Üretra

Üretra ⓘ
Üretra ⓘ
	Üretra idrarı mesaneden vücudun dışına taşır. Bu görselde (a) kadın üretrası ve (b) erkek üretrası gösterilmektedir.
Detaylar
Öncül	Ürogenital sinüs
Arter	İnferior vezikal arter; Orta rektal arter; İç pudendal arter
Damar	İnferior vezikal ven; Orta rektal ven; İç pudendal ven
Sinir	Pudendal sinir; Pelvik splanknik sinirler; İnferior hipogastrik pleksus
Lenf	İç iliyak lenf düğümleri; Derin inguinal lenf nodları
Tanımlayıcılar
Latince	urethra vagina; feminina (kadın); urethra masculina (erkek)
Yunan	οὐρήθρα
	Anatomik terminoloji [Vikiveri'de düzenle]

Üretra (Yunanca οὐρήθρα - ourḗthrā), idrarın hem dişilerin hem de erkeklerin vücudundan atılması için idrar kesesini idrar kanalına bağlayan bir tüptür. İnsan dişilerinde ve diğer primatlarda üretra vajinanın üstündeki idrar yoluna bağlanırken keseli hayvanlarda dişinin üretrası ürogenital sinüse boşalır. ⓘ

Dişiler üretralarını sadece idrar yapmak için kullanırken, erkekler üretralarını hem idrar yapmak hem de boşalmak için kullanır. Dış üretral sfinkter, idrar yapma üzerinde istemli kontrol sağlayan çizgili bir kastır. Mesane boynu ve üretrayı kaplayan istemsiz düz kaslardan oluşan iç sfinkter, sinir kaynağını otonom sinir sisteminin sempatik bölümünden alır. İç sfinkter hem erkeklerde hem de kadınlarda bulunur. ⓘ

Anatomide üretra (Antik Yunanca ουρήθρα - uretra 'dan), (veya sidik borusu, idrar yolu, siyek) mesaneyi vücut dışına bağlayan bir borudur. Her iki cinsiyette de üretranın bir boşaltım sistemi vardır, erkeklerde ayrıca meninin geçmesini sağlayarak üremeyle ilgili de bir işlevi de bulunur. ⓘ

Dış üretral sfinkter, işemenin isteğe bağlı olarak kontrolünü sağlayan bir iskelet kastır. Üretral tepe, hem erkek hem de kadınların üriner sisteminde bulunan anatomik bir özelliktir. ⓘ

Yapısı

Üretra, idrar kesesini dış üretral meatusa bağlayan lifli ve kaslı bir tüptür. Uzunluğu cinsiyetler arasında farklılık gösterir, çünkü erkeklerde penisin içinden geçer. ⓘ

Erkek

Ön (üst) yüzeyi açık bırakılmış insan erkek üretrası ⓘ

İnsan erkeğinde üretra ortalama 18 ila 20 santimetre (7,1 ila 7,9 inç) uzunluğundadır ve dış üretral meatusun sonunda açılır. ⓘ

Üretra, erkeklerde bulunduğu yere göre adlandırılan dört kısma ayrılır:

Bölge	Açıklama	Epitel ⓘ
pre-prostatik üretra	Bu, üretranın internal üretral sfinkter ile çevrili intramural kısmıdır ve mesanenin doluluğuna bağlı olarak uzunluğu 0,5 ila 1,5 cm arasında değişir.	Transizyonel
prostatik üretra	Prostat bezinin içinden geçer. Arka duvarda birkaç açıklık vardır: (1) ejakülatör kanal (2 lateral) vas deferens'ten sperm ve seminal vezikülden ejakülat sıvısı alır, (2) prostattan gelen sıvının girdiği ve ejakülata katkıda bulunduğu birkaç prostatik kanal için açıklıkları olan prostatik sinüs, (3) sadece bir girinti olan prostatik utrikül. Bu açıklıklar topluca verumontanum (colliculus seminalis) olarak adlandırılır Prostatik üretra, BPH hastalarında idrar çıkışında yaygın bir tıkanıklık bölgesidir	Transizyonel
membranöz üretra	Dış üretral sfinkterden geçen küçük (1 veya 2 cm) bir kısım. Bu üretranın en dar kısmıdır. Derin perineal kese içinde yer alır. Bulboüretral bezler (Cowper bezi) bu bölgenin posteriorunda bulunur ancak süngerimsi üretraya açılır.	Psödostratifiye kolumnar
süngerimsi üretra (veya penil üretra)	Ventral (alt) yüzeyinde penisin uzunluğu boyunca uzanır. Yaklaşık 15 ila 25 cm uzunluğundadır ve korpus spongiosumdan geçer. Üretral bezden (Littre bezi) gelen kanallar buraya girer. Bulboüretral bezlerin açıklıkları da burada bulunur. Bazı ders kitapları süngerimsi üretrayı bulböz ve sarkık üretra olarak iki kısma ayırır. Üretral lümen, dikey olduğu en dar nokta olan dış üretral meatus hariç, penise etkili bir şekilde paralel uzanır. Bu, spiral bir idrar akışı üretir ve dış üretral meatusu temizleme etkisine sahiptir. Kadın üretrasında eşdeğer bir mekanizmanın bulunmaması, idrar yolu enfeksiyonlarının neden kadınlarda çok daha sık görüldüğünü kısmen açıklamaktadır.	Psödostratifiye kolumnar - proksimalde, Stratifiye skuamöz - distalde

Erkek üretrasının tipik uzunluğu hakkında yeterli veri yoktur; ancak 109 erkek üzerinde yapılan bir çalışmada ortalama uzunluk 22,3 cm (SD = 2,4 cm) olarak bulunmuş ve 15 cm ile 29 cm arasında değişmiştir. ⓘ

Kadın

İnsan dişisinde üretra yaklaşık 4 cm uzunluğundadır ve klitoris ile vajina arasında vücuttan çıkarak içten dış üretral deliğe kadar uzanır. Meatus klitorisin altında yer alır. Simfizis pubisin arkasında yer alır, vajinanın ön duvarına gömülüdür ve yönü aşağı ve öne doğru eğiktir; öne doğru yönlendirilmiş konkavite ile hafifçe kavislidir. Üretranın proksimal üçte ikisi transizyonel epitel hücreleri ile kaplıyken, distal üçte biri stratifiye skuamöz epitel hücreleri ile kaplıdır. ⓘ

Ürogenital diyaframın superior ve inferior fasyası arasında, kadın üretrası üretral sfinkter ile çevrilidir. ⓘ

Mikroanatomi

Üretrayı kaplayan hücreler (epitel) mesaneden çıkarken geçiş hücreleri olarak başlar ve bunlar üretra içeriği tarafından sıkıştırılıp sıkıştırılmadıklarına bağlı olarak şekil değiştiren düz ila küboidal hücrelerden oluşan değişken katmanlardır. Üretranın ilerleyen kısımlarında psödostratifiye kolumnar ve stratifiye kolumnar epitel bulunur. Astar, üretranın ucuna yakın, etrafındaki dış deri ile aynı olan çok sayıda düz hücre katmanına dönüşür. ⓘ

Mukus salgılayan küçük üretral bezlerin yanı sıra üretrayı kayganlaştırmaya yarayan mukus salgılayan Cowper'ın bulbo-üretral bezleri de vardır. ⓘ

Üretra üç katmandan oluşur: kas, erektil ve mukoza, kas katmanı mesaneninkinin devamıdır. ⓘ

Kan ve sinir kaynağı ve lenfatikler

Dış üretral sfinkterin somatik (bilinçli) innervasyonu pudendal sinir tarafından sağlanır. ⓘ

Gelişim

Gelişmekte olan embriyonun arka ucunda bir kloaka bulunur. Bu, dördüncü haftadan yedinci haftaya kadar ürogenital sinüse ve anal kanalın başlangıcına bölünür ve bu iki kese arasında ürorektal septum adı verilen bir duvar oluşur. Ürogenital sinüs üç kısma ayrılır, orta kısım üretrayı oluşturur; üst kısım en büyüktür ve idrar kesesi haline gelir ve alt kısım daha sonra embriyonun biyolojik cinsiyetine bağlı olarak değişir. Üretrayı kaplayan hücreler (epitel) endodermden gelirken, bağ dokusu ve düz kas kısımları mezodermden türemiştir. ⓘ

Üçüncü aydan sonra üretra, embriyonun biyolojik cinsiyetine bağlı olarak ilişkili yapıların gelişimine de katkıda bulunur. Erkekte epitel çoğalarak prostatı oluşturur. Dişide ise üretranın üst kısmı üretra ve paraüretral bezleri oluşturur. ⓘ

İşlev

İdrar yapma

Üretra, idrarın mesaneden çıktıktan sonra içinden geçtiği damardır. İdrar yapma sırasında, üretrayı kaplayan düz kas, idrarı basınçlı bir akışla zorla dışarı atmak için mesane kasılmalarıyla birlikte gevşer. Bunu takiben, üretra düz kas tabakasını kasarak kas tonusunu yeniden kurar ve mesane rahat, sakin bir duruma geri döner. Üretral düz kas hücreleri, mekanik kuvveti ve elektrik sinyalini organize, üniter bir şekilde koordine etmek için birbirlerine mekanik olarak bağlanır. ⓘ

Boşalma

Erkek üretrası cinsel ilişki sırasında meni için bir kanaldır. İdrar, boşalmadan önce bulboüretral bezden Cowper sıvısı adı verilen ön ejakülat sıvısı ile uzaklaştırılır. ⓘ

Klinik önemi

Üretranın nadir bir sorunu olan üretral kanserin (ürotelyal hücreli karsinom) mikrografı. ⓘ

Üretra enfeksiyonu, genellikle pürülan üretral akıntıya neden olan üretrittir. Çoğunlukla gonore veya klamidya gibi cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondan, daha az sıklıkla da ureaplasma veya mikoplazma gibi diğer bakterilerden; trikomonas vajinalis veya herpes simpleks virüsü ve adenovirüs virüslerinden kaynaklanır. Akıntının gram boyası gibi incelemeler nedeni ortaya çıkarabilir; bir gün içinde geçirilen ilk idrar örneğine dayalı nükleik asit testi veya bakteri kültürü ve duyarlılığı için gönderilen üretra sürüntüsü de kullanılabilir. Tedavi genellikle hem gonore hem de klamidyayı tedavi eden antibiyotikleri içerir, çünkü bunlar genellikle birlikte görülür. Üretrit tedavisi gören bir kişi, enfeksiyonu başkalarına bulaştırmamak için enfeksiyon tedavi edilene kadar cinsel ilişkiye girmemelidir. Bir kişide belirtiler görülmeden önce kuluçka döneminde ortaya çıkabilen bu yayılma nedeniyle, etkilenen bir kişinin cinsel partnerlerinin bulunabilmesi ve tedavi sunulabilmesi için genellikle temas takibi yapılır. ⓘ

Üretranın iç yüzeyinde de kanser gelişebilir. Kanser mevcut olduğunda, etkilenen bir kişide en yaygın belirti idrarda kandır; hastalığın geç dönemleri dışında fiziksel tıbbi muayene normal olabilir. Üretra kanseri çoğunlukla transizyonel hücreli karsinom olarak adlandırılan üretrayı kaplayan hücrelerin kanserinden kaynaklanır, ancak kronik bir şistozomiyaz enfeksiyonu gibi üretrayı kaplayan hücrelerin tipi değişmişse daha nadiren skuamöz hücreli karsinom olarak ortaya çıkabilir. Yapılan incelemeler genellikle sitoloji adı verilen mikroskop altında kötü huylu hücrelerin incelenmesi için idrar örneği alınmasını ve üretroskopi adı verilen üretra içinden esnek bir kamera ile incelemeyi içerir. Kötü huylu bir hücre bulunursa, biyopsi alınacak ve ek metastatik lezyonlar aramak için vücudun diğer bölgelerinin BT taraması (göğüs, karın ve pelvis BT taraması) yapılacaktır. Kanser evrelendikten sonra tedavi kemoterapiyi içerebilir. ⓘ

Yaralanma

Böbrek taşlarının üretradan geçişi ağrılı olabilir. Üretranın böbrek taşı, kronik enfeksiyon, kanser veya kateterizasyon gibi nedenlerle hasar görmesi, üretral darlık adı verilen daralmaya yol açabilir. Daralmanın yeri ve yapısı, retrograd üretrogram adı verilen ve idrar yolundan üretraya boya enjekte edilen bir tıbbi görüntüleme taraması ile araştırılabilir. Ultrason, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme gibi ek görüntüleme biçimleri de daha fazla ayrıntı sağlamak için kullanılabilir. ⓘ

Üretra yaralanmaları (örneğin pelvis kırığı) ⓘ

Üretradaki yabancı cisimler nadirdir, ancak elektrik teli gibi yabancı cisimlerin üretraya sokulması sonucu kendi kendini yaralayan tıbbi vaka bildirimleri olmuştur. ⓘ

Diğer

Hipospadias ve epispadias, meatusun penisin distal ucunda yer almadığı (hipospadias ile normalden daha aşağıda ve epispadias ile daha yukarıda meydana gelir) erkekte üretranın anormal gelişim şekilleridir. Şiddetli bir kordeada üretra penis ile skrotum arasında gelişebilir. ⓘ

Kateterizasyon

İdrarı mesaneden boşaltmak için üretradan kateter adı verilen bir tüp yerleştirilebilir, buna kalıcı üriner kateter denir; veya üretrayı atlamak için suprapubik kateter adı verilen bir kateter doğrudan karın duvarından mesaneye yerleştirilebilir. Bu, bir tıkanıklığı gidermek veya baypas etmek, bir kişinin ne kadar idrar ürettiğini izlemek için veya bir kişinin örneğin multipl skleroz gibi nörolojik bir nedenden dolayı idrar yapmakta zorluk çekmesi nedeniyle olabilir. Kateter takılmasıyla ilişkili komplikasyonlar arasında kateterle ilişkili enfeksiyonlar, üretra veya yakındaki yapıların yaralanması veya ağrı yer alabilir. ⓘ

Tarihçe

"Üretra" kelimesi Antik Yunanca'da idrara çıkma ile ilgili "uro" kökünden gelmektedir ve bu yapı Hipokrat zamanında tanımlanmıştır. Ancak o dönemde kafa karıştırıcı bir şekilde "üreter" olarak adlandırılmıştır. Daha sonra, "üreter" ve "üretra" terimleri bin yıldan uzun bir süre boyunca birbirlerini ifade etmek için değişken bir şekilde kullanılmıştır. Bartolomeo Eustacchio ve Jacques Dubois gibi anatomistler ancak 1550'lerde bu terimleri özellikle ve tutarlı bir şekilde modern İngilizcede üreter ve üretra olarak adlandırılan organları ifade etmek için kullanmaya başlamıştır. Bunu takiben, 19. ve 20. yüzyıllarda üretrit ve üretrografi gibi yapılarla ilgili çok sayıda terim türetilmiştir. ⓘ

Böbrek taşları, yazılı tarihi kayıtlar var olduğu sürece tanımlanmış ve kaydedilmiştir. İdrar yolunun yanı sıra böbreklerden idrarı boşaltma işlevi, MS ikinci yüzyılda Galen tarafından tanımlanmıştır. Böbrek taşlarını çıkarmak için üretraya yapılan cerrahi, en azından MS birinci yüzyıldan beri Aulus Cornelius Celsus tarafından tanımlanmıştır. ⓘ