir. En iyi bilinenler arasında İlahi Medeniyetin Sırrı, Auguste-Henri Forel'e Tablet ve Bazı Cevaplanmış Sorular yer almaktadır. Ayrıca Batı'ya yaptığı yolculuklar sırasında yaptığı bazı konuşmaların notları Paris Konuşmaları gibi çeşitli ciltlerde yayımlanmıştır. ⓘ
Shoghi Effendi
Bahaullah'ın Kitâb-ı Akdes'i ve Abdülbaha'nın Vasiyetnamesi Bahai idari düzeninin temel belgeleridir. Bahaullah seçilmiş Evrensel Adalet Evi'ni kurmuş, ʻAbdu'l-Bahá ise atanmış kalıtsal Velayeti tesis etmiş ve iki kurum arasındaki ilişkiyi netleştirmiştir. Abdülbaha Vasiyetnamesinde, en büyük torunu olan Shoghi Efendi'yi Bahai Dini'nin ilk Vasisi olarak atadı. Shoghi Efendi ölümüne kadar 36 yıl boyunca dinin başı olarak görev yaptı. ⓘ
Shoghi Efendi yaşamı boyunca Bahai metinlerini tercüme etti; Bahai toplumunun genişlemesi için küresel planlar geliştirdi; Bahai Dünya Merkezi'ni geliştirdi; dünyanın dört bir yanındaki topluluklar ve bireylerle hacimli bir yazışma sürdürdü; ve dinin idari yapısını inşa ederek toplumu Evrensel Adalet Evi'nin seçimine hazırladı. Kısa bir hastalıktan sonra 4 Kasım 1957'de Londra, İngiltere'de beklenmedik bir şekilde, halefinin atanmasına izin vermeyen koşullar altında öldü. ⓘ
1937'de Shoghi Efendi Kuzey Amerika Bahaileri için yedi yıllık bir plan başlattı ve bunu 1946'da bir başkası izledi. 1953 yılında ilk uluslararası plan olan On Yıllık Dünya Haçlı Seferi'ni başlattı. Bu plan, Bahai topluluklarının ve kurumlarının genişletilmesi, Bahai metinlerinin birkaç yeni dile çevrilmesi ve Bahai öncülerinin daha önce ulaşılmamış uluslara gönderilmesi için son derece iddialı hedefler içeriyordu. On Yıllık Haçlı Seferi sırasında yazdığı mektuplarda, Haçlı Seferi'nin doruk noktasında 1963 yılında seçilen Evrensel Adalet Evi'nin yönetimi altında başka planların da bunu takip edeceğini duyurdu. Adalet Evi daha sonra 1964'te dokuz yıllık bir plan başlattı ve bunu uluslararası Bahai toplumunun yönüne rehberlik eden, farklı uzunluk ve hedeflere sahip bir dizi çok yıllık plan izledi. ⓘ
Evrensel Adalet Evi
Evrensel Adalet Evi 1963 yılından beri Bahai Dini'nin seçilmiş başkanıdır. Bu organın genel işlevleri Bahaullah'ın yazıları aracılığıyla tanımlanmış ve Abdülbaha ve Şoghi Efendi'nin yazılarında açıklığa kavuşturulmuştur. Bu işlevler arasında öğretim ve eğitim, Bahai kanunlarının uygulanması, sosyal meselelerin ele alınması ve zayıf ve yoksullarla ilgilenilmesi yer alır. ⓘ
Adalet Evi, 1964 yılında dokuz yıllık bir planla başlayan bir dizi çok yıllık uluslararası plan aracılığıyla Bahai toplumunun çalışmalarını yönlendirir. Mevcut planda Adalet Evi, dünyanın dört bir yanındaki Bahaileri çocuk sınıfları, genç gençlik grupları, ibadet toplantıları ve çalışma halkaları aracılığıyla kapasite geliştirmeye odaklanmaya teşvik etmektedir. Ek eylem alanları arasında sosyal eylem ve toplumun yaygın söylemlerine katılım yer alır. Her yıl 21 Nisan'da Evrensel Adalet Evi dünya Bahai toplumuna bir 'Ridván' mesajı göndererek Bahaileri güncel gelişmelerden haberdar eder ve gelecek yıl için daha fazla rehberlik sağlar. ⓘ
Yerel, bölgesel ve ulusal düzeylerde Bahailer, dinin işlerini yürüten dokuz kişilik Ruhani Meclislere üyeler seçerler. Ayrıca, öğretileri yayma ve toplumu koruma işlevini yerine getiren, yerel ve uluslararası da dahil olmak üzere çeşitli düzeylerde çalışan atanmış kişiler de vardır. Bu kişiler Bahai Dini'nde bulunmayan ruhban sınıfı olarak görev yapmazlar. Evrensel Adalet Evi, Bahai Dini'nin en yüksek yönetim organı olmaya devam eder ve 9 üyesi her beş yılda bir tüm Ulusal Ruhani Meclislerin üyeleri tarafından seçilir. Evrensel Adalet Evi'ne 21 yaşında veya daha büyük her erkek Bahai seçilebilir; diğer tüm pozisyonlar erkek ve kadın Bahailere açıktır. ⓘ
Samoa'dan Malietoa Tanumafili II, Bahai Dini'ni kabul eden ilk devlet başkanıdır. ⓘ
Demografi
Bahai Dini orta büyüklükte bir dindir. Bahai tarafından yayınlanan bir belgede 1986 yılında 4,74 milyon Bahai olduğu ve yıllık %4,4 oranında büyüdüğü bildirilmiştir. 1991'den bu yana Bahai kaynakları genellikle dünya çapındaki Bahai nüfusunun 5 milyonun üzerinde olduğunu tahmin etmektedir. Dünya Hıristiyan Ansiklopedisi 2000 yılında 218 ülkeyi temsilen dünyada 7,1 milyon Bahai olduğunu tahmin ederken, 2010 yılında aynı kaynak 7,3 milyon Bahai olduğunu tahmin etmiştir. 1990'ların başındaki 5 milyon Bahai rakamı, kaba tahminlerin sadece 200.000 civarında Bahai olduğunu gösterdiği 1950'lerin başından bu yana hızlı büyümenin bir sonucudur. ⓘ
İki araştırmacıya göre 2013 yılında "Bahai İnancı son 100 yılda Birleşmiş Milletler'in her bölgesinde genel nüfustan daha hızlı büyüyen tek dindir; Bahailik 1910 ile 2010 yılları arasında en hızlı büyüyen din olmuş ve neredeyse her BM bölgesinin nüfusundan en az iki kat daha hızlı büyümüştür." Bahai İnancı, Foreign Policy dergisi tarafından 2007 yılında yüzde olarak (%1,7) dünyanın en hızlı büyüyen ikinci dini olarak gösterilmiştir. Britannica Book of the Year'da (1992'den günümüze) temsil edilen ülke sayısı bakımından dünyanın bağımsız dinleri arasında en yaygın ikinci din olarak listelenmiştir. Britannica'ya göre, Bahai İnancı (2010 itibariyle) 221 ülke ve bölgede yerleşiktir ve dünya çapında tahminen yedi milyon taraftarı vardır. Ayrıca, Bahailer dünya uluslarının çoğunda kendi kendilerine örgütlenmişlerdir. ⓘ
Dünya Almanağı ve Gerçekler Kitabı 2004, dünyadaki Bahailerin bölgesel dağılımı hakkında aşağıdakileri içermektedir:
Bahailerin çoğunluğu Asya (3,6 milyon), Afrika (1,8 milyon) ve Latin Amerika'da (900.000) yaşamaktadır. Bazı tahminlere göre dünyadaki en büyük Bahai topluluğu 2,2 milyon Bahai ile Hindistan'da, 350.000 ile İran'da, 150.000 ile ABD'de ve 60.000 ile Brezilya'dadır. Bu ülkeler dışında sayılar büyük farklılıklar göstermektedir. Şu anda hiçbir ülkede Bahai çoğunluğu bulunmamaktadır. ⓘ
Dünyanın en büyük Bahai nüfusu 2010 yılında tahminen 1.897.651 Bahai'ye ev sahipliği yapan Hindistan'da yaşamaktadır. Ayrıca Din Verileri Arşivi Derneği'ne göre Bahai İnancı İran, Panama ve Belize'de en büyük sayısal dini azınlık; Bolivya, Zambiya ve Papua Yeni Gine'de ikinci en büyük uluslararası din; Çad ve Kenya'da ise üçüncü en büyük uluslararası dindir. ⓘ
Sosyal uygulamalar
Bahâîlikte dua, namaz ve oruç gibi yasalar vardır. Namaz, bireysel yapılan bir tapınmadır ve toplu namaz yoktur. 2-21 Mart tarihleri arasında Kutsal Sayı 19'dan oluşan bir Bahâî ayı süresince oruç tutulur. Dua, namaz, oruç bireyin kendi sorumluğundadır; temel amacı yaşamı konusunda onu meditasyona yöneltmek, karakterini düzeltmesinde yol göstermektir. ⓘ
Öğütler
Bahaullah'ın kişisel davranışlarla ilgili öğretilerinden, takipçileri için gerekli olan veya teşvik edilen birkaç örnek aşağıda verilmiştir:
- Bahai 15 yaşından büyükler her gün bireysel olarak, sabit kelimeler ve şekil kullanarak zorunlu bir dua okumalıdır.
- Günlük zorunlu duaya ek olarak, Bahailer günlük ibadetlerini yerine getirmeli, meditasyon yapmalı ve kutsal metinleri incelemelidirler.
- Yetişkin Bahailer, bazı istisnalar dışında, her yıl Mart ayında gündüz saatlerinde On Dokuz Gün Orucu tutmalıdır.
- Bahai cenaze töreni için, defin sırasında okunacak belirli bir duayı da içeren özel şartlar vardır. Cesedin mumyalanması veya yakılması kesinlikle önerilmez.
- Bahailer, ödenmemiş borçlarını ödedikten sonra, rahat yaşamak için gerekli olandan fazla olan servetleri için %19 oranında gönüllü ödeme yapmalıdırlar. Ödemeler Evrensel Adalet Evi'ne yapılır. ⓘ
Yasaklar
Bahaullah'ın öğretilerinde yasaklanan veya tavsiye edilmeyen kişisel davranışlara dair birkaç örnek aşağıda verilmiştir:
- Gıybet ve dedikodu yasaklanmış ve kınanmıştır.
- Alkol içmek veya satmak yasaktır.
- Cinsel ilişkiye yalnızca karı koca arasında izin verilir ve bu nedenle evlilik öncesi, evlilik dışı veya eşcinsel ilişki yasaktır. (Ayrıca bakınız Eşcinsellik ve Bahai Dini)
- Partizan siyasete katılmak yasaktır.
- Bir meslek olarak dilencilik yasaktır. ⓘ
Namaz kılmak veya oruç tutmak gibi kişisel yasalara uymak tamamen bireyin sorumluluğundadır. Bununla birlikte, bir Bahai'nin yasalara alenen uymaması veya büyük bir ahlaksızlık nedeniyle idari olarak toplumdan ihraç edilebileceği durumlar vardır. Bu tür ihraçlar Milli Ruhani Meclis tarafından yönetilir ve dışlanmayı içermez. ⓘ
Kitâb-ı Akdes'teki bazı yasalar günümüzde uygulanabilirken, kundakçılık veya cinayet cezaları gibi diğerleri ağırlıklı olarak Bahai bir toplumun varlığına bağlıdır. Bu kanunlar, ikamet edilen ülkenin medeni kanunlarıyla doğrudan çatışmadığı sürece, her Bahai için bağlayıcıdır. ⓘ
Evlilik
Bahai Dini'nde evliliğin amacı, esas olarak bir erkek ve bir kadın arasındaki ruhani uyumu, dostluğu ve birliği teşvik etmek ve çocukların yetiştirilmesi için istikrarlı ve sevgi dolu bir ortam sağlamaktır. Bahai öğretileri evliliği esenlik ve kurtuluş için bir kale olarak adlandırır ve evliliği ve aileyi insan toplumunun yapısının temeli olarak konumlandırır. Bahaullah evliliği övmüş, boşanmayı caydırmış ve evlilik dışında iffetli olmayı şart koşmuştur; Bahaullah karı kocanın birbirlerinin ruhani hayatını geliştirmek için çaba göstermeleri gerektiğini öğretmiştir. Bahai kutsal kitaplarında ırklar arası evlilik de övgüyle bahsedilir. ⓘ
Evlenmeye niyetlenen Bahailerden, evlenmeye karar vermeden önce diğerinin karakterini iyice anlamaları istenir. Her ne kadar ebeveynlerin çocukları için eş seçmemeleri gerekse de, iki kişi evlenmeye karar verdiğinde, Bahai olsun ya da olmasın, yaşayan tüm biyolojik ebeveynlerin rızasını almaları gerekir. Bahai evlilik töreni basittir; düğünün tek zorunlu kısmı Bahaullah'ın öngördüğü evlilik yeminlerinin iki şahit huzurunda hem damat hem de gelin tarafından okunmasıdır. Bu yemin "Hepimiz, gerçekten, Tanrı'nın İradesine bağlı kalacağız" şeklindedir. ⓘ
Çalışma
Bahaullah, dilenci ve çileci bir yaşam tarzını yasaklamıştır. Manastırcılık yasaklanmış ve Bahailere faydalı işlerle meşgul olurken ruhaniliği uygulamaları öğretilmiştir. Bahaullah'ın yazılarında, kişinin ruhani yaşamında kendi çabası ve insanlığa hizmetin önemi daha da vurgulanır; burada insanlığa hizmet ruhuyla yapılan işlerin Tanrı katında dua ve ibadetle eşit bir mertebeye sahip olduğunu belirtir. ⓘ
İbadet mekânları
Bahâî mabetleri (Arapçada "Maşriku'l Ezkâr" olarak bilinir), her dinden kimsenin sessiz olmak koşuluyla bildikleri şekilde ibadet edebilecekleri mekânlardır. Şimdiye dek her kıtada bir tane olacak şekilde yedi tapınak inşa edilmiştir. Bu tapınakların ortak özeliği, bir kubbelerinin ve dokuz girişlerinin olmasıdır. Bu dokuz giriş Dünya'da dokuz dinin varolduğuna ilişkin Bahâî inancını yansıtır. ⓘ
İlki Aşkabat'ta 1908'de hastane, okul, hotel gibi başka birçok birimi içeren bir kompleks olarak inşa edilmişti. 1938’e kadar hizmet veren bu tapınak, Sovyet rejimi tarafından ibadete kapatıldı; 1962’de bir depremle yıkıldı. ⓘ
1953 yılında ABD'nin İllinois eyaletinde Chicago'nun kuzeyinde bir Bahâî mabedi tamamlandı (Bakınız: resim). ⓘ
Daha sonra inşa edilen mabetler sırasıyla şu ülkelerdedir: Uganda(Kampala), Avustralya (Sidney yakınında), Almanya (Frankfurt’un dışında), Panama (Panama City yakınında), Batı Samoa (Apia), Hindistan (Yeni Delhi), Şili (Santiago). ⓘ
Hindistan, Yeni Delhi’deki Bahâî mabedi 1986’da tamamlandı ve pek çok mimarî ödül aldı. Şili'de Santiago'daki Bahâî mabedi ise Ekim 2016'da tamamlandı ve 19 Ekim 2016'da kapılarını açtı.
Takvim
Bahai takvimi, Bab tarafından oluşturulan takvime dayanır. Yıl, her biri 19 gün olan 19 aydan oluşur ve tam bir güneş yılı yapmak için dört veya beş gün ara verilir. Bahai Yeni Yılı, Nev Rûz adı verilen geleneksel İran Yeni Yılına tekabül eder ve oruç ayının sonunda, 21 Mart civarındaki ilkbahar ekinoksunda gerçekleşir. Her Bahai ayında, Bahai toplumunun On Dokuz Gün Ziyafeti adı verilen ve üç bölümden oluşan bir toplantısı olur: birincisi, dua ve Bahai kutsal kitaplarından okuma için adanmışlık bölümü; ikincisi, danışma ve toplum meseleleri için idari bir bölüm; ve üçüncüsü, toplumun özgürce etkileşim kurması için sosyal bir bölüm. ⓘ
19 ayın her birine Tanrı'nın bir sıfatı olan bir isim verilir; bazı örnekler arasında Bahaʼ (İhtişam), ʻİlm (Bilgi) ve Cemâl (Güzellik) yer alır. Bahai haftası, yedi günden oluşması ve haftanın her gününe Tanrı'nın bir sıfatının adının verilmesi bakımından tanıdıktır. Bahailer yıl boyunca 11 Kutsal Gün kutlar ve bunların 9'unda çalışmaya ara verirler. Bu günler din tarihindeki önemli yıldönümlerinin anısına kutlanır. ⓘ
Dünya'nın Güneş etrafındaki bir tam dönüşünü bir yıl kabul edildiği Bahâîlikte takvim, her biri 19 gün olan 19 aya bölünmüştür. Artık kalan dört gün ise Gregoryen Takvimi'ne göre şubata denk gelen ay olan "mülk ayı" 'na ilave edilmiştir. ⓘ
Bahâî takviminde ilk ay Baha Ayı olup yılbaşı kabul edilen 21 Mart Nevruz Bayramı olarak kutlanır. Takvimin son ayı olan Âlâ ayında ise 19 gün boyunca oruç tutulur ve Güneş'in Koç Burcu'na girmesiyle oruç terk edilerek Nevruz Bayramı kutlanır. ⓘ
Bahâî takvimi ⓘ | |||
---|---|---|---|
Ay Adları | Başlangıcı | ||
1. Baha | 21 Mart | ||
2. Celâl | 9 Nisan | ||
3. Cemâl | 28 Nisan | ||
4. Azamet | 17 Mayıs | ||
5. Nur | 5 Haziran | ||
6. Rahmet | 24 Haziran | ||
7. Kelimât | 13 Temmuz | ||
8. Kemâl | 1 Ağustos | ||
9. Esmâ | 20 Ağustos | ||
10. İzzet | 8 Eylül | ||
11. Meşiyet | 27 Eylül | ||
12. İlim | 16 Ekim | ||
13. Kudret | 4 Kasım | ||
14. Kavl | 23 Kasım | ||
15. Mesail | 12 Aralık | ||
16. Şeref | 31 Aralık | ||
17. Sultan | 19 Ocak | ||
18. Mülk | 7 Şubat | ||
Artık Günler | 26 Şubat - 1 Mart (dâhil) | ||
19. Alâ | 2 Mart |
Semboller
Dinin sembolleri, sayısal değeri dokuz olan Arapça Bahai (بهاء "ihtişam" veya "yücelik") kelimesinden türetilmiştir. Bahaullah'ın ismiyle olan bu sayısal bağlantının yanı sıra dokuzun en yüksek tek rakam olması ve bütünlüğü simgelemesi, dinin en yaygın sembolünün dokuz köşeli bir yıldız olmasının ve Bahai tapınaklarının dokuz kenarlı olmasının nedenidir. ⓘ
Yüzük taşı sembolü ve En Büyük İsim kaligrafisine de sıklıkla rastlanır. İlki, şekli üç birliği hatırlatması amaçlanan stilize bir Bahai ile serpiştirilmiş iki beş köşeli yıldızdan oluşurken, ikincisi Yá Bahaʼu'l-Ebhá (يا بهاء الأبهى "Ey En Şanlı Olanın Şanı!") ifadesinin kaligrafik bir yorumudur. Beş köşeli yıldız, Báb tarafından başlatılan bir semboldü ve çeşitli eserler beş köşeli yıldız şeklinde hatla yazılmıştır. ⓘ
Sosyo-ekonomik gelişim
Bahai Dini, başlangıcından bu yana kadınlara daha fazla özgürlük vererek, kadın eğitiminin öncelikli bir mesele olarak teşvik edilmesini ilan ederek sosyo-ekonomik kalkınmaya dahil oldu ve bu katılım okullar, tarım kooperatifleri ve klinikler oluşturarak pratik bir ifadeye kavuştu. ⓘ
Evrensel Adalet Evi'nin 20 Ekim 1983 tarihli mesajı yayınlandığında din yeni bir faaliyet aşamasına girdi. Bahailer, içinde yaşadıkları toplumların sosyal ve ekonomik gelişimine katılabilmeleri için Bahai öğretileriyle uyumlu yollar aramaya çağrıldılar. 1979 yılında dünya çapında resmi olarak tanınan 129 Bahai sosyo-ekonomik kalkınma projesi vardı. 1987 yılına gelindiğinde resmi olarak tanınan kalkınma projelerinin sayısı 1482'ye yükselmişti. ⓘ
Mevcut sosyal eylem girişimleri arasında sağlık, sanitasyon, eğitim, cinsiyet eşitliği, sanat ve medya, tarım ve çevre gibi alanlardaki faaliyetler yer almaktadır. Eğitim projeleri arasında köy eğitim okullarından büyük ortaokullara kadar uzanan okullar ve bazı üniversiteler yer almaktadır. Bahai Sosyal ve Ekonomik Kalkınma Ofisi 2017 yılı itibariyle 40.000 küçük ölçekli proje, 1.400 sürekli proje ve 135 Bahai esinli kuruluş olduğunu tahmin etmektedir. ⓘ
Birleşmiş Milletler
Bahaullah, insanlığın kolektif yaşamının bu çağında dünya hükümetine duyulan ihtiyaçtan bahsetmiştir. Bu vurgu nedeniyle uluslararası Bahai toplumu, BM'nin mevcut yapısı ve anayasası hakkında bazı çekinceleri olmakla birlikte, Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler gibi örgütler aracılığıyla uluslararası ilişkileri geliştirme çabalarını desteklemeyi seçmiştir. Bahai Uluslararası Toplumu, Hayfa'daki Evrensel Adalet Evi'nin yönetimi altında bir kurumdur ve aşağıdaki kuruluşlarla istişari statüye sahiptir:
- Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)
- Birleşmiş Milletler Kadın Kalkınma Fonu (UNIFEM)
- Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC)
- Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ⓘ
Bahai Uluslararası Toplumu'nun New York ve Cenevre'de Birleşmiş Milletler'de ofisleri ve Addis Ababa, Bangkok, Nairobi, Roma, Santiago ve Viyana'da Birleşmiş Milletler bölgesel komisyonları ve diğer ofislerde temsilcilikleri bulunmaktadır. Son yıllarda Birleşmiş Milletler Ofisi'nin bir parçası olarak bir Çevre Ofisi ve bir Kadınların İlerlemesi Ofisi kurulmuştur. Bahai Dini ayrıca çeşitli diğer Birleşmiş Milletler kurumlarıyla ortak kalkınma programları üstlenmiştir. Birleşmiş Milletler'in 2000 Milenyum Forumu'nda bir Bahai, zirve sırasında hükümet dışı tek konuşmacı olarak davet edilmiştir. ⓘ
Zulüm
Bahailer, liderleri Bahai Dini'ni bağımsız bir din olarak değil, İslam'dan irtidat olarak tanıyan bazı çoğunluğu İslam ülkelerinde zulüm görmeye devam etmektedir. En şiddetli zulümler, 1978 ve 1998 yılları arasında 200'den fazla Bahai'nin idam edildiği İran'da meydana gelmiştir. Bahailerin hakları Mısır, Afganistan, Endonezya, Irak, Fas, Yemen ve Sahra altı Afrika'daki bazı ülkeler de dahil olmak üzere çok sayıda başka ülkede az ya da çok kısıtlanmıştır. ⓘ
İran
Bahailere yönelik en uzun süreli zulüm, dinin doğduğu yer olan İran'da olmuştur. Báb geniş bir takipçi kitlesine sahip olmaya başladığında, din adamları takipçilerinin Tanrı'nın düşmanları olduğunu söyleyerek hareketin yayılmasını durdurmayı umdular. Din adamlarının bu direktifleri çete saldırılarına ve halka açık infazlara yol açtı. Yirminci yüzyıldan itibaren, bireysel Bahaileri hedef alan baskılara ek olarak, tüm Bahai toplumunu ve kurumlarını hedef alan merkezi kampanyalar başlatıldı. 1903'te Yezd'de yaşanan bir olayda 100'den fazla Bahai öldürüldü. Tahran'daki Tarbiyat erkek ve kız okulları gibi Bahai okulları 1930'larda ve 1940'larda kapatıldı, Bahai evlilikleri tanınmadı ve Bahai metinleri sansürlendi. ⓘ
Muhammed Rıza Pehlevi döneminde, dikkatleri İran'daki ekonomik zorluklardan ve büyüyen milliyetçi hareketten başka yöne çekmek için Bahailere karşı bir zulüm kampanyası başlatıldı. Onaylanmış ve koordine edilmiş bir Bahai karşıtı kampanya (halkı Bahailere karşı kışkırtmak için) 1955 yılında başladı ve ulusal radyo istasyonlarında ve resmi gazetelerde Bahai karşıtı propagandanın yayılmasını içeriyordu. Molla Muhammed Taki Falsafi tarafından başlatılan bu kampanya sırasında Tahran'daki Bahai merkezi Tahran askeri valisi General Teymur Bahtiyar'ın emriyle yıkıldı. 1970'lerin sonlarında Şah rejimi, Batı yanlısı olduğu yönündeki eleştiriler nedeniyle sürekli olarak meşruiyetini kaybetti. Şah karşıtı hareket zemin ve destek kazandıkça, Şah'ın bazı danışmanlarının Bahai olduğunu iddia eden devrimci propaganda yayıldı. Bahailer ekonomik tehdit, İsrail ve Batı destekçisi olarak gösterildi ve Bahailere karşı toplumsal düşmanlık arttı. ⓘ
1979'daki İslam Devrimi'nden bu yana İranlı Bahailerin evleri düzenli olarak yağmalandı, üniversiteye gitmeleri ya da devlet işlerinde çalışmaları yasaklandı ve birkaç yüz kişi dini inançları nedeniyle, en son olarak da çalışma halkalarına katıldıkları için hapis cezasına çarptırıldı. Bahai mezarlıklarına saygısızlık edilmiş ve Bahaullah'ın babası Mírzá Buzurg'un evi de dahil olmak üzere mülklere el konulmuş ve zaman zaman yıkılmıştır. Bahailerin hac ziyaretlerini gerçekleştirdikleri üç mekândan biri olan Şiraz'daki Bâb Evi iki kez tahrip edilmiştir. Mayıs 2018'de İranlı yetkililer genç bir kadın öğrenciyi Bahai olduğu için İsfahan Üniversitesi'nden attılar. Mart 2018'de iki Bahai öğrenci daha dinleri nedeniyle Zencan ve Gilan şehirlerindeki üniversitelerden atıldı. ⓘ
Bir ABD paneline göre, Mahmud Ahmedinejad'ın cumhurbaşkanlığı döneminde İran'da Bahailere yönelik saldırılar arttı. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, İran Silahlı Kuvvetleri Karargâhı'nın Ekim 2005 tarihli gizli bir mektubunu ortaya çıkarmış ve mensuplarına Bahaileri tespit etmelerini ve faaliyetlerini izlemelerini emretmiştir. Bu eylemler nedeniyle, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu Özel Raportörü 20 Mart 2006 tarihinde "bu tür bir izleme sonucunda elde edilen bilgilerin, uluslararası standartlara aykırı olarak Bahai inancı mensuplarına karşı artan zulüm ve ayrımcılık için bir temel olarak kullanılacağına dair endişelerini de ifade etmektedir. Özel Raportör, bu son gelişmenin İran'daki dini azınlıklarla ilgili durumun daha da kötüye gittiğini göstermesinden endişe duymaktadır." ⓘ
14 Mayıs 2008 tarihinde, İran'daki Bahai toplumunun ihtiyaçlarını gözeten ve "Dostlar" olarak bilinen gayri resmi bir kurumun üyeleri tutuklanarak Evin cezaevine götürüldü. Dostlar davası birkaç kez ertelendikten sonra nihayet 12 Ocak 2010 tarihinde görülmeye başlandı. Diğer gözlemcilerin mahkemeye girmesine izin verilmedi. İki yıl boyunca sanıklara asgari düzeyde erişebilen savunma avukatları bile mahkeme salonuna girmekte zorlandı. ABD Uluslararası Dini Özgürlükler Komisyonu Başkanı, hükümetin davanın sonucunu önceden belirlemiş gibi göründüğünü ve uluslararası insan hakları hukukunu ihlal ettiğini söyledi. Diğer oturumlar 7 Şubat 2010, 12 Nisan 2010 ve 12 Haziran 2010 tarihlerinde yapılmıştır. 11 Ağustos 2010 tarihinde mahkemenin yedi mahkumun her biri için 20 yıl hapis cezası verdiği ve bu cezanın daha sonra on yıla indirildiği öğrenildi. Cezanın ardından Gohardasht cezaevine nakledildiler. Mart 2011'de cezalar yeniden 20 yıla çıkarıldı. 3 Ocak 2010'da İranlı yetkililer, aralarında 2008'den beri hapiste bulunan yedi Bahai liderden biri olan Cemaleddin Hanjani'nin torunu Leva Hanjani'nin de bulunduğu on Bahai azınlık üyesini daha gözaltına aldı ve Şubat ayında da oğlu Niki Hanjani'yi tutukladı. ⓘ
İran hükümeti Bahai Dininin bir din olmadığını, bunun yerine siyasi bir örgüt olduğunu iddia etmekte ve bu nedenle onu bir azınlık dini olarak tanımayı reddetmektedir. Ancak hükümet hiçbir zaman Bahai toplumunu nitelendirmesini destekleyen ikna edici kanıtlar sunmamıştır. İran hükümeti ayrıca Bahai Dini'ni Siyonizm ile ilişkili olmakla suçlamaktadır. Bahailere yöneltilen bu suçlamaların tarihsel gerçeklere dayanan hiçbir dayanağı yoktur ve bu suçlamalar İran hükümeti tarafından Bahaileri "günah keçisi" olarak kullanmak için kullanılmaktadır. Aslında Bahaullah'ı İran'dan Osmanlı İmparatorluğu'na sürgün eden İran lideri Nasırüddin Şah Kaçar'dı ve Bahaullah daha sonra İran Şahı'nın emriyle Osmanlı Sultanı tarafından İran'dan daha uzak bölgelere ve nihayetinde sadece bir yüzyıl sonra İsrail devletine dahil olan Suriye'deki Akka'ya sürgün edildi. ⓘ
2019 yılında İran hükümeti Bahailerin İran devletine yasal olarak kayıt olmalarını imkânsız hale getirdi. İran'daki ulusal kimlik kartı başvurularında artık "diğer dinler" seçeneği yer almadığından Bahai İnancı devlet tarafından tanınmamaktadır. ⓘ
Mısır
1920'lerde Mısır'ın dini mahkemesi, Bahailerin 'kanun, ilke ve inançlarının' doğası gereği Bahai Dini'ni İslam'dan tamamen ayrı, yeni ve bağımsız bir din olarak tanımıştır. ⓘ
Bahai kurumları ve toplum faaliyetleri 1960 yılından beri Mısır yasalarına göre yasadışıdır. Bahai merkezleri, kütüphaneleri ve mezarlıkları da dahil olmak üzere tüm Bahai toplum mülklerine hükümet tarafından el konulmuş ve Bahaileri irtidatla suçlayan fetvalar çıkarılmıştır. ⓘ
Mısır'daki kimlik kartı tartışması 1990'larda hükümetin kimlik belgelerinin elektronik ortamda işlenmesini modernize etmesiyle başladı ve bu da belgelerde kişinin dininin Müslüman, Hristiyan veya Yahudi (hükümet tarafından resmen tanınan üç din) olarak belirtilmesi zorunluluğunu getirdi. Sonuç olarak Bahailer, dinleri hakkında yalan söylemedikleri sürece ülkelerinde haklarını kullanmak için gerekli olan resmi kimlik belgelerini (ulusal kimlik kartları, doğum belgeleri, ölüm belgeleri, evlilik veya boşanma belgeleri veya pasaportlar gibi) alamadılar ki bu Bahai dini ilkesiyle çelişmektedir. Belgeleri olmadan, diğer zorlukların yanı sıra, işe alınamıyor, eğitim göremiyor, hastanelerde tedavi olamıyor, ülke dışına seyahat edemiyor veya oy kullanamıyorlardı. Bahailer lehine bir mahkeme kararıyla sonuçlanan uzun bir yasal sürecin ardından, Mısır İçişleri Bakanı 14 Nisan 2009'da bir kararname yayınlayarak Müslüman, Hıristiyan veya Yahudi olmayan Mısırlıların, tanınan üç dinden birinin yerine bir çizgi yazan kimlik belgeleri almalarına izin verecek şekilde yasayı değiştirdi. Yeni kararname uyarınca ilk kimlik kartları 8 Ağustos 2009 tarihinde iki Bahaiʼye verildi. ⓘ
Kelime kökeni
Bahâî kelimesinin Türkçedeki kullanımı “Bahâîlik yanlısı kimse” şeklindedir ve yine Türk Dil Kurumu, Bahâîliği “XIX. yüzyılda Bâbilikten doğup İran'dan başka Avrupa ve Amerika'da da yayılmış olan bir din” olarak tanımlar. Bu kelime Arapçada “ihtişam” ve “nur” gibi anlamları bulunan Bahâ (بهاء) sözcüğünden türemiştir. ⓘ
Kutsal yazılar ve ibadetler
Bahâîlikte kadın
Bahâîler, kadını toplum hayatının tüm aşamalarında yer alması için teşvik eder. Ancak bu teşvik, Umumî Adalet Evi Kanunları mucibince erkekler tarafından sınırlandırılır. Kadınlar, Mahallî ve Millî Adalet Evi’ne üyelik hakkına tam olarak sahiptirler. Mahallî ve Merkezî Ruhânî Mahfillerin her ikisine de üye olabilmeleri idarî işlerde tam bir hakka sahip olmaları anlamı gelir. Bahâîler, Abdülbahâ’nın bu görüşünü kabul ederler. Bu görüşün arkasında ilahî bir yol göstericilik olduğunu ve bir hikmet bulunduğunu ifade ederler. Kadınların Yüce Adalet Evi üyeliğinden muaf tutulmaları, kadın ile erkeğin işlevlerinde eşitlik olmaması gerçeği, taraftarlardan herhangi birisinin diğerinden yaratılışça daha üstün veya daha aşağı olduğu veya haklara sahip olmadıkları anlamına gelmemektedir. Bahâî dininde kadın, yeryüzünde erkekle eşit haklara sahip, dinde ve toplumda önemli yeri olan bir varlıktır. Kadın erkek herkesin ödevi, emri tebliğ etmek ve öğretmektir. Kadının kendisi için mümkün olan en yüce mertebeden men edildiği sürece erkeğin de mukadder mertebesine yükselebilmesi mümkün görülmez. Bahâî dininde beşerî faziletlerin kadın ve erkeğe eşit derecede ait olması sebebiyle Tanrı huzurundaki saygınlık cinsiyete değil, yüreğin temiz ve aydın olmasına bağlıdır. ⓘ
Bahâîler, kadının ilerleme ve becerilerindeki eksikliğini onun fırsat ve eğitimindeki eşitlik ihtiyacına bağlı olduğunu belirtirken bu eşitlik ona verilmiş olsaydı kadının da kabiliyet ve kapasitede erkeğin muadili olacağını savunmuşlardır. Yine Bahâîler, insanların mutluluğunun ve esenliğinin kadın ve erkeğin eşit derecede gelişmesine bağlı olarak gerçekleşeceğini, zîrâ onların her ikisinin de birbirlerinin yardımcısı ve tamamlayıcısı olduğunu savunurlar. Bahâullah, tüm hanımların eğitilmesini emrederek kadın-erkek herkesin eşit haklara sahip olduğunu ve her iki cinsiyetin eğitimlerinde farklılık olmaması gerektiğini bildirmiştir. Tanrı katında cinsiyetin bir özelliği yoktur. Düşüncesi temiz, eğitimi üstün, ilmî başarıları büyük, hayırseverliği fazla olanlar ister kadın, ister erkek olsun, ister siyah, ister beyaz olsun, tüm meziyetleriyle mümtaz olurlar ve bundan başka bir fark da yoktur. Kadınla erkeğin eşitliği Bahâî öğretileri tarafından garanti edilse de toplumsal rollerinin kadına yüklediği bâzı kaçınılmaz sorumlulukları vardır. İstedikleri mesleği seçme hakkına sahip olsalar da kendi doğurdukları çocukların ilk öğretmeni olmak durumundadırlar. ⓘ
Bahâîler, kadınların iştirak etmesinin uygun olmadığı bâzı meselelerin varolduğunu söylerler. Örneğin bir düşman hücumu karşısında toplumun hararetli bir savunma içinde bulunduğu zamanlarda hanımlar, askerî hizmetlerden muaf tutulmuşlardır. ⓘ
Ayrıca bakınız
- Muna Mahmudnizad
- Osmanlı İmparatorluğu'nda Bahâîlik
- Türkiye'de Bahâîlik ⓘ
Bibliyografya
- Hutter, Manfred (2005). "Bahā'īs". Jones, Lindsay (Ed.). Encyclopedia of Religion. 2 (2nd bas.). Detroit, Michigan: Macmillan Reference US. ss. 737-740. ISBN 0-02-865733-0.
- Affolter, Friedrich W. (Ocak 2005). "The Specter of Ideological Genocide: The Baháʼís of Iran" (PDF). War Crimes, Genocide, & Crimes Against Humanity. 1 (1). ss. 75-114. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2006.
- Smith, Peter (2008). An Introduction to the Baha'i Faith. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-86251-6. ⓘ