İrmik
 | |
| Besin değeri 100 g (3,5 oz) başına | |
|---|---|
| Enerji | 1.506 kJ (360 kcal) |
Karbonhidratlar | 72.83 g |
| Diyet lifi | 3.9 g |
Şişman | 1.05 g |
| Doymuş | 0.15 g |
| Tekli doymamış | 0.124 g |
| Çoklu doymamış | 0.43 g |
Protein | 12.68 g |
| Vitaminler | Miktar %DV† |
| A vitamini eşdeğeri. | 0% 0 μg |
| Tiamin (B1) | 24% 0,28 mg |
| Riboflavin (B2) | 7% 0.08 mg |
| Niasin (B3) | 22% 3.31 mg |
| B6 Vitamini | 8% 0.1 mg |
| Folat (B9) | 18% 72 μg |
| B12 Vitamini | 0% 0 μg |
| C Vitamini | 0% 0 mg |
| Mineraller | Miktar %DV† |
| Kalsiyum | 2% 17 mg |
| Demir | 9% 1.23 mg |
| Magnezyum | 13% 47 mg |
| Fosfor | 19% 136 mg |
| Potasyum | 4% 186 mg |
| Sodyum | 0% 1 mg |
| Çinko | 11% 1.05 mg |
| Diğer bileşenler | Miktar |
| Su | 12.67 g |
| |
| †Yüzdeler, yetişkinler için ABD önerileri kullanılarak kabaca hesaplanmıştır. Kaynak: USDA FoodData Central | |
İrmik, esas olarak kuskus, makarna ve tatlı puding yapımında kullanılan makarnalık buğdayın kaba, saflaştırılmış buğday özüdür (ara öğütme aşaması). İrmik terimi aynı zamanda diğer buğday türlerinin ve bazen de diğer tahılların (pirinç veya mısır gibi) kaba kabuklarını belirtmek için de kullanılır. ⓘ
İrmik durum buğdayının öğütülüp elenmesiyle elde edilen bir besin maddesidir. İrmik tanecikleri 125-140 mikrometre büyüklüğünde, sarı renkte, parlak ve köşelidir. Irmik yapımında genellikle sert buğday kullanılır. ⓘ
İrmik besin değeri yüksek olan bir yiyecektir. % 73 oranında karbonhidrat içerir. 100 gram irmik içinde yaklaşık 360 kcal enerji vardır. İrmik makarnanın ana maddesidir. Ayrıca Türkiye, Yunanistan, İran, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerde yapılan İrmik helvası ve Arabistan'da yapılan Sütlü İrmik Tatlısı tatlı olarak tüketilir. ⓘ
Etimoloji
Semolina İtalyanca semolino sözcüğünden türetilmiştir. 1790-1800; İtalyanca semolino, semol(a) "kepek" (Latince simila "un") + -ino küçültme ekine eşdeğerdir. Özellikle makarnada kullanılan durum buğdayının (veya diğer sert buğdayların) öğütülmüş unudur. Litvanya dilinde sumalta öğütülmüş bir şey, miltai "un" ve malti "öğütmek" anlamına gelirken, irmik Litvanya dilinde manai'dir. Simila, semidalis, groat ve grain kelimelerinin tümü, buğday için kullanılan iki Sanskritçe terim olan samita ve godhuma ile benzer proto-Hint-Avrupa kökenlerine sahip olabilir veya Sami kökü smd "öğütmek" (bkz. Arapça: سميد samīd)'den alıntı kelimeler olabilir. ⓘ
Üretim
Buğdayın un haline getirildiği modern öğütme işlemi, yivli çelik silindirlerin kullanıldığı bir süreçtir. Valsler, aralarındaki boşluk buğday tanelerinin genişliğinden biraz daha dar olacak şekilde ayarlanır. Buğday değirmene beslendikçe, valsler kepek ve rüşeymi parçalarken, nişasta (veya endosperm) işlem sırasında iri parçalara ayrılır. Eleme yoluyla bu endosperm parçacıkları, yani irmik, kepekten ayrılır. İrmik daha sonra öğütülerek un haline getirilir. Bu, endospermi kepek ve ruşeymden ayırma işlemini büyük ölçüde basitleştirir ve endospermin iç kısmı dış kısmından daha küçük parçalara ayrılma eğiliminde olduğu için endospermi farklı sınıflara ayırmayı mümkün kılar. Böylece farklı derecelerde un üretilebilir. ⓘ
Türler
Sert durum buğdayından (Triticum turgidum subsp. durum) yapılan irmik soluk sarı renktedir. Kaba veya ince öğütülebilir ve her ikisi de birçok makarna türü de dahil olmak üzere çok çeşitli tatlı ve tuzlu yemeklerde kullanılır. Diğer dillerdeki yaygın isimleri şunlardır:
- İtalyanca: semola di grano duro; kaba (tanımlayıcı yok), ince rimacinata
- Yunanca: simigdáli σιμιγδάλι; kaba chondró χονδρό, ince psiló ψιλό
- Arapça: samīd سميد; kaba ḵašin خشن, ince nāʿim ناعم
- Divehi: ravā ރަވާ
- Türkçe: irmik; kaba iri, ince ince
- Hindustani: baṃsī ravā, bansi rava बंसी रवा (sadece kaba öğütülmüş, ince değil) ⓘ
Daha yumuşak olan adi buğdaydan (Triticum aestivum) yapılan irmik bej renklidir; daha fazla glüten içerir ve dokusu durum irmiğine göre daha az kumludur. Amerika Birleşik Devletleri'nde farina olarak adlandırılır (adi buğday unu olan İtalyan farinası ile karıştırılmamalıdır); tuzlu yiyeceklerden çok tatlılar için kullanılır. Hindistan kıtasında adi buğday irmiği kaba ya da ince öğütülebilir ve her ikisi de çok çeşitli tatlı ve tuzlu yemeklerde kullanılır. Diğer dillerdeki yaygın isimler şunlardır:
- Pencapça: sūjī ਸੂਜੀ
- Nepalce: sūjī सूजी
- Hindustani: sūjī सूजी/سوجی veya ravā रवा; kaba moṭī मोटी, ince bārīk बारीक
- Bangla: sūjī সুজি
- Gujarati: sōjī સોજી
- Marathi: ravā रवा
- Telugu: reva రెవ
- Kannada: rave ರವೆ
- Tamilce: ravai ரவை
- Malayalamca: ṟava റവ ⓘ
Genel olarak, buğday dışındaki tahıllardan üretilen küspe de irmik olarak adlandırılabilir, örneğin pirinç irmiği ve mısır irmiği. Mısır irmiği Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygın olarak irmik olarak adlandırılır. ⓘ
Yemekler
Tuzlu
Almanya, Avusturya, Macaristan, Bosna, Bulgaristan, Sırbistan, Slovenya, Romanya, Slovakya ve Hırvatistan'da (durum) irmiği (Hartweizen-)Grieß ("grits" ile ilgili bir kelime) olarak bilinir ve çorbaya eklenebilen Grießknödel yapmak için yumurta ile karıştırılır. Parçacıklar oldukça iridir, çapları 0,25 ila 0,75 milimetre arasındadır. Ayrıca sütte pişirilir ve üzerine çikolata serpilerek kahvaltıda yenir. ⓘ
İtalya'da (durum) irmiği, ince irmiği sebze veya tavuk suyunda doğrudan kaynatarak bir tür çorba yapmak için kullanılır. İrmik ayrıca Gnocchi alla Romana adı verilen ve irmiğin süt, peynir ve tereyağı ile karıştırılarak bir kütük haline getirildiği, daha sonra diskler halinde kesilerek peynir ve beşamel ile pişirildiği bir tür gnocchi yapımında da kullanılabilir. ⓘ
.jpg)
.jpg)
İrmik Batı Afrika'da, özellikle Nijeryalılar arasında yaygın bir yiyecektir. Güveç ya da çorba ile öğle ya da akşam yemeği olarak yenir. Tıpkı eba (manyok unu) ya da fufu gibi su ile hazırlanır ve 5 ila 10 dakika kaynatılır. ⓘ
Kuzey Afrika'nın büyük bölümünde durum irmiği temel kuskus haline getirilir. ⓘ
Pakistan ve Kuzey Hindistan'da irmik sooji, Güney Hindistan'da ise rava olarak adlandırılır. İrmik, rava dosa, rava idli, rava kitchadi ve upma gibi tuzlu Güney Hindistan yemeklerinin yapımında kullanılır. Yağda kızartılmadan önce balık dilimlerini kaplamak için kullanılır. ⓘ
Tatlı
ABD'de irmik (özellikle farina) kaynatılarak lapa haline getirilir; bunun popüler bir markası Cream of Wheat'tir. ⓘ
İngiltere'de ise un sıcak süt, şeker ve vanilya ile karıştırılarak ılık bir puding tatlısı haline getirilir. Tahılların hafif iri olması nedeniyle son 30 yılda gözden düşmüştür. 1970'ten önce okul öğle yemeklerinde servis edilen temel pudinglerden biriydi. ⓘ
Örneğin Avusturya, Almanya, Macaristan, Bosna, Bulgaristan, Slovenya, Sırbistan, Romanya, Hırvatistan, Slovakya ve Çek Cumhuriyeti'nde yaygın buğday irmiği (Almanca'da doğru adı Weichweizengrieß'tir, ancak genellikle sadece Grieß olarak adlandırılır) süt ve şekerle pişirilir veya şekersiz pişirilir ve ardından üzerine şeker, tarçın, ovaltine veya diğer tatlı soslar eklenir. Sıklıkla bir parça tereyağı da eklenir. Bu yemek Avusturya'da Grießkoch, Almanya'da Grießbrei ve İngilizce'de irmik pudingi olarak adlandırılır. Grießbrei veya Grießkoch ayrıca çırpılmış yumurta akı ve bazen meyve veya fındık ile karıştırılıp fırında pişirilebilir ve bu durumda Grießauflauf olarak adlandırılır. ⓘ
İtalya'daki Napoliten geleneğinde migliaccio adı verilen irmik içeren bir fırın yemeği mevcuttur; sfogliatelle'deki dolguya benzer şekilde ricotta, vanilya ve narenciye kabuğu karışımıdır ve basit, sert bir kek elde etmek için irmik unu eklenmiştir. ⓘ
Slovakya, İsveç, Estonya, Finlandiya, Litvanya, Letonya, Polonya, Romanya, Ukrayna, Belarus, İsrail ve Rusya'da kahvaltılık yulaf lapası olarak yenir, bazen kuru üzümle karıştırılır ve sütle servis edilir. İsveççe'de mannagrynsgröt veya yaban mersini ile birlikte haşlanmış blåbärsgröt olarak bilinir. İsveç, Estonya, Finlandiya ve Letonya'da genellikle yaz aylarında yenen bir tatlı için irmik, çilek suyu ile birlikte kaynatılır ve daha sonra hafif, havadar bir kıvamda çırpılarak klappgröt (İsveççe adı), ayrıca vispipuuro (Fince adı) veya mannavaht (Estonca adı) veya debessmanna (Letonca adı) olarak da bilinir. ⓘ
Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da, basbousa (Arapçanın bazı türlerinde, örneğin Mısır Arapçasının İskenderiye lehçesinde harisa olarak da adlandırılır) kokulu şurupla ıslatılmış ve sıklıkla fındıkla süslenmiş tatlı bir irmik kekidir. Kuzey Afrika'da, genellikle reçel veya bal ile kahvaltıda yenen bir tür ızgara kek olan harcha yapımında da kullanılır. ⓘ
Hint alt kıtasında, irmik (Rava, suji veya shuji olarak adlandırılır) halwa ve rava kesari gibi tatlılar için kullanılır. Bu tür bir hazırlık Yunanistan (halvas) ve Kıbrıs'ta (halvas) da popüler bir tatlıdır. Yunanistan'da galaktoboureko tatlısı irmikten muhallebi yapılıp yufkalara sarılarak yapılır. Kıbrıs'ta irmik, hafif, su bazlı bir muhallebi oluşturmak için badem likörü ile de karıştırılabilir. Türkiye (helva), Bulgaristan (helva), İran (helva), Pakistan (helva), Bangladeş (helua), Filistin (khalva) ve Arap ülkelerinde helva bazen şeker, tereyağı, süt ve çam fıstığı ile kavrulmuş irmik ile yapılır. Nepal'de irmik suji olarak adlandırılır ve haluwa (Hint ve Pakistan halvasının Nepal'deki karşılığı) veya puwa gibi tatlı yemeklerin hazırlanmasında kullanılır. Myanmar'da (Burma) irmik (shwegyi olarak adlandırılır) sanwin makin adı verilen popüler bir tatlıda kullanılır. Sri Lanka'da irmik rulan olarak adlandırılır ve kremalı yulaf lapası ve "rulan aluwa" adı verilen tatlı bir şekerleme yapmak için kullanılır. Türkiye'de şekerpare ve şambali adı verilen tatlılar irmikle yapılır. ⓘ
Fırıncılıkta
Mısır ununa alternatif olarak irmik, yapışmayı önlemek için pişirme yüzeyini unlamak için kullanılabilir. Ekmek yapımında, normal un karışımına eklenen az miktarda durum irmiğinin lezzetli bir kabuk oluşturduğu söylenmektedir. ⓘ