Viyana
| Viyana Wien | |
|---|---|
|
Eyalet | |
 | |
 Bayrak  Mühür  Arma  Logo | |
 Eyaletin Avusturya haritasındaki yeri. | |
  Viyana Viyana'nın Avusturya'daki konumu | |
| Ülke |
 Avusturya |
| Eyalet | Viyana |
| Alt idari birimler |
Daraltılmış liste
|
| İdare | |
| Yüzölçümü | |
| • Eyalet | 414,87 km² (16.018 mil²) |
| • Su | 19,39 km² (748 mil²) |
| Rakım | 190 m (620 ft) |
| Nüfus (2018) | |
| • Eyalet | 1,899,055 |
| • Yoğunluk | 45/km² (110/mil²) |
| • Metropol | 2,600,000 |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
| Alan kodu | +01.00 |
|
Resmî site www.wien.gv.at | |
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 Viyana Belediye Binası | |
| Konum |
 Avusturya |
| Kriter | Kültürel: ii, iv, vi |
| Referans | 1033 |
| Tescil | 2001 (25. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Viyana (Almanca: Wien), Avusturya'nın başkenti ve en büyük şehri, aynı zamanda ülkenin dokuz eyaletinden yüzölçümü bakımından en küçüğü. Yaklaşık 1.900.000 kişilik nüfusuyla ülkenin en kalabalık kentidir, çevre ilçeleriyle birlikte Viyana'da yaklaşık iki milyon insan yaşar, ki bu da Avusturya nüfusunun yaklaşık dörtte biridir. Nüfus bakımından Viyana Avrupa Birliği'nin en büyük onuncu kentidir. Birleşmiş Milletler bürosuyla Viyana Birleşmiş Milletlerin dört resmî merkez temsilciliğinden birine sahiptir. Kentte bulunan diğer önemli uluslararası kuruluşlar OPEC, AGİT ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'dur (IAEA). ⓘ
Yüzyıllar boyu Habsburg hanedanının yerleşim yeri olan kent, bu süre boyunca Avrupa'nın kültürel ve politik merkezlerinden biri haline gelmiştir. Kent Londra, New York ve Paris'ten sonra iki milyon nüfusuyla dünyanın en büyük dördüncü kentiyken, I. Dünya Savaşı sonrasında nüfusunun dörtte birini kaybetmiştir.Viyana coğrafi konumu ve çoğu imparatorluğuna yıllarca başkentlik yapmış olmasından dolayı gerek mimari gerekse kültürel açıdan Avrupa’nın en güzel şehirlerinden biridir. Hala daha Habsburg hanedanının izlerini taşıyan eski kent merkezi ve Schönbrunn Sarayı Avusturya devletinin başvurusu üzerine Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü tarafından dünya kültür mirası olarak kabul edilmiştir. Viyana'nın sembolü olan Aziz Stefan Katedrali şehrin merkezinde bulunur. ⓘ
Viyana, 20. yüzyılın başlarına kadar dünyada Almanca konuşulan en büyük şehirdi ve I. Dünya Savaşı'nda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bölünmesinden önce şehrin iki milyon nüfusu vardı. Bugün ise Berlin'den sonra Almanca konuşulan en büyük ikinci şehirdir. Viyana, Birleşmiş Milletler, OPEC ve AGİT gibi birçok önemli uluslararası kuruluşa ev sahipliği yapmaktadır. Şehir Avusturya'nın doğu kesiminde yer almaktadır ve Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Macaristan sınırlarına yakındır. Bu bölgeler Avrupa Centrope sınır bölgesinde birlikte çalışmaktadır. Yakındaki Bratislava ile birlikte Viyana, 3 milyon nüfuslu bir metropolitan bölge oluşturmaktadır. 2001 yılında şehir merkezi UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak belirlenmiştir. Temmuz 2017'de ise Tehlike Altındaki Dünya Mirası listesine alınmıştır. Ayrıca Viyana, Beethoven ve Mozart gibi birçok ünlü klasik müzisyenin Viyana'yı evi olarak görmesi nedeniyle müzik mirası nedeniyle "Müzik Şehri" olarak bilinir. Viyana aynı zamanda dünyanın ilk psikanalisti Sigmund Freud'a ev sahipliği yaptığı için "Rüyalar Şehri" olarak da anılmaktadır. Viyana'nın atalarının kökleri, bir Ortaçağ ve Barok kentine dönüşen erken Kelt ve Roma yerleşimlerine dayanmaktadır. Viyana Klasisizm çağından 20. yüzyılın başlarına kadar Avrupa'nın önde gelen müzik merkezlerinden biri olarak önemli bir rol oynamasıyla tanınır. Viyana'nın tarihi merkezi, Barok saraylar ve bahçeler ile büyük binalar, anıtlar ve parklarla kaplı 19. yüzyıl sonu Ringstraße dahil olmak üzere mimari topluluklar açısından zengindir. ⓘ
Viyana yüksek yaşam kalitesiyle tanınmaktadır. Economist Intelligence Unit, 2005 yılında 127 dünya şehri üzerinde yaptığı bir araştırmada şehri dünyanın en yaşanabilir şehirleri sıralamasında (Vancouver ve San Francisco ile birlikte) birinci sıraya yerleştirmiştir. Viyana, 2011 ve 2015 yılları arasında Melbourne'un ardından ikinci sırada yer almıştır. Monocle'ın 2015 "Yaşam Kalitesi Araştırması" Viyana'yı "içinde bir üs kurmak için" dünyanın en iyi 25 şehri listesinde ikinci sıraya yerleştirmiştir. Monocle'ın 2012 "Yaşam Kalitesi Araştırması" Viyana'yı "içinde bir üs kurmak için" dünyanın en iyi 25 şehri listesinde dördüncü sıraya yerleştirmiştir (2011'de altıncı ve 2010'da sekizinci sıradaydı). BM-Habitat, 2012-2013 yıllarında Viyana'yı dünyanın en müreffeh şehri olarak sınıflandırmıştır. Şehir, 2007 ve 2008 yıllarında inovasyon kültürü açısından dünya çapında birinci, 2014 yılında ise kültür, altyapı ve pazarlar olmak üzere üç alanı kapsayan 162 göstergenin analiz edildiği İnovasyon Şehirleri Endeksi'nde dünya çapında (256 şehir arasında) altıncı sırada yer almıştır. Viyana düzenli olarak şehir planlama konferanslarına ev sahipliği yapmakta ve şehir planlamacıları tarafından sıklıkla bir vaka çalışması olarak kullanılmaktadır. Viyana, 2005 ve 2010 yılları arasında uluslararası kongre ve toplantılar için dünyanın bir numaralı destinasyonu olmuştur. Yılda 6,8 milyondan fazla turist çekmektedir. ⓘ
Etimoloji
İngilizce Viyana ismi, aynı adı taşıyan İtalyanca isimden ödünç alınmıştır. Şehrin adının etimolojisi hala bilimsel tartışmalara konu olmaktadır. Bazıları bu ismin "orman deresi" anlamına gelen vedunia'dan geldiğini ve daha sonra Eski Yüksek Almanca uuenia (modern yazımda wenia), Yeni Yüksek Almanca wien ve lehçe varyantı wean'ı ürettiğini iddia etmektedir. ⓘ
Diğerleri ise bu ismin, muhtemelen "parlak" ya da "adil" anlamına gelen -İrlandaca fionn ve Galce gwyn'de olduğu gibi- vindo- ve "köy, yerleşim" anlamına gelen -bona Keltçe köklerinden gelen "adil köy, beyaz yerleşim" anlamına gelen Kelt çıkarımı Vindobona'nın Roma yerleşim adından geldiğine inanmaktadır. Keltçe vindos kelimesi, İrlanda Mitolojisinde savaşçı ve kahin Fionn mac Cumhaill olarak varlığını sürdüren bir Kelt tanrısı olan Vindos'un yaygın bir tarih öncesi kültünü yansıtıyor olabilir. Bu Kelt isminin bir varyantı şehrin Çekçe, Slovakça ve Lehçe isimlerinde (sırasıyla Vídeň, Viedeň ve Wiedeń) ve şehrin Wieden bölgesinde korunmuş olabilir. ⓘ
Bir başka teori ise ismin Wendlerden (Eski İngilizce: Winedas; Eski Norse: Vindr; Almanca: Wenden, Winden; Danca: vendere; İsveççe: vender; Lehçe: Wendowie, Çekçe: Wendové) Germen yerleşim bölgelerinin yakınlarında yaşayan Slavlar için kullanılan tarihi bir isimdir. ⓘ
Şehrin Macarca (Bécs), Sırp-Hırvatça (Beč; Kiril: Беч) ve Osmanlı Türkçesindeki (Beç) adı farklı, muhtemelen Slavca bir kökene sahiptir ve aslen bölgedeki bir Avar kalesine atıfta bulunmaktadır. Sloven dilini konuşanlar şehre Dunaj demekte olup, bu isim diğer Orta Avrupa Slav dillerinde şehrin üzerinde bulunduğu Tuna nehri anlamına gelmektedir. ⓘ
Tarihçe
Erken tarihçe
Viyana, Osmanlı İmparatorluğu tarafından tarihinde iki kere kuşatılmıştır. Birincisi 1529 yılında Kanuni Sultan Süleyman, ikincisi ise 1683 tarihinde Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından kuşatılmıştır. Her iki kuşatmada da iki tarafında büyük kayıpları olmuştur. İkinci kuşatma sonrasında ağır darbe alan Osmanlı İmparatorluğu'nun geri çekilişi Viyana'da yenilgi olarak kabul edilmiş ve bu yenilgiyi ölümsüzleştirmek adına Innere Stadt bölgesinde bulunan ve bulunduğu meydan ile aynı ismi taşıyan Aziz Stephan Katedrali'ne Osmanlı askerinin ayaklar altına alındığı bir heykel yapılmıştır. Ayrıca Aziz Stephan Katedrali, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuşatmaları sırasında Viyana halkı için sığınak haline gelmiş, savaştan korunmak için katedralin içinde uzun süre kalmışlardır. Birçok savaşa tanık olan bu katedral, Viyana'nın özgürlük sembolü haline gelmiştir. İkinci kuşatmada geri çekilen Osmanlı İmparatorluğu'nun arkasında bıraktığı metal eşyaların toplanması ve toplanan metal eşyaların eritilmesi üzerine Türk Çanı olarak da bilinen Pummerin Çanı yapılmıştır. 1711 yılında Çan ustası olan Johannes Archamer tarafından 300 farklı teçhizatın (Osmanlıdan kalan toplar, gülleler, kılıçlar ve diğer materyaller) eritilip, 316 santim çapında ve 22,5 ton ağırlığında dev bir çan haline getirilmiştir. 26 Ocak 1712'de katedralin güney kulesine monte edilen çan, II.Dünya Savaşının patlak vermesiyle ve Avusturya'nın, Amerika, Almanya ve Rusya gibi büyük devletlerin arasında savaşta kalmasından dolayı büyük hasarlar almıştır. Bu dönemde katedral de büyük hasarlar görmüş, çatısı yanmış ve Pummerin Çan'ı yere düşerek parçalanmıştır. Parçalanan çanın yerine Yukarı Avusturya Eyaleti'nin (Oberösterreich) Sankt Florian kentinden yirmi ton ağırlığında olan ve yeniden ülkenin en büyük çanı haline gelen Pummerin Çanını yeniden yaparlar. 1952 yılında yapımı biten çan, uzun uğraşlar sonucu 5 Ekim 1957 tarihinde bugünkü yeri olan kuzey kulesine konulmuştur. Çanın üzerine demirden yapılan yeniçeri başları ve II. Viyana Kuşatması'nı hatırlatan bir tablo yapılmıştır. 1534 yılında ihdas edilen Osmanlı akıncılarının yaklaştığını önceden fark edip çanı çalmak için 1956 yılına kadar çanın yanında bir asker görevde kalmıştır. 1956 yılında Viyana Belediye Meclisinin, Osmanlı tehdidinin kalmadığını belirtmesi üzerine çanın yanındaki asker görevden alınmıştır.
- I. Viyana Kuşatması
- II. Viyana Kuşatması ⓘ
-Allen.jpg)
Viyana bölgesinde, Keltlerin Tuna Nehri kıyısındaki bölgeye yerleştiği M.Ö. 500 yılından bu yana sürekli yerleşim olduğuna dair kanıtlar bulunmuştur. MÖ 15 yılında Romalılar, imparatorluğu kuzeydeki Germen kabilelerine karşı korumak için Vindobona adını verdikleri sınır şehrini tahkim etmişlerdir. ⓘ
Diğer Kelt halklarıyla yakın bağlar çağlar boyunca devam etmiştir. İrlandalı keşiş Aziz Colman (ya da Koloman, İrlandaca Colmán, colm "güvercin" kelimesinden türemiştir) Melk Manastırı'nda gömülüdür ve Aziz Fergil (Virgil the Geometer) kırk yıl boyunca Salzburg Piskoposu olarak görev yapmıştır. İrlandalı Benediktenler on ikinci yüzyılda manastır yerleşimleri kurmuştur; bu bağların kanıtı, bir zamanlar birçok İrlandalı keşişe ev sahipliği yapan Viyana'nın büyük Schottenstift manastırı (İskoç Manastırı) şeklinde devam etmektedir. ⓘ
976 yılında Babenbergli I. Leopold, Bavyera'nın doğu sınırında Tuna Nehri merkezli bir bölge olan Doğu Mart'ın kontu oldu. Bu ilk bölge büyüyerek Avusturya Dükalığı'na dönüştü. Sonraki her Babenberg hükümdarı, Tuna boyunca doğuya doğru ilerleyerek sonunda Viyana'yı ve hemen doğusundaki toprakları da içine aldı. 1145 yılında Dük Henry II Jasomirgott, Babenberg ailesinin ikametgahını Aşağı Avusturya'daki Klosterneuburg'dan Viyana'ya taşıdı. O zamandan itibaren Viyana, Babenberg hanedanının merkezi olarak kaldı. ⓘ
1440 yılında Viyana, Habsburg hanedanının ikamet ettiği şehir haline geldi. Nihayetinde 1437'de Kutsal Roma İmparatorluğu'nun (800-1806) fiili başkenti ve sanat ve bilim, müzik ve güzel mutfak için bir kültür merkezi haline geldi. Macaristan 1485 ve 1490 yılları arasında şehri işgal etmiştir. ⓘ
16. ve 17. yüzyıllarda Hıristiyan güçler, 1529 Viyana Kuşatması ve 1683 Viyana Savaşı'nda Osmanlı ordularını Viyana dışında iki kez durdurmuştur. Büyük Viyana Vebası 1679 yılında şehri kasıp kavurmuş ve nüfusun neredeyse üçte birini öldürmüştür. ⓘ
Avusturya İmparatorluğu ve 20. yüzyılın başları
1804 yılında Napolyon Savaşları sırasında Viyana, yeni kurulan Avusturya İmparatorluğu'nun başkenti oldu. Şehir, 1814-15 yıllarında Viyana Kongresi'ne ev sahipliği yapmak da dahil olmak üzere Avrupa ve dünya siyasetinde önemli bir rol oynamaya devam etti. Şehir ayrıca 1848'de Habsburg yönetimine karşı bastırılan büyük ayaklanmalara sahne oldu. 1867'deki Avusturya-Macaristan Uzlaşması'ndan sonra Viyana, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun başkenti olarak kaldı. Şehir, bazen Birinci Viyana Okulu (Haydn/Mozart/Beethoven) olarak adlandırılan klasik müziğin merkezi olarak işlev görmüştür. ⓘ
Viyana, 19. yüzyılın ikinci yarısında, daha önce burçlar ve buzullar olan bölgeyi, tarihi kenti çevreleyen yeni bir bulvar ve büyük bir prestij projesi olan Ringstraße'ye dönüştürdü. Eski banliyöler birleştirildi ve Viyana şehri çarpıcı bir şekilde büyüdü. Birinci Dünya Savaşı'nın ardından 1918'de Viyana, Alman-Avusturya Cumhuriyeti'nin ve ardından 1919'da Birinci Avusturya Cumhuriyeti'nin başkenti oldu. ⓘ
19. yüzyılın sonlarından 1938'e kadar şehir yüksek kültürün ve modernizmin merkezi olmaya devam etti. Bir dünya müzik başkenti olan Viyana, Brahms, Bruckner, Mahler ve Richard Strauss gibi bestecilere ev sahipliği yapmıştır. Kentin 20. yüzyılın ilk yarısındaki kültürel katkıları arasında sanatta Viyana Secession hareketi, psikanaliz, İkinci Viyana Okulu (Schoenberg, Berg, Webern), Adolf Loos'un mimarisi ve Ludwig Wittgenstein ve Viyana Çevresi'nin felsefesi sayılabilir. 1913 yılında Adolf Hitler, Leon Troçki, Josip Broz Tito, Sigmund Freud ve Joseph Stalin, Viyana'nın merkezinde birbirlerine birkaç kilometre mesafede yaşıyorlardı ve bazıları aynı kahvehanelerin müdavimi olmuşlardı. Avusturyalılar Viyana'yı bazen "Kızıl Viyana" (Das rote Wien) olarak anılan bir sosyalist siyaset merkezi olarak görmeye başladılar. 1934'teki Avusturya İç Savaşı'nda Şansölye Engelbert Dollfuss, sosyalist milisler tarafından işgal edilen Karl Marx-Hof gibi sivil konutları bombalamak üzere Avusturya Ordusu'nu gönderdi. ⓘ
Anschluss ve İkinci Dünya Savaşı
1938 yılında Avusturya'ya zaferle giren Avusturya doğumlu Alman Şansölyesi Adolf Hitler, Heldenplatz'daki Hofburg'un bir parçası olan Neue Burg'un balkonundan Avusturyalı Almanlara seslendi. Takip eden günlerde yeni Nazi yetkilileri Viyanalı Yahudilerin taciz edilmesine, evlerinin yağmalanmasına ve devam eden sürgün ve cinayetlere nezaret etti. 1938 (Anschluss'tan sonra) ile 1945'te İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesi arasında, Avusturya'nın varlığının sona ermesi ve Nazi Almanyası'nın bir parçası olması nedeniyle Viyana başkent statüsünü Berlin'e kaptırdı. ⓘ
Kasım pogromları sırasında 9 Kasım 1938'de Viyana'da 92 sinagog yıkılmıştır. Viyana'daki tüm Yahudilerin verileri bitişikteki arşivlerde toplandığı için sadece 1. bölgedeki şehir tapınağı kurtuldu. Adolf Eichmann, kamulaştırılan Palais Rothschild'de ofis tuttu ve Yahudilerin kamulaştırılmasını ve zulme uğramasını organize etti. Viyana'daki yaklaşık 200.000 Yahudi'den 120.000 kadarı göçe zorlanmış ve 65.000 kadarı öldürülmüştür. Savaşın bitiminden sonra Viyana'daki Yahudi nüfusu sadece 5.000 civarındaydı. ⓘ
Viyana aynı zamanda Müttefiklere V-1, V-2 roketleri, Peenemünde, Tiger tankları, Messerschmitt Bf 109, Messerschmitt Me 163 Komet ve diğer uçakların planlarını sağlayan Heinrich Maier'in etrafındaki önemli direniş grubunun da merkeziydi. Bu bilgiler Overlord Operasyonu'nun ön görevleri olan Crossbow Operasyonu ve Hydra Operasyonu için önemliydi. Buna ek olarak, savaş için gerekli ürünlerin fabrika yerleri de Müttefik Hava Kuvvetleri için hedef olarak bildirilmiştir. Grup açığa çıkarıldı ve üyelerinin çoğu Viyana'da Gestapo tarafından aylarca işkence gördükten sonra idam edildi. Daha sonra idam edilen Karl Burian'ın etrafındaki grup Hotel Metropole'deki Gestapo merkezini havaya uçurmaya bile çalışmıştır. ⓘ
2 Nisan 1945'te Sovyet Kızıl Ordusu, şehri elinde tutan Almanlara karşı Viyana Taarruzu'nu başlattı ve şehri kuşattı. İngiliz ve Amerikan hava saldırılarının yanı sıra Kızıl Ordu ile SS ve Wehrmacht arasındaki topçu düelloları, tramvay hizmetleri, su ve elektrik dağıtımı gibi altyapıyı felç etti ve binlerce kamu ve özel binayı yıktı ya da hasar verdi. Kızıl Ordu'ya Alman Wehrmacht'ı içindeki Avusturyalı bir direniş grubu yardım etti. Grup, Radetzky kod adıyla şehirdeki yıkımı ve çatışmaları önlemeye çalıştı. Viyana on bir gün sonra düştü. Savaşın sonunda Avusturya yeniden Almanya'dan ayrıldı ve Viyana yeniden Avusturya Cumhuriyeti'nin başkenti statüsünü kazandı, ancak şehirdeki Sovyet hakimiyeti Avusturya'nın tam egemenliğini yeniden kazandığı 1955 yılına kadar devam etti. ⓘ
Dört güç Viyana
Savaştan sonra Viyana, Eylül 1945'e kadar Sovyet işgali altındaki Doğu Avusturya'nın bir parçasıydı. Berlin'de olduğu gibi, Eylül 1945'te Viyana da dört güç tarafından sektörlere ayrıldı: ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği ve bir Müttefik Komisyonu tarafından denetlendi. Viyana'nın dört güç tarafından işgali Berlin'den önemli bir açıdan farklıydı: şehrin birinci bölge olarak bilinen merkezi alanı, dört gücün aylık olarak dönüşümlü olarak kontrol ettiği uluslararası bir bölgeyi oluşturuyordu. Kontrol, dört güç tarafından fiilen günlük olarak, meşhur "bir cipte dört asker" yöntemiyle sağlanıyordu. 1948'deki Berlin Ablukası, Sovyetlerin Viyana'daki ablukayı tekrarlayabileceğine dair Batı'nın endişelerini arttırdı. Konu İngiltere Avam Kamarası'nda milletvekili Anthony Nutting tarafından gündeme getirilmiş ve şu soru sorulmuştur: "Hükümetin Viyana'da benzer bir durumla başa çıkmak için ne gibi planları var? Viyana tam olarak Berlin'e benzer bir konumda." ⓘ
Batı sektörlerinde havaalanı eksikliği vardı ve yetkililer böyle bir ablukayla başa çıkmak için acil durum planları hazırladı. Planlar arasında Schönbrunn'a metal iniş minderlerinin döşenmesi de yer alıyordu. Sovyetler şehri abluka altına almadı. Potsdam Anlaşması batı kesimlerine karadan erişim için yazılı haklar içeriyordu, oysa Berlin'in batı kesimlerini kapsayan böyle bir yazılı garanti yoktu. Ayrıca Viyana'da ablukaya neden olacak bir olay da yaşanmamıştı. (Berlin'de Batılı güçler Sovyetleri ekonomik olarak devre dışı bırakmak için 1948 başlarında yeni bir para birimi uygulamaya koymuştu). Dört gücün işgali altında geçen 10 yıl boyunca Viyana, Batı ve Doğu blokları arasında uluslararası casusluğun yuvası haline geldi. Berlin Ablukası'nın ardından Viyana'daki Soğuk Savaş farklı bir dinamik kazandı. Almanya ve Berlin'in bölüneceğini kabul eden Sovyetler, aynı durumun Avusturya ve Viyana'da ortaya çıkmasına izin vermemeye karar vermişti. Burada Sovyet güçleri 2, 4, 10, 20, 21 ve 22. bölgeleri ve 1938'de Viyana'ya dahil edilen tüm bölgeleri kontrol ediyordu. ⓘ
Batı Berlin'in çevresine 1953 yılında dikenli tel örgüler çekildi, ancak Viyana'ya çekilmedi. 1955 yılına gelindiğinde Sovyetler, Avusturya Devlet Antlaşmasını imzalayarak Doğu Avusturya'daki işgal bölgelerinden ve Viyana'daki sektörlerinden vazgeçmeyi kabul etti. Buna karşılık, müttefik güçler ülkeyi terk ettikten sonra Avusturya'nın daimi tarafsızlığını ilan etmesini şart koştular. Böylece Avusturya'nın NATO üyesi olmamasını ve NATO güçlerinin İtalya ile Batı Almanya arasında doğrudan iletişim kuramamasını sağladılar. ⓘ
Dört güç Viyana'sının atmosferi Graham Greene'in The Third Man (1949) filminin senaryosunun arka planını oluşturur. Daha sonra senaryoyu roman olarak uyarlamış ve yayınlamıştır. İşgal altındaki Viyana, 1991 tarihli Philip Kerr romanı A German Requiem'de de tasvir edilmiştir. ⓘ
Avusturya Devlet Antlaşması ve sonrası
Viyana'nın dört güç tarafından kontrolü, Mayıs 1955'te Avusturya Devlet Antlaşması'nın imzalanmasına kadar sürdü. O yıl, yıllar süren yeniden inşa ve restorasyonun ardından, her ikisi de Ringstraße'de bulunan Devlet Operası ve Burgtheater yeniden halka açıldı. Sovyetler Birliği, Devlet Antlaşması'nı ancak müttefik birliklerinin çekilmesinden sonra Avusturya'nın tarafsızlığını ilan etmesi için federal hükümet tarafından siyasi bir garanti sağlandıktan sonra imzaladı. Ekim 1955'in sonlarında kabul edilen bu tarafsızlık yasası (Devlet Antlaşması'nın kendisi değil), modern Avusturya'nın ne NATO ne de Sovyet bloğuyla uyum içinde olmasını sağladı ve Avusturya'nın 1995'te Avrupa Birliği'ne gecikmeli olarak girmesinin nedenlerinden biri olarak kabul edildi. ⓘ
1970'lerde Avusturya Şansölyesi Bruno Kreisky, şehrin uluslararası kurumlara ev sahipliği yapmak üzere oluşturulan yeni bir bölgesi olan Viyana Uluslararası Merkezi'nin açılışını yaptı. Viyana, Birleşmiş Milletler (Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü, Birleşmiş Milletler Viyana Ofisi ve Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi), Kapsamlı Nükleer Test Yasağı Antlaşması Örgütü Hazırlık Komisyonu, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı gibi uluslararası kuruluşlara ev sahipliği yaparak eski uluslararası itibarının çoğunu yeniden kazanmıştır. ⓘ
Demografi
2020 verileri ⓘ| Yıl | Pop. | ±% |
|---|---|---|
| 1637 | 60,000 | — |
| 1683 | 90,000 | +50.0% |
| 1710 | 113,800 | +26.4% |
| 1754 | 175,460 | +54.2% |
| 1783 | 247,753 | +41.2% |
| 1793 | 271,800 | +9.7% |
| 1830 | 401,200 | +47.6% |
| 1840 | 469,400 | +17.0% |
| 1850 | 551,300 | +17.4% |
| 1857 | 683,000 | +23.9% |
| 1869 | 900,998 | +31.9% |
| 1880 | 1,162,591 | +29.0% |
| 1890 | 1,430,213 | +23.0% |
| 1900 | 1,769,137 | +23.7% |
| 1910 | 2,083,630 | +17.8% |
| 1916 | 2,239,000 | +7.5% |
| 1923 | 1,918,720 | −14.3% |
| 1934 | 1,935,881 | +0.9% |
| 1939 | 1,770,938 | −8.5% |
| 1951 | 1,616,125 | −8.7% |
| 1961 | 1,627,566 | +0.7% |
| 1971 | 1,619,885 | −0.5% |
| 1981 | 1,535,145 | −5.2% |
| 1990 | 1,492,636 | −2.8% |
| 2000 | 1,548,537 | +3.7% |
| 2005 | 1,632,569 | +5.4% |
| 2010 | 1,689,995 | +3.5% |
| 2015 | 1,797,337 | +6.4% |
| 2020 | 1,911,728 | +6.4% |
| Uyruk | İtibariyle Nüfus 1 Ocak 2021 |
|---|---|
 Sırbistan |
77,691 |
 Almanya |
51,900 |
 Türkiye |
45,708 |
 Polonya |
44,173 |
 Bosna Hersek |
40,409 |
 Romanya |
38,373 |
 Suriye |
26,540 |
 Macaristan |
25,966 |
 Hırvatistan |
24,453 |
 Bulgaristan |
20,507 |
Sanayileşme ve İmparatorluğun diğer bölgelerinden gelen göçler nedeniyle Viyana'nın nüfusu, Avusturya-Macaristan'ın başkenti olduğu dönemde (1867-1918) hızla artmıştır. Viyana 1910 yılında iki milyondan fazla nüfusa sahipti ve Londra ve Paris'ten sonra Avrupa'nın üçüncü büyük şehriydi. Viyana, 20. yüzyılın başlarında Prag'dan sonra dünyanın en büyük ikinci Çek nüfusuna sahip şehriydi. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra birçok Çek ve Macar atalarının ülkelerine geri dönmüş ve Viyana nüfusu azalmıştır. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Sovyetler, Sovyet bloğu ekonomisini ilerletmek amacıyla Çek, Slovak ve Macar kökenli önemli işçileri etnik anavatanlarına geri göndermek için güç kullanmıştır. Viyana'nın nüfusu 20. yüzyılın geri kalanında genel olarak durgunlaşmış veya azalmış, 2000 nüfus sayımına kadar bir daha önemli bir artış göstermemiştir. 2020 yılında Viyana'nın nüfusu, 1916'da bildirilen zirve noktasının önemli ölçüde altında kalmıştır. ⓘ
Nazi rejimi altında 65.000 Yahudi sınır dışı edilmiş ve Nazi güçleri tarafından toplama kamplarında öldürülmüştür; yaklaşık 130.000 kişi ise kaçmıştır. ⓘ
2001 yılı itibariyle, Avusturya'da yaşayan insanların %16'sı Avusturyalı dışında bir milliyete sahipti ve bunların neredeyse yarısı eski Yugoslavya'dan geliyordu; Viyana'da en çok bulunan sonraki milliyetler Türkler (39.000; %2,5), Polonyalılar (13.600; %0,9) ve Almanlardı (12.700; %0,8). ⓘ
2012 yılı itibariyle Avusturya İstatistik Kurumu'nun resmi raporu, Viyana nüfusunun 660.000'den fazlasının (%38,8) tamamen ya da kısmen göçmen kökenli olduğunu ve bunların çoğunlukla Eski Yugoslavya, Türkiye, Almanya, Polonya, Romanya ve Macaristan'dan geldiğini göstermektedir. ⓘ
2005'ten 2015'e kadar şehrin nüfusu %10,1 oranında artmıştır. BM-Habitat'a göre Viyana, 2010 yılına kıyasla %4,65'lik nüfus artışıyla 2025 yılına kadar 17 Avrupa metropolü arasında en hızlı büyüyen şehir olabilir. ⓘ
|
|
|
|
Din
2001 nüfus sayımına göre Viyanalıların %49,2'si Katolik, %25,7'si hiçbir dine mensup değil, %7,8'i Müslüman, %6,0'ı Doğu Ortodoks Hıristiyan mezhebine mensup, %4,7'si Protestan (çoğunlukla Lüteriyen), %0,5'i Yahudi ve %6,3'ü diğer dinlere mensup ya da cevap vermemiş. Uluslararası Uygulamalı Sistem Analizi Enstitüsü'nün 2011 tarihli bir raporuna göre bu oranlar değişmiştir: %41,3 Katolik, %31,6 herhangi bir dine mensup olmayan, %11,6 Müslüman, %8,4 Doğu Ortodoks, %4,2 Protestan ve %2,9 diğer. ⓘ
Çeşitli dini kuruluşların şehir yetkililerine üyelikleri hakkında verdiği bilgilere dayanan Viyana İstatistik Yıllığı 2019, 2018 yılında tahmini 610.269 Roma Katoliği veya nüfusun %32,3'ü, 195.000 (%10,3) Müslüman, 70.298 (%3,7) Ortodoks, 57.502 (%3,0) diğer Hıristiyanlar ve 9.504 (%0,5) diğer dinlerden olduğunu bildirmektedir. Viyana Demografi Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre 2018 yılı oranları %34 Katolik, %30 bağlı olmayan, %15 Müslüman, %10 Ortodoks, %4 Protestan ve %6 diğer dinler olarak tahmin edilmiştir. ⓘ
Viyana, Viyana Metropolit Roma Katolik Başpiskoposluğu'nun merkezidir ve bu başpiskoposluk aynı zamanda Avusturya'daki Bizans mezhebine bağlı Katolikler için muafiyetli Ordinariate'ye de sahiptir; Başpiskoposu Kardinal Christoph Schönborn'dur. Viyana'nın merkezindeki birçok Katolik kilisesinde klasik müzik ve org eşliğinde söylenen ayinler de dahil olmak üzere dini veya diğer müzik performansları sergilenmektedir. Viyana'nın en önemli tarihi yapılarından bazıları Aziz Stephen Katedrali (Stephansdom), Karlskirche, Peterskirche ve Votivkirche gibi Katolik kiliseleridir. Tuna Nehri kıyısında, 1983 yılında Nipponzan Myohoji rahip ve rahibeleri tarafından inşa edilen bir Budist Barış Pagodası bulunmaktadır. ⓘ
Coğrafya
Viyana 414,89 km² yüzölçümüyle Avusturya'nın en küçük eyaletidir. Ayrıca bir komşu ülkeyle sınırı olmayan tek eyalettir. Küçüklüğüne karşın eyalet-kent olmasının getirdiği avantajlarla Viyana ülkenin en yoğun trafik ve yapılaşma oranlarına sahiptir. Kapladığı alanın % 11,3'ü yapılaşmış alan, % 11,1'i trafik ve % 2,2'si de raylı sistem alanıdır. Bununla birlikte Viyana 117,76 km² yani toplam alanının % 28,4'ü oranında yeşil alana sahiptir ve ülkenin en yoğun kent içi yeşil alana sahip olan eyaletidir. 19,1 km², yani % 4,6 oranında alan sularla kaplıdır ve bu oran sadece Burgenland'da daha yüksektir. Ayrıca Viyana şarap üretilen dört eyaletten biridir. Toplam yüzölçümünün % 1,7 oranındaki bölümünde üzüm bağları bulunur. % 16,6 oranındaki bölge ormanlıktır ve % 15,8 oranındaki bölge de tarım alanıdır. ⓘ
Viyana, Avusturya'nın kuzeydoğusunda, Alplerin en doğudaki uzantısı olan Viyana Havzası'nda yer almaktadır. Bugünkü şehir merkezinin bulunduğu yerdeki en eski yerleşim, kıvrımlı Tuna Nehri'nin güneyindeyken, şehir şimdi nehrin her iki yakasını da kapsamaktadır. Yükseklik 151 ila 542 m (495 ila 1,778 ft) arasında değişmektedir. Şehrin toplam yüzölçümü 414,65 kilometrekaredir (160,1 sq mi) ve bu da onu yüzölçümü bakımından Avusturya'nın en büyük şehri yapmaktadır. ⓘ
İklim
Viyana okyanus iklimine sahiptir (Köppen sınıflandırması Cfb). Şehir, Temmuz ve Ağustos aylarında yıllık zirvesine ulaşabilen periyodik yağışlarla (sırasıyla 66,6 ve 66,5 mm) ve Haziran'dan Eylül'e kadar yaklaşık 21 ila 27 °C (70 ila 81 °F) ortalama yüksek sıcaklıklarla, 38 °C'yi (100 °F) aşan rekor bir maksimum ve Eylül ayında 5,6 °C'lik (42 °F) rekor bir düşük sıcaklıkla ılık yazlara sahiptir. Kışlar nispeten kuru ve soğuk geçmekte olup ortalama sıcaklıklar donma noktası civarındadır. İlkbahar değişken, sonbahar ise serin geçer ve Kasım ayında kar yağışı görülebilir. Yağışlar yıl boyunca genellikle ılımlıdır, yıllık ortalama 550 mm (21,7 inç) civarındadır ve önemli yerel farklılıklar gösterir; batıdaki Viyana Ormanları bölgesi en yağışlı (yıllık 700 ila 800 mm (28 ila 31 inç)) ve doğudaki düz ovalar en kurak (yıllık 500 ila 550 mm (20 ila 22 inç)) kısımdır. Avusturya'nın Batı ve Güney bölgelerine kıyasla çok sık olmasa da kışın kar yağışı yaygındır. ⓘ
| Viyana (Hohe Warte) için iklim verileri 1981-2010, aşırı uçlar 1775-günümüz ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Rekor yüksek °C (°F) | 18.7 (65.7) |
20.6 (69.1) |
25.5 (77.9) |
29.5 (85.1) |
34.0 (93.2) |
36.5 (97.7) |
39.5 (103.1) |
38.4 (101.1) |
34.0 (93.2) |
27.8 (82.0) |
21.7 (71.1) |
16.1 (61.0) |
39.5 (103.1) |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 3.2 (37.8) |
5.2 (41.4) |
10.3 (50.5) |
16.2 (61.2) |
21.1 (70.0) |
24.0 (75.2) |
26.5 (79.7) |
26.0 (78.8) |
20.6 (69.1) |
14.6 (58.3) |
8.1 (46.6) |
3.6 (38.5) |
14.9 (58.8) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 0.3 (32.5) |
1.5 (34.7) |
5.7 (42.3) |
10.7 (51.3) |
15.7 (60.3) |
18.7 (65.7) |
20.8 (69.4) |
20.2 (68.4) |
15.4 (59.7) |
10.2 (50.4) |
5.1 (41.2) |
1.1 (34.0) |
10.4 (50.7) |
| Ortalama düşük °C (°F) | −1.9 (28.6) |
−1.0 (30.2) |
2.4 (36.3) |
6.3 (43.3) |
10.9 (51.6) |
14.0 (57.2) |
15.9 (60.6) |
15.7 (60.3) |
11.9 (53.4) |
7.3 (45.1) |
3.0 (37.4) |
−0.8 (30.6) |
7.0 (44.6) |
| Kayıt düşük °C (°F) | −23.8 (−10.8) |
−26.0 (−14.8) |
−16.3 (2.7) |
−8.1 (17.4) |
−1.8 (28.8) |
3.2 (37.8) |
6.9 (44.4) |
6.5 (43.7) |
−0.6 (30.9) |
−9.1 (15.6) |
−14.3 (6.3) |
−20.7 (−5.3) |
−26.0 (−14.8) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 38 (1.5) |
40 (1.6) |
51 (2.0) |
45 (1.8) |
69 (2.7) |
70 (2.8) |
70 (2.8) |
72 (2.8) |
61 (2.4) |
38 (1.5) |
49 (1.9) |
48 (1.9) |
651 (25.6) |
| Ortalama kar yağışı cm (inç) | 18 (7.1) |
17 (6.7) |
8 (3.1) |
1 (0.4) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
6 (2.4) |
17 (6.7) |
67 (26) |
| Ortalama bağıl nem (%) (saat 14:00'te) | 72.4 | 65.1 | 58.3 | 51.9 | 53.7 | 55.0 | 53.3 | 53.3 | 59.4 | 64.8 | 73.6 | 77.3 | 61.5 |
| Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 70 | 100 | 143 | 197 | 239 | 236 | 263 | 251 | 182 | 133 | 66 | 51 | 1,930 |
| Olası güneş ışığı yüzdesi | 26.4 | 36.5 | 40.2 | 50.3 | 53.3 | 52.0 | 57.0 | 59.1 | 49.8 | 40.9 | 24.5 | 20.5 | 42.5 |
| Kaynak 1: Meteoroloji ve Jeodinamik Merkez Enstitüsü | |||||||||||||
| Kaynak 2: Meteo Climat (rekor en yüksek ve en düşük değerler), wien.orf.at | |||||||||||||
| Viyana (Innere Stadt) için iklim verileri 1971-2000 ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Rekor yüksek °C (°F) | 16.8 (62.2) |
19.5 (67.1) |
25.4 (77.7) |
27.4 (81.3) |
31.5 (88.7) |
36.5 (97.7) |
36.1 (97.0) |
37.0 (98.6) |
31.8 (89.2) |
24.8 (76.6) |
21.3 (70.3) |
16.4 (61.5) |
37.0 (98.6) |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 3.8 (38.8) |
6.1 (43.0) |
11.5 (52.7) |
16.1 (61.0) |
21.3 (70.3) |
24.0 (75.2) |
26.7 (80.1) |
26.6 (79.9) |
21.1 (70.0) |
15.3 (59.5) |
8.1 (46.6) |
4.6 (40.3) |
15.3 (59.5) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 1.2 (34.2) |
2.9 (37.2) |
6.4 (43.5) |
11.5 (52.7) |
16.5 (61.7) |
19.1 (66.4) |
21.7 (71.1) |
21.6 (70.9) |
16.8 (62.2) |
11.6 (52.9) |
5.5 (41.9) |
2.4 (36.3) |
11.4 (52.5) |
| Ortalama düşük °C (°F) | −0.8 (30.6) |
0.3 (32.5) |
3.5 (38.3) |
7.8 (46.0) |
12.5 (54.5) |
15.1 (59.2) |
17.4 (63.3) |
17.5 (63.5) |
13.6 (56.5) |
8.8 (47.8) |
3.6 (38.5) |
0.5 (32.9) |
8.3 (46.9) |
| Kayıt düşük °C (°F) | −17.6 (0.3) |
−16.4 (2.5) |
−10.8 (12.6) |
−2.1 (28.2) |
4.9 (40.8) |
6.8 (44.2) |
10.9 (51.6) |
10.1 (50.2) |
5.6 (42.1) |
−1.8 (28.8) |
−7.0 (19.4) |
−15.4 (4.3) |
−17.6 (0.3) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 21.3 (0.84) |
29.3 (1.15) |
39.1 (1.54) |
39.2 (1.54) |
60.9 (2.40) |
63.3 (2.49) |
66.6 (2.62) |
66.5 (2.62) |
50.4 (1.98) |
32.8 (1.29) |
43.9 (1.73) |
34.6 (1.36) |
547.9 (21.57) |
| Ortalama yağış günleri (≥ 1,0 mm) | 5.3 | 6.0 | 8.1 | 6.3 | 8.3 | 9.3 | 8.2 | 8.5 | 6.9 | 6.0 | 7.5 | 7.6 | 88.0 |
| Ortalama bağıl nem (%) (saat 14:00'te) | 75.0 | 67.6 | 62.1 | 53.9 | 54.3 | 56.9 | 54.4 | 54.4 | 61.0 | 64.9 | 74.9 | 78.4 | 63.2 |
| Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 65.5 | 105.6 | 127.7 | 183.1 | 238.7 | 227.5 | 260.4 | 251.0 | 168.2 | 139.0 | 66.3 | 50.6 | 1,883.6 |
| Ortalama ultraviyole indeksi | 1 | 2 | 3 | 4 | 6 | 7 | 7 | 6 | 4 | 3 | 1 | 1 | 4 |
| Kaynak 1: Meteoroloji ve Jeodinamik Merkez Enstitüsü | |||||||||||||
| Kaynak 2: Hava Durumu Atlası | |||||||||||||
Viyana'nın iklimi batıdan okyanus etkisi ve doğudan karasal etkiler arasında bir geçiş iklimidir. Yazlar ılıktır ve ortalama sıcaklık 22 °C-26 °C'dir. Kışlar soğuk ve genellikle sıfırın altındadır. 60 günlük yaza karşı 70 gün kış ortalaması vardır. Aralık'tan Mart'a kadar kar yağışı görülür. Bütün yıl boyunca bol yağış alır ve ortalama yağış miktarı 620 mm'dir. ⓘ
 Viyana iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 18,7 | 20,6 | 25,5 | 29,5 | 34,0 | 36,5 | 39,5 | 38,4 | 34,0 | 27,8 | 21,7 | 16,1 | 39,5 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 3,2 | 5,2 | 10,3 | 16,2 | 21,1 | 24,0 | 26,5 | 26,0 | 20,6 | 14,6 | 8,1 | 3,6 | 14,9 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 0,3 | 1,5 | 5,7 | 10,7 | 15,7 | 18,7 | 20,8 | 20,2 | 15,4 | 10,2 | 5,1 | 1,1 | 10,4 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −1,9 | −1 | 2,4 | 6,3 | 10,9 | 14,0 | 15,9 | 15,7 | 11,9 | 7,3 | 3,0 | −0,8 | 7,0 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −23,8 | −26 | −16,3 | −8,1 | −1,8 | 3,2 | 6,9 | 6,5 | −0,6 | −9,1 | −14,3 | −20,7 | −26 |
| Ortalama yağış (mm) | 38 | 40 | 51 | 45 | 69 | 70 | 70 | 72 | 61 | 38 | 49 | 48 | 651 |
| Kaynak: Avusturya Meteoroloji ve Geodinamik Enstitüsü | |||||||||||||
Coğrafi konum
Orta Avrupa'nın en büyük kentlerinden biri olan Viyana gelişimini büyük oranda coğrafi konumuna borçludur. Şehir Kuzeydoğu Alplerinin alçaldığı bölgede, Viyana Havzası'nın kuzeybatı bölgesinde bulunur. Tarihi kent Tuna Nehri'nin güneyinde bulunmaktadır. Günümüzde kent nehrin diğer kıyısına geniş biçimde taşmıştır. Viyana doğu-batı ve kuzey-güney doğrultularındaki eski ticaret yollarının kavşağında kurulmuştur. Tuna nehri Viyana Havzası'nda adalar nedeniyle birçok kola ayrıldığından Viyana'da geçilebilir durumdadır. ⓘ
Doğu Bloku'nun 1989 yılında yıkılışından bu yana Avusturya'nın kuzey ve doğu komşularıyla ticari ve ekonomik ilişkileri yoğunlaşmıştır. Viyana'nın eski Doğu Bloku ülkelerine coğrafi yakınlığı bu anlamda dikkat çekicidir. Örneğin Viyana Slovakya'nın başkenti Bratislava'ya 60 km yakınlıktadır. İki başkentin bu kadar birbirine yakın olması (Vatikan-Roma ilişkisi sayılmazsa) Avrupa'da benzeri olmayan bir durumdur. ⓘ
İlçeleri
Bölgeleri
|
|
Dünya mirası tehlike altında
Viyana, 2017 yılında UNESCO'nun tehlike altındaki dünya mirası listesine alındı. Bunun ana nedeni planlanan yüksek katlı bir inşaattı. Kentin sosyal demokrat partisi 2019 yılında 6.500 m2 (70.000 sq ft) büyüklüğünde bir kompleks inşa etmeyi planlamıştır. Plan 66,3 m (218 ft) yüksekliğinde bir kule içermekteydi, ancak muhalefet nedeniyle bu yükseklik 75 m'ye (246 ft) düşürüldü. UNESCO, projenin "özellikle yeni yapıların yüksekliğine ilişkin önceki komite kararlarına tam olarak uymadığına ve bunun da alanın olağanüstü evrensel değerini olumsuz etkileyeceğine" inanıyordu. UNESCO, şehir merkezindeki inşaatın yüksekliğini 43 m (141 ft) olarak sınırlandırdı. ⓘ
Viyana halkı da UNESCO statüsünü kaybetmekten ve gelecekte yüksek katlı yapılaşmayı teşvik etmekten korktukları için kompleksin inşasına karşı çıktı. Şehir yetkilileri, WHC'yi UNESCO dünya mirası statüsünü korumaya ikna edeceklerini ve başka yüksek katlı yapılaşmanın planlanmadığını söyledi. ⓘ
UNESCO, Viyana'daki yüksek katlı yapılaşmanın şehrin görsel bütünlüğünü, özellikle de barok sarayları önemli ölçüde etkileyebileceğinden endişe duymaktadır. Viyana şehir merkezinde, ziyaretçilerin görsel rahatsızlık düzeyini ve değişikliklerin şehrin görsel bütünlüğünü nasıl etkilediğini değerlendirmek için görsel etki çalışmaları yapılmaktadır. ⓘ
Bölgeler ve genişleme
Viyana 23 ilçeden (Bezirke) oluşmaktadır. Viyana'daki idari bölge ofisleri (Magistratische Bezirksämter olarak adlandırılır), diğer Avusturya eyaletlerindekilere (Bezirkshauptmannschaften olarak adlandırılır) benzer işlevler görür, memurlar Viyana belediye başkanına tabidir; federal denetim altında olan polis hariç. ⓘ
Viyana'daki bölge sakinleri (Avusturyalıların yanı sıra burada daimi ikamet eden AB vatandaşları) bir Bölge Meclisi (Bezirksvertretung) seçmektedir. Belediye, örneğin okullar ve parklar için bakım bütçeleri tahsis etmiştir, böylece ilçeler önceliklerini özerk olarak belirleyebilmektedir. Bir ilçenin herhangi bir kararı şehir meclisi (Gemeinderat) veya sorumlu belediye meclisi üyesi (amtsführender Stadtrat) tarafından geçersiz kılınabilir. ⓘ
Bugünkü Innere Stadt'ın büyük bir bölümünü oluşturan Viyana'nın kalbi ve tarihi şehri, kendisini potansiyel saldırganlardan korumak için etrafı tarlalarla çevrili bir kaleydi. 1850 yılında Viyana, imparatorun onayıyla Vorstädte adı verilen 34 çevre köyü şehir sınırlarına kattı (2 ila 8 numaralı ilçeler, 1861'den sonra 2 ila 8, 1861'den sonra Margareten'in Wieden'den ayrılmasıyla no. 2 ila 9). Sonuç olarak, 1857'den sonra surlar yıkılarak şehir merkezinin genişlemesi mümkün hale geldi. ⓘ
Onların yerine Ringstraße adı verilen geniş bir bulvar inşa edildi ve 20. yüzyılın başlarında bu bulvar boyunca görkemli kamu ve özel binalar, anıtlar ve parklar oluşturuldu. Bu binalar arasında Rathaus (belediye binası), Burgtheater, Üniversite, Parlamento, ikiz doğal tarih ve güzel sanatlar müzeleri ve Staatsoper bulunmaktadır. Aynı zamanda eski imparatorluk sarayı Hofburg'un Yeni Kanadı ile 1913 yılında tamamlanan İmparatorluk ve Kraliyet Savaş Bakanlığı'nın da bulunduğu yerdir. Gotik ağırlıklı Stephansdom, şehrin merkezinde, Stephansplatz'da yer almaktadır. İmparatorluk-Kraliyet Hükümeti Viyana Şehri Yenileme Fonu'nu (Wiener Stadterneuerungsfonds) kurmuş ve birçok bina arsasını özel yatırımcılara satarak kamu inşaat işlerini kısmen finanse etmiştir. ⓘ
1850'den 1890'a kadar Batı ve Güney'deki şehir sınırları, Linienwall adı verilen ve Liniengeld adı verilen bir yol ücretinin alındığı başka bir duvarı takip ediyordu. Bu duvarın dışında 1873'ten itibaren Gürtel adı verilen bir çevre yolu inşa edilmiştir. 1890 yılında, bu duvarın ötesindeki 33 banliyönün (Vororte olarak adlandırılır) 1 Ocak 1892'ye kadar Viyana'ya entegre edilmesine ve 11 ila 19 numaralı bölgelere dönüştürülmesine karar verildi. 11'den 19'a kadar (10 numaralı bölge 1874'te kurulmuştu); dolayısıyla Linienwall 1894'ten itibaren yıkıldı. 1900 yılında, 20 numaralı bölge olan Brigittenau, 2. bölgeden ayrılarak oluşturulmuştur. ⓘ
1850'den 1904'e kadar Viyana, 1868-1875 düzenlemesinden önceki ana kolu, yani bugünkü Eski Tuna'yı takip ederek Tuna'nın sadece sağ kıyısında genişlemişti. 1904 yılında Floridsdorf, Kagran, Stadlau, Hirschstetten, Aspern ve Tuna'nın sol kıyısındaki diğer köyler Viyana'ya dahil edilerek 21. bölge oluşturuldu, 1910 yılında bunu Strebersdorf izledi. 15 Ekim 1938'de Naziler 97 kasaba ve köyü Viyana'da birleştirerek 26 ilçeli Büyük Viyana'yı kurmuş, bunlardan 80'i 1954'te Aşağı Avusturya'ya geri verilmiştir. O zamandan beri Viyana'nın 23 ilçesi bulunmaktadır. ⓘ
Sanayiler çoğunlukla güney ve doğu bölgelerinde yer almaktadır. Innere Stadt, Tuna Nehri'nin ana akışından uzakta yer almaktadır, ancak Donaukanal ("Tuna kanalı") tarafından sınırlandırılmıştır. Viyana'nın ikinci ve yirminci bölgeleri Donaukanal ile Tuna Nehri arasında yer almaktadır. Viyana Uluslararası Merkezi'nin bulunduğu Tuna Nehri'nin karşısı (21-22. bölgeler) ve güney bölgeleri (23. bölge) şehrin en yeni kısımlarıdır. ⓘ
Politika
1918'den beri her zaman SPÖ en çok oy alan partidir. SPÖ, Yeşiller ve Liberal Forum'un seçim sonuçları her zaman ortalamanın üstünde, ve ÖVP'nin sonuçları ortalamanın altında. ⓘ
Siyasi tarih
Birinci Dünya Savaşı'ndan önceki yirmi yılda ve 1918'e kadar Viyana siyaseti Hıristiyan Sosyal Parti tarafından şekillendirildi. Özellikle de uzun süre belediye başkanlığı yapan Karl Lueger, 1907 yılında Avusturya İmparatorluk Parlamentosu Reichsrat'ın erkeklere tanıdığı genel oy hakkını uygulamayarak işçi sınıfının büyük bir kısmını kararlara katılmaktan mahrum bırakmıştır. Viyana'da birkaç yıl geçiren Adolf Hitler için Lueger, antisemitizmin siyasette nasıl kullanılacağına dair bir öğretmendi. ⓘ
Viyana bugün Sosyal Demokrat Parti'nin (SPÖ) merkezi olarak kabul edilmektedir. Birinci Cumhuriyet döneminde (1918-1934) Viyana Sosyal Demokratları birçok sosyal reform gerçekleştirmiştir. O dönemde Viyana'nın belediye politikası tüm Avrupa'daki Sosyalistler tarafından takdir ediliyordu ve bu nedenle şehir "Kızıl Viyana" (Rotes Wien) olarak anılıyordu. Şubat 1934'te, 1933'te federal parlamentonun ilk meclisi olan Nationalrat'ı kapatan Engelbert Dollfuss yönetimindeki Avusturya federal hükümetine bağlı birlikler ve paramiliter sosyalist örgütler, Sosyal Demokrat Parti'nin yasaklanmasına yol açan Avusturya İç Savaşı'na katıldı. ⓘ
SPÖ, 1919'dan bu yana yapılan her serbest seçimde belediye başkanlığını ve belediye meclisi/parlamentonun kontrolünü elinde tutmuştur. SPÖ'nün bu hakimiyetindeki tek kırılma, Sosyal Demokrat Parti'nin yasadışı olduğu, belediye başkanlarının Avusturya faşistleri ve daha sonra Nazi yetkilileri tarafından atandığı 1934-1945 yılları arasında yaşanmıştır. Viyana Belediye Başkanı SPÖ'den Michael Ludwig'dir. ⓘ
Şehir birçok sosyal demokrat politikayı hayata geçirmiştir. Gemeindebauten, birinci veya "iç" bölge dışında şehir mimarisine iyi bir şekilde entegre edilmiş sosyal konutlardır. Düşük kiralar konforlu bir konaklama ve şehir olanaklarına iyi bir erişim sağlamaktadır. Projelerin çoğu İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, savaş sırasında bombalanarak tahrip edilen boş araziler üzerine inşa edilmiştir. Şehir, bunları yüksek standartlarda inşa etmekten özel bir gurur duymuştur. ⓘ
Hükümet
Viyana, 1920 Federal Anayasası ile federal eyalet (Bundesland) statüsü kazandığından, belediye meclisi aynı zamanda eyalet parlamentosu (Landtag) olarak da işlev görür ve belediye başkanı (1934-1945 hariç) Viyana eyaletinin Landeshauptmann'ı (vali/bakan-başkan) olarak da görev yapar. Rathaus, belediye başkanının (:de:Magistrat der Stadt Wien) ve eyalet hükümetinin (Landesregierung) ofislerini barındırmaktadır. Şehir, siyasi olarak Amtsführende Stadträte (şehir hükümeti üyeleri / parlamento lider ofisleri; Viyana anayasasına göre muhalefet partileri şehir hükümetinin lider ofisleri olmayan üyelerini belirleme hakkına sahiptir) tarafından denetlenen çok sayıda departman (Magistratsabteilungen) tarafından yönetilmektedir. ⓘ
1920'deki şehir anayasasına göre, belediye ve devlet işleri ayrı tutulmalıdır. Bu nedenle, belediye meclisi ve eyalet parlamentosu, iki organın üyelikleri aynı olsa bile, ayrı başkanlarla (belediye meclisi başkanı veya eyalet Landtag başkanı) ayrı toplantılar düzenler. Belediye meclisi olarak toplandıklarında, milletvekilleri sadece Viyana şehrinin işleriyle ilgilenebilir; eyalet parlamentosu olarak toplandıklarında ise sadece Viyana eyaletinin işleriyle ilgilenebilirler. ⓘ
1996 Belediye Meclisi seçimlerinde SPÖ, 100 sandalyeli mecliste 43 sandalye ve oyların %39,15'ini kazanarak genel çoğunluğunu kaybetti. SPÖ 1919'dan bu yana her serbest belediye seçiminde salt çoğunluğu elde etmişti. 1996'da 29 sandalye kazanan Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) (1991'de 21'di), ÖVP'yi ikinci kez geçerek üçüncü sıraya yerleşti. 1996'dan 2001'e kadar SPÖ Viyana'yı ÖVP ile koalisyon halinde yönetti. SPÖ 2001 yılında 52 sandalye ve %46,91 oy oranıyla genel çoğunluğu yeniden elde etti; Ekim 2005'te bu çoğunluk 55 sandalyeye (%49,09) çıkarıldı. 2010 belediye meclisi seçimleri sırasında SPÖ genel çoğunluğunu tekrar kaybetti ve bunun sonucunda Yeşiller Partisi ile koalisyon kurdu - Avusturya'daki ilk SPÖ/Yeşiller koalisyonu. Bu koalisyon 2015 seçimlerinden sonra da devam etmiştir. 2020 seçimlerinin ardından SPÖ, NEOS - Yeni Avusturya ve Liberal Forum ile bir koalisyon kurdu. ⓘ
Viyana Eyalet Parlamentosundaki partiler
| Parti | 2005 | 2001 | 1996 | 1991 | 1987 | 1983 ⓘ | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| SPÖ | 49 | 55 | 52 | 43 | 52 | 62 | 61 |
| ÖVP | 13 | 18 | 16 | 15 | 18 | 30 | 37 |
| Yeşiller | 11 | 14 | 11 | 7 | 7 | 0 | 0 |
| FPÖ | 27 | 13 | 21(14)1 | 29 | 23 | 8 | 2 |
| BZÖ | 0 | 0 | -(7) 1 | - | - | - | - |
| LİF | 0 | - | 0 | 6 | - | - | - |
1: Nisan 2005'ten seçimine kadar BZÖ 7, FPÖ 14 koltuğa sahip ⓘ
Ekonomi
Viyana, Avrupa Birliği'nin en zengin bölgelerinden biridir: Kişi başına 47.200 Avro olan gayrisafi bölgesel hasılası, 2013 yılında Avusturya'nın GSYİH'sinin %25,7'sini oluşturmuştur. Bu rakam AB ortalamasının %159'una denk gelmektedir. Şehir, ekonomik açıdan en güçlü şehirler sıralamasında 2012'deki konumunu geliştirerek 2015'te listede dokuz numaraya yükselmiştir. ⓘ
Gayrisafi katma değerdeki %85,5'lik payıyla hizmet sektörü Viyana'nın en önemli ekonomik sektörüdür. Sanayi ve ticaret brüt katma değerde %14,5'lik bir paya sahipken, birincil sektör (tarım) %0,07'lik bir paya sahiptir ve bu nedenle yerel katma değerde küçük bir rol oynamaktadır. Ancak, il sınırları içerisinde şarap yetiştiriciliği ve üretimi yüksek bir sosyo-kültürel değere sahiptir. En önemli iş sektörleri ticaret (Viyana'daki katma değerin %14,7'si), bilimsel ve teknolojik hizmetler, gayrimenkul ve konut faaliyetleri ile mal üretimidir. 2012 yılında Viyana'nın Avusturya'ya gelen ve giden doğrudan yabancı yatırımlara katkısının yaklaşık %60 olması, Viyana'nın yerli ve yabancı şirketler için uluslararası bir merkez olma rolünü ortaya koymaktadır. ⓘ
Demir Perde'nin 1989'da yıkılmasından bu yana Viyana, Doğu Avrupa'ya açılan kapı olma konumunu genişletmiştir: 300 uluslararası şirketin Doğu Avrupa'daki merkezi Viyana ve çevresindedir. Bunların arasında Hewlett Packard, Henkel, Baxalta ve Siemens de bulunmaktadır. Viyana'daki şirketler, şehrin Habsburg İmparatorluğu'nun merkezi olarak tarihi rolü nedeniyle Doğu Avrupa ile iş yapma konusunda kapsamlı bağlantılara ve yetkinliklere sahiptir. Viyana'daki uluslararası işletmelerin sayısı artmaya devam etmektedir: 2014 yılında 159, 2015 yılında ise 175 uluslararası firma Viyana'da ofis açmıştır. ⓘ
Toplamda, 2004 yılından bu yana Viyana'da her yıl yaklaşık 8.300 yeni şirket kurulmuştur. Bu şirketlerin çoğunluğu sanayi odaklı hizmetler, toptan ticaret, bilgi ve iletişim teknolojileri ve yeni medya alanlarında faaliyet göstermektedir. Viyana, kendisini bir start-up merkezi olarak konumlandırmak için çaba sarf etmektedir. Şehir, 2012 yılından bu yana Hofburg Sarayı'nda düzenlenen ve 2.500 uluslararası katılımcıyla Orta Avrupa'nın en büyük start-up etkinliği olan yıllık Pioneers Festivali'ne ev sahipliği yapmaktadır. Start-up dünyasına yönelik online bir portal olan Tech Cocktail, Viyana'yı dünyanın en iyi on start-up şehri arasında altıncı sıraya yerleştirmiştir. ⓘ
Araştırma ve geliştirme
Viyana şehri bilim ve araştırmaya büyük önem vermekte ve araştırma ve geliştirme için olumlu bir ortam yaratmaya odaklanmaktadır. Viyana 2014 yılında 1.329 araştırma tesisine ev sahipliği yapmıştır; Ar-Ge sektöründe 40.400 kişi istihdam edilmekte ve Avusturya'nın Ar-Ge harcamalarının %35'i şehre yatırılmaktadır. Viyana, %3,4'lük araştırma kotası ile %2,77'lik Avusturya ortalamasını aşmış ve 2020 yılına kadar %3,0'lık AB hedefini şimdiden yakalamıştır. Viyana'daki en önemli Ar-Ge sektörlerinden biri yaşam bilimleridir. Viyana Yaşam Bilimleri Kümelenmesi, Avusturya'nın yaşam bilimleri araştırmaları, eğitimi ve iş dünyası için en önemli merkezidir. Viyana genelinde beş üniversite ve çeşitli temel araştırma enstitüleri, 12.600'den fazla çalışan ve 34.700 öğrenci ile merkezin akademik çekirdeğini oluşturmaktadır. Burada, yaklaşık 23.000 çalışanı olan 480'den fazla tıbbi cihaz, biyoteknoloji ve ilaç şirketi yaklaşık 12 milyar avro gelir elde etmektedir (2017). Bu rakam, Avusturya'daki yaşam bilimleri şirketleri tarafından elde edilen gelirin (22,4 milyar avro) %50'sinden fazlasına karşılık gelmektedir. ⓘ
Viyana, Boehringer Ingelheim, Octapharma, Ottobock ve Takeda gibi küresel oyunculara ev sahipliği yapmaktadır. Bununla birlikte, yaşam bilimleri alanında yeni kurulan şirketlerin sayısı da giderek artmaktadır ve Viyana, 2019 PeoplePerHour Startup Şehirler Endeksi'nde birinci sırada yer almıştır. Apeiron Biologics, Hookipa Pharma, Marinomed, mySugr, Themis Bioscience ve Valneva gibi şirketler Viyana'da faaliyet göstermekte ve düzenli olarak uluslararası manşetlere çıkmaktadır. Viyana aynı zamanda uluslararası tıbbi araştırma birliği olan Orta Avrupa Diyabet Derneği'nin genel merkezine de ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Avusturya'nın başkentinde yaşam bilimlerinin çok yönlü ekonomik potansiyelinden yararlanmayı kolaylaştırmak için Avusturya Federal Dijital ve Ekonomik İşler Bakanlığı ve Viyana Şehri yerel yönetimi güçlerini birleştirdi: LISAvienna platformu 2002 yılından bu yana merkezi bir irtibat noktası olarak hizmet veriyor. Avusturya Federal Teşvik Bankası, Austria Wirtschaftsservice ve Viyana İş Ajansı'nın arayüzünde ücretsiz iş destek hizmetleri sunmakta ve politika yapımına bilgi sağlayan veriler toplamaktadır. Viyana'daki başlıca akademik merkezler, Doğal Kaynaklar ve Yaşam Bilimleri Üniversitesi (BOKU), Avusturya Teknoloji Enstitüsü, Veterinerlik Üniversitesi, MedUni Viyana ve Viyana Biocenter ile AKH Viyana'nın bulunduğu Yaşam Bilimleri Merkezi Muthgasse'dir. Macar hükümetinin akademik ve araştırma kuruluşlarının kontrolünü ele geçirmeye yönelik adımlarının ortasında Budapeşte'den kovulan bir yüksek lisans kurumu olan Central European University, 2019 yılında yeni Viyana kampüsünde ilk öğrenci sınıfını ağırlıyor. ⓘ
Bilgi teknolojileri
Viyana'daki bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü Helsinki, Milano veya Münih'teki sektörlerle kıyaslanabilir büyüklüktedir ve bu nedenle Avrupa'nın en büyük BT lokasyonları arasındadır. 2012 yılında Viyana Bölgesi'nde 64.223 işgücüne sahip 8.962 BT işletmesi bulunmaktaydı. Başlıca ürünler ölçüm, test ve navigasyon için alet ve cihazların yanı sıra elektronik bileşenlerdir. İşletmelerin ⅔'ünden fazlası BT hizmetleri sağlamaktadır. Viyana'daki en büyük BT firmaları arasında Kapsch, Beko Engineering & Informatics, hava trafik kontrol uzmanları Frequentis, Cisco Systems Austria, Hewlett-Packard, Microsoft Austria, IBM Austria ve Samsung Electronics Austria yer almaktadır. ⓘ
ABD'li teknoloji şirketi Cisco, Viyana İş Ajansı ile işbirliği içinde Viyana'da Avrupa Girişimcileri programını yürütmektedir. ⓘ
İngiliz UBM şirketi, bağlantı hızı, WiFi kullanılabilirliği, inovasyon ruhu ve açık hükümet verileri gibi kriterleri analiz ederek Viyana'yı dünyanın en iyi 10 internet şehrinden biri olarak değerlendirmiştir. ⓘ
2011 yılında Viyanalı hanelerin %74,3'ü genişbant bağlantısına sahipti ve %79'unda bilgisayar bulunuyordu. Şehrin genişbant stratejisine göre, 2020 yılına kadar tam genişbant kapsamına ulaşılacaktır. ⓘ
Turizm ve konferanslar
Viyana'da 2019 yılında 17,6 milyon geceleme gerçekleşmiştir (2018'e kıyasla +%6,8). 2019'da en çok ziyaretçi çeken ilk on pazar Almanya, Avusturya, ABD, İtalya, Birleşik Krallık, İspanya, Çin, Fransa, Rusya ve İsviçre olmuştur. ⓘ
Uluslararası Kongre ve Konvansiyonlar Birliği (ICCA) 2019 yılında Viyana'yı dernek toplantıları için dünyada 6. sırada göstermiştir. Uluslararası Dernekler Birliği (UIA) ise 2019 yılında Viyana'yı 306 uluslararası toplantıyla Singapur, Brüksel, Seul ve Paris'in ardından dünyada 5. sırada göstermiştir. Şehrin en büyük konferans merkezi olan Viyana Avusturya Merkezi (ACV), yaklaşık 22.800 kişilik toplam kapasiteye sahiptir ve Viyana'daki Birleşmiş Milletler Genel Merkezi'nin yanında yer almaktadır. Diğer merkezler Messe Wien Sergi ve Kongre Merkezi (3.000 kişiye kadar) ve Hofburg Sarayı'dır (4.900 kişiye kadar). ⓘ
Sıralamalar
Viyana, uluslararası Mercer Consulting Group tarafından yapılan 2019 Yaşam Kalitesi Sıralamasında üst üste onuncu kez birinci sırada yer aldı. Economist Intelligence Unit'in 2015 yaşanabilirlik raporunda ve Londra merkezli Monocle dergisinin 2015 Yaşam Kalitesi Araştırması'nda da Viyana aynı şekilde dünya çapında en yaşanabilir ikinci şehir olmuştur. ⓘ
Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı UN-Habitat, 2012/2013 Dünya Şehirlerinin Durumu adlı amiral gemisi raporunda Viyana'yı dünyanın en müreffeh şehri seçmiştir. ⓘ
Reputation Institute tarafından yapılan 2014 City RepTrack sıralamasına göre Viyana, 100 büyük küresel şehirle karşılaştırıldığında en iyi itibara sahip şehirdir. ⓘ
Avustralyalı inovasyon ajansı 2thinknow tarafından hazırlanan 2014 İnovasyon Şehirleri Küresel Endeksi'ne göre Viyana, San Francisco-San Jose, New York City, Londra, Boston ve Paris'in ardından altıncı sırada yer almaktadır. PeoplePerHour 2019 yılında Viyana'yı Startup Şehirleri Sıralamasında en üst sıraya yerleştirmiştir. ⓘ
ABD'li iklim stratejisti Boyd Cohen, 2012 yılında yaptığı ilk küresel akıllı şehirler sıralamasında Viyana'yı birinci sıraya yerleştirmiştir. Viyana, 2014 sıralamasında Kopenhag ve Amsterdam'ın ardından Avrupa şehirleri arasında üçüncü sırada yer almıştır. ⓘ
Mori Memorial Institute for Urban Strategies, 2016 Küresel Güç Şehirleri Endeksi'nde Viyana'yı ilk onda göstermiştir. ⓘ
Kentsel gelişim
Merkez Tren İstasyonu
Viyana'nın yeni Merkez Tren İstasyonu Ekim 2014'te açıldı. İnşaat Haziran 2007'de başladı ve Aralık 2015'e kadar sürecekti. İstasyona 145.000 yolcu taşıyan 1.100 tren hizmet vermektedir. Yaklaşık 90 mağaza ve restoranın yer aldığı bir alışveriş merkezi bulunmaktadır. İstasyonun çevresinde, 2020 yılına kadar 550.000 m2 (5.920.000 sq ft) ofis alanı ve 5.000 daire ile yeni bir bölge ortaya çıkmaktadır. ⓘ
Aspern
Seestadt Aspern, Avrupa'nın en büyük kentsel genişleme projelerinden biridir. 5 hektarlık bir yapay göl, ofisler, apartmanlar ve yürüme mesafesinde bir metro istasyonunun yer alacağı inşaat 2028 yılında tamamlandığında 20,000 yeni vatandaşı buraya çekmesi beklenmektedir. Ayrıca, dünyanın en yüksek ahşap gökdeleni olan "HoHo Wien" 2015'ten itibaren 3 yıl içinde inşa edilecektir. ⓘ
Akıllı Şehir
Viyana Belediye Meclisi 2014 yılında Akıllı Şehir Viyana Çerçeve Stratejisi 2050'yi kabul etmiştir. Bu strateji, 2050 yılına kadar karbondioksit emisyonlarını kişi başına 3,1 tondan 1 tona düşürmek, Viyana'nın brüt enerji tüketiminin %50'sinin yenilenebilir kaynaklardan elde edilmesini sağlamak ve 2030 yılına kadar motorlu bireysel trafiği mevcut %28'den %15'e düşürmek için elverişli, uzun vadeli ve yapısal bir çerçeve oluşturması beklenen uzun vadeli bir şemsiye stratejidir. Belirtilen hedeflerden biri de 2050 yılına kadar belediye sınırları içerisindeki tüm araçların geleneksel tahrik teknolojileri olmadan çalışmasıdır. Ayrıca Viyana, 2050 yılında Avrupa'nın en büyük beş araştırma ve yenilik merkezinden biri olmayı hedeflemektedir. ⓘ
Kültür
Müzik, tiyatro ve opera
Wolfgang Amadeus Mozart, Joseph Haydn, Ludwig van Beethoven, Ferdinand Ries, Nina Stollewerk, Franz Schubert, Johannes Brahms, Gustav Mahler, Robert Stolz ve Arnold Schoenberg gibi ünlü besteciler Viyana'da çalışmıştır. ⓘ
Viyana'da tiyatro, opera, klasik müzik ve güzel sanatlar da dahil olmak üzere sanat ve kültür uzun bir geleneğe sahiptir. Burgtheater, şubesi Akademietheater ile birlikte Almanca konuşulan dünyanın en iyi tiyatrolarından biri olarak kabul edilmektedir. Volkstheater Wien ve Theater in der Josefstadt da iyi bir üne sahiptir. Ayrıca, çoğu modern, deneysel oyunlar veya kabare gibi sahne sanatlarının daha az yaygın biçimlerine adanmış çok sayıda küçük tiyatro da bulunmaktadır. ⓘ
Viyana aynı zamanda Theater an der Wien, Staatsoper ve Volksoper gibi tipik Viyana operetlerine adanmış bir dizi opera binasına da ev sahipliği yapmaktadır. Klasik konserler, Viyana Filarmoni Orkestrası'nın evi olan ve her yıl dünya çapında yayınlanan "Yeni Yıl Günü Konseri" ile tanınan Wiener Musikverein ve uluslararası üne sahip Viyana Senfonisi'nin evi olan Wiener Konzerthaus gibi mekanlarda gerçekleştirilmektedir. Pek çok konser mekânı, başta Wolfgang Amadeus Mozart, Johann Strauss I ve Johann Strauss II'nin eserleri olmak üzere Viyana müziğinin popüler eserlerini içeren, turistlere yönelik konserler sunmaktadır. ⓘ
2005 yılına kadar müzikallerin prömiyerlerine ev sahipliği yapan Theater an der Wien, Mozart'ın doğumunun 250. yıldönümüne adanan 2006 yılından bu yana kendini yeniden operaya adamış ve her ay bir yeni prodüksiyon sunan bir stagione opera evi haline gelmiştir. Theater an der Wien, 2012'den bu yana Viyana'nın birinci bölgesinde 300 seyirci kapasiteli tarihi küçük bir tiyatro olan Wiener Kammeroper'i devraldı ve burayı Theater an der Wien'in (JET) genç topluluğu tarafından yaratılan daha küçük boyutlu prodüksiyonlar ve oda operaları için ikinci mekanına dönüştürdü. 2005'ten önce en başarılı müzikal, daha sonra birçok dile çevrilen ve tüm dünyada sahnelenen Elisabeth'ti. Wiener Taschenoper 20. ve 21. yüzyılın sahne müziğine adanmıştır. Haus der Musik ("müzik evi") 2000 yılında açılmıştır. ⓘ
Wienerlied Viyana'ya özgü bir şarkı türüdür. Yaklaşık 60.000 - 70.000 Wienerlieder bulunmaktadır. ⓘ
1981'de popüler İngiliz yeni romantik grubu Ultravox, Viyana'ya bir albüm ve Viyana adlı sanatsal bir müzik videosu kaydıyla bir saygı duruşunda bulundu. Bu çalışmanın ilham kaynağı, Anton Karas'ın kanun müziği başlıklı Üçüncü Adam adlı sinema yapımıydı. ⓘ
Viyana İngiliz Tiyatrosu (VET) Viyana'da bulunan bir İngiliz tiyatrosudur. 1963 yılında kurulmuştur ve Viyana'nın 8. bölgesinde yer almaktadır. Kıta Avrupası'ndaki en eski İngilizce tiyatrodur. ⓘ
Viyana, Avusturya'nın 2014 yarışmasındaki zaferinin ardından Mayıs 2015'te Eurovision Şarkı Yarışması'na ev sahipliği yapmıştır. ⓘ
Viyana'dan Aktörler
Viyana'da doğan önemli sanatçılar arasında Hedy Lamarr, Christoph Waltz, John Banner, Christiane Hörbiger, Eric Pohlmann, Boris Kodjoe, Christine Buchegger, Mischa Hausserman, Senta Berger ve Christine Ostermayer sayılabilir. ⓘ
Viyana'dan Müzisyenler
Viyana'da doğan önemli müzisyenler arasında Louie Austen, Alban Berg, Falco, Fritz Kreisler, Joseph Lanner, Arnold Schönberg, Franz Schubert, Johann Strauss I, Johann Strauss II, Anton Webern ve Joe Zawinul sayılabilir. ⓘ
Avusturya ve Almanya'nın diğer bölgelerinden çalışmak için buraya gelen ünlü müzisyenler arasında Kurt Adler, Johann Joseph Fux, Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Ferdinand Ries, Johann Sedlatzek, Antonio Salieri, Carl Czerny, Johann Nepomuk Hummel, Franz Liszt, Franz von Suppé, Anton Bruckner, Johannes Brahms, Gustav Mahler ve Rainhard Fendrich sayılabilir. ⓘ
Viyana'dan önemli yazarlar
Viyanalı önemli yazarlar arasında Karl Leopold von Möller, Carl Julius Haidvogel ve Stefan Zweig sayılabilir. ⓘ
Viyana'da yaşamış ve çalışmış yazarlar arasında Franz Kafka, Arthur Schnitzler, Elias Canetti, Ingeborg Bachmann, Robert Musil, Karl Kraus, Ernst von Feuchtersleben, Thomas Bernhard ve Elfriede Jelinek bulunmaktadır. ⓘ
Viyana'dan önemli siyasetçiler
Viyanalı önemli siyasetçiler arasında Karl Leopold von Möller de bulunmaktadır. ⓘ
Müzeler
Hofburg, Habsburg hanedanının imparatorluk mücevherlerini barındıran İmparatorluk Hazinesi'nin (Schatzkammer) bulunduğu yerdir. Sisi Müzesi (Avusturya İmparatoriçesi Elisabeth'e adanmış bir müze) ziyaretçilerin imparatorluk dairelerini ve gümüş dolabını görmelerine olanak tanır. Hofburg'un tam karşısında eski ustaların birçok tablosuna, antik ve klasik eserlere ev sahipliği yapan Kunsthistorisches Museum ve Naturhistorisches Museum yer almaktadır. ⓘ
Museumsquartier'de (müzeler bölgesi), 1990'larda bir müze kompleksine dönüştürülen eski İmparatorluk Ahırları yer almaktadır. Genellikle MUMOK (Ludwig Vakfı) olarak bilinen Modern Sanat Müzesi, Leopold Müzesi (Egon Schiele'nin dünyadaki en büyük resim koleksiyonunun yanı sıra Viyana Secession, Viyana Modernizmi ve Avusturya Ekspresyonizminin eserlerini içerir), AzW (mimarlık müzesi), özel sergilerin yer aldığı ek salonlar ve Tanzquartier'e ev sahipliği yapar. Liechtenstein Sarayı, özellikle Barok döneminde güçlü olan dünyanın en büyük özel sanat koleksiyonlarından birini barındırmaktadır. Prens Eugene döneminde inşa edilen Belvedere'de Gustav Klimt (Öpücük), Egon Schiele ve 20. yüzyılın başlarındaki diğer ressamların resimlerinin yanı sıra Franz Xaver Messerschmidt'in heykellerini ve değişen sergileri içeren bir galeri bulunmaktadır. ⓘ
Viyana'da Albertina, Askeri Tarih Müzesi, Teknik Müze, Defin Müzesi, Sanat Sahteciliği Müzesi, KunstHausWien, Uygulamalı Sanatlar Müzesi, Sigmund Freud Müzesi ve Mozarthaus Vienna gibi çok sayıda müze bulunmaktadır. Karlsplatz'daki eski Viyana Şehri Tarih Müzesi, Hermesvilla, çeşitli bestecilerin konutları ve doğum yerleri, Romalılar Müzesi ve Viyana Saat Müzesi de dahil olmak üzere şehrin tarihi ile ilgili müzeler artık Viyana Müzesi grup şemsiyesi altında toplanmıştır. Viyana Yahudi Müzesi, 1896 yılında kurulmuş olup türünün en eski örneğidir. Bunlara ek olarak Viyana'nın farklı bölgelerine adanmış müzeler de bulunmaktadır. Bunlar şehrin büyümesi ve iki dünya savaşını atlatması sırasında yaşanan bireysel mücadelelerin, başarıların ve trajedilerin kaydını tutmaktadır. Aile geçmişlerini araştıran okuyucular için bunlar iyi birer bilgi kaynağıdır. ⓘ
Mimari
_(10605892446).jpg)
Viyana'da Romanesk Ruprechtskirche ve Barok Karlskirche gibi çeşitli mimari tarzlar bulunabilir. Tarzlar klasikçi binalardan modern mimariye kadar çeşitlilik göstermektedir. Art Nouveau Viyana'da pek çok mimari iz bırakmıştır. Otto Wagner'in Secession binası, Karlsplatz Stadtbahn İstasyonu ve Kirche am Steinhof, Art Nouveau'nun dünyadaki en bilinen örnekleri arasında yer almaktadır. Wagner'in önde gelen öğrencisi Slovenyalı Jože Plečnik de Viyana'da önemli izler bırakmıştır. Eserleri arasında Langer Evi (1900) ve Zacherlhaus (1903-1905) bulunmaktadır. Plečnik'in 1910-1913 yılları arasında Viyana'da inşa ettiği Kutsal Ruh Kilisesi (Heilig-Geist-Kirche [de]), yerinde dökme betonun hem strüktür hem de dış yüzey olarak yenilikçi kullanımı ve soyutlanmış klasik form diliyle dikkat çekicidir. En radikal olanı, ince beton sütunları ve köşeli, kübist başlıkları ve kaideleri ile kilisenin mahzenidir. ⓘ
Art Nouveau hareketiyle eşzamanlı olarak, bazı mimarların gereksiz süsleme kullanımından kaçındığı Wiener Moderne akımı ortaya çıkmıştır. Bu dönemin önemli mimarlarından biri, eserleri arasında Looshaus (1909), Kärntner Bar veya Amerikan Bar (1908) ve Steiner Evi (1910) bulunan Adolf Loos'tur. ⓘ
Friedensreich Hundertwasser tarafından modern mimarinin klinik görünümüne karşı tasarlanan Hundertwasserhaus, Viyana'nın en popüler turistik mekanlarından biridir. Benzersiz mimarinin bir başka örneği de heykeltıraş Fritz Wotruba'nın Wotrubakirche'sidir. 1990'larda, Donaustadt (Tuna Nehri'nin kuzeyi) ve Wienerberg (Viyana'nın güneyi) çevresindeki bölgelerde bir dizi mahalle uyarlanmış ve kapsamlı bina projeleri uygulanmıştır. ⓘ
-Stephansdom_Vienna_July_2008_(31).jpg)
Tuna Nehri'nin kuzey kıyısında yer alan ve 2013 yılında tamamlanan 220 metre yüksekliğindeki DC Tower 1, Viyana'nın en yüksek gökdeleni olma özelliğini taşımaktadır. Son yıllarda Viyana, 2001 yılında eski Gasometer'in yeniden modellenmesi ve canlandırılması gibi modern mimari unsurları eski binalarla birleştiren çok sayıda mimari projenin tamamlandığına şahit olmuştur. Viyana'daki binaların çoğu nispeten alçaktır; 2006 yılı başlarında 40 m'den (130 ft) yüksek yaklaşık 100 bina vardı. Yüksek binaların sayısı, yeşil alanları ve dünya kültür mirası olarak belirlenen bölgeleri korumayı amaçlayan imar mevzuatı ile düşük tutulmaktadır. Yüksek binaların planlanması, ruhsatlandırılması ve inşasında katı kurallar uygulanmaktadır. Sonuç olarak, şehir merkezinin büyük bir kısmı yüksek katlı binalardan arındırılmış bir bölgedir. ⓘ
Viyana'nın balo dansları
Viyana, 19. yüzyıl balolarının son büyük başkentidir. Yılda 450'den fazla balo düzenlenir ve bazılarında dokuz canlı orkestra yer alır. Balolar, Heldenplatz'daki Hofburg Sarayı başlıca mekan olmak üzere Viyana'daki birçok sarayda düzenlenmektedir. Opera Balosu tüm Avusturya baloları arasında uluslararası alanda en iyi bilineni olsa da, Kaffeesiederball (Cafe Sahipleri Balosu), Jägerball (Avcı Balosu) ve Life Ball (AIDS yardım etkinliği) gibi diğer balolar da Avusturya içinde neredeyse aynı derecede iyi bilinmekte ve samimi atmosferleriyle daha da takdir edilmektedir. En azından orta sınıftan Viyanalılar hayatları boyunca birçok baloyu ziyaret edebilirler. ⓘ
Viyana Devlet Operası'ndan dansçılar ve opera sanatçıları genellikle büyük baloların açılışlarında sahne alır. ⓘ
Bir Viyana balosu tüm gece süren kültürel bir cazibe merkezidir. Büyük Viyana baloları genellikle akşam 9'da başlar ve sabah 5'e kadar sürer, ancak birçok konuk kutlamaları ertesi güne de taşır. Viyana baloları (Viyana Belediyesi'nin desteğiyle) New York, Barselona, Hong Kong, Kuala Lumpur, Roma, Prag, Bükreş, Berlin ve Moskova gibi dünya çapında yaklaşık 30 şehre ihraç edilmektedir. ⓘ
Dil
Viyana, Avusturya-Bavyera dil bölgesinin, özellikle de Orta Bavyeracanın (Mittelbairisch) bir parçasıdır. Son yıllarda, dilbilim uzmanları Viyana varyantının kullanımında bir düşüş olduğunu gördüler. Avusturya Diyalekt ve İsim Sözlüğü Enstitüsü'nde sosyolinguist olan Manfred Glauninger üç sorun gözlemlemiştir. Birincisi, birçok ebeveyn Viyana lehçesinin damgalanmış olduğunu düşünüyor ve bu nedenle çocuklarıyla Standart Almanca konuşuyor. İkincisi, birçok çocuk Avusturya'ya yeni göç etmiş ve okulda ikinci dil olarak Almanca öğreniyor. Üçüncüsü, gençler kitle iletişim araçlarından etkilenmekte ve bu araçlar çoğunlukla Standart Almanca dilinde yayınlanmaktadır. ⓘ
Viyana Eyaleti'nin resmî dili Almanca'dır. Bununla birlikte yoğun olarak bulunan azınlıkların dilleri de kullanılmaktadır. Kimi park tabelaları Almanca, Boşnakça/Hırvatça/Sırpça ve Türkçe olmak üzere üç dilde düzenlenmektedir. Yine Viyana Eyaleti'nin hazırladığı bilgilendirme ve tanıtım broşürleri de bu üç dilde yayınlanmaktadır. Halk arasında kullanılan başlıca dil Güney Almancası'nın Viyana şivesidir. ⓘ
Eğitim
Viyana, Avusturya'nın ana eğitim merkezidir ve birçok üniversiteye, meslek yüksekokuluna ve gymnasiuma (lise) ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Üniversiteler
- Viyana Güzel Sanatlar Akademisi
- Orta Avrupa Üniversitesi
- Viyana Diplomatik Akademisi
- Viyana Tıp Üniversitesi
- PEF Özel Viyana İşletme Üniversitesi
- Viyana Uygulamalı Sanatlar Üniversitesi
- Viyana Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Kampüsü
- Müzik ve Sahne Sanatları Üniversitesi, Viyana
- Viyana Veterinerlik Üniversitesi
- Viyana Üniversitesi
- Viyana Ekonomi ve İşletme Üniversitesi
- Doğal Kaynaklar ve Yaşam Bilimleri Üniversitesi, Viyana
- Viyana Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Technikum Wien
- Viyana Üniversitesi
- Webster Üniversitesi Viyana
- Viyana Sigmund Freud Üniversitesi
- Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Akademisi (Laxenburg'da, Viyana'nın 24 km (15 mil) güneyinde) ⓘ
Uluslararası okullar
- Tuna Uluslararası Okulu
- Viyana Uluslararası Üniversitesi
- SAE Viyana
- Lauder İşletme Okulu
- Lycée Français de Vienne
- Viyana Hristiyan Okulu
- Viyana Uluslararası Okulu
- Uluslararası Amerikan Okulu
- Japanische Schule in Wien (Japon Okulu)
- Amadeus Uluslararası Okulu ⓘ
Boş zaman etkinlikleri
Parklar ve bahçeler
Viyana'da Stadtpark, Burggarten, Volksgarten (Hofburg'un bir parçası), Schloss Belvedere'deki Schlosspark (Viyana Botanik Bahçelerine ev sahipliği yapmaktadır), Donaupark, Schönbrunner Schlosspark, Prater, Augarten, Rathauspark, Lainzer Tiergarten, Dehnepark, Resselpark, Votivpark, Kurpark Oberlaa, Auer-Welsbach-Park ve Türkenschanzpark gibi birçok park bulunmaktadır. Yeşil alanlar arasında Laaer-Berg (Bohemya Prateri dahil) ve şehrin dış bölgelerine kadar uzanan Wienerwald etekleri yer almaktadır. Viyanalılar tarafından Beserlparks olarak bilinen küçük parklar şehrin iç bölgelerinde her yerde bulunmaktadır. ⓘ
Viyana'nın birçok parkında Johann Strauss II'nin heykelinin bulunduğu Stadtpark ve Devlet Antlaşması'nın imzalandığı barok sarayın bahçeleri gibi anıtlar bulunmaktadır. Viyana'nın başlıca parkı, bir dönme dolap olan Riesenrad'a ve küre şeklinde bir mikronasyon olan Kugelmugel'e ev sahipliği yapan Prater'dir. İmparatorluk sarayı Schönbrunn'un arazisi, 1752 yılında kurulan dünyanın en eski hayvanat bahçesini de içeren 18. yüzyıldan kalma bir park içermektedir. Viyana'nın taşkın savunmasının bir parçası olan Donauinsel, Tuna Nehri ile Neue Donau arasında 21,1 km (13,1 mil) uzunluğunda, boş zaman aktivitelerine ayrılmış yapay bir adadır. ⓘ
Spor
Avusturya'nın başkenti çok sayıda futbol takımına ev sahipliği yapmaktadır. Yerel futbol kulüpleri arasında en bilinenleri FK Austria Wien (21 Avusturya Bundesliga şampiyonluğu ve 27 kez kupa kazanma rekoru), SK Rapid Wien (32 Avusturya Bundesliga şampiyonluğu rekoru) ve en eski takım olan First Vienna FC'dir. Diğer önemli spor kulüpleri arasında 2004 ve 2007 yılları arasında 4 kez üst üste Eurobowl şampiyonluğunu kazanan ve 2013 yılında mükemmel bir sezon geçiren Raiffeisen Vikings Vienna (Amerikan Futbolu), Avrupa'nın önde gelen Voleybol organizasyonlarından biri olan Aon hotVolleys Vienna, Avusturya Beyzbol Ligi'nin 2012 ve 2013 Şampiyonluğunu kazanan Vienna Wanderers (beyzbol) ve Vienna Capitals (Buz Hokeyi) bulunmaktadır. Viyana aynı zamanda Avrupa Hentbol Federasyonu'nun (EHF) kurulduğu yerdir. Ayrıca üç rugby kulübü bulunmaktadır; Avusturya'nın en eski rugby kulübü olan Vienna Celtic, RC Donau ve Stade Viennois ⓘ
Viyana, her yıl 10.000'den fazla katılımcıyı çeken ve normalde Mayıs ayında gerçekleşen Viyana Şehir Maratonu da dahil olmak üzere birçok farklı spor etkinliğine ev sahipliği yapmaktadır. 2005 yılında Buz Hokeyi Dünya Şampiyonası Avusturya'da gerçekleşmiş ve final Viyana'da oynanmıştır. Viyana'daki Ernst Happel Stadyumu dört Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası finaline (1964, 1987, 1990 ve 1995) ev sahipliği yapmış ve 29 Haziran'da İspanya'nın Almanya'yı 1-0 yendiği Euro 2008 finaline ev sahipliği yapmıştır. Tenis turnuvası Viyana Açık da 1974 yılından bu yana şehirde düzenlenmektedir. Maçlar Wiener Stadthalle'de oynanmaktadır. ⓘ
Donauinsel'in oluşturulmasının ardından ortaya çıkan Neue Donau, nehir trafiğinden arındırılmış olup eğlence ve spor aktiviteleri için popüler bir yerdir. ⓘ
Viyana, resmi 2021 3x3 Basketbol Dünya Kupası'na ev sahipliği yapacaktır. ⓘ
Mutfak spesiyaliteleri
Yemek
Viyana, dana eti (Kalbsschnitzel) ya da domuz etinden (Schweinsschnitzel) yapılan ve yassı bir şekilde dövüldükten sonra un, yumurta ve galeta ununa bulanıp sadeyağda kızartılan bir pirzola olan Wiener Schnitzel ile ünlüdür. Viyana mutfağı sunan hemen hemen her restoranda bulunur ve sıcak ya da soğuk olarak yenebilir. Genellikle eski şehirdeki birçok şirin kafeteryada servis edilir ve İmparatorluk şehrinin ardındaki tüm tarihi çağrıştırır. Geleneksel 'Wiener Schnitzel' ise bir dana pirzolasıdır. Viyana mutfağının diğer örnekleri arasında geleneksel olarak Geröstete Erdäpfel (çatalla ezilmiş ve ardından kızartılmış haşlanmış patates) ve yaban turpu sosu ile servis edilen Tafelspitz (çok yağsız haşlanmış sığır eti), Apfelkren (yaban turpu, krema ve elma karışımı) ve Schnittlauchsauce (mayonez ve bayat ekmekle yapılan frenk soğanı sosu) yer almaktadır. ⓘ
Viyana, pasta ve tatlı üretiminde uzun bir geleneğe sahiptir. Bunlar arasında Apfelstrudel (sıcak elmalı strudel), Milchrahmstrudel (sütlü kremalı strudel), Palatschinken (tatlı krepler) ve genellikle kayısı (Marillenknödel) gibi meyvelerle doldurulan Knödel (köfte) sayılabilir. Sacher Hotel tarafından üretilen kayısı reçelli nemli çikolatalı kek Sachertorte dünyaca ünlüdür. ⓘ
Kışın küçük sokak stantlarında geleneksel Maroni (sıcak kestane) ve patates börekleri satılmaktadır. ⓘ
Sosisler popülerdir ve gün boyunca ve gece boyunca sokak satıcılarından (Würstelstand) temin edilebilir. ABD'de ve Almanya'da Wiener (Almanca Viyana) olarak bilinen sosis Viyana'da Frankfurter olarak adlandırılmaktadır. Diğer popüler sosisler Burenwurst (genellikle haşlanmış kaba bir sığır ve domuz sosisi), Käsekrainer (küçük peynir parçaları ile baharatlı domuz eti) ve Bratwurst (beyaz bir domuz sosisi). Çoğu "mit Brot" (ekmekli) veya "hot dog" (uzun bir rulonun içine doldurulmuş) olarak sipariş edilebilir. Hardal geleneksel çeşnidir ve genellikle iki çeşit olarak sunulur: "süß" (tatlı) veya "scharf" (baharatlı). ⓘ
Kebap, pizza ve erişte, giderek artan bir şekilde, küçük stantlarda en yaygın olarak bulunan atıştırmalık yiyeceklerdir. ⓘ
Viyana, Alternative Traveler tarafından yapılan bir araştırmada vegan dostu Avrupa şehirleri arasında 10. sırada yer almıştır. ⓘ
Naschmarkt, dünyanın dört bir yanından gelen meyve, sebze, baharat, balık, et vb. için daimi bir pazardır. Şehirde çok sayıda kahve ve kahvaltı dükkânı bulunmaktadır. ⓘ
İçecekler
Viyana, Paris, Santiago, Cape Town, Prag, Canberra, Bratislava ve Varşova ile birlikte, kendi üzüm bağlarına sahip kalan birkaç dünya başkentinden biridir. Şarap, Heuriger olarak bilinen ve özellikle Döbling (Grinzing, Neustift am Walde, Nußdorf, Salmannsdorf, Sievering), Floridsdorf (Stammersdorf, Strebersdorf), Liesing (Mauer) ve Favoriten (Oberlaa) gibi şarap yetiştirilen bölgelerde çok sayıda bulunan küçük Viyana barlarında servis edilir. Şarap genellikle köpüklü su ile Spritzer ("G'spritzter") olarak içilir. Sek beyaz bir şarap olan Grüner Veltliner, Avusturya'da en yaygın olarak yetiştirilen şaraptır. Bölge için çok tipik olan bir başka şarap da, tipik olarak aynı bağdan hasat edilen farklı şarap türlerinin bir karışımı olan "Gemischter Satz "dır. ⓘ
Şaraptan sonra en önemli içecek biradır. Viyana'da Ottakringer adında tek bir büyük bira fabrikası ve ondan fazla mikro bira fabrikası bulunmaktadır. "Beisl", Viyana'da çok sayıda bulunan tipik küçük Avusturya pub'larıdır. ⓘ
Ayrıca, Almdudler gibi yerel alkolsüz içecekler, alkollü içeceklere alternatif olarak ülke çapında popülerdir ve pazar payı açısından Coca-Cola gibi Amerikan muadilleriyle birlikte en üst sıralarda yer almaktadır. Bir diğer popüler içecek ise Coca-Cola ile Orange Fanta'nın orijinal formülü ya da daha yerel olarak bilinen Frucade'nin karışımından oluşan "Spezi "dir. ⓘ
Viyana kafeleri
Viyana kafeleri yüzyıllar öncesine dayanan son derece uzun ve seçkin bir tarihe sahiptir ve en eskilerinin bazı ünlü tarihi müşterilerinin kafein bağımlılıkları yerel bir efsane gibidir. Bu kahvehaneler Viyana'ya özgüdür ve birçok şehir başarısız bir şekilde onları taklit etmeye çalışmıştır. Bazı insanlar kafeleri, kahvelerini yudumlarken gazete okuyarak saatlerini geçirdiklerinde kimsenin rahatsız olmayacağı geniş oturma odaları olarak görürler. Geleneksel olarak kahve yanında bir bardak su ile birlikte gelir. Viyana kafeleri, 1683 yılındaki ikinci Türk kuşatmasından sonra ele geçirilen ganimetten kahve süzme işlemini icat ettiklerini iddia etmektedir. Viyanalı kafeler, işgalci Türklerin Viyana'yı terk ederken yüzlerce çuval kahve çekirdeği bıraktıklarını iddia etmektedir. Polonyalılar, Almanlar ve Avusturyalılardan oluşan Türk karşıtı koalisyonun komutanı Polonya Kralı John III Sobieski, Franz George Kolschitzky'ye (Lehçe - Franciszek Jerzy Kulczycki) Türkleri yenmesini sağlayan bilgileri sağladığı için ödül olarak bu kahvenin bir kısmını verdi. Kolschitzky daha sonra Viyana'nın ilk kahve dükkanını açtı. Julius Meinl, 1891 yılında kahve çuvallarının bulunduğu yerde modern bir kavurma tesisi kurmuştur. ⓘ
Turistik yerler
Başlıca turistik yerler arasında Hofburg ve Schönbrunn imparatorluk sarayları (aynı zamanda dünyanın en eski hayvanat bahçesi Tiergarten Schönbrunn'a ev sahipliği yapmaktadır) ve Prater'deki Riesenrad bulunmaktadır. Kültürel açıdan öne çıkan yerler arasında Burgtheater, Wiener Staatsoper, spanische Hofreitschule'deki Lipizzaner atları ve Viyana Erkek Korosu'nun yanı sıra Viyana'nın Heurigen bölgesi Döbling'e yapılan geziler yer almaktadır. ⓘ
Ayrıca yılda sekiz milyondan fazla ziyaretçi çeken 100'den fazla sanat müzesi bulunmaktadır. En popüler olanlar Albertina, Belvedere, Museumsquartier'deki Leopold Müzesi, KunstHausWien, Bank Austria Kunstforum, ikiz Kunsthistorisches Museum ve Naturhistorisches Museum ve her biri yılda çeyrek milyondan fazla ziyaretçi alan Technisches Museum Wien'dir. ⓘ
Beethoven'ın çeşitli konutları ve Viyana'nın en büyük mezarlığı olan ve pek çok ünlü kişinin defnedildiği Zentralfriedhof'taki (Merkez Mezarlık) mezarı da dahil olmak üzere Viyana'da yaşamış bestecilerle ilgili pek çok popüler yer bulunmaktadır. Mozart'ın Habsburg bahçelerinde ve Aziz Marx mezarlığında (mezarının kaybolduğu yer) bir anıt mezarı vardır. Stephen Katedrali, Deutschordenskirche, Jesuitenkirche, Karlskirche, Peterskirche, Maria am Gestade, Minoritenkirche, Ruprechtskirche, Schottenkirche, Aziz Ulrich ve Votivkirche gibi Viyana'nın birçok kilisesi de büyük kalabalıkları kendine çekmektedir. Viyana'nın tarihi hakkında daha derin bilgi edinmek için ziyaretçiler Viyana'daki popüler Ücretsiz Yürüyüş Turu'na katılmayı severler. ⓘ
Modern cazibe merkezleri arasında Hundertwasserhaus, Birleşmiş Milletler merkezi ve Donauturm manzarası yer almaktadır. ⓘ
Albertina
Avusturya Parlamento Binası
Belvedere Sarayı
Burgtheater
Graben
Hundertwasserhaus
Karlskirche alacakaranlıkta
Kunsthistorisches Müzesi
Naturhistorisches Müzesi
Palais Augarten
Rathaus
Schönbrunn Hayvanat Bahçesi
İspanyol Binicilik Okulu
Stephansplatz
Aziz Stephen Katedrali
Prens Eugene Anıtı
Hofburg manzarası
Viyana Secession binası
Viyana Devlet Operası
Wiener Riesenrad ⓘ
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
Ulaşım
Viyana, Verkehrsverbund Ost-Region (VOR) çatısı altında belediye, bölgesel ve demiryolu sistemlerini entegre eden birleşik bir ücret sistemine sahip kapsamlı bir ulaşım ağına sahiptir. Toplu taşıma otobüsler, tramvaylar ve çoğu Wiener Linien tarafından işletilen beş yeraltı metro hattı (U-Bahn) ile sağlanmaktadır. Ayrıca şehir sınırları içerisinde 50'den fazla S-tren istasyonu bulunmaktadır. Banliyö trenleri ÖBB tarafından işletilmektedir. Şehir, Avusturya demiryolu sisteminin merkezini oluşturmakta ve ülkenin her yerine ve yurtdışına seferler düzenlemektedir. Demiryolu sistemi Viyana'nın ana istasyonu Viyana Hauptbahnhof'u Berlin, Bratislava, Budapeşte, Brüksel, Köln, Frankfurt, Hamburg, Ljubljana, Münih, Prag, Venedik, Wrocław, Varşova, Zagreb ve Zürih gibi diğer Avrupa şehirlerine bağlamaktadır. ⓘ
Viyana, otoyollar ve otobanlar dahil olmak üzere çok sayıda karayolu bağlantısına sahiptir. ⓘ
Viyana'ya, şehir merkezinin 18 km (11 mil) güneydoğusunda Schwechat kasabasının yanında bulunan Viyana Uluslararası Havalimanı hizmet vermektedir. Havalimanı 2019 yılında yaklaşık 31,7 milyon yolcuya hizmet vermiştir. Çevredeki topluluklarla yapılan uzun müzakerelerin ardından, havalimanına üçüncü bir pist eklenerek kapasitesi artırılacak. Havalimanı, yolcu sayısındaki artışa hazırlanmak için 2012 yılında açılan yeni bir terminal binası da dahil olmak üzere büyük bir genişleme sürecinden geçmektedir. ⓘ
Uluslararası ilişkiler
Viyana'daki uluslararası kuruluşlar
Viyana, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO), Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC), Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) dahil olmak üzere bir dizi Birleşmiş Milletler ofisinin ve çeşitli uluslararası kurum ve şirketlerin merkezidir, OPEC Uluslararası Kalkınma Fonu (OFID), Kapsamlı Nükleer Test Yasağı Anlaşması Örgütü (CTBTO) Hazırlık Komisyonu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Birleşmiş Milletler Dış Uzay İşleri Ofisi (UNOOSA) ve Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (FRA). Viyana, New York, Cenevre ve Nairobi'den sonra dünyanın üçüncü "BM şehri "dir. Ayrıca Viyana, Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu'nun (UNCITRAL) sekretaryasının merkezidir. Viyana Üniversitesi, her yıl dünyanın dört bir yanından hukuk öğrencilerinin katıldığı uluslararası ticari tahkim yarışması olan prestijli Willem C. Vis Moot'a ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Viyana'da 20. yüzyılın ikinci yarısında diplomatik toplantılar düzenlenmiş ve bunun sonucunda Viyana Sözleşmesi veya Viyana Belgesi adını taşıyan belgeler ortaya çıkmıştır. Viyana'da müzakere edilen en önemli belgeler arasında 1969 Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi ve 1990 Avrupa'da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması yer almaktadır. Viyana ayrıca İran'ın nükleer programına ilişkin 2015 tarihli Kapsamlı Ortak Eylem Planı'na yol açan müzakerelere ve Suriye için Viyana'da yapılan barış görüşmelerine de ev sahipliği yapmıştır. ⓘ
Viyana aynı zamanda Uluslararası Taekwon-Do Federasyonu'nun (ITF) da merkezidir. ⓘ
Viyana'daki hayırsever kuruluşlar
Uluslararası ve hükümetler arası kuruluşların yanı sıra Viyana'da onlarca yardım kuruluşu bulunmaktadır. Bu kuruluşlardan biri de 1949 yılında Hermann Gmeiner tarafından kurulan SOS Çocuk Köyleri ağıdır. SOS Çocuk Köyleri bugün dünya çapında 132 ülke ve bölgede faaliyet göstermektedir. Diğerleri arasında HASCO da bulunmaktadır. ⓘ
Bir diğer popüler uluslararası etkinlik ise HIV veya AIDS'li insanları destekleyen yıllık Life Ball'dur. Bill Clinton ve Whoopi Goldberg gibi konuklar yakın zamanda etkinliğe katılmışlardır. ⓘ
Kardeş şehirler
Viyana'nın 13 tane kardeş şehri bulunmaktadır.
Brno, Çek Cumhuriyeti
Çengdu, Çin
_058.jpg){kind=link}
Bölgeler arası ortaklıklar
Buna ek olarak, Viyana'nın münferit ilçelerinin tüm dünyada uluslararası ortaklıkları bulunmaktadır. Ayrıntılı bir liste Viyana Belediyesi'nin web sitesinde yayınlanmaktadır. ⓘ
Turistik mekânları
Pazarlar
- Brunnenmarkt:
Viyana Alışveriş16, Brunnungasse U6 Josefstädter Strasse Pazartesi-Cuma:06.00-17.00 Cumartesi:07.00-14.00 Özellikle Balkan/Türk ürünlerini kolaylıkla bulabileceğiniz bir alışveriş merkezi. ⓘ
- Naschmarkt:
4, Linke und Rechte Wienzeile U1, U2, U4 Karlplatz. Pazartesi-Cumartesi: 06.00-17.00. Viyana'nın taze meyve ve sebze bulabileceğiniz çok ünlü marketlerinden biri. Bu pazar özellikle Cumartesi günleri çok kalabalık oluyor. Burada ayrıca birçok lokanta ve café ve Çinli ve Hint mağazalar bulabilirsiniz. ⓘ
Giyim mağazaları
- Steffl:
1, Kaerntner Strasse 19 Tel: 523 1756 U1, u3 Stephansplatz. Pazartesi-Cuma: 09.30-19.00 Cumartesi:09.30-17.00 Birkaç kattan oluşan mağazada DKNY'den Ralph Lauren'e kadar birçok farklı markaya rastlayabilirsiniz. Ayrıca içeride bir İtalyan restoranı, internet kafe ve kitapçı dükkânı bulunuyor. ⓘ
- Gerngross:
7,Mariahilfer Strare 38-40 Tel:52 180-0 U3 Neubaugasse Pazartesi-Cuma: 9.30-19.00 Cumartesi:9.00-17.00 Beş katlı mağazada sushi bar ve bir teras cafe de hizmet veriyor. ⓘ