Tirmizî
At-Tirmidhi ⓘ | |
|---|---|
 | |
| Kişisel | |
| Doğan | 824/ 209 AH Tirmiz, şimdi Surxondaryo Bölgesi, Özbekistan |
| Öldü | 9 Ekim 892/ 13 Receb 279 (70 yaşında) Tirmiz, şimdi Surxondaryo Bölgesi, Özbekistan |
| Din | İslam |
| Era | İslami altın çağ |
| Bölge | Abbasi Halifeliği |
| Mezhep | Sünni |
| İçtihat | Şafii |
| Creed | Athari |
| Ana ilgi alanı(ları) | Hadis |
| Önemli çalışma(lar) | Jami at-Tirmidhi Şama'il Muhammediye |
| Müslüman lider | |
Etkilendiği | |
Ebû ʿĪsā Muḥammed ibn ʿĪsā as-Sulamī aḍ-Ḍarīr al-Būghī at-Tirmidhī (Arapça: أبو عيسى محمد بن عيسى السلمي الضرير البوغي الترمذي; Farsça: ترمذی, Termezī; 824 - 9 Ekim 892 CE / 209 - 279 AH), genellikle İmām at-Termezī/Tirmidhī olarak anılır, Tirmiz'den (Horasan'ın başlarında ve günümüz Özbekistan'ında) bir İslam alimi ve hadis koleksiyoncusuydu. Sünni İslam'daki altı kanonik hadis derlemesinden biri olan al-Jami` as-Sahih'i (Jami` at-Tirmidhi olarak bilinir) yazdı. Ayrıca, İslam peygamberi Muhammed'in kişiliği ve karakteri ile ilgili hadislerin bir derlemesi olan Shama'il Muhammadiyah'ı (halk arasında Shama'il at-Tirmidhi olarak bilinir) yazdı. Tirmizi aynı zamanda Arapça dilbilgisi konusunda da bilgiliydi ve Arap şiirini birincil kaynak olarak koruması nedeniyle Basra yerine Kufe okulunu tercih ediyordu. ⓘ
Ebû İsâ Muhammed bin İsâ bin Sevre bin Musa bin Dahhak es-Sulemî ⓘ | |
|---|---|
|
| |
| Doğum |
824 Tirmiz |
| Ölüm |
892 Tirmiz |
| Milliyet |
Arap Süleym kabilesi |
| Kariyeri | |
| Dalı | Hadis |
| Etkilendikleri | Muhammed |
Tirmizi (Arapça Arapça: أبو عيسى محمد بن عيسى السلمي الضرير البوغي الترمذي; Farsça Farsça: ترمذی; d. 824, Tirmiz - ö. 9 Ekim 892, a.y.), 9. yüzyılda yaşamış Fars hadis bilgini. ⓘ
Kütüb-i Sitte denilen muteber altı hadis kitabından Sünen-i Tirmizi'nin yazarıdır. ⓘ
Biyografi
İsim ve soy
Al-Tirmidhi'nin verilen adı (ism) "Muhammed" iken künyesi "Ebu `Isa" ("`Isa'nın babası") idi. Şeceresi belirsizdir; nasbı (soyadı) çeşitli şekillerde verilmiştir:
- Muḥammad ibn ‛Īsá ibn Sawrah (محمد بن عيسى بن سورة)
- Muhammed ibn ‛Īsá ibn Sawrah ibn Mūsá ibn aḍ-Ḍaḥḥāk (محمد بن عيسى بن سورة بن موسى بن الضحاك)
- Muhammed ibn ‛Īsá ibn Sawrah ibn Shaddād (محمد بن عيسى بن سورة بن شداد)
- Muhammed ibn ‛Īsá ibn Sawrah ibn Shaddād ibn aḍ-Ḍaḥḥāk (محمد بن عيسى بن سورة بن شداد بن الضحاك)
- Muhammed ibn ‛Īsá ibn Sawrah ibn Shaddād ibn ‛Īsá (محمد بن عيسى بن سورة بن شداد بن عيسى)
- Muhammed ibn ‛Īsá ibn Yazīd ibn Sawrah ibn as-Sakan (محمد بن عيسى بن يزيد بن سورة بن السكن)
- Muhammed ibn ‛Īsá ibn Sehl (محمد بن عيسى بن سهل)
- Muhammed ibn ‛Īsá ibn Sehl ibn Sawrah (محمد بن عيسى بن سهل بن سورة) ⓘ
"ad-Darir" ("Kör") lakabıyla da bilinirdi. Doğuştan kör olduğu söylenmiştir, ancak âlimlerin çoğunluğu hayatının ilerleyen dönemlerinde kör olduğu konusunda hemfikirdir. ⓘ
Tirmizî'nin dedesi aslen Mervlidir, ancak Tirmiz'e taşınmıştır. S.H. Nasr ve M. Mutahhari'ye göre Tirmizi Fars kökenlidir. ⓘ
Doğum
Muhammed b. İsa et-Tirmizi, Abbasi halifesi Me'mun döneminde doğmuştur. Doğum yılı Hicrî 209 (824/825) olarak bildirilmiştir. Sadece Zehebî, Tirmizî'nin Hicrî 210 (825/826) yılına yakın bir tarihte doğduğunu belirtmektedir, dolayısıyla bazı kaynaklar onun doğum yılını Hicrî 210 olarak vermektedir. Bazı kaynaklar onun Mekke'de doğduğunu belirtirken (Sıddıki onun Hicri 206'da (821/822) Mekke'de doğduğunu söyler), diğerleri onun bugün güney Özbekistan'da bulunan Tirmiz'de (Farsça: Termez) doğduğunu söyler. Daha güçlü olan görüş ise Tirmiz'de doğduğu yönündedir. Özellikle de Tirmiz'in kenar mahallelerinden biri olan Buğ köyünde doğmuştur (dolayısıyla "at-Tirmidhi" ve "al-Bughi" nisbeleri). ⓘ
Hadis çalışmaları
Tirmizi hadis çalışmalarına 20 yaşında başlamıştır. Hicri 235 (849/850) yılından itibaren hadis toplamak için Horasan, Irak ve Hicaz'da geniş çaplı seyahatler yaptı. Hocaları ve kendilerinden hadis rivayet ettiği kimseler arasında şunlar vardı
- el-Buhârî
- Ebû Recâ' Kuteybe ibn Sa'îd el-Belhî el-Bağlânî
- 'Alī ibn Ḥujr ibn Iyās as-Sa'dī al-Marwazī
- Muhammed ibn Beşşâr el-Basrî
- 'Abd Allāh ibn Mu'āwiyah al-Jumaḥī al-Baṣrī
- Ebû Mus'ab ez-Zührî el-Medenî
- Muhammed ibn Abdülmelik ibn Ebî eş-Şevârib el-Umevî el-Basrî
- İsmâîl ibn Mûsâ el-Fezârî el-Kûfi
- Muhammed ibn Ebî Ma'şer es-Sindî el-Medenî
- Ebû Kureyb Muhammed ibn el-Alâ el-Kûfî
- Hanād ibn al-Sarī al-Kūfī
- İbrâhîm ibn 'Abdullâh el-Herevî
- Süveyd ibn Nasr ibn Süveyd el-Mervezî
- Muḥammad ibn Mūsā al-Baṣrī
- Zeyd ibn Ahzam el-Basrî
- el-'Abbās el-'Anbarī el-Baṣrī
- Muḥammed ibn al-Muthanná al-Baṣrī
- Muhammed ibn Ma'mer el-Basrî
- ad-Darimi
- Müslüman
- Ebu Davud ⓘ
O dönemde Tirmizi'nin memleketi olan Horasan, çok sayıda muhaddise ev sahipliği yapan önemli bir ilim merkeziydi. Tirmizi'nin ziyaret ettiği diğer önemli ilim merkezleri Irak'ın Kufe ve Basra şehirleriydi. Tirmizi 42 Kufeli hocadan hadis rivayet etmiştir. Câmi'inde Kufeli hocalardan aldığı rivayetler, diğer şehirlerdeki hocalardan aldığı rivayetlerden daha fazladır. ⓘ
Tirmizi, Horasan'da bulunan el-Buhari'nin öğrencisiydi. Adh-Dhahabi, "Hadis bilgisi el-Buhari'den geldi" diye yazmıştır. Tirmizi, el-Buhari'nin adını Cami'inde 114 kez zikretmiştir. Bir hadisin metnindeki veya ravilerindeki tutarsızlıklardan bahsederken el-Buhari'nin Kitab at-Tarikh'ini kaynak olarak kullanmış ve el-Buhari'yi hadis tutarsızlıkları ilminde Irak veya Horasan'daki en bilgili kişi olarak övmüştür. Fakihlerin hükümlerinden bahsederken Buhari'nin Ebu Hanife'nin ismini zikretmeme uygulamasını takip etmiştir. Ebu Hanife'nin hükümlerini zikredecek güvenilir bir ravi zinciri kendisine ulaşmadığı için, bunun yerine onları "Kufe'den bazı kişilere" nispet ederdi. Buhari de Tirmizi'ye büyük saygı duyardı. Tirmizi'ye "Ben senden, senin benden kazandığından daha fazla istifade ettim" dediği rivayet edilir ve Sahih'inde Tirmizi'den iki hadis rivayet etmiştir. ⓘ
Tirmizi de Ebu Davud'dan bazı hadisler, Müslim'den de bir hadis rivayet etmiştir. Müslim de kendi Sahih'inde Tirmizi'den bir hadis rivayet etmiştir. ⓘ
A.J. Wensinck, Ahmed ibn Hanbel'i Tirmizi'nin hocaları arasında zikretmektedir. Ancak Hoosen, en güvenilir kaynaklara göre Tirmizi'nin hiçbir zaman Bağdat'a gitmediğini ve Ahmed ibn Hanbel'in derslerine katılmadığını belirtir. Dahası, Tirmizi Cami'inde Ahmed ibn Hanbel'den hiçbir zaman doğrudan rivayette bulunmaz. ⓘ
Tirmizi'nin hocalarından bazıları Buhari, Müslim, Ebu Davud, İbn Mace ve en-Nesei'ye de ders vermiştir. ⓘ
Günümüzde Özbekistan'da bulunan Tirmiz şehrinin Buğ köyünde 824 yılında doğdu. Ailesi Merv'den gelerek Tirmiz'e yerleşmiştir. ⓘ
Yazılar
- El-Cami' al-Mukhtasar min as-Sunan 'an Rasul Allah, Jami' at-Tirmidhi olarak bilinir
- Al-'Ilal as-Sughra
- Az-Zuhd
- Al-'Ilal al-Kubra
- Eş-Şema'il en-Nebeviyye ve'l-Feda'il el-Mustafaviyye
- El-Esma' ve'l-Kuna
- Kitab at-Tarikh
- Hatmü'l-Evliya' ⓘ
Bazı Hanbeliler tarafından sapkınlıkla suçlanma
Tirmizi Cehmî bir sapkın olmakla suçlanmış ve aralarında Ebu Bekir el-Hallal'ın (ö. 311/923) da bulunduğu bazı fanatik Hanbeli takipçileri tarafından sert bir şekilde eleştirilmiştir. 311/923) tarafından Kitab al-Sunna (Peygamberlik Geleneği Kitabı) adlı eserinde, Muhammed'in "el-Makam al-Mahmud" olarak bilinen övgüye değer makamı hakkında Kur'an'daki İsra Suresi'nin 79. ayetinin açıklamasına ilişkin Mücahid'e atfedilen bir rivayeti reddettiği için sert bir şekilde eleştirilmiştir. ⓘ
Ayet şöyledir: "Gecenin bir kısmında da onunla [yani Kur'an okuyarak] namaz kıl; umulur ki Rabbin seni övülmüş bir makama diriltecektir."[Kur'an 17:79 (Saheeh International tarafından çevrilmiştir)] ⓘ
Hanbelîler, bunu destekleyen rivayetlerin genel olarak zayıf olmasına rağmen, Övgüye Değer Makam'ı Muhammed'in Allah'ın yanındaki Arş'a oturması olarak yorumlamışlardır. ⓘ
Ölüm
Zehebi'ye göre Tirmizi hayatının son iki yılında kör olmuştur. Körlüğünün, ya Allah korkusundan ya da Buhari'nin ölümünden dolayı aşırı ağlamasının bir sonucu olduğu söylenir. ⓘ
Hicri 13 Recep 279 Pazartesi gecesi (8 Ekim 892 Pazar gecesi) Bugh'da vefat etmiştir. ⓘ
At-Tirmidhi, Özbekistan'daki Termez'in 60 kilometre kuzeyindeki Sherobod'un eteklerinde gömülüdür. Tirmiz'de yerel olarak Abu Isa at-Termezi veya "Termez Ota" ("Termez'in Babası") olarak bilinir. ⓘ
Ayrıca bakınız
Erken dönem İslam alimleri
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||