Sera
Sera (cam sera veya yeterli ısıtmaya sahipse sera olarak da adlandırılır), duvarları ve çatısı esas olarak cam gibi saydam malzemeden yapılmış, içinde düzenlenmiş iklim koşullarına ihtiyaç duyan bitkilerin yetiştirildiği bir yapıdır. Bu yapıların boyutları küçük barakalardan endüstriyel büyüklükteki binalara kadar değişmektedir. Minyatür bir sera soğuk çerçeve olarak bilinir. Güneş ışığına maruz kalan bir seranın içi, dış sıcaklıktan önemli ölçüde daha sıcak hale gelir ve soğuk havalarda içindekileri korur. ⓘ
Birçok ticari cam sera veya seralar sebze, çiçek veya meyveler için yüksek teknolojili üretim tesisleridir. Cam seralar, perdeleme tesisatları, ısıtma, soğutma ve aydınlatma gibi ekipmanlarla doldurulur ve bitki büyümesi için koşulları optimize etmek üzere bir bilgisayar tarafından kontrol edilebilir. Daha sonra belirli bir ürünün yetiştirilmesi için en uygun ortamı sağlamak amacıyla hava sıcaklığı, bağıl nem ve buhar basıncı açığı gibi yetiştirme koşullarını yönetmek için farklı teknikler kullanılır. ⓘ
Sera, bitkilerin yetişmesine uygun şartların sağlanması amacı ile çevre şartları kontrol edilebilen veya düzenlenebilen cam, plastik, fiberglas gibi ışığı geçiren materyallerle örtülü yapı. ⓘ
1545 yılında, Padova'da ilk botanik bahçesinin açılmasından hemen sonra Daniel Barbaro, bu bahçede ilk serayı yaptı. Yapıda taş ve tuğla kullanıldı, pencere ise yoktu. Mangalla ısıtılıyordu. Bazı hassas bitkiler, kışın bu seraya alınıyor, baharla birlikte yeniden yerlerine dikiliyorlardı. Tarihte bilinen ilk seranın bu olduğu bilinmektedir. ⓘ
Ilıman iklimin hüküm sürdüğü yerlerde sebze ve meyve yetiştiriciliği, genellikle sebzelerde cam örtü, meyvelerde ise plastik örtü altında yapılmaktadır. Bu nedenle Türkiye'de örtü altı sebze ve meyve yetiştiriciliği, daha çok Akdeniz İklimi'nin hüküm sürdüğü Akdeniz ve Ege Bölgesi'nde görülmektedir. Çünkü bu bölgelerde iklim, diğer bölgelere oranla ılımandır. ⓘ
Tarihçe
Çevre kontrollü alanlarda bitki yetiştirme fikri Roma döneminden beri var olmuştur. Roma imparatoru Tiberius her gün salatalık benzeri bir sebze yerdi. Romalı bahçıvanlar bu sebzeyi yılın her günü sofrasında bulundurabilmek için yapay yetiştirme yöntemleri (sera sistemine benzer) kullanmışlardır. Salatalıklar her gün güneşe çıkarılan tekerlekli arabalara ekilir, ardından geceleri sıcak tutmak için içeri alınırdı. Yaşlı Pliny'nin tarifine göre salatalıklar çerçevelerin altında ya da specularia olarak bilinen yağlı bezle veya selenit (diğer adıyla lapis specularis) levhalarla sırlanmış salatalık evlerinde saklanırdı. ⓘ
Isıtmalı bir seranın ilk tanımı, 1450'lerde Kore'nin Joseon hanedanlığından bir kraliyet hekimi tarafından derlenen bir hayvancılık risalesi olan Sanga Yorok'un kış aylarında sebze yetiştirme ile ilgili bölümünde yer almaktadır. Eser, ısı ve nemi muhafaza etmek için geleneksel Kore yerden ısıtma sistemi olan ondol, ısıyı muhafaza etmek için koçan duvarlar ve bitkilerin büyümesi için ışık girişine izin vermek ve dış ortamdan koruma sağlamak için yarı şeffaf yağlı hanji pencereler kullanarak yapay olarak ısıtılan bir ortamda sebze yetiştirme, çiçekleri zorlama ve meyveleri olgunlaştırma kapasitesine sahip bir sera inşa etmeye ilişkin ayrıntılı talimatlar içermektedir. Joseon Hanedanlığı Yıllıkları, 1438 kışında mandalina portakalı ağaçlarına ısı sağlamak için ondol içeren sera benzeri yapıların inşa edildiğini doğrulamaktadır. ⓘ
Sera kavramı, bitkilerle birlikte 17. yüzyılda Hollanda ve ardından İngiltere'de de ortaya çıkmıştır. Bu ilk girişimlerden bazılarının geceleri kapatılması ya da kışa hazır hale getirilmesi için muazzam miktarda çalışma gerekiyordu. Bu ilk seralarda yeterli ve dengeli ısı sağlama konusunda ciddi sorunlar vardı. İngiltere'deki ilk 'sobalı' (ısıtmalı) sera 1681 yılında Chelsea Physic Garden'da tamamlanmıştır. Bugün Hollanda, bazıları her yıl milyonlarca sebze üretebilecek kadar geniş olan dünyanın en büyük seralarından birçoğuna sahiptir. ⓘ
Sera tasarımıyla ilgili denemeler, teknolojinin daha iyi cam üretmesi ve inşaat tekniklerinin gelişmesiyle birlikte 17. yüzyıl boyunca Avrupa'da devam etmiştir. Versailles Sarayı'ndaki sera, büyüklükleri ve incelikleri açısından bir örnekti; 150 metreden (490 ft) uzun, 13 metre (43 ft) geniş ve 14 metre (46 ft) yüksekliğindeydi. ⓘ
Fransız botanikçi Charles Lucien Bonaparte, 1800'lü yıllarda Hollanda'nın Leiden kentinde tıbbi tropik bitkiler yetiştirmek üzere ilk pratik modern serayı inşa etmesiyle tanınır. Başlangıçta sadece zenginlerin malikanelerinde bulunan seralar, botanik biliminin gelişmesiyle birlikte üniversitelere de yayılmıştır. Fransızlar ilk seralarına portakal ağaçlarını donmaktan korumak için kullanıldıkları için portakallık adını verdiler. Ananaslar popüler hale geldikçe, pineries ya da ananas çukurları inşa edildi. ⓘ
19. yüzyıl
Seranın altın çağı İngiltere'de Viktorya döneminde yaşanmış ve o zamana kadar tasarlanmış en büyük cam seralar inşa edilmiştir; büyük ağaçlar için yeterli yüksekliğe sahip olanlara genellikle palmiye evleri denirdi. Bunlar normalde halka açık bahçelerde ve parklarda bulunurdu. Bunlar, tren istasyonlarında, pazarlarda, sergi salonlarında ve geniş ve açık bir iç alana ihtiyaç duyan diğer büyük binalarda da yaygın olarak kullanılan cam ve demir mimarisinin 19. yüzyıldaki gelişiminde bir aşamaydı. Palmiye evlerinin en eski örneklerinden biri Belfast Botanik Bahçeleri'nde bulunmaktadır. Charles Lanyon tarafından tasarlanan bina 1840 yılında tamamlanmıştır. Bina, daha sonra 1848 yılında Londra, Kew'deki Kraliyet Botanik Bahçeleri'nde Palmiye Evi, Kew Bahçeleri'ni inşa edecek olan demir üreticisi Richard Turner tarafından inşa edilmiştir. Bu, her ikisi de Joseph Paxton tarafından tasarlanan Chatsworth Büyük Konservatuarı'ndan (1837-40) kısa bir süre sonra ve Kristal Saray'dan (1851) kısa bir süre önce yapılmıştır ve her ikisi de artık kayıptır. ⓘ
XIX. yüzyılda inşa edilen diğer büyük seralar arasında New York Kristal Sarayı, Münih Glaspalast ve Belçika Kralı Leopold II için Laeken Kraliyet Seraları (1874-1895) yer almaktadır. Japonya'da ilk sera 1880 yılında bitki ihracatı yapan İngiliz tüccar Samuel Cocking tarafından inşa edilmiştir. ⓘ
20. yüzyıl
20. yüzyılda birçok sera türüne jeodezik kubbe de eklenmiştir. Cornwall'daki Eden Projesi, Pennsylvania'daki Rodale Enstitüsü, St. Louis, Missouri'deki Missouri Botanik Bahçesi'ndeki Climatron ve Toyota Motor Manufacturing Kentucky kayda değer örneklerdir. Piramit, büyük, yüksek seralar için bir diğer popüler şekildir; Alberta'daki Muttart Konservatuarı'nda birkaç piramidal sera bulunmaktadır (c, 1976). ⓘ
Sera yapıları 1960'larda daha geniş polietilen (polietilen) film tabakalarının yaygın olarak bulunmaya başlamasıyla adapte olmuştur. Kasnak evler çeşitli şirketler tarafından üretilmiş ve sıklıkla yetiştiricilerin kendileri tarafından da yapılmıştır. Alüminyum ekstrüzyonlardan, özel galvanizli çelik borulardan, hatta sadece çelik veya PVC su borularından inşa edilen bu yapıların inşaat maliyetleri büyük ölçüde azaldı. Bu da daha küçük çiftliklerde ve bahçe merkezlerinde çok daha fazla sera inşa edilmesine yol açtı. Polietilen filmin dayanıklılığı, 1970'lerde daha etkili UV inhibitörleri geliştirilip eklendiğinde büyük ölçüde arttı; bunlar filmin kullanım ömrünü bir veya iki yıldan üç ve nihayetinde dört veya daha fazla yıla kadar uzattı. ⓘ
Oluk bağlantılı seralar 1980'lerde ve 1990'larda daha yaygın hale gelmiştir. Bu seralarda ortak bir duvar veya destek direkleri sırası ile birbirine bağlanan iki veya daha fazla bölme vardır. Zemin alanının dış duvar alanına oranı önemli ölçüde artırıldığından ısıtma girdileri azaltılmıştır. Oluk bağlantılı seralar artık hem üretimde hem de bitkilerin yetiştirildiği ve halka satıldığı durumlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Oluk bağlantılı seralar genellikle yapılandırılmış polikarbonat malzemelerle veya daha yüksek ısıtma verimliliği sağlamak için arasına hava üflenen çift katmanlı polietilen filmle kaplanır. ⓘ
Çalışma teorisi
Sera içindeki sıcaklığın artmasının nedeni, gelen güneş ışınlarının şeffaf çatı ve duvarlardan geçerek zemin, toprak ve içindekiler tarafından emilmesi ve bunların ısınmasıdır. Yapı atmosfere açık olmadığı için ısınan hava konveksiyon yoluyla dışarı çıkamaz, dolayısıyla sera içindeki sıcaklık yükselir. Bu, "sera etkisi" olarak bilinen toprak odaklı teoriden farklıdır. ⓘ
Nicel çalışmalar, kızılötesi ışınımsal soğumanın etkisinin ihmal edilemeyecek kadar küçük olmadığını ve ısıtılmış bir serada ekonomik etkileri olabileceğini göstermektedir. Yüksek yansıtma katsayısına sahip perdelerin bulunduğu bir serada yakın kızılötesi radyasyon sorunlarının analizi, bu tür perdelerin yerleştirilmesinin ısı talebini yaklaşık %8 oranında azalttığı sonucuna varmış ve şeffaf yüzeylere boya uygulanması önerilmiştir. Kompozit daha az yansıtıcı cam veya daha az etkili ancak daha ucuz yansıma önleyici kaplamalı basit cam da tasarruf sağlamıştır. ⓘ
Havalandırma
Havalandırma, başarılı bir seranın en önemli bileşenlerinden biridir. Uygun havalandırma yoksa seralar ve yetiştirilen bitkiler sorunlara açık hale gelebilir. Havalandırmanın temel amaçları sıcaklık ve nemi en uygun seviyeye getirmek, hava hareketini sağlamak ve böylece durgun hava koşullarını tercih eden bitki patojenlerinin (Botrytis cinerea gibi) birikmesini önlemektir. Havalandırma ayrıca fotosentez ve bitki solunumu için temiz hava tedarikini sağlar ve önemli tozlayıcıların sera ürününe erişmesini sağlayabilir. ⓘ
Havalandırma, genellikle bir bilgisayar aracılığıyla otomatik olarak kontrol edilen havalandırma delikleri ve devridaim fanları kullanılarak sağlanabilir. ⓘ
Isıtma
Isıtma veya elektrik, özellikle soğuk iklimlerde olmak üzere, dünya genelinde seraların işletilmesinde en önemli maliyetlerden biridir. Katı opak duvarlara sahip bir binanın aksine bir seranın ısıtılmasındaki temel sorun, sera örtüsünden kaybedilen ısı miktarıdır. Örtülerin ışığın yapıya süzülmesine izin vermesi gerektiğinden, tersine çok iyi yalıtım yapamazlar. Geleneksel plastik sera örtülerinin R-değeri yaklaşık 2 olduğundan, kaybedilen ısıyı sürekli olarak yerine koymak için büyük miktarda para harcanmaktadır. Çoğu serada ek ısıya ihtiyaç duyulduğunda doğal gaz veya elektrikli fırınlar kullanılır. ⓘ
Düşük enerji girdisi kullanarak ısı arayan pasif ısıtma yöntemleri mevcuttur. Güneş enerjisi nispeten bol olduğu dönemlerde (gündüz/yaz) yakalanabilir ve daha soğuk dönemlerde (gece/kış) sıcaklığı artırmak için serbest bırakılabilir. Çiftlik hayvanlarının atık ısısı da seraları ısıtmak için kullanılabilir, örneğin bir seranın içine bir tavuk kümesi yerleştirmek, aksi takdirde boşa harcanacak olan tavukların ürettiği ısıyı geri kazanır. Bazı seralarda jeotermal ısıtma da kullanılmaktadır. ⓘ
Soğutma
Soğutma genellikle sera içindeki bitkiler için çok sıcak olduğunda pencereleri açarak yapılır. Bu manuel olarak ya da otomatik bir şekilde yapılabilir. Pencere aktüatörleri sıcaklık farkına bağlı olarak pencereleri açabilir veya elektronik kontrolörler tarafından açılabilir. Elektronik kontrolörler genellikle sıcaklığı izlemek ve fırının çalışmasını koşullara göre ayarlamak için kullanılır. Bu basit bir termostat kadar basit olabilir, ancak daha büyük sera operasyonlarında daha karmaşık olabilir. ⓘ
Çok sıcak durumlar için, gölge ile soğutma sağlayan bir gölge evi kullanılabilir. ⓘ
Aydınlatma
Gün boyunca ışık pencerelerden seraya girer ve bitkiler tarafından kullanılır. Bazı seralar ayrıca bitkilerin aldığı ışık miktarını artırmak için geceleri açılan ve böylece belirli ürünlerde verimi artıran yetiştirme ışıklarıyla (genellikle LED ışıklar) donatılmıştır. ⓘ
Karbondioksit zenginleştirme
Sera yetiştiriciliğinde bitki büyümesini artırmak için karbondioksitin milyonda 1100 parçaya kadar zenginleştirilmesinin faydaları yaklaşık 100 yıldır bilinmektedir. Karbondioksitin kontrollü bir şekilde seri olarak zenginleştirilmesine yönelik ekipmanların geliştirilmesinden sonra, bu teknik Hollanda'da geniş bir ölçekte uygulanmaya başlanmıştır. Digitalis lanata'daki kardiyak glikozitler gibi ikincil metabolitler, sera yetiştiriciliğinde yüksek sıcaklıkta ve yüksek karbondioksit konsantrasyonunda daha yüksek miktarlarda üretilir. Karbondioksit zenginleştirmesi, bitki büyümesi için yeterli karbon sağlamak için gereken toplam hava akışını azaltarak ve böylece buharlaşma nedeniyle kaybedilen su miktarını azaltarak sera su kullanımını da önemli ölçüde azaltabilir. Ticari seralar artık sıklıkla karşılıklı fayda sağlamak amacıyla uygun sanayi tesislerinin yakınında yer almaktadır. Örneğin, Birleşik Krallık'taki Cornerways Fidanlığı stratejik olarak büyük bir şeker rafinerisinin yakınına yerleştirilmiştir ve rafineriden gelen ve aksi takdirde atmosfere salınacak olan atık ısıyı ve CO2'yi tüketmektedir. Rafineri karbon emisyonlarını azaltırken, fidanlık da domates verimini artırıyor ve kendi sera ısıtmasını sağlamak zorunda kalmıyor. ⓘ
Zenginleştirme yalnızca Liebig yasasına göre karbondioksitin sınırlayıcı faktör haline geldiği durumlarda etkili olur. Kontrollü bir serada sulama önemsiz olabilir ve topraklar varsayılan olarak verimli olabilir. Daha az kontrollü bahçelerde ve açık tarlalarda, artan CO2 seviyeleri, CO2 seviyelerinin yükselmeye devam etmesinin ilk bakışta gösterdiği gibi, birincil üretimi yalnızca toprağın tükenme noktasına kadar artırır (kuraklık, sel veya her ikisinin de olmadığı varsayılırsa). Buna ek olarak, laboratuvar deneyleri, serbest hava karbon zenginleştirme (FACE) test arazileri ve saha ölçümleri tekrarlanabilirlik sağlamaktadır. ⓘ
Türler
Ev seralarında kullanılan cam tipik olarak 3mm (veya ⅛″) 'bahçecilik camı' sınıfında olup hava kabarcığı içermemesi gereken (mercek gibi davranarak yapraklarda kavrulmaya neden olabilen) iyi kalitede camdır. ⓘ
Çoğunlukla kullanılan plastikler polietilen film ve polikarbonat malzemeden çok duvarlı levhalar veya PMMA akrilik camdır. ⓘ
Ticari cam seralar genellikle sebze veya çiçekler için yüksek teknolojili üretim tesisleridir. Cam seralar perdeleme tesisatları, ısıtma, soğutma ve aydınlatma gibi ekipmanlarla doldurulur ve bir bilgisayar tarafından otomatik olarak kontrol edilebilir. ⓘ
Hollanda Işığı
Birleşik Krallık ve diğer Kuzey Avrupa ülkelerinde "Hollanda Işığı" olarak adlandırılan bir bahçe camı bölmesi tarihsel olarak 28¾ x 56″ (yaklaşık 730mm x 1422 mm) boyutlarında standart bir yapı birimi olarak kullanılmıştır. Bu boyut, modern ev tasarımlarında tipik olarak kullanılan 600 mm genişlik gibi daha küçük bölmelerin kullanılmasıyla karşılaştırıldığında daha geniş bir camlı alan sağlar ve bu da belirli bir toplam sera boyutu için daha fazla destek çerçevesi gerektirir. Eğimli kenarlara sahip (saçak yüksekliğinden daha geniş bir tabanla sonuçlanan) ve bu bölmeleri kesilmemiş olarak kullanan bir sera tarzı da genellikle "Hollanda Işık tasarımı" olarak adlandırılır ve tam veya yarım bölme kullanan bir soğuk çerçeve "Hollanda" veya "yarı Hollanda" boyutundadır. ⓘ
Kullanım Alanları
Seralar, bitkilerin yetişme ortamı üzerinde daha fazla kontrol sağlar. Bir seranın teknik özelliklerine bağlı olarak, kontrol edilebilecek temel faktörler arasında sıcaklık, ışık ve gölge seviyeleri, sulama, gübre uygulaması ve atmosferik nem yer alır. Seralar, kısa bir büyüme mevsimi veya zayıf ışık seviyeleri gibi bir arazi parçasının yetiştirme niteliklerindeki eksikliklerin üstesinden gelmek için kullanılabilir ve böylece marjinal ortamlarda gıda üretimini artırabilir. Gölge evler özellikle sıcak ve kuru iklimlerde gölge sağlamak için kullanılır. ⓘ
Bazı ürünlerin yıl boyunca yetiştirilebilmesini sağlayabildikleri için seralar, yüksek enlem ülkelerinin gıda tedarikinde giderek daha önemli hale gelmektedir. Dünyanın en büyük komplekslerinden biri, seraların yaklaşık 200 km2 (49.000 dönüm) alanı kapladığı Almería, Andalucía, İspanya'dadır. ⓘ
Seralar genellikle çiçek, sebze, meyve ve transplant yetiştirmek için kullanılır. Domates gibi bazı ürünlerin özel sera çeşitleri genellikle ticari üretim için kullanılır. ⓘ
Birçok sebze ve çiçek kışın sonlarında ve ilkbaharın başlarında seralarda yetiştirilebilir ve daha sonra havalar ısındıkça dışarıya nakledilebilir. Tohum tepsisi rafları, daha sonra dışarıya nakledilmek üzere sera içinde tohum tepsilerini istiflemek için de kullanılabilir. Hidroponik (özellikle hidroponik A-çerçeveleri), sera içinde olgun boyuta kadar mahsul yetiştirirken iç alandan en iyi şekilde yararlanmak için kullanılabilir. ⓘ
Bombus arıları tozlaşma için tozlaştırıcı olarak kullanılabilir, ancak yapay tozlaşmanın yanı sıra diğer arı türleri de kullanılmıştır. ⓘ
Bir seranın nispeten kapalı ortamının, açık hava üretimine kıyasla kendine özgü yönetim gereksinimleri vardır. Zararlılar ve hastalıklar ile aşırı sıcaklık ve nem kontrol altına alınmalıdır ve su sağlamak için sulama gereklidir. Çoğu serada fıskiyeler veya damlama hatları kullanılır. Özellikle sıcak hava sebzelerinin kış üretiminde önemli miktarda ısı ve ışık girdisi gerekebilir. ⓘ
Seraların tarım endüstrisi dışında da uygulamaları vardır. Fremont, Kaliforniya'da bulunan GlassPoint Solar, güneş enerjisiyle geliştirilmiş petrol geri kazanımı için buhar üretmek amacıyla güneş tarlalarını seraların içine yerleştirmektedir. Örneğin, Kasım 2017'de GlassPoint, Bakersfield, CA yakınlarında parabolik oluklarını kapatmak için seraları kullanan bir güneş enerjisiyle geliştirilmiş petrol geri kazanım tesisi geliştirdiğini duyurdu. ⓘ
Bir "dağ evi", dağ bitkileri yetiştirmek için kullanılan özel bir seradır. Bir dağ evinin amacı, dağ bitkilerinin yetiştiği koşulları taklit etmektir; özellikle kışın ıslak koşullardan koruma sağlamak. Alpin evler genellikle ısıtmasızdır, çünkü burada yetiştirilen bitkiler dayanıklıdır veya en fazla kışın sert dondan korunmaya ihtiyaç duyarlar. Mükemmel havalandırmaya sahip olacak şekilde tasarlanmışlardır. ⓘ
Bir serada çiçekler
Uzaydan görüldüğü şekliyle Almería'daki seralar ⓘ
Evlat edinme
Dünya genelinde tahminen dokuz milyon dönüm sera bulunmaktadır. ⓘ
Hollanda
Hollanda dünyanın en büyük seralarından bazılarına sahiptir. Ülkedeki gıda üretiminin ölçeği o kadar büyük ki 2017 yılında seralar yaklaşık 5.000 hektarlık bir alanı kaplıyordu. ⓘ
Seralar 19. yüzyılın ortalarında Hollanda'nın Westland bölgesinde inşa edilmeye başlandı. Bataklıklara ve killi topraklara kum eklenmesi tarım için verimli topraklar yarattı ve 1850 civarında, bir tarafı sağlam bir duvardan oluşan basit cam yapılar olan ilk seralarda üzüm yetiştirildi. 20. yüzyılın başlarında seralar her tarafı cam olacak şekilde inşa edilmeye ve ısıtılmaya başlandı. Bu aynı zamanda bölgede normalde yetişmeyen meyve ve sebzelerin üretimine de olanak sağladı. Bugün Westland ve Aalsmeer çevresi dünyadaki en yoğun sera tarımına sahip bölgedir. Westland, bitki ve çiçeklerin yanı sıra çoğunlukla sebze üretirken; Aalsmeer, ağırlıklı olarak çiçek ve saksı bitkileri üretimiyle dikkat çekmektedir. 20. yüzyıldan bu yana Venlo çevresi ve Drenthe'nin bazı bölgeleri de sera tarımı için önemli bölgeler haline gelmiştir. ⓘ
2000 yılından bu yana teknik yenilikler arasında, yetiştiriciye daha az enerji kullanırken yetiştirme süreci üzerinde tam kontrol sağlayan tamamen kapalı bir sistem olan "kapalı sera" yer almaktadır. Yüzen seralar ülkenin sulu bölgelerinde kullanılmaktadır. ⓘ
Hollanda'da 9.000 hektardan fazla sera işleten ve yaklaşık 150.000 işçi çalıştıran yaklaşık 4.000 sera işletmesi bulunmakta ve %80'i ihraç edilen 7,2 milyar Euro değerinde sebze, meyve, bitki ve çiçek üretmektedir. ⓘ
Seraların faydaları
Kurulduğu bölgede, dışarıda doğal koşullarda yetişen her türlü sebze ve boyca küçük sayılabilen meyve bitkileri, cam ya da plastik örtü altına alınmak suretiyle, turfanda olarak yetiştirmektedir. Örtü altı sebze ve meyve yetiştiriciliğinde, eskiden sadece doğal koşullarda ve yılın belirli zamanlarında yetişen çoğu sebze ve meyveler, artık gelişen teknolojiyle örtü altlarında, diğer bir ifade ile seralarda, daha erken zamanlarda yetiştirilir olmuştur. Bu durum, doğal olarak sebze ve meyvecilikte verim ve kaliteyi artırmıştır. ⓘ
Seralarda sağlanan yapay koşullar
Bunlar teknoloji kullanımı ile gerçekleştirilir. ⓘ
- Isıtma: Bitkilerin istediği ısıyı sağlama, bitkileri her ne kadar örtü altına almakla gerçekleşse de bu yeterli olmayabilir. Bu gibi durumlarda, sera içine ıstma sistemleri konur. Bu sistemler sera içindeki ısıyı istenilen aralıkta sabit tutmaktadır.
- Havalandırma: Sera içindeki nem oranı, havalandırma sistemleriyle sağlanır. Havalandırma ile ayrıca bitkilerin döllenmeleri sağlanır.
- Sulama ve gübreleme: Sera içine alınan bitkilerin sulama zamanlarını ve uygun sulama biçimlerini belirleme, gerekli hallerde, bitkilerin sağlıklı glişmeleri için ihtiyaç duydukları gübreler, sulama sistemleriyle gerçekleştirilir.
- İlaçlama: Sera içinde bitkilere zarar veren mikroplara karşı etkin bir savaş sera içine kurulan ilaçlama sistemleriyle gerçekleştirilir. Toprak içine yapılacak ilaçlama uygun hallerde sulama sistemleriyle yapılır. Eğer ilaçlama bitkilerin toprak üstündeki kısımlarına yapılacaksa, bu ayrı bir ilaçlama sistemiyle gerçekleştirilir. ⓘ
Sera çeşitleri
Fiziki görünümlerine göre
- Çatısız seralar: Aşırı meyilli arazilerde, sekileri oluşturan iki duvar arasına kurulur.
- Tek çatılı seralar: Düz ancak küçük arazilerde kurulur.
- Çok çatılı seralar: Geniş ve düz arazilere kurulur. ⓘ
Yüksekliklerine göre
- Alçak çatılı seralar: Bölge, soğuk ve rüzgarlı veya serada yetiştirilecek bitkiler kısa boylu iseler, buralara alçak çatılı seralar kurulur.
- Yüksek çatılı seralar: Bölge, nispeten sıcak ise veya serada yetiştirilecek bitkiler uzun boylu iseler, buralara yüksek çatılı seralar kurulur. ⓘ